Tíminn - 20.11.1935, Blaðsíða 3

TlMINN
195
að vonast eftir, að sá árang-
ur haldi áfram að aukast. En
starfið á þessum vettvangi er
mikið og vandasamt og er erf-
itt að inna það af hendi, ef
stöðugum illdeilum er haldið
uppi því til truflunar.
Sú rannsókn hefir leitt
ýmislegt nýtt í ljós, til dæm-
is það, að gerilsneyðingar-
gjaldið hjá Mjólkurfélagi
Reykjavíkur er allt of hátt, og
að hreinsunarstöð þess er meir
ábótavant en flestir munu geta
gei’t sér grein fyrir.
Sjálfsagt hefði það verið bezt,
bæði fyrir bændur og neytend-
ur, að stefnt hefði verið að
því, að kippa þessum ágöllum
í lag, án þess að þyrlað væri
upp nýjum hávaða, sem enginn
getur haft ánægju af nema
pólitískir æsingaseggir íhalds-
ins hér í Reykjavík.
Nú hefir það gerzt eins og
allir vita, að Eyjólfur Jóhanns-
son og bakarameistarar bæjar-
ins hafa allt í einu boðizt til að
taka að sér dreifing og sölu
mjólkurinnar fyrir meira en
helmingi lægra gjald en þessir
sömu aðilar tóku fyrir sína
fyrirhöfn áður en Samsalan
var stofnuð.
Það er sannarlega engin
furða, þó að Samsalan hugsi
sig tvisvar um áður en hún
tekur slíku tilboði. Það er t.
d. ekki nein smáræðis áhætta
að fleygja allri sölunni í hend-
ur bakaranna, og veita þeim
þannig beinlínis aðstöðu til
þess að gera mjólkursöluverk-
fall í bænum, ef þeim síðar
byði svo við að horfa að hækka
sölulaunin frá því, sem þeir
bjóða nú. Og vitanlega verður
Samsalan einig að sjá, hver er
útkoman á dreifingar- og sölu-
kostnaðinum hjá henni sjálfri
við endanleg uppgjör ársins,
áður en farið er að líta við hin-
um og öðrum tylliboðum.
En nú er svo að sjá, sem
ritstjórar Mbl. hugsi sér að
hefja nýjar illdeilur í málinu.
Eyjólfur Jóhannsson hefir tek-
ið í streng með þeim og nú
síðast sagt sig úr stjóm Sam-
sölunnar.
Það er að vísu vaíalaust, að
Samsalan getur vel komizt af
án Eyjólfs Jóhannssonar. En
hitt er fremur ólíklegt, að
bændur þeir hér i nærsveitun-
um, sem Eyjólfur telur sig
vinna fyrir, græði á því, að
aftur sé hafinn ófriður um
þetta mál.
Ef árásargreinar Eyjólfs
Jóhannssonar og úrsögn hans
úr samsölustjóminni ber að
skoða sem andstöðu af hans
hálfu gegn umbótum þeim,
sem nú er verið að gera og
þarf að gera eftirleiðis, hljóta
áhugamenn í þessu máli að
fylkja sér enn betur saman en
áður um þá mikilvægu úr-
lausn, sem í því myndi felast,
ef Samsalan byggði 6ér sjálf
nýja og fullkomna mjólkur-
stöð
Fréttir
Frú Jakobina Johnson og Áa-
mundur P. Jóhannsson bygginga-
meistari eru nú komin aítur til
heimkynna sinna vestra. Sam-
kvœmt frásögn vestanblaflanna
láta þau mjög vel af feröalögum
sínum hér heima i sumar.
Hmktunarléluo Norðnrlanda byrj-
aöi á tilraunum mefl komyrkju
síðastl. vor. Var sáð í tvær dag-
sláttur: byggi i rúmlega eina, rúgi
í Yz, höfrum í V* og hveiti og ert-
um í hitt. Rúgur ber ekki kom
fyr en á næsta ári, svo ekki verður
um í hitt. Rúgur gefur ekki upp-
skeru fyr en að ári,svo eigi verður
Hinsvegar hafa 8 teg. byggs veitt
uppskcru sem svarar 21—30 tn. af
ha. og 5 teg. hafrar sem svarar
11—12 tn. af ha. Öll uppskeran hjá
Ræktunarféiaginu i haust var 10
tn. byggs og 2 tn. hafra.
