Tíminn - 06.01.1937, Blaðsíða 3

Tíminn - 06.01.1937, Blaðsíða 3
TlMlNN 8 jarðræktarstyrkinn, eins og það er sjaldgæft að hitta bónda í Ámessýslu, sem heldur því fram, að það hafi verið misráð- ið af Framsóknarmönnum, að knýja fram byggingu héraðs- skóla að Laugarvatni. Það er hægt að fleka einstaka menn í bili til að vera á móti því að nota miljónaauð jarðhitans eða til að látast trúa þvi, að það fylgi því gifta að féfletta sín eigin börn, en til lengdar verða þeir menn, sem slflcu halda fi’am, bomír ofurliða af rökum heilbrigðrar skynsemi og láta sér það að kenningu verða. Þannig munu íhaldsbændur og varalið þeirra innan skamms meta mikils þá hjálp að fá 20% meira í verðlaun, heldur en þeir, sem áður hafa fengið mörg þúsund. Og þar sem hér er um að ræða 80% af öllum bændum landsins, þá er vel- gerðin við þá býsna þýðingar- mikil. Innan skamms munu böm íhaldsbænda blessa minn- ingu Framsóknarmanna fyrir að hafa bjargað þeim úr lcöldu handtaki þeirra foreldra, sem höfðu óskað eftir að geta selt þeim náðarmeðulin. Framh. J. J. Ferðameim ættu að skipta við Kaupfílag Reykjavflcur. — Þar hafa þeir tryggingu fyrir góðurn og ó- dýrum vörura. Kolaverzlun SIGURÐAR ÓLATSSONAR Símn.: KOL. Reykjavík. Siml 1933 Ágæt herbergi til leigu á Hverfisgötu 32 yfir lengri eða skemmri tíma. — Hentugt fyrir ferðafólk. — Sími 3454. Nautabönd(keðjur) fyrirliggjandi. Kr. 1,25 pr. mtr. — Sendum gegn póst- kröfu. Haraldur Sveinbjarnarson Pósthólf 301 — Reykjayík félagið fer með í umboði rík- isvaldsins. Auk þess sem litið er á búnaðarmálastjóra sem nokkurskonar umboðsmann ríkisstjórnarinnar í fram- kvæmd laganna. Það deila engir um fyrstu grein laganna, að æðsta stjórn- in sé í höndum ráðherra. Þá get ég ekki séð að hægt sé að skilgreina þetta vald öllu þrengra en lögin gera. 1 tillögum meirihluta nefnd- ar auka Bþ., er vald ráðherra til úrskurðar á ágreiningi út af lögum og reglugerðum í þeim málum, sem Bf. ísl. fer með í umboði rílcisvaldsins, falið óskorað á vald ráðherra, og bendir það til að nefndinni liafi þótt valdi ráðherra vera of þröngur staklcur skorinn í j arðræktarlögunum. Aftur á móti fellir nefndin sig ekki við að búnaðarmála- stjóri komi fram sem nokkurs- konar umboðsmaður lands- stjómarinnar f. h. Bf. Isl. í framkvæmdaratriðum lands- laga. Þetta er þó komið í hefð í Bf. Isl. og mjög eðlileg starfsaðferð, að stjórn félags- ins hlutist þar ekki um, nema um úrskurðaratriði sé að ræða. Áramótaliugleiðingar Ólafs Thors Ábyrgðarlaust hjal ábyrgðar- latiss manns í ábyrgdarlausum og úrræðalausum Slokki Formaður Sjálfstæðisflolcks- ins, ólafur Thors, hefir að þessu sinni, eins og tvisvar undanfarið, birt áramótahug- leiðingar í Mbl. Ætla mætti, að foringi stjórnarandstöðunnar í land- inu hefði eitthvað meira en lítið að segja þjóðinni við slíkt tækifæri. Ætla mætti, að hann við slíkt tækifæri gerði grein fyrir þeim úrræðum, sem hann og flokkar hans, ásamt vara- liði sínu, telur sig hafa fram að bera í helztu vandamálum, sem á dagskrá eru. Og ætla mætti, að hann þá um leið skýrði frá því svo berlega, að slciiið yrði, hvaða breytingar frá því, sem nú er, Sjálfstæðis- flolckurinn telur æskilegar í stjórn landsins og löggjöf. En þeir, sem-hafa búizt við að finna eitthvað slflct í ára- mótahugleiðingum formanns Sjálfstæðisfloklcsins, verða fyr- ir vonbrigðum. 