Tíminn - 05.01.1938, Blaðsíða 4

4
TÍM INN
urnar, og haldið fljótandi
stjórnarsamvinnu við Alþfl. til
næsta þings. En mjög hafði
reynt á stillingu Framsóknar-
manna í þessum átökum. Þeir
höfðu viljað gefa betri mönnum
meðal leiðtoganna og hinum
mörgu drengilegu kjósendum Al-
þýðuflokksins ítrasta tækifæri til
að rétta við hag flokksins. En
útlitið var skuggalegt. Hinir
reyndari og gætnari menn
flokksins höfðu með naumind-
um getað varizt því, að Héðinn
Valdemarsson færi með flokkinn
í faðm kommúnista. Og bak við
þessa menn stóð Héðinn, með a.
m. k. þriðjung fulltrúanna á
flokksþingi, reiðubúinn til að
halda áfram sama leik við Fram-
sóknarmenn, eins og í Kveld-
úlfsmálinu. Og á bak við Héðinn
Valdemarsson stendur Komm-
únistaflokkurinn, undir rúss-
neskri yfirstjórn, reiðubúinn til
að koma af stað verkföllum hvar
sem er í landinu og gera stjórn
sem Alþfl. á fulltrúa í, hverja þá
erfiðleika, sem atvikin leyfa.
VIII.
Jafnhliða því, sem sýnilegir
urðu meiri og meiri misbrestir
á því fyrir Framsóknarflokkinn,
að vinna hiklaust með Alþfl.,
varð óhjákvæmilegt að mæla að
nýju sólarhæðina. Alþfl. var að
hálfu leyti orðinn byltingar-
flokkur, og í makki um sam-
steypu við byltingarflokk. Það
var vitað af Kveldúlfsmálinu og
fleiru, að margir af leiðtogum
Alþfl. óskuðu Framsóknarmönn-
um ófarnaðar og helzt að flokk-
urinn leystist upp. Það hlaut að
verða meir en lítið aðgæzluvert
fyrir Framsóknarmenn, að sýna
eingöngu bróðurlega ást og sam-
vinnutryggð við svo brattgengan
ferðafélaga. Ef Framsóknar-
flokkurinn bauð stöðugt hægri
kinnina, þegar Héðinn eða Finn-
ur lömdu þá vinstri, þá hlaut að
verða stutt saga flokksins. Jafn-
framt þessu söfnuðust saman
ýms atvinnumál, sem Fram-
sóknarmenn og Mbl.menn voru
að mestu sammála um, en Alþfl.
á móti. Síldarbræðslumálið,
vinnulöggjöfin, lögin um óþarf-
lega marga starfsmenn á skipum
og bátum eru dæmi af þessu
tagi.
Því fleiri snurður sem urðu á
sambúðarþræðinum við Alþfl.,
því nauðsynlegra var að fylgja
reglunni að vinna eftir málefn-
um. Tókst mér að eiga nokkurn
Við vitum, að í hverri stétt
eigum við seAi betur fer marga
menn, sem vinna störf sín af
mikilli skyldurækni, iðjusemi og
trúnaði.. Oftast vinna einmitt
þessir menn störf sín í mestum
kyrþey og án þess að óska að
eftir þeim sé tekið, og oftast er
það, því miður, heldur ekki
gert. En það eru einmitt störf
þessara manna, sem vekja þarf
athygli á, ekki vegna þeirra
sjálfra, heldur vegna þjóðfé-
lagsins í heild, sem er það sjálfs
síns vegna nauðsynlegt að sýna,
að það heiðri sína beztu menn
og til þess að benda öðrum á
fordæmi og fyrirmyndir. Það er
ætíð nauðsynlegt fyrir hvert
þjóðfélag að fylgja þessari
reglu, og nauðsynin er aldrei
meiri en á erfiðleikatímum. Og
skyldi það ekki vera staðreynd,
að það sé greinilegt hrörnunar-
merki hjá hverri þjóð, ef hún
hættir að sýna að hún virði
störf sinna beztu manna, af
hvaða ástæðu sem menn láta
það undir höfuð leggjast. Það
er áreiðanlega ekki gott for-
dæmi fyrir uppvaxandi æsku,
ef hún sér það fyrir sér í þjóð-
lífinu, að yfirborðshátturinn og
þeir sem vekja mesta athygli á
sjálfum sér með hávaða, eru
mest metnir. Þjóðfélögin hafa
veitt dugandi mönnum heið-
ursmerki, en ég held að við
þátt í að undirbúa sameiginlega
lausn síldarbræðslumálsins, þrátt
fyrir andúð socialista. Alþýðu-
flokkurinn undi því hið versta.