SamtiSin ,9. hefti þessa árs, er
komin út. Er efni fjölbreytt og vel
með farið. þar er grein um verð-
bréfaverzlun eftir Aron Gubrands-
son, „Grace Moore" og um það
rætt hvort hún sé af ísl. bergi brot-
in, „Sýslubókasafn Suður-þing-
eyingja", ,,Hér gerist aldrei neitt",
smásaga eftir Oddnýju Guðmunds-
dóttur. Auk þess má nefna grein
um mátt góflmálmanna, fram-
haldssöguna „Hefndin", heilræfli,
skrítlur, um nýjar bækur o. fl.
Ljósbað baraa. Héraðslæknirinn
a ísafirði hefir gengizt fyrir þvi
að Röntgenljósastofu hefir verið
komið upp fyrir böm i barnaskól-
anum, og er ætlazt til að þau
gangi í Ijós tvisvar 1 viku, stund-
arfjórðung i senn. Tíu börn geta
uotið ljósanna samtímis.
Brennandl skip, heitir ný skáld-
saga, er út kom i dag, eftir Gunn-
ar M. Magnúss kennara. Sagan
gerist í Reykjavík á síðustu ára-
tugum. Ólafur Erlingsson gefur
bókina út.
Hjónaband. Síðastl. laugardag
voru gefin saman í hjónaband
ungfrú Guðrún Daviðsdóttir frá
Arnbjargarlæk og Pétur Bjamason
hreppstjóri, Grund í Skorradal.
Bréf Matthíasar Jochumssonar
hefir bókadeild Menningarsjóðs
gefið út í tilefni af 100 ára af-
mæli skáldsins. petta er mikil
bók, rúmar 800 bls., með formála
eítir Stgr. Matthíasson og afburða
fróðleg og skemmtileg, sem geta
rnátti nærri.
Pálmi Hannesson rektor hefir
tekið við forsetastörfum í þjóð-
vinafélaginu. Páll E. Ólason hef
ir lagt þau niður sökum annríkis.
í tilefnl af aldarafmæli Matt-
híasar Jochumssonar hefir póst-
stjómin gefið út sérstölc hátíða-
frímerki með mynd skáldsins. Eru
það fjórar tegundir frímerkja, 35
aura, 7 aura, 5 aura og 3 aura.
Frímerkin eru smekkleg.
Epiifl fellur ekki iangt frá eik-
inni“. Drengjum íhaldsins, sem
telja það köllun sína að fremja of-
beldi i nafni þjóðernisins, með þvi
í)ð vega margir að einum, finnst
að vonum að Morgunblaðið launi
þeim illa dygga þjónustu, þegar
það, af ótta við það að ekki sé
með öllu þurkuð burt öll rétt-
lætistilfinning úr hugum lesenda
sinna, ásakar þá fyrir fólskuverk
og afneitar um leið skilgetnum af-
kvæmum sínum. Finnst drengjum
íhaldsins svo mikið til um þenn-
an ódrengskap Morgunblaðsins, að
þeir ganga hrcint til verks í blaði
sinu og viðurkenna, að öll of-
beldisverk þeirra séu unnin eftir
fordæmi íhaldsins en harma þó
um leið að þeir séu ekki „sam-
keppnisfærir" við það. Til sönnun-
ar bcnda þeir á skrilsæði íhalds-
manna eftir þingrofið 1931, of-
beldi þeirra í Keflavik og Hnífs-
dal og mörg eru fleiri „hreysti-
verkin", sem íhaldsdrengirnir öf-
unda feður sína af. Og þeir enda á
því að segjast neyðast til að taka
,,„djúpt“ ofan fyrfr Morgunblaðs-
mðnnum sem ofjörlum" sínum,
en vilja auðvitað að íhaldið gang-
ist við sér.
Minningarorð
Húsfrú Ingibjörg Magnús-
dóttir að Auðsstöðum í Hálsa-
sveit andaðist að heimili sínu
1. maí síðastliðinn og var jarð-
sungin að Reykholti 20. s. m.,
að viðstöddu margmenni, eftir
því sem gerist í fámennum og
afskekktum sveitum.
