Tíminn - 18.11.1936, Blaðsíða 3

TÍMINN
187
Aðstað
kommúnism
Kommúnistar hafa um nokk-
u r ár haldið uppi litlu flokks-
bro'ti hér á landi, og nú fyrir
nokkrum dögum byrjað að gefa
út dagblað hér í Rvík.
Frá því fyrsta að þeir hófu
starf sitt hér, hefir verið ó-
slitin barátta við stefnu
þeirra frá hálfu oklcar Fram-
sóknarmanna. Meðal annars
hefi ég ritað ítarlegar tímarits-
greinar um vanmátt og skað-
semi kommúnismans í lýðræðis-
löndum, móti helzta málsvara
þessarar byltingarstefnu hér á
landi, og lauk þeirri deilu svo,
að sá maður neyddist til að
gefa upp alla vörn um fram-
kvæmanleika kommúnismans á
íslandi.
í þeim löndum, sem bezt eru
mennt og hafa sterkast lýðræð-
isskipulag, er kommúnismirm
algerlega fylgislaus. Svo er í
Sviss, Hollandi, Englandi, Dan-
mörku, Svíþjóð, Noregi og hér á
landi.
I Danmörku munu vera tveir
kommúnistar á þingi og þegar
þeir tala, fara aðrir þingmenn
út, eða skrifa sendibréf til
kjósenda sinna. Stauning • hefir
algerlega neitað öllu samneyti
við rússnesku byltingarstefn-
una og allt hennar athæfi. —
Sama gerir Per Albin Hanson,
forkólfur jafnaðarmanna í Sví-
þjóð, og þá ekki síður Ny-
gaardsvold og félagar hans í
Noregi.
Fyrst eftir rússnesku bylt-
inguna voru um 50 kommúnist-
ar á þingi Norðmanna, en nú
er þar enginn, og í haust sem
leið treystu kommúnistar sér
elcki til að bjóða menn fram
nerría í einu kjördæmi í Nor-
cgi, en unnu ekki á.
Hér á landi hefir Alþýðu-
flokkurinn algerlega afneitað
félagsskap við kommúnista, og
að því leyti hreinsað til fyrir
sínum dyrum. Má að sjálfsögðu
gera ráð fyrir, að Alþýðu-
flokkurinn starfi framvegis,
eins og hliðstæðir flokkar á
Norðurlöndum, á lýðræðis-
p.rundvelli og afneiti í verki
öllu framferði hinna ofstopa-
fullu óróaseggja, er vilja draga
þá niður í algert áhrifaleysi
með sér.
Að sjálfsögðu vill enginn
borgaralegur flokkur á Norður-
löndum eða í Englandi, líta við
kommúnistum til eins eða
neins. En sú undarlega aðstaða
er komin í heimspólitíkinni, að
eínvaldi Rússa, sem áður skip-
aði deildum sínum í öðrum
löndum að ófrægja og spilla
fyrir öllum frjálslyndum flokk-
um í þingræðislöndum, hefir nú
algerlega snúið við blaðinu, og
skipað sínu fólki að hafa hægt
um sig og jafnvel að gera sig
líklegt til að styðja verka-
mannaflokkana í þingræðislönd-
unum til friðsamlegra umbóta.
En það er einmitt þessi sam-
vinna við byltingarflokkinn
rússneska, sem hefir verið af-
neitað í öllum þeim löndum,
þar sem þingmenn útkljá ekki
deilumál sín með áflogum á
þingfundum. Á Norðurlöndum
cg í Englandi segja allir frjáls-
lvndir menn við kommúnista
þjóðar sinnar: Þið eruð menn
ættjarðarlausir, en við eigurn
ættjörð. Þið takið við skipun-
um frá ríkisstjórn í öðru landi
um hversu þið skuluð hegða
vkkur í málefnum þess lands,
þar sem þið hafið fæðst, en
brugðið trúnaði. Fyr á árum
var ykkur skipað að efla ófrið
og illindi í landinu. Ykkur var
skipað að fótumtroða lög lands-
ins, og prédika uppreisn og
hervirki. Þið teljið ykkur
bundna af fyrirskipunum út-
lendrar ríkisstjórnar, en ekki af
lögum ættjarðarinnar
Nú er sagt að ykkur sé skip-
að frá Rússlandi að látast vera
friðsamir og látast vilja um
stund virða lög og rétt ætt-
landsins. En hve lengi stendur
sú dýrð?