Sáu þeir nú, en hefðu átt að sjá
það fyrr, að miðflokkur hlýtur
að starfa til beggja handa, „eft-
ir málefnum“. Og því meiri ó-
sanngirni sem miðflokkur er
beittur í málefnameðferð, frá
annari hlið, því fúsari hlýtur
hann að verða til þess að vita,
um stundarsakir, hvort undir-
staða er fyrir málefnalausn til
hinnar hliðarinnar.
IX.
Ég hefi fyrr drepið á, að Fram-
sóknarmenn hafi á hinu liðna
ári unnið annað stærra verk en
að vinna nokkur ný þingsæti.
Þeir hafa unnið að því, með ekki
litlum árangri, að koma á frjáls-
mannlegri sambúð milli flokk-
anna í þinginu í stað haturs og
beiskju. Framsóknarmenn höfðu
1926 komið á Alþingishátíðar-
nefnd, sem starfaði launalaust í
fjögur ár og undirbjó hina miklu
hátíð, svo að ekki hefir verið á
deilt. En í þessari nefnd voru
miklir andstæðingar úr helztu
stjórnmálaflokkunum, en unnu
þar saman svo sem bezt mátti
verða. Upp úr þeirri nefnd kom
Þingvallanefndin, þar sem Jón
Baldvinsson, Magnús Guðm. og
ég, unnum saman í 10 ár,
líka launalaust, en með ágætu
samkomulagi. Þá var' mennta-
málaráð stofnað 1928, með leið-
andi stjórnmálamönnum úr
þrem flokkum, og hefir sam-
starfið verið þar á þá lund, að
nálega aldrei eru afgreidd mál,
nema allir séu samdóma. í þrjú
ár hefir, undir forustu Fram-
sóknarmanna á Alþingi, verið
unnið í fjárveitinganefnd á
þann hátt, að stjórnarandstæð-
ingar hafa viðurkennt, að sér
væri sýnd fullkomin sanngirni
um fjárveitingar í kjördæmi
minnihlutans. Loks tóku Fram-
sóknarmenn upp á haustþinginu
tillögu Jóns Baldvinssonar, sem
flokkur hans vildi þá ekki styðja,
um að skipta hinum 9 forseta-
embættum á þingi jafnt milli
þingflokkanna þriggja. Höfðu
Sjálfstæðismenn ekki séð í tíu ár
mann úr þeirra flokki í forseta-
stól, fyrr en eftir að sú breyting
var gerð.
Hvaða ástæður hafa knúð
Framsóknarmenn til að leita að
auknu samstarfi þingflokkanna?
Þær eru margar og samsettar.