Hún giftist laust fyrir alda-
mótin eftirlifandi manni sín-
um, Þorsteini Guðmundssyni
bónda á Auðsstöðum. Eignuð-
ust þau hjón tvö böm: Guð-
mund, er býr á Auðsstöðum —-
og er hann fjórði ættliður er
þar býr — og Ingibjörgu, er
dvelur ekkja í Borgarnesi. Auk
þess ólu þau upp eina stúlku,
er þau tóku án endurgjalds, og
reyndust þau henni sem væri
hún þeirra eigið bara.
Það, sem einkum einkenndi
Ingibjörgu sál. var glaðværð
og fórnfúst hjarta, og kom
það fram við alla sem henni
kynntust. Söngrödd hafði hún
fagra og unni mjög söng og
hljóðfæraleik. Hún var ein af
þeim mætu íslenzku konum, er
létu í hvívetna gott af sér
leiða til allra. Hún var mál-
svari dýranna, og vildi jafnan
láta þeim líða vel.
Banamein hennar var
krabbamein. Þjáningar síðustu
æfistunda bar hún með stakri
þolinmæði, og lét með því eftir
sig göfugt fordæmi til allra ev
til þekktu. Blessuð sé minning
hennar. B. J.
í síðustu Dælarétt var mér
dregið hvítt hrútlamb með
mínu marki: Stúfi’ifað h.,
hálftaf fr., biti a. vinstra. Auð-
kennt með bláum lit í brúsk-
inn. Lamb þetta á ég ekki. Sá,
er getur sannað eignarrétt
sinn til lambsins, vitji and-
virðis þess til mín að frádregn-
um kostnaði og semji við mig
um markið.
Oddgeirshólum í Árnessýslu
16. nóv. 1935.
ólafur Árnason.
FISKIMJ0L
Gefið kúm yðar fiskimjttl, með því fáið þið
aukið miólkurmaem, því það inniheldur
ecíriahvftuefni, míneralefni oer Vitamín D.
DR. JÓN E. VESTDAL
segir í grein um fiskimjöl
.......í fiskimjöli eru allt að 55°/0 af köfn-
unarefnis-samböndum og lang mestur hluti þeirra
eru hrein eggjahvítuefni og auk þess um 23°/0
af kalciumfosfatl, eða rúm 10°/0 af fosforsýru
og um 13°/0 af kalki. Fiskimjölið er því sér-
staklega til þess fallið, að bæta upp þær kjarn-.
fóðurtegundir að eggjahvítu- og míneralefnum,
sem af þessum efnum eru snauðar.....
........Búast má við því, að 1 fiskimjöli
sé Vitamín D. til nokkurra muna.....
Með tilliti tii græðanna er fiskimjöl"
ódýrasta fóðrið handa mjólkurkúm
FISKIMJÖL H.F.
Reykjavík ísafirði
Ferðamenn
ættu að skipta við K&upfflag
Reykjavíkur. — Þar hafa þdr
tryggingu fyrir góöum og 6*
dýrum vörum.
K a n p 1 ð
Þormóður Eyjólfsson var þá
einn hinn reyndasti og bezt-
metni kaupsýslumaður á Siglu-
firði. Hann hafði verið öflugur
og einlægur stuðningsmaður
verksmiðjumálsins frá byrjun.
Hann skapaði fyrirtækinu til-
trú innn á við og út á við. Með
lægni og festu hefir hann sem
formaður bjargað fyrirtækinu
yfir alla boða og blindsker fram
á þennan dag.
Guðm. Skarphéðinsson var
maður vel gefinn og vel mennt-
aður, hæglátur og gæfur í fram-
komu. Hann var öflugasti for-
ingi verkamanna í bænum,
mikils virtur og ástsæll af
starfi sínu fyrir þá. f höndum
Þormóðs og Guðmundar var
verksmiðjunni engin hætta bú-
in. Og Sveini þýddi ekkert að
beita við þá undirferli eða ofsa.
Þeir héldu fast saman og vissu
hverskonar maður hann var.
Sveinn undi illa sínum hlut, en
gat engu fram komið verk-
smiðjunni til verulegs skaða.
