Tíminn - 04.09.1935, Blaðsíða 3

Tíminn - 04.09.1935, Blaðsíða 3
TlMINN 151 25 kartöfluafbrigði, flest frá Laugarvatni, margvísleg- bæði að lögun og lit, fróðleg að skoða fyrir þá, sem vilja nán- ar kynna sér þessa ágætu jurt. Þá má þarna sjá gulrætur ágætlega þroskaðar, en þær teljast til hinna hollustu með- al rótarávaxtanna, smávaxnar að vísu, en geta þess vegna staðið þétt á beðunum, 170 á einurn einasta fermetra og þessar 170 gulrætur vega 7 kílógr; þið getið séð þær þama. Þá eru blómin. Enginn skoðar þau sem hégóina leng- ur, þó ekki verði þau látin í askana. Fegurð er nauðsynlegt að hafa í kringum sig, ef vel á að vera, og blómin þrífast vel, utan og innan húss. Þarna má sjá margbreytt blóm úr ræktunarhúsum Mosfellssveit- ar og ölfussins, frá hinum blaðalausu kaktusum og til hinna litskrúðugustu tegunda. Gladiólus, liljur, íris, rósir, coleus og hin stílfögru chrys- anthemum, sem hinir ágætu garðyrkjumenn í Japan og Kína hafa ræktað í aldaraðir og kynbætt svo, að fegurð þeirra er undursamleg. En til þess að jurtir geti náð þeim þroska, sem þarna má sjá, þarf að veita þeim um- hyggju og uppfylla þau skil- yrði, sem þau þurfa, til þess að geta. þrifizt. Þau þurfa að hafa sól og 3kjól, en fyrst og fremst góða og næga auðleysta næringu; og hentug verkfæri þarf garðyrkjumaðurinn að hafa. I innsta og fimmta salnum er sýning á verkfærum og á- burði — tilbúnum áburðarefn- um — frá Áburðarverzlun Ríkisins og Sambandi ísl. samvinnufélaga. Er hið prýði- legasta frá því öllu gengið. Margt er á sýningunni fleira, seni kemur garðræktinni við, athyglisvert fyrir þá sem hana stunda. Bæjarbúar ættu að leggja leið sína þangað, þessa 2—3 daga sem sýningin verð- ur opin. Maður sannfærist um það sem svo fallega er sagt í hinum nýja sálmi Davíðs (frá Fagraskógi), að: muni eða vilja til að styðja Reykjavíkuríhaldið og völd þess skuli kjörtímabil eftir kjörtímabil ganga til þegnsam- legrar þjónustu við þau mátt- arvöld þjóðfélagsins, sem þeim sjálfum eru andstæð og skað- leg og stauda í vegi fyrir því, að landsins börn fái þann rétt að njóta verka sinna? Þessu veldur hinn átakanlegi misskilningur mikils fjölda manna á eðli og tilgangi íhalds flokksins. Því að íhaldið hefir hér á landi, eins og annarsstaðar, beitt sér til framdráttar tveim áhrifamiklum aðferðum. Það hefir fært sér í nyt hina fornu reglu kúgaranna: „Deildu og drotnaðu“. Framavonir þess byggjast að verulegu leyti á því, að sundra samtökum al- mennings og dreifa þannig mótstöðunni. Þess vegna er reynt að mynda „verzlunarólög" í s,umum sveitum til að grafa undan hinum gönílu kaup- félagssamtökum bændanna. Þess vegna eru nú í kaupstöð- unum stofnuð byggingarfélög „sjálfstæðra verkamanna", til að kljúfa framkvæmdaviðleitni þeirrar stéttar. Þess vegna er borinn rógur milli sunnlenzkra og norðlenzkra bænda út af skipulagning afurðasölunnar. Þess vegna er reynt að styrkja „Bændaflokk" í sveitunum og Kveðjur Sigurður S. Bjarklind lét af framkv.stj.starfi við Kaupfé- lag Þingeyinga og fluttist til Reykjavíkur 18. f. m., til þess að gjörast gjaldkeri Búnaðar- banka