verðum að viðurkenna, að þær
aðgerðir hafi ekki náð til-
gangi sínum, og að hér þurfi
að firtna nýjar leiðir. Það væri
vissulega mikill ávinningur, ef
blaðamenn, án tillits til annara
sjónarmiða, vildu rækja þetta
hlutverk betur en gert hefir
verið. Slíkt myndi hafa mikla
og almenna þýðingu fyrir þjóð-
ina. —
Þessir ágallar, sem ég hefi
með fáum orðum minnst á í
skóla- og uppeldismálum okkar
yfirleitt, og að nokkru leyti á
öðrum sviðum þjóðfélagsins,
eiga víða rætur. Við stjórnmála-
mennirnir verðum að viður-
kenna það, að þeir eiga einnig
djúpar rætur í sjálfu stjórn-
málalífinu. Það er stundum æði
erfitt að fá menn til að taka á
málum eftir sjálfum málavöxt-
unum og í samræmi við það,
sem er rétt og framkvæman-
legt. Mönnum" hættir allt of
mikið til, að taka á málunum,
ekki eftir eðli þeirra sjálfra,
heldur í samræmi við það, sem
er heppilegast til þess að geta
greitt andstæðingunum sem
stærst högg, og geta talað og
skrifað eins og líklegast þykir í
þann svipinn að falli í beztan
jarðveg hjá kjósendunum. Og
þá er það augljóst að slíkt við-
horf við málum og framkvæmd-
um verður öllum til tjóns um
Erfiðleikarnir sem bíða þjóðar-
innar eru geigvænlega miklir, en
þjóðin fámenn. Sjálfstæðismál-
ið eitt verður varla leyst á við-
unandi hátt, nema af allri þjóð-
inni. Miðflokksaðstaðan gerir
Framsóknarflokknum ófram-
kvæmanlegt að leita ætíð sam-
vinnu til annarrar hliðar. Skip-
brot Breiðfylkingarinnar og löm-
un útvegsins gerir Mbl.flokkinn
ekki jafn ósanngjarnan og yfir-
lætisfullan nábúa eins og hann
áður var. Vanmáttur jafnvel
hinna betri Alþýðuflokksmanna
til einlægrar samvinnu, hefir
glögglega komið í ljós, en þar við
bætist byltingarstefna Héðins
Valdemarssonar og hinn yfirlýsti
vilji hans til að sameinast opin-
berum byltingarflokk, sem
stendur undir erlendri stjórn.
Málefni Framsóknarflokksins
eru þannig, að sum verða ekki
leyst, nema með samstarfi við
socialista, t. d. mjólkurmálið, en
önnur með samvinnu við Mbl.-
menn, t. d. sildarverksmiðjuum-
bæturnar. Þannig knýr straumur
atvikanna og eðli hinna daglegu
nauðsynjamála, sem bæta þarf
úr, þá, sem standa mitt í púður-
reyknum til að hörfa til beggja
handa og leita eftir opnum
sundum, þar sem skeiðin getur
komizt leiðar sinnar milli hættu-
legra skerja.
X.
Framsóknarmenn geta nú um
þessi áramót litið til baka á 20
viðburðarík ár. Allan þann tíma
hefir flokkur þeirra verið í far-
arbroddi, og fylgt fastri, fyrir-
framgerðri áætlun um hinar
helztu framkvæmdir. Hin fyrstu
ár var hin nýja flokkaskipun
eitt af meginviðfangsefnum
flokksins. Næst kom tímabil,
þegar flokkurinn eflir mátt sinn,
en uppgötvaði að enginn var um
allt sjálfum sér nógur. Að lokum
kom hið þriðja tímabil, sem nú
er að hefjast, þegar flokkarnir
eru smátt og smátt að ná full-
komnara jafnvægi og þroska og
kunna skil á því að vinna saman
um stund að sameiginlegum
málefnum og slíta síðan sam-
starfið, án illinda eða afbrýði.
Bæjaflokkarnir tveir, Alþýðu-
flokkurinn og Mbl.flokkurinn,
eiga sameiginleg vandamál í
tekjuhallarekstri atvinnu við
sjóinn. Nú um áramótin segja
þeir sundur með sér griðum, út
af því, hversu skipta skuli feng,
sem báðum þykir of lítill. Ef
síðir. Ég get nefnt það hér sem
dæmi, að því skuli hafa verið
haldið fram að við þörfnuðumst
ekki vinnulöggjafar og aukins
vinnufriðar fyrir okkar veika
atvinnulíf eins og aðrar þjóðir,
og að verkamönnum skuli af
sumum vera sagt, að í slíkri lög-
gjöf felist kúgun, þrátt fyrir
það, þótt staðreyndirnar sýni
að hinar lýðræðissinnuðu ná-
grannaþjóðir vorar hafa sett
sér vinnulöggjöf og að hvergi
eru verkamenn betur settir eða
frjálsari en þar. Ég vil benda á
það sem annað dæmi, að því
skuli vera haldið fram, að því
er virðist í alvöru, að hægt sé
að verða við hverskonar kröf-
um til hins opinbera um þarf-
legar framkvæmdir eða hjálp á
vandræðatímum, án þess að
þyngja um leið skatta á
landsfólkinu, eða a. m. k. á ein-
hverjum hluta þess. Slíkt getur
verið þægilegt að heyra. En
heilbrigð skynsemi mælir því í
gegn.