1 þessari löngu ritgerð er ekki bent á eitt ein- asta úrræði í málum lands og þjóðar. Hún hefir á sér öll ein- kenni úrræðaleysisins, stefnu- leysisins og 'forystuleysisins, sem nú er í Sjálfstæðisflokkn- um og sýnilega hlýtur að valda þar klofningi eða hruni innan skamms — einkenni hins „neikvæða“ flokks, sem ekkert liefir til brunns að bera nema órökstuddar árásir og svigur- mæli um þá, sem ábyrgðina hafa. Hún er ábyrgðarlaust hjal ábyrgðarlauss manns í á- byi’gðarlausum og úrræðalaus- um flokki. Það er áður vitað mál, að formaður Sjálfstæðisflokksins er ekki sérlega áreiðanlegur I meðferð hagfræðilegra stað- reynda. Þannig skýrði hann frá því í vetur, í einslconar „ferðasögu“ frá útlöndum, að í Englandi væri nú „lítið“ at- vinnuleysi og að skattar væru þar lágir og færu lækkandi. Átti þetta svo sem að vera til samanburðar við ástandið í þessum efnum hér á landi. Að þessu athuguðu virðist ekki ágreiningurinn geta legið í því hvort vald það sem ráð- herra er ætlað, sé of eða van, því þar virðist ekki hallast neitt verulega á, heldur aðeins um það hvenær eða hvar á- hrifin eiga að koma fram. Þetta getur því ekki orðið það sem ræður úrslitum um það, hvort Bf. Isl. ber gæfu til að fara með jarðræktarlög- in í framtíðinni. V. Það sem einna mest áherzla hefir verið lögð á í andófi gegn fyrsta kafla jarðræktarlag- anna, er um búnaðarfélög hreppanna og kosningu þeirra til Bþ. Það er ekki deilt um það sem lögfest hefir verið áð- ur í jarðræktarlögum, að menn þurfi að vera í búnaðarfélagi til þess að njóta jarðræktar- styrks. Allmörg af þessum fé- lögum hafa myndazt beint fyr- ir ofannefnd ákvæði, ennfrem- ur hefir löggjafarvaldið séð fé- lögum þessum fyrir nokkrum tekjum til starfrækslu sinn- ar, og er því ekki fjarri sanni að það setji reglur fyrir því hvernig vald það deilist sem þau hafa til þess að beita á- Gallinn var aðeins sá, að hvort- tveggja var ósatt, því að í Bretlandi er bæði meira at- vinnuleysi og hærri skattar en hér. Nú segir Ó. Th. á þessa leið í áramótahugleiðingum sínum um afkomu atvinnuveganna á árinu 1936: „Fyrir framleiðendum til sjávar og sveita hefir enn sigið á ógæfuhliðina, og var þó sízt á bætandi“. Þetta má til sanns vegar færa, að því er eina atvinnu- grein, þorskveiðarnar, snertir. En því ekki að segja hér rétt og undandráttarlaust frá stað- reyndum? Er Ó. Th. svo fá- kunnandi, að hann viti ekki að hér var á árinu 1936 óvenju- mikill síldarafli og stórhækk- andi verð á sfldarafurðum ? Veit hann ekki um þær viðbót- artekjur, sem karfaveiðin hefir veitt landsmönnum á sl. ári? Veit hann ekki, að ull og gær- ur hafa hælckað í verði um 25% ? Veit hann ekki, að bæði var fé vænna og kjötmarkaður rýmri á sl. hausti en verið hefir undanfarið? Veit hann ekki, að saltkjötsverðið er 12% hærra en árið áður, og að verð á innanlandsmarkaðinum fyrir kjöt hefir líka verið hælckað? Veit hann ekki, að mjólkurframleiðslan hefir auk- izt stórlega á árinu? Er það forsvaranlegt, þegar þessar staðreyndir liggja fyr- ir*), að foringi stjórnarand- stöðunnar skýri þannig frá, að að öll framleiðsla landsmanna sé að síga á „ógæfuhlið“? *) J>rem dögum síðar (3. jan.) segir jafnvel Mbl. svo frá: „f haust