Tíminn - 05.03.1935, Blaðsíða 3

T t M I N N
85
Bekstnrs-yfirlit
1 TEK.IUR: Fjárlög Innkomið GJÖLD: Fjárveiting Greitt
2. gr. Skattar og tollar: 7. gr. Vextir 1456770,oo 1605700,oo
Fasteignaskattur. . . 370000,oo 368000,oo 8- gf- Greiðsla til konungs . . 60000,oo 60000,oo
Tekjuskattur .... 1000000.OO 1497814,00 9. gr. Alþingiskostnaður . . 231170,00 23U70,oo
Lestagjald 45000,oo 56872,00 10. gr. I. Stjórnarráðið o. fl . . . 252646,oo 308l16,oo
Aukatebjur 550000,oo 566847,oo 10. gr. II. Hagstofan 55800, oo 55659,00
ErfðafjArskattur . . . .'i5000,oo 75506,oo 11. gr. III. Utanrikismál 82500,oo 85082,oo
Vitagjald 425000,oo 456758,00 ll.gr. A. Dómgæzla og löggæzln . 947260,oo 1420000,oo
Leyfisbréfagjöid . . . 15000,oo 31161,oo 11. gr. B. Sameiginlegur kostnaður 207000, oo 290000,oo
Stimpilgjald .... 400000,oo 430141,oo 12. gr. Heilbrigðismál .... 655O06,oo 812827,00
Bifreíðaskattur . . . 280000.OO 371534,oo 13. gr. A. Vegamál 1037262,oo 1725000,oo
Útflutningsgjaid . . . 800000,oo 845684,oo 13. gr. B. Samgöngur á sjó . . . 681800,oo 924706,oo
Áfengistollur .... 450000.OO 637270,oo 13. gr. C. Vitamál 428451,00 472990,oo
Tóbakstollur .... 1150000,oo 1326000,oo 14. gr. A. Kirkjumál 367320,oo 403576,oo
Kaffi- og sykurtollur . 975000,oo 1298293,00 14. gr. B. Kennslumál 1304392,00 1510760,oo
Annað aðflutningsgjald IOOÓOOjOO 100789,oo 15. gr. Til visinda, bókm. og lista 173360,oo 173478,00
Vörutollur 1200000,oo 1701029,oo 16. gr. Tíl verltlegra fyrirtækja 1719110,00 2040549,oo
Verðtollur . ... . 1000000,oo 1686657,00 17. gr. Styrktavstarfsemi . . . 9180(i0,oo 1328635,00
Gjald af innl. tollvörum 150000,oo 302873,oo 18. gr. Eftirlaun og styrktarfé . '.'33275,00 237642,00
Skemmtanaskattur . . 100000,00 134923,oo 19. gr. Óviss útgjöld 150000,oo 499000,oo
Skólagjald 15000,oo 22. gr. Sérstalcar heimildir . . 131266,oo
Veitingaskattur . . . 100827, oo Þingsályktanir .... 171222,oo
Samtals 9080000,oo 11988978,00 Væntanleg fjáraukalög . 207600,o o
Serstök lög 1400000,oo
-t-Endurgr. tekjur 186('00,oo Rekstursafgangur 80838,00
Innheimtulaun 20000,oo • 206000,oo 11782978,00
S. gr. A. Ríkisstofnanir:
Póstmál 110000,oo
Landsiminn .... 215000, oo 390000,oo
Áfengisverzlun . . . 700000,oo 595000,oo
Tóbakseinkasala . . . 350000,oo 623000,oo
Rikisprentsmiðjan . . 40000,oo 50000,oo
Rikisvélsmiðjan . . . 25000,oo 28000,oo
Búin Viðtækjaverzlun . . . 7000,oo 145000,oo
Saintals 1337000,oo 194í 000, oo -
-r-Ríkisútvarpið .... 28265,oo 57000,oo 1884000,oo
1308735,oo
3. g-r. B. 4. gr. 6. gr. Tekjur af fasteignum 20100.OO • • • • 20000,oo
Vaxtatekjur Óvissar tekjur .... 522625,00 6OO00.oo 533000,oo 25000,oo
Samtals 10991460,oo 14244978,00

Reksturshallí 1880000,oo - -
16124978,oo Samtals 10991460,00 16124978 00 |
úr iimflutixmgi frá því aem
\ar í fyrra. Eftir öllum horfum
nú og þó einkum hinum síð-
ustu tíðindum frá Italíu, er ó-
mögulegt að áætla með fullum
líkum hverju útflutn. íslenzkra
afurða muni nema á næsta ári,
en hann getur farið að verð-
mæti niður fyrir 40 miljómr.