íslands. Suður-Þingeyingar héldu honum og fjölskyldu hans tvö kveðjusamsæti. Hið fyrra var að Laugum sunnudaginn 11. ágúst og mættu þar yfir 300 manna. Stýrði formaður Kaup- íélags Þingeyinga, Sigurður Jónsson á Arnarvatni, samsæt- inu og flutti mjög tilkojnumik- ið kvæði til frú Unnar Bjark- lind (skáldkonunnai' Huldu). Aðalræður fluttu: Sigfús Björnsson í Múla fyrir minni Sigurðar S. Bjarklind, Karl Kristjánsson frá Eyvík fyrir minni barna Sigurðar S. Bjark- lind, Jón Gauti Pétursson, Gautlöndum, fyrir minni Bene- dikts Jónssonar frá Auðnum, tengdaföður Sigurðar S. Bjark- lind, Konráð Erlendsson kenn- ari á Laugum fyrir minni Guð- nýjar Halldórsdóttur, konu Benedikts frá Auðnum, Bene- dikt Björnsson skólastjóri í Húsavík fyrir minni Sigríðar Jónsdóttur, móður Sigurðar S. Bjarklind. Auk þessara manna töluðu: séra Friðrik Á. Friðrikssou, Húsavík, Steingrímur Bald- vinsson bóndi í Nesi, Baldvin Baldvinsson oddviti á Ófeigs- stöðum, Hallgrímur Þorbergs- son bóndi á Halldórsstöðuin, Ketill Indriðason oddviti, Ytra- fjalli, Júlíus Havsteen sýslu- maður, Hildur Baldvinsdóttir húsfrú í Klömbrum, Bergþóra Magnúsdóttir húsfrú á Hall- dórsstöðum. Kvæði fluttu: Sigríður Stef- ánsdóttir húsfrú, Hveravöllum og Jón Haraldsson bóndi á „Moldin geymir svo mikinn auð, moldin gefur þér daglegt brauð. IJppskeran bætir þinn ytri hag en umhyggjan mildar þitt hjartalag." Fegurð og nytsemi er það, sem einkennir þessa sýningu. Staddur í Rvík 29/8. Ragnar Ásgeirsson (N.Dbl.) garðyrkj umaður. kommúnistaflokk í bæjunum. Og þess vegna er allt gert til að æsa verkamenn gegn bænd- um og bændur gegn verka- mönnum, til að fá þá til að gleyma sameiginlegum óvini. En hin megin hernaðarað- ferð. íhaldsins er að villa á sér heimildir. Talandi tákn þessar- ar aðferðar eru hinar tíðu nafnabreytingar flokksins, því að undir því er tilvera flokks- ins komin öllu framar, að þjóð- in, eða nægilega mikið af henni, haldi að hann sé annað en hann í raun og veru er og vilji annað en hann í raun og veru vill. Hvergi hefir þessi eftirtekt- arverða sauðargærupólitík í- haldsins komið berar fram en í viðskiptum þess við bænda- stéttina. í eðli sínu er kjarni íhaldsins fjandsamlegur bænda stéttinni og hefir á henni megnustu lítilsvirðingu. Verzl- unarsamtök bændanna reyndi íhaldið að drepa í fæðingunni, því að með þeim var alvarlega hróflað við hagsmunum kaup- mannanna. Svo lengi sem íhald- ið gat og þorði, úthrópaði það kaupfélögin sem skaðlegar og réttdræpar stofnanir. Jarðrækt arlögin, Byggingai- og land námssjóð, áburðarlögin, Rækt- unarsjóð hinn nýja og nú síð- ast afurðasölulögin, hafa íhalds m!enn reynt að drepa eða Einarsstöðum. Einnig voru flutt kvæði frá Indriða Þor- kelssyni á Fjalli og Þórði Jóns- syni í Brekknakoti, sem eigi gátu mætt sjálfir. Síðara samsætið fór fram í Húsavík 17. ágúst og mætti þar á annað hundrað manns. Samsætinu stýrði oddviti Iíúsavíkurhrepps, Benedikt Björnsson skólastjóri og mælti fyrir minni Sigurðar S. Bjark- lind. Séra Friðrik Á. Friðriks- son mæti fyrir minni frú Unn- ar Bjarklind, bæði sem hús- móður og skáldkonu. Júlíus