Og hvaða þjóðfélag getur
haldið frelsi og virðingu sinni,
el' það sættir sig við • þvílíka
hlutsemi um sín eigin mál, frá
erlendum stjórnarvöldum.
Sú algerða andúð og gagn-
gerða fyrirlitning, sem allar
lýðræðisþjóðir hafa á kommún-
ismanum, nær líka til nazism-
ans. Báðar þessar stefnur falla
é. sama bragði. Fylgismenn
þeirra í lýðræðislöndunum eru
ættjarðarlausir, og hættuleg
verkfæri í höndum erlendra
valdhafa gegn frelsi og menn-
ingu lýðræðisþjóðanna.
Kommúnistar í Noregi höfðu
um skeið 50 þingsæti og eiga
nú ekki neitt. Hér hafa þeir
aldrei átt neitt þingsæti og
munu aldrei fá það.
Hin íslenzlca þjóð mun á
næstu misserum sýna það í
verki, að hún þolir engri út-
lendri þjóð, að segja fyrir um
málefni lands og þjóðar.
J. J.
Sýnísliorn aS
„samSylkísig-ar4*-
Sréttwm íhaldsms
Mbl. leggur á það mikla
áherzlu nú siðustu daga að
telja fólki trú um, að „starfs-
skrá“ Alþýðuflokksins, sem ný-
!ega var út gefin, sé tekin, upp
úr stefnuskrá kommúnista.
Þessi þvættingur hefir að
vísu verið borinn til baka. En
Mbl. er svo sem ekki á því að
láta sig. Því oftar, sem vitleys-
unni er mótmælt, því fastar e'*
Jienni haldið fram í Mbl.
En síðastl. laugardag hefir
Mbl. flett nokkuð eftirminnilega
cfan af sínu eigin slúðri í þessu
máli. Og þar með er vísvitandi
ósannsögli þess sönnuð svo
rækilega, sem á verður lcosið.
En sönnunin er þessi:
í „starfsskrá" Alþýðuflokks-
ins stendur m. a.:
„Stofnað sé sérstakt verzlun-
ar og utanríkismálaráðuneyti,
or hafi það verkefni, að undir-
búa alla verzlunarsamninga við
erlend ríki, stjórna markaðs-
leitum, ráðstafa inn- og út-
flutningi og hafa að öðru leyti
yfirumsjón með öllu, er viðkem-
ur utanríkisverzluninni".
Um þetta segir Mbl.: „Hér
ér algerlega gengið inn á óskir
kommúnista frá í vor". En
þessar „óskir kommúnista frá
i vor“ segir það, að komið hafi
fram í „samfylkingartilboði“ 1. j
inaí s. 1. og, að þar standi:
„Við gætum hugsað okkur, í
að yfirstjórn gjaldeyrismál-
anna og utanríkisv«i-zlunarinn-
ar væri sameinuð“.
Þetta, sem lcommúnistar gátu
„hugsað sér“ 1. maí s. 1. er nú,
eftir því sem Mbl. fullyrðir, or-
sök þess, að áðurnefnd sam-
þykkt var tekin upp í „starfs-
skrá“ Alþýðuflokksins. Og
vérði einhver framkvæmd gerð :
í þessa átt, þá ætlar Mbl. sér
að halda því fram, að Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn liafi gert það vegna
kröfu frá kommúnistum!
En ef betur er að g'áð, eiga
Mbl. piltarnir erfitt með sjálfa
sig í þessu máli.
Því að samþykkt Alþýðusam-
bandsþingsins er ekkert annað ;
en nokkurnveginn orðrétt upp-
prentun á 3. lið stjórnarmynd- i
unarsamningsins frá 14. júlí
1934. Þar er gert ráð fyrir.
„Að fela sérstakri stjórnar- ;
skrifstofu á meðan núverandi
viðskiptaörðugleikar haldast, að
undirbúa verzlunarsamninga
við erlend ríki, stjórna mark-
aðssleitum, ráðstafa inn- og út-
flutningi og hafa að öðru leyti
yfirumsjón með öllu, er við-
kemur utanríkisverzluninni".
ICannslce þeir Jón og Valtýr
vilji nú reyna að halda því
fr.am, að 3. liður stjórnar-
myndunarsamningsins 14. júlí
1934 hafi verið tekinn upp úr
„samfylkingartilboði" kommún-
ista 1. maí 1936!!