Fari svo, þyrfti innfltningur
að komast niður í ca 32 milj.,
til þess að öruggt sé að að-
staða þjóðarinnar út á við ekki
versni á árinu. Þurfi að fsera
innílutninginn niður í 32 milj.,
mundi hann lækka um nál. 20
miljónir frá því, sem hann
væntanlega reynist 1934 eða
um tæp 40%. Slíkum niður-
skurði mundi óumflýjanlega
iylg'ja gjörbreyting í landinu.
Vonandi verður afurðasala
landsmanna ekki svo óhag-
stæð, að til þessa dragi, en eft-
ir útlitinu sem nú er, getur
svo fai’ið og verða menn að
vera við slíku búnir.
Til þess að fyrirbyggja allan
misskilning, skal ég taka það
fram, að ríkisstjórnin hefir
ekki hugsað sér, að hægt sé að
minnka innflutninginn svo
mikið, að innflutningur véla til
Sogsvirkjunarinnar geti orðið
innifalinn í þeirri tölu, sem ég
áðan nefndi, sem hugsanlegan
innflutning 1935, enda hefir
verið samið um lán til Sogs-
virkjunarinnar, sem endur-
greiðist á 30 árum, og er því
engin ástæða til þess, að reikna
með því, að andvirði vélanna
Sjoðayfirlit
Inn: Áætlu Reikn- ingur Út: Áætlun Reikn- ingur
Tekinr skv. rekstrar Gjöld skv. rekstrar-
10991.460 14.214.978 yfrliti 10.960.622 16.124.978
1. Fyrniningar 403.803 303 soo t. Áfbg. fnstra lána. 831.127 912.087
2. TTrdr. bnnknv.bréf . . 24 000 36.400 2. Ný sfmakerfi 142.000 231 1)00
3. Endurgr. fvrirfrnmgr. 10.000 20 J50 3. Nýjnr vitnbvirgitigar. 60.000 97.01'0
4. Endurgr. lán etc.. . . 100.000 334.095 4. Liigb fyrirframgr.. . 10.000 31.420
11.529.263 14.939.723 12.006.749 17.396.485
Greiðsluhalli 477.48'. 2.456.762
12 006 749 17.396.435 12.0H6 749 17.396 485
Greiðshihalli ársins helir
verið jafnnður sem hér
segir;
700.036
Hækkun á lausaskuldum 943 700 Lækkum á lausaskuldum 208.000
Hækkun á innst. hjá
íikisstofn 106.500 314.500
Lán hjá Hanmbros Bank Lán til ýmsra 41.400
v/ sildarbræðslu- .... 996.750 Lagt i bygg. síldarverk-
smiðju 652.750
1 008.650
Mismunur 1.631.836
2.610.486 2.640.486
Samkvæmt framansögðu var greiðslnha’li kr. 2.456.7*52. Þar á móti af lánsfó kr. 1.631.836. — Kr. 824.926 er því
sjóðslækkun á árinu 1934.
Breytingar á skuldum ríkissjóðs 1934.