Havsteen sýslumaður ávai'paði Bjarklindshjónin fyrir hönd béraðsins. Birgir Steingríms- son, aðalbókari K. Þ, ávarpaði Sigurð S. Bjarklind fyrir hönd starfsmanna K. Þ. Jóhann Havsteen stud. jur. mælti fyrir minni Jóns og Benedikts, sona Sigurðar S. Bjarklind. Bene- dikt Björnsson skólastjóri mælti fyrir minni ungfrú Sig- ríðar Bjarklind. Karl Krist- jánsson frá Eyvík mælti fyrir minni Benedikts frá Auðnum og konu hans. Auk þess fluttu ræður: Bene- dikt S. Snædal bóndi, Húsavík, Björn Jósefsson læknir, Karl Kristjánsson núverandi fram- kvæmdastjóri K. Þ, Hjálmar Theodórsson verkamaður, Árni Jónsson formaður Verka- n annafélags Húsavíkur og ung- frú María Villijálmsdóttir. 1 báðum samsætunum talaði Sigurður S. Bjarklind fyrir hönd heiðursgestanna. Sigurður S. Bjarklind og frú Unnur Benediktsdóttir skáld- kona hafa að líkindum verið ástsælust allra núlifandi hjóna í Suður-Þingeyjarsýslu, enda hafa Suður-Þingeyingar kvatt þau með meiri viðhöfn en venjulegt er þar um slóðir, þó að menn flytji úr héraðinu. Mundu þó samsætin hafa verið enn fjölmennari, ef eigi hefði verið um háannatíma, þegar sumir einyrkjar og sjómenn geta alls ekki frá störfum vik- ið, — og einnig ef kíkfóstafar- aldur hefði eigi hamlað ým'sum. Hlýrri kveðjur, en kveðjur Suður-Þingeyinga til Sigurðar S. Bjarkjind og fjölskyldu hans, munu fágætar. Þ. svæfa í lengstu lög. Héraðs- skólana hafa þeir ofsótt. Hverja einustu krónu, sem varið hefir verið af opinberu fé landbúnaðinum til styrktar hafa þeir talið eftir. Bændunia, sem þessara styrkja hafa notið, hafa þeir kallað „ölmusumenn“ og valið þeim önnur álíka eða verri hrakyrði í sinn hóp. Þeir hafa gert harðsnúnar tilraunir, að nokkru leyti með árangri, til að ná löggjafarvaldinu úr hönd- um sveitanna. Þeir hafa staðið fyrir mjólkurverkfalli og kjöt- verkfalli á hinum erfiðustu tímum. Ef manni úr bænda- stétt hefir verið falið starf í opinberri þjónustu, hafa íhalds- blöðin ætlað af göflum að ganga. Bændur þá, sem settir hafa verið í ráðherrastól að tilhlutun Framsóknarflokksins hefir íhaldið óvirt á allan hátt. Og bændastéttinni í heild hefir það jafnvel opinberlega í blöð- um sínum valið hin verstu smánarorð. Enda gengur orðið bóndi eða sveitamaður fúkyrð- um næst í því „fína“ umhverfi, sem Mbl. stendur næst. En hvernig stendur þá á því, að íhaldið skuli ráða yfir svo miklu atkvæðamagni, sem raun er á, úti um sveitir landsins? Því að ekki þýðir að neita því, að svo hefir verið fram að þessu. Fjöldi af greindum1 og velviljuðum bændumi og bænda- Fréttir Ástríður Belgadrottning fórst af bilslysi í Sviss að morgni hins 29. ágúst sl. Voru konungshjónin við þriðja mann í bílnum og sat Leo- pold konungur við stýrið. Missti hann stjóm á bifreiðinni og hent- ist hún út af veginum. Beið drottn- ingin þegar bana. —■ Ástríður drottning var sœnsk prinsessa, en mjög ástsæl í Belgiu og því þjóðinni harmdauði. Hún var að- eins þrítug að aldri. — Leopold konungur er sonur Alberts Belg- íukonungs, er frægur varð í heims styrjöldinni, en hrapaði til bana i fjallgöngu fyrir hálfu öðru ári. Er þannig skammt