Hið eina sem gladdi hann var
að hafa spillt fyrir Erlingi
Friðjónssyni, Finni Jónssýni og
Guðmundi Skarphéðinssyni hjá
atvinnumálaráðherra fyrrihluta
vetrar 1931 og fengið hann til
að uppleysa síldareinkasöluna.
Vorið 1932 urðu stjómar-
skipti. Framsóknarstjóra lét af
völdum, en íhaldið tók við. Mik-
ið leynimakk var undangengið
þá um veturinn milli þeirra
manna á þingi, sem sviku
Framsóknarfl. og íhaldsins.
Eitt af leynimakki íhaldsins var
það, að ekki skyldi skipað í
stjóra verksmiðjunnar fyr en
eftir stjóraarskiptin. Guðm.
Skarphéðinssyni var nú spark-
að út, en Sveinn gerður að að-
almanni. Hugðist hann að verða
formaður, en Þormóður hrakti
hann af velli í það sinn.
Um leið og stjómarskiptin
voru um garð gengin trylltist
Sveinn Benediktsson. Hann
hugsaði sér alla vegi færa.
Hann ætlaði að leggja undir sig
Siglufjörð og verksmiðjuna.
Verkamennina átti að gera að
vamarlausum þjónum. Sveinn
fór þá í bifreið milli símsvöðv-
arinnar og Hótel Borg. Hann
hafði opinberlega í heitingum
við Þormóð Eyjólfsson og Guð-
mund Hannesson bæjarfógeta
um að hann skyldi eyðileggja
þá og alla þeirra framtíð. Um
sama leyti birti hann grein þá,
sem gera mun hann kunnan í
landinu með samskonar frægð
og Þorvald Vatnsfirðing af
heimsókn sinni á engið til
Ámunda bónda.
Guðm. Skarphéðinsson var
heilsulítill maður, var sjúkur
af hjartabilun og höfðu læknar
ráðið honum að forðast sem
mest geðshræringar. Sveinn
vissi þetta vel. Hann hafði
leigunjósnara á Siglufirði. Hann
lét taka ljósmynd af húsi
Guðm. Hann safnaði saman
alískonar upplognnum þvætt-
ingi um Guðm. og bjó sig undir
óvænt áhlaup á hann um leið
og íhaldið væri komið að völd-
um. Hann setti saman viðvan-
ingslega skrifaða grein í Mbl.
fulla af illgirnislegum aðdrótt-
unum um Guðmund. Sveinn
og vinir hans sendu hraðboða
með þetta eint. Mbl. til Sauðár-
króks, og þaðan var það sent í
mesta flýti til Siglufjarðar,
sumt í vélbát sem Jónas Krist-
jánsson læknir útvegaði, sumt
landveg á hestum. Á Siglufirði
var blaðinu dreift ókeypis út í
þúsundatali.
Sveinn hafði ekki farið vill-
ur vegar um heilsufar Guðm.
Skarphéðinssonar. Hann bogn-
aði fyrir hinni illgirnislegu og
eitruðu árás. lTitsmunir hans
komu honum ekki að haldi.
Skynsamlega skoðað gat hann
tekið árás Sveins með jafnaðar-
geði. Greinin var einn samfelld-
ur lygavefur, og Sveinn hefir
aldrei staðið við eitt orð í árás
sinni. Það er á alþjóðarvitund,
að hún var vísvitandi ósann-
indi. Hún var gerð.til að brjóta
niður hinn vinsæla og gætna
leiðtoga verkamanna á Siglu-
firði. Hún var verkleg fram-
kvæmd á hótunum Sveins við
' Þormóð konsúl og Guðmund
: bæjarfógeta. Allir vita að
Sveinn hafði reiknað rétt, en
hitt er ósannað, hvort Guðm.
féll í sjóinn af bryggju í þungri
leiðslu eða sundurkraminn af
vitundinni um andstyggileik
þeirrar sakar, sem hann átti að
höfuðóvini.
Vinir Guðm. Skarphéðinsson-
ar leituðu hans í sjónum. Eftir
marga daga slæddu þeir lík
hans upp. Kona hans var ung
og heilsulítil. Hún stóð nú ein
og vamarlaus uppi með tvö
lítil börn og hið þriðja rétt
ófætt. Hún bar sorg sína í
hljóði, en brotnaði eins og mað-
ur hennar. í þrjú ár veslaðist
hún upp af harmi, einstæðings-
skap og sjúkleika, unz dauðinn
veitti henni hinztu hvíld við
hlið þess manns, sem svo svip-
lega hafði verið frá henni tek-
inn.