Skuldir samkv. LR. 1933 ........... 39.958.181
Lán til bygg. síldarverksm.............. 996.750
------------- 40.954.931
Yfirtekin lán vegna frystihúsa
og mjólkurbúa............ 270.000
Vega & brúargerðalán . . 380.000
-------------- 650.000
Lán hjá Hambrosbank..................... 878.700
ógreiddir vextir innanl.................. 65.000
1.593.700
Afborganir fastra lána . .. 912.087
Greitt af lausaskuldum . . .. 314.500
----------- 1.226.587
------------- 367.113
Kr. 41.322.044
Ennfremur áfallin ábyrgð af Síldareinkasölu,
sem ríkissjóður skuldar Landmandsbanken 250.000
Skuldir í árslok 1934 kr. 41.572.044
Vöruinnflutningur hefir aftur
á móti orðið, samkv. sömu
heimildum, 48 milj. og 500
þús. kr., en árið 1933 nam
vöruinnflutn. 44 milj. og 800
þús. kr. eða um 4 milj. kr.
minna en árið 1934. Samkvæmt
þessu er verzlunarjöfnuður árs-
ins 1934 óhagstæður um 3 milj.
og 700 þús. kr. Eins og oft
hefir áður komið fram opinber-
iega, liggja ekki fyrir full-
komnar skýrslur um önnur við-
skipti vor við útlönd en vöru-
kaup og vörusölu, og má gera
ráð fyrir, að greiðslur okkar til
útlanda, aðrar en fyrir vörur,
séu um 7—8 milj. kr. meiri en
innborganir frá útlöndum, aðr-
ar en andvirði vara. Af þessu
verður því ljóst, að hagur þjóð-
arinnar út á við hefir versnað
mjög miltið á árinu 1934, senni-
lega um 10—11 milj. kr., og er
því ástandið í þessum efnum
mjög alvarlegt.
Helztu ástæður hins ó- !
hagstæða verzlunarjafn-
aðar 1934.
Ástæðumar til þess, að I
verzlunarjöfnuðurinn og þá um! |
leið greiðslujöfnuðurinn hefir j
orðið svo óhagstæður árið 1934,
eru að mínum dómi nokkuð
margar. Mun ég geta þeirra
helztu hér.
Fyrst ber þess að minnast, !
að í ársbyrjun 1934 voru menn
alveg óvenjulega bjartsýnir. ■
Fjölda margir trúðu því, að úr i
kreppunni væri að rætoat og j
að árið 1934 inyndi verða hag- j
stæðara viðskiptaár en árin
1932 og 1933. Af þessu leiddi
vitantega það, að þeli', sem
áttu aö skamta innflutning
landsmanna voru bjartsýnni '
um úthlutun innflutningsleyfa
en ella myndi, og verzlunar- ■
rekendur djarfari í vöruinn- j
kaupum en undanfarin ár. !
Þessi bjartsýni í byrjun ársins
átti rót sína að rekja til þeirr-
ar verðhækkunar á aðalfram-
leiðsluvörum landsmanna, sem
varð á árinu 1933.
Þá er og rétt að geta þess,
að vegna ófullnægjandi fyrir-
mæla í gildandi lögum, varð
ekki fyllilega ráðið við ixm-
flutninginn á árinu 1934, og
liefir oft áður verið á það
drepið opinberlega. Er engiim
vafi á því, að af þessum or-
sökum hefir verig meira flutt
inn af ýmiskonar varningi en
góðu hófi gegndi, án þess að
við það yrði ráðið.
Þá hafa viðskiptin við Suður-
lönd haft nokkur áhrif í þá
átt að gera verzlunarj öfnuðinn
óhagstæðan, þar sem nokkuð af
vörum, en þó raunar ekki mjög
mikið, hefir verið flutt inn það-
an, sem hægt hefði verið að
spara innflutning á, ef verzl-
unaraðstaðan við þessi lönd
hefði leyft slíkt.