Blöðum annara flokka myncli
auðvitað eklci þýða, að flytja
slíka kenningu. En íhaldið á
vafalaust eitthvað af fólki, sem
myndi trúa þessu!
Kolaverzlun'
SIGURÐAR ÓLAFSSONAR
Símn.: EOL. Rcykjavík. Sími 1933
Notíð
SjaSnar-sapur.
Aða»lfiixiduxm
Skógræktarfélags Islands,
verður haldinn í Baðstofu iðnaðarmanna í
Reykjavík þriðjudaginn 29 des. þ. á. kl. 8
siðdegis.
Dagskrá samkvæmi íélagslögum.
Stjórnin
SillsfhiikiM
Þann 17. þessa mánaðar
minntust þau 25 ára hjúskap-
arafmælis síns, hjónin að Borg
í Skriðdal, þau Bjarni Björns-
son og Kristín Ámadóttir.
Var afmælisins minnzt með
mestu rausn, þar sem um 80
gestir voru staddir á heimili
þeirra þennan dag, fyrst og
fremst sveitungar þeirra, en
einnig fólk lengra að. Sá rausn-
ar- og myndarbragur, sem allt
af hefir hvílt yfir því heimili,
kom þar fram í sinni beztu
mynd. Þar var ekkert til spar-
að að gestum mætti sem bezt
líða. Dvölin þar þessa stund
verður öllutn lengi minnisstæð,
myndarskapur við framreiðslu,
glaðværð húsbóndans, hin hóg-
væri og prúða framkoma hús-
freyjunnar og synir þeirra sjo,
sém allir eru myndar- og ágæt-
isdrengir, gerir sitt til að allir
muna þessa samverustund
lengi.
Það er ánægjulegt að koma
heim að Borg. Gesti er þar
fagnað með slíkri alúð og gest-
risni að vart verður lengra
komizt. Og allt ber þar vott um
hinn mesta myndarskap. Bær-
inn mikið og vel húsaður, svo
að ekki varð vart við þrengsli,
þótt þarna væri um 100 manns
samankomið heila nótt. Mikið
gert að girðingum og öðrum
hagnýtum umbótum. Borgar-
heimilið hefir alltaf verið veit-
andi. Þau hjón eiga 7 syni, sem
allir eru heima og ásamt for-
eldrum sínum gera garðinn
frægan. Einn drengjanna
minntist foreldra sinna í sam-
sætinu og það svo vel og fall-
ega að unun var að heyra.
Margar ræður voru haldnar í
samsætinu, sr. Þór. Þórarins-
son, Valþjófsstað gifti silfur-
brúðhjónin að nýju til, og við
allir, sem þarna vorum staddir
og allir vinir þeirra óska þess,
að næstí áfanginn að gullbrúð-
kaupinu megi verða þeim svo
farsæll og giftudrjúgur eins og
sá, sem nú er náður, og þau
meg’i áfram sem hingað til vera
tákn rausnar, stórmennsku og
inyndarskapar í hvívetna.
25./9. 1936.
L. L.
19 Iireppabúnað-
aríélög á rnóti
meiríhíuta
búnadarfjíngs
pessi hreppabúnaðaríélög hafa
samþykkt að skora á búnaðarþing
nb taka við framkvæmd hinna
nýju jarðrælctarlaga:
Búnaðarfélag Búða- og Fáskrúðs-
fjarðarhreppa í Suður-Múlasýslu.
Tvö búnaðarfélög í Vallahreppi
í Suður-Múlasýslu. En í þeim
hreppi hýr Sveinn á Egilsstöðum,
og hefði Mbl. mátt geta um það í
gær, úr þvi að það fór að segja
frá atkvæðagreiðslunni í hreppi
Björns á Rangá.
Búnaðarfélag Mjóafjarðar í Suð-
ur-Múlasýslu.
Búnaðarfélag Loðmundarfjarður
1 Norður-Múlasýslu.
Búnaðarfélag Öngulsstaðahrepps
i Eyjafjarðarsýslu.
Búnaðarfélag Svalbarðsstrandar-
hrepps í Suður-þingeyjarsýslu.
Búnaðarfélag Óspalcseyrarhrepps
i Strandasýslu.
Búnaðarfélag Hrófbcrgshrepps i
Strandasýslu.
Búnaðarfélag Bæjarhrepps í
Strandasýslu. par var tillagan
samþykkt með öllum greiddum at-
kvæðum.
Búnaðarfélag Bislavpstungna-
i'.repps í Ániessýslu.