Þannig má ekki starfa. Þing-
ræðið krefst einlægni til þess
að geta staðizt — og verið
traust. — Við þurfum að læra
betur en hingað til, að þora að
taka á hverju máli eftir eðli
þess og samkvæmt því, sem við
álítum að heillaríkast verði
fyrir heildina, en án tillits til
alls annars. —
haldið er á slíku máli með forsi
og lítilli góðgirni, gæti deilan
leitt til sorglegra tíðinda, eins og
9. nóv. 1932. Enginn getur séð
fyrir, hversu slík vandamál
kunna að ráðast, en það vil ég
fullyrða, að á þeim úrslitadögum
muni sú tiltrú, sem kjósendur
veittu Framsóknarflokknum á
síðasta kjördegi, ekki verða á-
hrifalaus. Ekki munu heldur
þræðir góðs nábýlis, sem Fram-
sóknarmenn hafa lengi, en mest
nú síðustu misseri, undið milli
andstæðra flokka í landinu,
reynast þýðingarlitlir, þegar
mest er þörf.
Margar blikur, og sumar þung-
ar, eru á stjórnmálahimni ís-
lendinga, en þó er ekki ástæða
til að kvíða komandi dögum.
Gæði landsins eru mikil og marg-
háttuð. Elja fólksins og þol til
að nota þessar góðu gjafir, hefir
aldrei verið meiri en nú. Pestin,
sem ógnar byggðunum, mun
verða yfirstigin. Nauðsynlegar
fjárgreiðslur vegna einstaklinga,
bæjarfélaga og ríkis, munu verða
inntar af höndum. Og hið mikla
mál, hinn aldalangi draumur ís-
lendinga um að verða alfrjáls
þjóð, og vernda það frelsi um
alla framtíð, mun líka rætast
með sameiginlegu átaki manna,
sem annars sýnist ekki hið sama
um lausn augnabliksþarfa á líð-
andi stund. J. J.
í þessum hugleiðingum kann
sumum að þykja gæta bölsýni.
En því fer fjarri. Ég hefi aldrei
verið bölsýnn á framtíð þjóð-
arinnar. Og við höfum sízt á-
stæðu til þess að vera það nú
þegar við hugleiðum með hve
miklum dug og framtaki þjóð-
in hefir háð baráttuna gegn
erfiðleikum síðustu ára eins og
svo oft áður. —
En við lifum á tímum, hættu-
legum okkar þjóð, með sterkum
erlendum áhrifum á okkar
þjóðlíf, mikið umrót og örar
breytingar. — Að minni hyggju
eru skólamál okkar og uppeld-
iskerfið allt of veikt og ekki
þess megnugt að vernda og efla
það bezta úr ísl. menningu,
spyrna gegn skaðlegum erlend-
um áhrifum, en tileinka sér
annað á þann hátt, að það megi
verða okkur til gagnsemdar en
ekki til óþurftar. — Við viljum
verða fullkomlega sjálfstæð
þjóð. Við erum að gera tilraun
til að lifa sem menningarþjóð
og höfum til þess lagt mikið i
kostnað, en við lifum á fjár-
hagslega erfiðum tímum, — því
er veitt talsverð athygli af um-
heiminum hvernig þessi ein-
staka tilraun muni takast, þar
sem rúmar 100 þúsundir manna
reyna að lifa sem sjálfstæð
menningarþjóð. Ég er ekki í
neinum vafa um, að þessi til-
raun tekst, en til þess þarf að
vera valinn maður í hverju
rúmi, — því aö átak okkar svo
fárra, er mikið á hvern einstak-
ling. Og þess vegna mun okkur
því aðeins takast að lyfta þessu
Grettistaki, að undirstaðan sé
okkar gamla menning. Það mun
sannast þó síðar verði, að
„Sá er beztur sálargróður,
sem að vex í skauti móður,
en rótarslitinn visnar vísir
þó vökvist hlýrri morgun-
dögg.“
Ég vil taka undir þetta með
Grími Thomsen, að sá gróður-
inn muni beztur og kjarnmest-
ur reynast, sem vex „í skauti
móður“, vex upp úr okkar
gömlu menningu og gömlum og
reyndum lífsvenjum. — í sam-
ræmi við það eigum við að taka
öll okkar uppeldismál til endur-
skoðunar og gjörbreytinga.