Ennfremur má geta þess, að
útflutningur ársins 1934 hefir
orðið minni en búist var við í
ársbyrjun, og er orsökina að
finna í takmörkun innflutnings
á fiski til Spánar, sem svo oft
hefir verið gerð að umræðu-
efni, og tel ég því ekki ástæðu
til að fara nánar úc í það hér.
En þaö er vitanlegt, að þessar
takmarkanir hafa valdið mjög
miklu um hinn óhagstæða
verzlunarjöfnuð, eins og kom
fram áðan, þegar skýrt var frá
því, að útflutningurinn hefði
orðið 2 milj. og 200 þús. kr.
lægri 1934 en 1933. Ljóst varð
þegar kom fram á árið 1934,
að í óefni stefndi um vevzlun-
arjöfnuð ársins, enda gerði nú-
verandi ríkisstjórn ráðstafanir
til þess að dregið yrði úr út-
hlutun innflutningsleyfanna
síðara hluta ársins, en mestur
hluti innflutningsins var þá
þegar ráðinn, er ráðstafanir
núverandi stjórnar gátu komið
til framkvæmda. Þó var inn-
flutningur á vefnaðarvöru
hafður helmingi minni seinni
hluta ársins en hinn fyrri, en
þessar ráðstafanir hrukku ekki
til að gera verzlunarjöfnuðinn
hagstæðan eins og rakið hefir
verið hér að framan.
Nauðsynlegt að taka
í taumana.
Nú er það öllum ljóst, að við
svo buið má ekki standa, og
að á ári því, sem í hönd fer,
verður að draga stórkostlega
verði tekið af eins árs fram-
leiðslu landsmanna.
Mér þykir rétt að benda á
það í þessu sambandi, þótt ég
hafi raunar gert grein fyrir því
áður, að minnkandi vöruinn-
flutningur hlýtur að hafa í för
með sér mjög alvarlega skerð-
ingu á tolltekjum ríkissjóðs, og
vil ég í því sambandi benda á
það, að tolla- og skattahækkan-
ir síðasta þings voru einmitt
gerðar með það fyrir augum,
að vega upp á móti þeirri tekju-
rýmun á árinu 1935, og eftir
því, sem útlitið er nú, munu
þær hækkanir alls ekki gera
meira en að vega upp á móti
þeirri rýrnun og sennilega ekki
vega hana upp, ef ekki rætist
úr um innflutning til Ítalíu frá
því sem nú erú horfur á.
Andstæðingar stjórnar-
innar og kaupgetan.
Þá vil ég minnast þess hér,
að í sambandi við þá stefnu
stjórnarinnar, að vinna að því,
að bæta greiðslújöfnuðinn við
útlönd, hefir því mjög verið
haldið fram af andstæðingun-
um, að sú stefna gæti ekki
samrýmst í framkvæmdinni
þeim fjárlögum, sem stjórnin
fékk afgreidd frá síðasta þingi,
og þá vitanlega ekki heldur
þeim fjárlögum, sem nú eru
iögð fyrir og í höfuðdráttum
eru samin á sama grundvelli
og seinustu fjárlög.
Stjórnarandstæðingar hafa
haldið því fram, að með því að
vinna að auknum verklegum
framkvæmdum með framlögum
úr ríkissjóði, og með því að
auka framlög úr ríkissjóði til
atvinnuveganna og auka þann-
ig atvinnu í landinu og dreifa
kaupgetunni, þá stofni stjórnin
til svo mikillar eftirspumar
eftir erlendum varningi, að
greiðslujöfnuðinum við útlönd
verði ekki haldið hagstæðum.