stórslysanna á milli í hinni belgisku konungs- fjölskyldu. Sundkunnátta bjargar tveim mönnum frá drukknun. Fyrra laugardag voru tveir menn, Hail- dór Guðmundsson og Lárus Gísla- son, á þerneyjarsundi rétt hjá Reykjavik* að ausa nótabát og liöfðu þeir með sér lítinn árabát. pegar þeir ætluðu í land, sökk báturinn undir þeim, því að suðaustan stormur var og tais- verð kvika. Báturinn var um 300 metra frá landi. Mennimir voru báðir syndir, Halldór var í olíu- stakk og vaðstígvélum, en Lárus í oliukápu og vaðstígvélum og með rafmagnsgeymi í vasanum. Gátu þeir losað af sér vaðstígvél- in og síðan synt í land. Var það erfitt, því að fötin gei'ðu sundið mjög örðugt og hefðu vafalaust báðir farizt, ef þeir héfðu ekki kunnað sund. — Halldór hefir verið á íþróttaskólanum í Hauka- dal. Nýi spítalinn í Landakoti var vígður 28. ágúst kl. 8 árd. af biskupi katólskra manna, Marteini Meulenberg. Messaði biskupinn í kirkju spítalans og að því búnu gekk hann um spítalann og stökkti um hann vigðu vatni hátt og lágt. Að lokinni þeirri athöfn var sungið „Te dcum“. — Nýi spítal- inn, sem telcinn verður til afnota nú úr þessum mánaðamótum, er á margan liátt ein sú fullkomn- asta sjúkrahússbygging, sem reist hefir verið hér á landi. Er húsið gert eftir teikningu Sigurðar Guð- mundssonar húsameistara. Sjúkra- stofurnar eru vistlegar og liggja allar móti suðri, nema ein, sem er á norðurhlið og ætluð er augn- veikum. Sérstök sjúkraherbergi eru ætluð börnum og eru húsgögn öll við barna hæfi. í spítalanum eru sérstakar skurðstofur, rönt- fólki gengur enn að kjörborð- unuiri til þess að greiða íliald- inu atkvæði. Og skýringin er ein: Hin tvö- falda framkoma. Úti um' sveit- imar í dálkum Isafoldar (þar sem felldar eru niður mosa- greinar Morgunblaðsins) og á landsmálafundum þykjast í- haldsmennimir vera bændavin- ir. Þeir sjá um það, að hafa alltaf nóga menn í framboðum, seml „bændabragð“ er að. En þegar þessir menn kom!a til Al- þingis, hníga þeirra góðu á- form fyrir hinum sterku áhrif- um valdamannanna í flokknum. Þeir tala fagurlega um „bænda- menninguna“ og sjálfstæðisþrá sveitanna. Slík innantðm fagur- mæli eru útlátalaus. Jafnvel maðurinn, sem hraklegast hefir óvirt bændastéttina á prenti, er nú látinn setja upp engilsá- sjónu og tjá sig reiðubúinn til að gefa bændum ábýlisjarðir þeirra- Og samhliða er svo beitt hínni lævísu elju rógberans til að tortryggja hverja þá ráð- stöfun, semj hinn eiginlegi flokkur bændanna, reynir að koma í framkvæmd, bændum til hagsbóta. En eftir á, þegar baráttan er liðin hjá, reynir íhaldið að eigna sjálfu sér allt, sem gagnlegt hefir reynzt í framkvæmd slíkra mála. Það sr sagt, að Jóni bónda í gendeild, ljóslækningadeild og rúmgóð spítalakapella. í kjallar- hússins er íbúð starfsfólks, þvotta- hús og stórt og vandað eldhús. Á þaki hússins er sólbaðsskýli fyrir sjúklinga. Svipiegt slys við Ljósafoss. Síð- degis A sunnudaginn var vildi til sorglegt slys við Ljósafoss í Sogi. Fóru þau ungfrú Elísabet Sigurð- ardóttir, forstöðukona „Heitt og kalt“ i Reykjavík, og Árni Dan- íelssoh, verkfræðingur, út á bát