Það tel ég eitt af stærstu
verkefnum komandi tíma.
Góðir íslendingar! Ég óska
ykkur öllum árs og friðar!
Ritstjóri: Gísli Guðmundsson.
Jarðeígnír tíl sölu með
góðum greiðsluskílmálum.
Dalasýsla:
15 hndr. úr H u n d u d a I-iV e ð r i í JIiÖ-
duluhreppi.
Spáyilsstuðirí Luxárdulshreppi.
Eyjafjarðarsýsla:
Flögusel í Shri&uhreppi.
K o t í Svurfuðurdulshreppi.
S e l j u hl í ð í Suurbœjurhreppi.
Æsustuðugerði í Suurbœjur-
hreppi.
Gullbriiigiisýsla:
Hulldórsstuðir í Vutnsleysu-
strundurhreppi.
Austur-IIiiiiavatnssýsla:
Illugustuðir í Engihlíðurhreppi.
Vestur-ísafjarðarsýsla:
Gljúfurá í Auðhúluhreppi.
H r u u n og 72 álnir úr H ál s i í Mýru-
hreppi.
Ruuðsstuðir í Auðhúluhreppi.
IVorður-Múlasýsla:
Brúnuvíh t Borgurfjurðurhreppi.
1/2 Geituvíh í Borgurfjurðurhreppi.
2/3 úr Gunnólfsvíh í Sheggju-
stuðuhreppi.
1/10 úr Njurðvíh í Borgurfjurður-
hreppi.
V i ð v í h í Sheggjustuðuhreppi.
Þ ó r s n e s í Hjultastuðuhreppi.
Suður-Múlasýsla:
Gilsárstehhur í Breiðdulshreppi.
Hleinargurður í Eiðahreppi.
Snjóholt í Eiðahreppi.
Mýrasýsla:
Ytr i-H raundalur í Alftaneshreppi.
Rangárvallasýsla:
S y ð r i-É Ifsstuðuhjáleigu
í Austur-Lundeyjuhreppi.
Skagaf jarðarsýsla:
Kr á hu s t a ð i r í Fellshreppi.
M i n n i-Þ v e r á í Holtshreppi.
Steinavellir í Huguneshreppi.
Valbjörg í Seyluhreppi.
N or ður-Þingey j ar sýsla:
Á s s el í Suuðaneshreppi.
S h á l a r á Langanesi í Sauðaneshreppi.
Suður-Þingeyjarsýsla:
Heiðurse l í Bárðdœlahreppi.
9/14 úr Hóli í Ljósuvutnshreppi.
S u u r b r ú a r g e r ð i i Grýtubahha-
hreppi.
Vestmaunaeyjar:
V e s t r i-V e s t u r h ú s
húseign með lóðurréttindum.
Framgreíndar jarðir eru tíl sölu
með góðum greíðsluskilmálum.
BÚNAÐARBANKI ÍSLANDS
REYKJAVÍKSími4816.==
Auglýsing
Framkvæmdastjórastaðan við Kaupfélag Skagfirðinga á
Sauðárkróki er laus til umsóknar frá 14. maí n. k.
Umsóknir, ásamt launakröfum, þurfa að vera komnar til
undirritaðs, formanns kaupfélagsins, fyrir 10. febr. n. k.
Sauðárkróki, 27/11. 1937.
Sigurður Þórðarson
Jörð í Árnessýslu
á áveitusvæðinu, fæst til kaups og ábúðar í fardögum 1938.
Engjar ágætar, véltækar, nýtt íbúðarhús.
Upplýsingar gefur
Helgi Ágústsson Sigtúnum Árnessýslu