var fé með vænsta móti, og segir Bf. í., að bændur muni al- mennt hafa fengið 15—18 kr. fyrir dillca að meðaltali. Ullarverðlag og verðlag á gærum hækkaði á ár- inu og eins verð á saitkjöti til útflutnins". — — Sá, sem þetta skrifaði, hefir víst ekki verið bú- inn að lesa áramótahugleiðingar „formannsins". hrifum sínum til sameigin- legra átaka á Bþ. Þessu munu búnaðarfélög hreppanna svara fyrir sitt leyti fyrir næ^ta Bþ. og mun að því vikið síðar. VI. Eins og kunnugt er, neitaði auka Bþ. í haust, að taka við jarðræktarlögunum með þeim slcilyrðum sem í lögunum era og drepið hefir verið á hér að framan. Fyrir þessari neitun voru taldar meðal annars á- stæður sem nú eru fallnar, svo sem að ekki hafði verið leitað álita búnaðarfélaga hreppanna, það verður nú fyrir hendi á Bþ. í vetur fyrir atbeina minni- hluta Bþ. og minnahluta stjórnar Bf. Isl., þó meirihluti Bþ. og þeirra talsmenn hafi gert allt sem í þeirra valdi stóð til þess að blanda öðru efni jarðræktarlaganna í um- ræðurnar til þess að villa mönnum sýn. Dregið var í efa hvort auka Bþ. myndi hafa úrskurðarvald um að breyta lögum Bf. Isl. Þetta atriði getur ekki orðið deiluatriði á Bþ. í vetur. Það sem ekki verður fyrir hendi til samkomulags um mál- ið í vetur af því sem meiri- Eftirtektarvert er það, að ó. Th. miimist hvergi á iim- flutningstakmarkanimar né viðskiptajöfnuðinn við útlönd. Ekki heldur á fjármálastjórn rflcisins, að öðru leyti en því sem hann endurtekur fyrri blelckingar sínar um, að slcatt- arnir hafi verið hækkaðir um miljónir, en forðast að segja frá því, sem mestu slciptir, að þar er í heild áðallega um til- færslu slcatta að ræða. En þögn Ó. Th. nú um fram- kvæmd innflutningstakmark- ananna og fjármálastjómina yfirleitt, má væntanlega slcoða sem endanlegt ofaníát gífuryrða hans um fjármála- ráðherrann á eldhúsdegi í fyrra. Einn kaflinn í grein ó. Th. fjallar um gengismálið. Hvergi lcemur stefnuleysið og úrræða- leysið átalcanlegar í ljós en einmitt þar. Niðurstaðan af hugleiðingum formanns stjórn- ai’andstöðunnar um þetta þýð- ingarmikla mál, er á þessa leið: „Gengismálið er eitt af þeim málum, sem lcallar á bráða úr- lausn. En þess verður að kref j- ast, að málið verði leyst með fullri hliðsjón af hagsmunum kauptaka jafnt og framleið- anda, sparif járeignar jafnt sem annara eigna“.*). Er hægt að hugsa sér ámát- legra dæmi um mann, sem „í hvorugan fótinn þorir að stíga“? Gengismálið „kallar á bráða úrlausn“, segir maður- inn. En „úrlausnin“ má hvorki vera á kostnað launamanna, framleiðenda, sparifjáreigenda né fasteignaeigenda! Það er sannarlega tilhlökkun- arefni fyrir gengislækkunar- postula Jóns í Dal, ef þeir fengju að hjálpa til að mynda ríkisstjórn með forsæti þess manns, sem svona er ákveðinn í gengismálinu! Einn greinarkaflinn er með fyrirsögninni: „Hlutverk Sjálf- stæðismanna“. Þar skyldi mað- ur ætla að kæmi allrækileg greinargerð fyrir afstöðu Sjálfstæðisflolcksins til ein- stalcra stórmála, hvernig af- greiða slculi fjárlög, hvemig eigi að láta bændur og útgerð- armenn fá „framleiðsluverð“, hvað eigi að gera til að út- rýma atvinnuleysinu, hvernig --*) Leturbr. N. dbl. hluti nefndar í auka Bþ. lagði allmikla áherzlu á, er að helm- ingur fulltrúa á Bþ.hefir ekki notið að fullu umboðs