fyrir ofan fossinn. Hættu þau sér of nálægt straumnum og hreif ''hann bátinn með sér og varð ekki við neitt ráðið. Elísabet fórst í fossinum, en Árni gat náð taki i kletti á fossbrúninni og hékk þar unz homtm kom hjálp. Við Nýja dagblaðlð hefir orðið orðið sú Itreyting, að Gisli Guð- tnundsson hefir hætt ritstjórn þeirri við blaðið, er hann hefir annast til bráðabirgða undanfarið, uuz fastur ritstjóri yrði ráðinn. Sigfús Halldórs frá Iiöfnum, sem verið hefir meðritstjóri N. dbl. í sutnar, annast framvegis einn rit- stjórii þess. En hann hefir áður verið ritstjóri Vestur-íslenzka blaðsins Heimskringla og meðrit- stjóri Dags á Akureyri. Sigfús Halldórs frá Höfnum or fjölmennt- aður maður og víðförull. Hefir m. um langt áraskeið dvalið aust- ur í Indlandi og í Vesturheimi. Hjónaband. Nýlega voru gefin saman hér i bænum ungfrú Guð- riður Sveinbjarnardóttir frá Djúpa- vogi og Óskar Níelsson bóndi í Svefneyjum á Breiðafirði. Skýrsla um Bændaskólann á Hólum árin 1931—34 er komin út. Nemendur við skólann á þessum árum hafa -verið sem hér segir: 1931—32 voru 25 nemendur, 1932— 33 voru 9 nemendur og 1933—34 voru 24 nemendur. Kennarar við slcólann hafa verið þessi ár: Stein- grímur Steinþórsson skólastjóri, Jósef J. Björnsson 1. kennari, Vig- fús Helgason 2. kennari, Ragnar Jóhannesson frá Engimýri í Öxna- dal leikfimiskennari, Skúli Jó- hannsson trésmíðakennari, Páll þorgrímsson járnsmíðakennari og Friðbjörn Traustason söngkennari. Gunnlaugur Björnsson var auka- kennari við skólann 1931—1932. Samvinnuskólinn. Báðar deildir samvinnuskólans eru þegar full- skipaðar og hefir orðið að vísa mörgum umsóknum á bug. 150 marsvín rak yá land í Furu- firði á Ströndum síðastl. fimmtu. dag. Elzti íbúi Svíþjóðar, ekkjan Máret Olafsson, er nýlátin. Hún Dunhaga hafi orðið méir en lítið hverft við, þegar hann, að löngum tíma liðnum, varð þess áskynja, hversu hinir ráðandi flokksbræður hans í Morgun- blaðsliðinu höfðu ráðstafað gjöf hans, og hve lítils þeir höfðu virt þau fyrirmæli, sem hann hafði látið fylgja henni, enda hefði hann sjálfsagt aldrei afhent hana, ef hann hefði vitað, hversu léttúðlega og af hve lítilli trúménnsku yrði með farið. Það væru sjálfsagt fleiri íhaldsbændur en Jón í Dun- haga, sem rækju uppstóraugu, ef þeir hefðu nokkum minnsta grun um, hvernig Reykjavíka- víkuríhaldinu raunverulega þóknast að nota það vald, sem því er gefið með atkvæðunum úr sveitunum, og hversu þar er íarið fjarri vilja þeirra, sem í góðri trú halda, að forráða- menn íhaldsflokksins vilji fyrst og fremst vinna að „sjálf- stæði“ landsins og „sjálfstæði" sem flestra einstaklinga. En þetta tvöfalda spil íhalds- ins er framandi fyrir hugsun- arhætti sveitafólksins. Þess- vegna fylgja margir mætir bændur íhaldinu enn í dag og meðtaka í góðri trú hinn sí- vakandi undirróður gegn sín- um eigin félagsskap, og sínum eigin hagsmunum. Þeir þekkja ekki Reykjavíkuríhaldið. Þeir var 105 ára gömul. Læknir hafði okki verið sóttur til hennar fyrr en hún var níræð, en þá henti hana það óhapp, að beinbrotna. Fyrir ári síðan las hún bækur, stoppaði í sokka, og