Aður hefir verið getið um sams-
konar samþykktir í 8 hreppabún-
aðarfélögum.
um, sem geng'ið hafa yfir
landið.
V.
Þegar Eysteinn Jónsson kom
austur í Suður-Múlasýslu vorið
1933 var dapurt um að litast
eins og víða annarsstaðar. Und-
ir hinni öruggu forustu Sveins
í Firði og Ingvars Pálmasonar
hafði Framsóknarfl. vaxið
ár frá ári í kjördæminu. Og
í hinni miklu raun eftir þing-
rofið 1931 höfðu Sunnmýlingar
fylkt sér fast um málstað
flokksins. Og þeir trúðu flokkn-
um vel í þeim málum sem öðr-
um. En ári síðar hafði nokkur
liluti flokksins gengið á hönd
íhaldinu, og valið til forsætis-
ráðherra eina þingmann flokks-
ins, sem var alveg samþykkur
íhaldinu í kjördæmamálinu. Á
útmánuðum ári síðar, sam-
þykkti svo þingið, sem sprottið
var upp úr þingrofinu, stjórn-
arskrá, þar sem þingmenn voru
49, en Jón Þorláksson hafði
beðið um 50. Svo gersamlega
hafði íhaldið sigrað fyrir und-
anhald og þróttleysi þeirra
manna, er síðar gengu í bænda-
deild íhaldsins.
Þegar Eysteinn byrjaði að
ferðast um Suður-Múlasýslu,
var engu lílcara en kjördæmið
myndi tapast í ihendur íhalds-
ins. Góðir og dugandi flokks-
menn sögðust mundu sitja
heima á kjördegi. Það væri
sama, hvort íhaldið sigraði eða
Framsóknarmenn af sömu teg-
und og þeir sem síðar gengu í
bændadeildina. Hér greip Ey-
steinn Jónsson í taumana á lík- I
an hátt og gert hafði Þórólfur
Beck móðurbróðir hans, er
hann tók við stjórn á skipi,
þar sem skipstjóri hafði gefizt
upp í baráttunni við óveðrið.
Þórólfur bjargaði skipi og
skipshöfn úr yfirvofandi sjáv-
arháska. Eysteinn Jónsson
vakti aftur sigurvonina í
brjóstum samherjanna. Og sig-
urinn kom. Kjósendur, bæði á
Austurlandi og víðar, hafa
reynt síðan 1934, að máttur og
skapandi þróttur Framsóknar-
flokksins hefir aldrei verið
meiri en nú. Ásgeir Ásgeirsson
og stjórn hans höfðu að vísu
lamað skemmilega fórnar-
vilja Framsóknarkjósenda eftir
þing’rofið. En eftir þann eina
ósigur var liði fylkt að nýju
og sótt fram til lausnar á fjöl-
mörgum hinum þýðingarmestu
málum.
VL
Sumarið 1933 tókst með
naumindum að hindra íhalds-
ílokkinn frá að hrifsa völdin í
landinu. Um það leyti tóku
þeir Jón Árnason og Eysteinn
Jónsson höndum saman um að
undirbúa skipulag á kjötsölunni
i landinu, eftir þeim línum, sem
Framsóknarmenn höfðu lagt á
ílokksþingi sínu þá um vetur-
inn. Kjötverðið hafði þá í tvö
haust verið allt að því helmingi
lægra en 1930 og bændastétt-
inni var að blæða út undir
bræðingsstjóm íhaldsins og
bændadeildar þess. Um sumarið
og haustið 1933 beittu þessir
tveir menn sér fyrir, að ný
stjórn yrði mynduð þá á vetr-
arþinginu með skipulagningu
afurðasölunnar, sem aðalmáí.
Jón Jónsson og Hannes Jónsson
gengu í lið með íhaldinu í þessu
máli, en var vikið úr flokknum.
Höfðu þeir félagar stefnt að
því að svo yrði til að geta opin-
berlega komið fram sem bænda-
deild íhaldsins. Var öll þróun,
sem gerðist í þingflokknum á
vetrarþingi 1933 afar þýðingar-
mikil og merkileg. Og í þessu
máli tók yngsti þingmaður
flokksins forustuna og bjargaði
flokknum yfir hin hættulegu
sker.
Þorsteinn Briem og lið hans
höfðu stefnt að því að
eyðileggj a Framsóknarflokkinn.