síns fyr en árið 1940. Fram hjá þessu atriði er ekki hægt að lcomast á annan hátt en að þessir full- trúar leggi það í sölumar að afsala sér umboði sínu. Eins og málum þessum er nú komið, geri ég ráð fyrir að fulltrú- j amir sýni þann þegnskap við félagið, að þeir láti eklci standa á sér að ganga til nýrra kosn- inga. vn. Það eru nú komin svör frá meginþorra búnaðarfélaga lireppanna, og þegar litið cr til þess hve mál þetta hefir verið flutt af mikilli andúð af andstæðingum stjórnarinnar, má telja að svörin séu mjög eindregið í þá átt að menn séu fleiri á því að eklci beri að taka mál þau sem Bf. ísl. hefir far- ið með fyrir ríkisvaldið undir sérstalca skrifstofu í stjómar- ráðinu, eins og meirihluti Bþ. og andmælendur jarðræktar- j laganna virðast stefna að. Beiti nú meirihluti Bþ. hins- vegar þeirri aðferð að neita því samningsformi milli Bf. Isl. og ríkisvaldsins, sem felst í jarð- auka skuli sölu íslenzkra vara erlendis, hvaða skatta eigi að lækka, hvernig eigi að „spara“ ríkisfé o. s. frv. En formaður- inn minnist ekki á neitt af þessu. Og þó veit hann, að „olckur“ (þ. e. Sjálfstæðisfl.) „er ætlað milcið hlutverk í þjóðfélaginu, sem enginn ann- ar flokkur mun leysa“!! En „hlutverlci“ Sjálfstæðis- floklcsins lýsir Ó. Th. í 10 lín- um á þessa leið: „Með einkafi’amtakinu mun- um við skapa almennt efna- hagslegt sjálfstæði í þjóðfélag- inu. Með lýðfrelsi og lýðræði, skoðana- og athafnafrelsi og andlega vellíðan“ (!) „Á þennan hátt ætlum við að verj- ast erlendum yfirráðum og inn- íendri einræðishneigð, en bar- áttuna munum við heyja með fullum drengskap“. Þessi innantómi þvættingur er vitanlega sú gleggsta viður- kenning, sem hægt er að fá um það, að flokkur ó. Th. hefir engar ákveðnar tillögur fram að bera í landsmálum, a. m. k. engar sem hann telur þannig vaxnar, að frambærilegar séu í lýðræðislandi. Eða hvort mun vinnandi stéttum til sjós og lands þykja hag sínum til muna betur borgið en áður, þó að Ólafur Thors lofist til að skapa „andlega vellíðan“ í landinu og það á meðan „andlegheitin" hjá lionum sjálfum eru ekki meiri en téðar áramótahugleiðingar bera vott um? BorgSírzka Sjárpestin EStir Ásgeir Eínarsson, dýralækni á ReyðarSirdi (Niðurlag). Hvert er eðli, orsakir og út- breiðsla veikinnar? Þessi atriði verður helzt að ræða öll saman, því að þau íléttast svo hvert í annað. Veilcin virðist mér í eðli sínu smitandi, þó eigi hafi enn ver- ið sannað vísindalega (með til- launum) að svo sé. Öll út- breiðsla veikinnar bendir til þess að hún sé næm og smit- andi frá lcind til kindar, og eru dæmin fyrir þessu víða mjög slcýr. Veikin virðist eklci vera bráðnæm, ekkert líkt og lungnapest, heldur þurfi hún langan aðdraganda eða með- göngutíma (incubation) þ. e. að kindin gangi 3—6 mánuði með veikina áður en hún verður á- berandi, allt eftir því, hvernig kindin er fyrirkölluð, sem hana tekur. Sumt fé og jafnvel heil- ar fjárættir og jafnvel heilar hjarðir, sem þó eru á sýktu svæði, virðast hafa mikla mót- stöðu gegn veikinni, en aðrar fjárættir týnast að fullu á sumum bæjum. Þetta, hve veilcin fer mis- jafnt yfir bendir til þess, að einhver viss innri skilyrði þurfi að vera fyrir hendi, til þess að féð sé móttækilegt fyr- ir hana, en einhver sameigin- leg skilyrði hefir