Stjórnin hefir hinsvegar haldið
því fram, að með því að hafa
örugg tök á innflutningnum,
ætti að vera kleift, nema út-
flutningserfiðleikamir vaxi
þjóðinni yfir höfuð, að koma
því til vegar, að ekki verði
meira til landsins flutt en hægt
er að greiða af árs-framleiðslu
landsmanna, og að með því
móti beinist kaupgetan frekar
að innlendum varningi en verða
myndi, ef innflutningurinn
væri gefinn frjáls. Ríkisstj.
heldur því þess vegna fram,
að með því að dreifa kaupget-
unni innanlands og halda jafn-
framt uppi öruggu eftirliti með
vöruinnflutningi til landsins,
vinnist tvennt:
1) Að atvinnan í landinu
aukizt og atvinnuleysið þverri
að sama skapi, og
2) Að meiri og betri mark-
aður verði fyrir innlendar af-
urðir en ella myndi.
Auk þessa má svo benda á
það, að þótt atvinnan í landinu
og tekjur almennings séu aukn-
ar með framlögum úr ríkis-
sjóði, þá myndast ekld með því
í sjálfu sér nein ný kaupgeta,
heldur dreifist sú kaupgeta,
sem fyrir er. Það er með öllu
ósannað mál, að með slíkri
dreifingu kaupgetunnar aukist
eftirspurn eftir erlendum varn-
ingi. Margt bendir til þess, að
með því að miðla þannig þeirri
kaupgetu, milli margra, sem
áður var hjá fáum, verði fullt
svo mikið aukin eftirspurn eft-
ir innlendum vörum. T. d. má
benda á, að ef teknar eru 2—
300 kr. í skatt af manni með
10 þús. kr. árslaun, og þessar
krónur renna svo sem vinnu-
laun til fjölskyldu, sem átt
hefir við þröng kjör að búa,
eru mikil líkindi til, að fjöl-
skyldan, sem þannig verður
þessa fjár aðnjótandi, verji
því fremur til kaupa á matvæl-
um á innlendum markaði, en
maðurinn með 10 þús. kr. árs-
launin, sem jafnt eftir sem áð-
ur getur veitt sér þau innlend
matvæli, sem hann girnist, en
hefði haft ástæður til að eyða
þessum krónum til kaupa á
miður þörfum varningi frá út-
löndum. Einnig finnst mér vel
geta til mála komið bein af-
skifti í þá átt, að keyptar séu
innlendar vörur fyrir hluta af
því sem fram er lagt til
styrktar og atvinnuaukningar.
Greiðslujöfnuður og
lántökur.
Því hefir verið haldið fram
af stjórnarandstæðingum, að
ekki myndi mögulegt að halda
greiðslujöfnuðinum við útlönd
í sæmulegu lagi á meðan nokk-
ur innflutningur lánsfjár til
landsins ætti sér stað. Virðist
það þó liggja í augum uppi,
hve fjarstæðar slíkar kenning-
ar eru. Vitanlega stendur það
yfirleitt í valdi þjóðarinnar
sjálfrar hvort hún notar ný
lán, sem tekin eru, til þess að
kaupa vörur fyrir eða til þess
að létta á eldri skuldum. Séu
lánin notuð til þess að létta á
eldri skuldum, auka þau vitan-
lega ekkert kaupgetuna í land-
inu né eftirspumina eftir er-
lendum varningi. Lántökur árs-
ins 1935 munu áreiðanlega ekki
valda neinum vandkvæðum að
þessu leyti, því að skuldirnar
við útlönd eftir árið 1934 eru
svo tilfinnanlegar hjá bönkumi
og öðrum, að fyllilega mun
vera not fyrir lánsupphæðirnar
eða tilsvarandi upphæðir, til
þess að létta á þeim skuldum.
— Sogslánið, það er að segja
sá hluti þess, sem fer til kaupa
á erlendum vélum til virkjun-
arinnar, hefir að þessu leyti al-
veg sérstöðu, og hefir verið
drepið á hana áður. Þrátt fyrir
það, að stjórnarandstæðingar
hafa þannig í öðru orðinu allt-
af haldið því fram, að við inn-
flutninginn yrði ekki ráðið til
neinnar hlítar, hefir það þó
alltaf .komið fram í hinu orð-
inu, að þeir búast við því, að
við hann geti að öllu leyti orð-