Þeir óttuðust siðgæði samvinn-
unnar. Þeir hræddust þann um-
bótavilja á kjörum almennings,
sem hafði myndast. Upp af
rústum Framsóknarstefnunnar
ætiuðu þeir sér að skapa bænda-
deild íhaldsins.
Þorsteinn Briem og nánustu
félagar beittu í þessum málum
állri sinni skug'galegu lævísi.
Átökin á þingfundum Fram-
sóknarflokksins \Toru löng og
hörð. Það var barizt um líf eða
dauða flokksins. Það var barizt
um hve mikið liðhlaup Þor-
steins Briem gæti eyðilagt, og
hve miklu yrði bjargað af hin-
um raunverulega liðskosti
Framsóknai’flokksins.
Á þessum löngu og miður
skemmtilegu fundum féllu
stundum heit og hörð orð milli
þeirra, sem lengi höfðu starfað
saman í flokknum, en voru nú
að skilja. En þær tilfinningar
náðu ekki til yngsta þing-
mannsins. Hann gekk að starf-
inu með kaldri ró, eins og
skurðlæknir, sem starfar að
hættulegum holskurði. Ey-
steinn Jónsson hélt alltaf fram
rökum og engu nema rölcum.
Þegar andstæðingarnir ætluðu
að sleppa úr hættulegri aðstöðu
með útúrdúrum og vífilengjum
lagði hann aftur og aftur á
borðið hin þungu rök, sem ekki
varð flúið frá. Þessi forstaða
Eysteins Jónssonar átti höfuð-
þátt í að flokkurinn missti ekki
meira en varð þá á þinginu, og
að brotthlaup Þ. Briem og fé-
laga hans varð sérlega óglæsi-
legt í augum almennings. Dóm-
ur þjóðarinnar féll um vorið.
Framsóknarmenn fengu 15
kjördæmakosna þingmenn, en
bændadeild íhaldsins 1. Og sá
náði kosningu með því móti, að
Ölafur Thors flutti nokkuð aí
fiokksfylgi íhaldsins beinlínis
yfir á þennan mann, og þáð í
íorboði flokksforingjans, Jóns
Þorlákssonar.
VII.
Eftir kosningarnar 1934 var
það sýnilegt, að núverandi
stjórnarflokkum bar skylda til
að mynda stjórn saman, ein-
mitt um viðreisn atvinnulífsins
eftir sömu línum og þeir Jón
Árnason og Eysteinn Jónsson
höfðu lagt sumarið áður, en
strandaði í það sinn á íhalds-
hlekkjum Jóns Jónssonar og
Ilannesar á Ilvammstanga. Ilin
nýja stjórn hlaut að rnæta aðal-
erfiðleikunum, og innsti kjarni
allra almennra erfiðleika voru
fjármálakröggur einstaklinga,
þjóðarinnar og viðskiptaþjóð-
anna. Starf fjármálaráðherr-
ans í hinu nýja ráðuneyti hlaut
að verða erfiðara en nokkurs
manns, er áður hafði gegnt því
starfi, síðan landið fékk sjálf-
stjórn.
í hópi Framsóknarmanna
innan þings og utan var enginn
skoðanamunur um það, að Ey-
steinn Jónsson yrði að vera
fjármálaráðherra í hinu nýja
ráðuneyti. Og’ andstæðingar
fiokksins voru yfirleitt á sömu
skoðun að svo híyti að verða.
Ráðuneyti Hermanns Jónas-
sonar var myndað um mitt
sumar og engin fjárlög til fyr-
ir næsta ár, en þing átti að
koma saman um haustið, vegna
fjárlaganna. Eysteinn Jónsson
gerði þá sín fyrstu fjárlög á
nokkrum dögum. En hann lét
ekki þar við sitja. Hann fylgdi
fjárlögunum eftir með daglegri
vinnu allt þingið. Hann bætti
því ofan á sín mörgu óhjá-
kvæmilegu störf að sitja á
fundum fjárveitinganefndar all-
an fyrri hluta þingsins. Þar
vann hann með samherjum og
andstæðingum að því að gera
íjárlögin, bæði tekjuáætlun og
útgjaldaákvarðanir sem allra
bezt úr garði. Enginn annar
fjármálaráðherra hefir unnið á
svo hag-nýtan liátt að samningu
íjárlaganna.
VIII.
Eysteinn Jónsson tók við
tómri fjárhirzlu, mildum lausa-
skuldum, miklum ábyrgðum á
ríkissjóði og afarmiklum kröf-