Sveinn hugðist nú að koma
til Siglufjarðar sem sigurveg-
ari. Hann kom á hestum frá
Sauðárkróki og hafði sér til
fylgdar pilt úr Skagafirði að
nafni Jón Norðmann. Þeir
komu seint um kvöld til Siglu-
fjarðar og létu lítt á sér bera.
En verkamennirnir vissu skjótt
að Sveinn var kominn í bæinn.
Reiði og harmur fyllti brjóst
hvers smælingja í bænum.
Verkamennirnir vissu að ör-
inni, sem skotið var í brjóst
verkamannaleiðtoganum var
stefnt að þeim, og að takmark
Sveins var að gera fátækt
þeirra sárari og ok þeirra
þyngra en áður.
Ihaldsstjórnina grunaði, að
Sveinn myndi eiga köldum
greiða að mæta á Siglufirði og
sendi óðinn þangað, til þess
að Sveinn gæti flúið með hon-
um næsta dag. Sú varð og
raunin á. Verkamenn komu
hundruðum saman og sögðu
Sveini að þeir vissu hvað hann
hefði gert og í hvaða skyni
hann hefði viljað ryðja úr vegi
hinum ástsæla foringja. Þeir
sögðust ekki hafa skap til að
sjá hann í bænum. Þeir beittu
ekki við hann ofbeldi. En hann
fann fyrirlitningu þeirra og
andstyggð leggjast á sig eins
og farg. Hann bognaði og gekk
niðurlútur til strandar. Mann -
grúinn fylgdi honum og skildi
ekki við hann fyr en Sveinn
var kominn um borð og varð-
skipið hélt út fjörðinn. Verka-
menn á Siglufirði höfðu sýnt
íhaldinu í Reykjavík, að þeir
þekktu innræti og eðli þess
manns.sem sendur var til Siglu
fjarðar í því skyni, að vera
svipa á þá, sem bágast ættu í
bænum.
Þegar til Reykjavíkur kom,
varð Sveinn að segja af sér í
stjórn verksmiðjunnar og í-
haldið lét í bili annan og þolan-
legan íhaldsmann koma í hans
stað. Leið svo nokkur stund.
Þá vonaði Sveinn að fátækling-
arnir á Siglufirði væru búnir
að gleyma. Hann vildi aftur
komast í verksmiðjustjómina.
Þá ritaði Jón Baldvinsson, for-
maður verkamannaflokksins,
ríkisstjórninni bréf og mælti
með sterkum orðum gegn þeirri
óhæfu, að Sveinn Benediktsson
kæmist nokkumtíma aftur í
stjórn síldarverksmiðjunnar á
Siglufirði. Þau rök eru í
gildi, enn í dag. En þó er sag-
an að endurtaka sig. Flokkur
verkamanna varð fyrir því ó-
láni, að Steinþór Guðmundsson
gekk á hönd fjandmanna sinna
og varð leiksoppur í hendi
þeirra. Brestirair í skapgerð
þess eina manns kosta ríkis-
sjóð og íslenzka skattborgara
eina miljón króna, tapið af
síldareinkasölunni. Nú hafa þau
undur gerzt, að Sveinn Bene-
diktsson er aftur orðinn alls-
ráðandi í bili um síldarbræðslu
ríkisins. Steinþór Guðmundsson
er nú endurborinn og heitir í
þetta sinn Jón Sigurðsson, en
Sveinn Benediktsson er arftaki
þeirra Ásgeirs Péturssonar og
Björns Líndal. í fyrra sinnið
leiddi miljónatap og eyðilegg-
ing á síldarsöluskipulaginu af
því, að fulltrúi • verkamanna
gekk á hönd gróðabrallsmönn-
um útvegsins. Nú vofir yfir
verksmiðjunum að sama skapi
meiri eyðilegging, sem eignin
er meiri og meira í húfi fyrir
atvinnulífið. Niðurl. næst.
J. J.
Kolaverzlun
SIGURSAR ÓLAT8S0NAB
Sáiaa.i KOL. ReykJavOb «■> USS