okkur ekki tekizt að finna til þessa. Mað- ur gæti hugsað sér að þessi skilyrði fælust í meðferð, fóðr- un, haglendi, ófrelsi og svo af undanfarandi lungnapest og lungnaormaveiki (Múllerius capillaris). Þannig var það þar sem veikin byrjaði, í Deildar- tungu, að þar var lungnapest- in undanfari þessarar veiki, og þar er einnig mikið af lungna- ormi í fé og haga, en varla bó meira en víða annarsstaðar. Einnig þar sem veikin hefir stungið sér niður síðan hefir lungapestin oftast nær farið á undan, 1—2 árum áður eða sama árið. Þó eru nú allmarg- ar undantekningar til frá þessu, og seinasta dæmið er frá Mos- íelli í Grímsnesi, en þar hefir engin lungnapest verið. Þar voru nýlega 2 sauðir með hreinni Deildartunguveiki. Mos- fell hefir reyndar slcilyrði til að vera ormasjúkt land, en það er víðar til annað eins, og þó \dð bættum nú lungnapestimi ofan á og segðum að veilcin stafaði af lungnaormi og iungnapest (lungnapestin smit- aðist á milli, en lungnaormur- inn væri fyrir í fénu) því koma þá ekki fyrir þessar sömu breytingar, Deildartungu- veiki, víðar á landinu, eins og t. d. í Þingeyjarsýslum, og á Austurlandi, þar sem skilyrðin lungnapest og lungnaormur eru nóg fyrir hendi, heldur eíngöngu þar sem eitthvert samband er við borgfirzka féð? Þannig er það með Mos- fell og Húnavatnssýslur. Tvö dæmi úr Vestur-Húna- vatnssýslu: I einum hreppnum norðarlega er 1 bær sýktur, en það er eini bærinn, sem rekur suður á Araarvatnsheiði, og í öðrum er lílca einn bær sýktur. Hann rekur elcki á heiði, en hefir haft fóðrafé, sem gekk þar syðra, en fé bóndans virð- ist miklu næmara fyrir heldur en fóðraféð. Tvö dæmi úr Borgarfirði: Þeir fáu bæir að sunnanverðu i Reylcholtsdal og Hálsasveit, sem enn eru lausir við veikina, hafa sitt fé á hálendum víð- áttumiklum heimalöndum, og lcemur það hvergi saman við Arnarvatnsheiðarféð, en geta má nærri, hvort þessir bæir hafa ekki lík skilyrði um orma- rælctarlögunum, bera þeir alla ábyrgð á því að smækka verk- svið Bf. ísl. og svifta það af- skiftum af þeim málum sem ríkisvaldið þarf að láta fram- kvæma. Mér er það ljóst, að Bf. ísl. hefir nokkurt verksvið eftir þó svona væri að málunum unn- ið og þetta sé eðlileg smækk- un á Bf. Isl., þegar slcilnings- litlir menn vinna að málun- um undir yfirstjórn hugsjóna- snauðra pólitískra flolcks- stjórna. En yfir lítillækkun og eymd Bf. Isl. liggur varla leið „bændaflokksins“ eða Sjálf- fctæðisflokksins til stórra verka og glæsilegra fyrir þjóðina. Það vill svo einkennilega til að á þessu árí hefir önnur stofn- un ríkisins, háslcólinn, verið með brölt um það, að hann væri svo merlc stofnun, að hon- um væri einum trúandi til að ráða öllum sínum málum, og ráða einn um embættaveiting- ar þar. Þar munu menn nú bún- ir að lækka ofsa sinn og sætta sig við að vera háðir ríkisvald- inu eins og aðrir þegnar þjóð- íelagsins. Þessi hávaði um Bf. ísl. er af svipuðum toga spunninn, en er þó að því leyti leiðari, að þar er verið að ganga á móti samningi um aðstöðu félagsins til ríkisvaldsins, sem er fél. miklu hagkvæmari en áðurvar, auk þess sem gerðar eru í’áð- stafanir til mikið tryggari og lýðræðislegri undirbyggingar fyrir félagsskapinn í heild sinni. Jón Hannesson.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.