gerði flairi algeng verk. Seinasta árið fór henni mikið aftur. Úr athugunum VeSunrtofunnar. í vor voru kýr látnar út frá 1. maí til 9. júní, að meðaltali 22. maí (22 stöðvar) og er það nálægt með allagi. Hætt var að gefa kúm frá 23. maí til 25. júní (20 stöðvar), og er það litlu síðar en meðallag. (Veðráttan). Hljómplötur lét útvarpið gera af „fossaföllum Geysis" aðfaranótt sunnudags. Fékk útvarpið upp- tökutækin á laugardaginn og var farið með þau austur um kvöldið. Tók það þrjá menn í sex tima a8 koma þeim upp og var aðaltækið haft í íþróttaskóla Sigurðar Greipssonar. Geysir gaus kl. 1 um r.óttina, eftir að látin voru í hann 50 kg. af sápu. Var það meðalgos. Að upptökunni lokinni var ferfi- tnni hraðað með plötuna til Reykjavíkur og hún leikin í 9am- bandi við ferðalýsinguna í út- varpinu til Ameríku. Hvalabátarnir frá Tálknafirfit liafa orðið varir við allmikið af ltvölum, en þokur hafa hamla* veiði. þó komu þeir inn síðastl. föstudag með sína tvo hvalina hvor. Bær brennur. Bærinn að Kljá i Helgafellssveit brann í slðastl. vilut. Bóndinn, Valdemar Jóhanns- son var við heyskap á engjum alllangt. frá bænum, en konan var heima að þvo þvott. Lítill dreng- ur, sonur hjónanna, varð fyrst eldsins var, og sagði mömmu sinni. Var þakið þá alelda. Hljóp hann þá út á engjar til föður síns, en konan reyndi að bjarga úr bænum. Eldurinn magnaðist svo fljótt, að litlu varð náð út. þegar menn af næstu bæjum komu að, varð við ekkert ráðið. Innan- stokksmunir voru vátryggðir. — Ársfundur Kvenfélagasambands Vestfjarða var haldið í Bolunga- vík dagana 22. og 23. f. m. og sóttu hann 14 fuíltrúar frá 7 félðgpim. Sambandið hefir beitt sér fyrir garðrækt á Vestfjörðum, og haft garðyrkjukonu á sínum vegum, og hefir starfið gefizt vel. Meðal ann- ars var samþykkt tillaga um að skora á ríkisstjórnina að hlutaat til um að heilt korn sé flutt til landsins og myllur reistar. — Stjórn Kvenfélagasambands Vest- fjarðar skipa nú frú Estiva Bjðma- dóttir, þingeyri, frú Unnur Guö- mundsdóttir, ísafirði og frú GuO- rún Snæbjömsdóttir, Flateyri. — þekkja ekki Morgunblaðsklík- una. Þeir hafa ekki dregið að sér það pestarloft eiginhags- munastreitunnar og fámennis- hyggjunnar, seni leikið hefir um hvern einasta stafkrók, sem á þrykk út gengur í hin- um tíu íhaldsblöðum. Þeir sjá ekki hina „svörtu hönd“, sem á bak við býr og læsir kulda- loppnum kjúkum einstaklingg- byggjunnar, að sérhverjum' frjóanga í hinni almennu við- leitni til þjóðheillar. Og þetta fólk, víðsvegar úti um byggðir landsins, sem «nn- þá hefir ekki komið auga á hinn sameiginlega óvin hinna vinnandi stétta og almjennra framfara — það er lið Jóns bónda í Dunhaga. Það vill vel eins og hann. Það kýs íhaldið í góðri trú eins og hann. Og það er reiðubúið ein* og hann til að gefa sinn menn- ingarsjóð til að skapa foringja úr ungum íhaldsmönnum og bæta ritstjórn íhaldsblaðanna. En þessar fórnir úr sveitum- um, á altari fámennishagsmun- anna hafa aldrei náð sínum til- gangi og munu aldrei nó, from ur en menningarsjóður Jóna í Dunhaga.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.