Tíminn - 30.06.1938, Blaðsíða 3

T í M I N N
105
s. 1. í bæði skiptin samkvæmt
tilmælum aðalfulltrúa Fram-
sóknarflokksins. Öðrum fundum
bæjarstjórnar, nema þeim tveim
síðustu, sem ég einnig hefi setið
eftir tilmælum Framsóknar-
flokksins, vegna fjarveru aðal-
fulltrúans, hefi ég enga tilraun
gert til að taka sæti á. Ég mun
að vísu einu sinni eða tvisvar
hafa setið stundarkorn sem
áheyrandi á fundum bæjar-
stjórnar og mun í bæði skiptin
hafa átt tal við Jónas Jónsson,
ýmist áður en fundir hófust,
eða hann gengið til mín út á
áheyrendabekkina meðan fund-
ur stóð yfir. Það gerðu líka aðr-
ir bæjarfulltrúar, eins og t. d.
Valtýr Stefánsson ritstjóri. Man
ég að Valtýr átti a. m. k. í annað
skiptið samtal við mig um hags-
munamál blaðanna, sem þá lá
fyrir Alþingi, og sem honum var
mikið í mun að ég ynni að með
honum að greiða úr. Gæti V. St.
því borið vitni um „fundar-
hæfni“ mína þá.
Hvort þessar tvær stuttu kom-
ur mínar á áheyrendabekki bæj-
arstjórnar hafa haft þær skringi
legu verkanir á ímyndunarafl
lagaprófessorsins að þær hafi
eftir á skapað í huga hans fram-
angreinda sögu, sem enga stoð
hefir í veruleikanum, eða hvort
að hann hefir beinlínis logið
sögunni upp vísvitandi, veit ég
eigi. Hafi ímyndunaraflið leikið
svo ferlega á lagaprófessorinn,
að þessi fullkomlega ósanna
saga hafi orðið til í huga hans,
og hann trúað að hún væri
sönn, hygg ég að það geti varla
orðið tvennar meiningar um
það, að maðurinn sé ekki fylli-
lega „normal“. Sé hér hinsvegar
um vísvitandi lygasögu að ræða,
virðist prófessorinn heldur al-
varlega hafa vikið af götu sann-
leikans, sem er þó, samkvæmt
þvi sem að ofan er tilvitnað í
ræðu próf. Alexanders, æðsta
markmið háskólaprófessora að
fylgja, og væntanlega þá einnig,
er þeir láta ljós sitt skína utan
við sjálfan háskólann.
Ef til vill hefir próf. Alexander
þó haft próf. Bjarna í huga,
þegar hann seint í ræðu sinni
bætir við eftirfarandi orðum um
mistök þau, sem stundum hafa
orðið á vali prófessora að há-
skólanum, því prófossor Alex-
ander segir þar svo:
„Þegar háskólinn var stofnað-
ur, voru valdir til hans kennar-
ar þeir menn, er beztir voru
taldir í sinni fræðigrein hér á
landi. Þótt meðal þeirra hafi
verið margir ágætir menn, hygg
ég þó, að fullyröa megi, að til
háskólans hafi fyr og siðar val-
ist menn, sem ekki hafa full-
nœgt þeim kröfum, er gera verð-
ur til háskólakennara um vis-
indalega menntun og kennara-
nœfileika".
Af framansögðu hlýtur al-
menningi að vera Ijós aðstaða
prófessorsins. Ég ætla því ekki
að fara fleiri orðum um hana.
II.
Á sama bæjarstjórnarfundi
taldi Bjarni Benediktsson mér
það mjög til lasts, og þannig
segir einnig Mbl. frá ræðu hans,
— með orðurn, sem ekki verða
nema á einn veg skilin — að
ég væri „ríkur fjárplógsmaður"
og að „gyðingsháttur okrar-
anna“ væri mér „hugleikinn“.
Nú vil ég spyrja lagaprófess-
orinn: Hefir ekki undir núver-
andi þjóðskipulagi verið hægt að
eignast neitt fé nema með því að
vera „gyðinglegur okrari“ eða
„f j árplógsmaður “ ?
Til þess að létta prófessornum
svarið við þessari spurningu,
hefi ég tekið til athugunar eign-
ir 5 manna, og borið þá saman
við mig. Samkvæmt síðustu
skattskrá hefi ég tekið eigna-
skatt þessara manna og reiknað
út eftir henni eignir þeirra, svo
að ekki skakkar á einu þúsundi
króna hjá hverjum. Tveir þess-
ara manna eru bæjarfulltrúar
fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Einn
þeirra er þekktur útgerðarmað-
ur, einn iðnaðarfrömuður og
einn stórkaupmaður, sem mun
vera talinn ein af fjárhagslegum
höfuðstoðum Sjálfstæðisflokks-
ins. Til samanburðar tek ég svo
sjálfan mig og tilfæri hjá hverj-
um einum upphæð eignaskatts
og upphæð nettóeignar eins og
hún sýnir sig að vera samkvæmt
upphæð eignaskattsins.
Eignaskattur Nettóeign
ki. 3.356,00 kr. 490.000,00
— 2.949,60 — 439.000,00
— 2.648,80 — 401.000,00
— 2.422,40 — 373.000,00
— 1.232,80 — 220.000,00
— 357,60 — 94.600,00
Jón Björnsson, stórkaupmaður .......
Ólafur Johnson, konsúll ............
Tómas Tómasson, framkvæmdastjóri .
Halldór Þorsteinsson, skipstjóri ...
Guðmundur Ásbjörnsson, kaupmaður .
Sigurður Jónasson ..................
Hafa nú þessir 5 menn eignast
fé sitt með gyðinglegu okri eða
fjárplógsmennsku? Tveir þess-
ara manna eru stórkaupmenn,
einn þeirra er kaupmaður. Fé
mitt hefi ég fyrst og fremst
eignast í sambandi við heild-
söluverzlun, er ég rak í félagi
með öðrum á árunum 1925—31.
Á þeim tíma hygg ég að hinir
tveir ofangreindu stórkaupmenn
hafi sízt grætt minna fé en ég.
Annar þeirra verzlaði að hluta
með nákvæmlega sömu vöru og
félag mitt. Eða ber sérstaklega
að ásaka mig fyrir það, að ég
gekk í ríkisins þjónustu fyrir 6
árum og hefi starfað hjá því
fyrir helmingi lægra kaup en
ég hafði hjá einkafyrirtækinu?
Síðan ég hætti aö starfa fyrir
einkafyrirtæki, sem rak heild-
verzlun, hefi ég hagnast nokk-
uð á húseign, sem ég lét byggja
á ódýrasta tíma, árið 1932. Er
það fjárplógsmennska og gyð-
inglegt okur, að hagnast á því
að byggja á ódýrum tíma? Ég
veit ekki betur heldur en að vel-
flestir ofannefndir stóreigna-
menn hafi eins og ég hagnast
á húseignum. Ég er ekki alveg
viss um að leiga hjá sumum
þeirra þoli samanburð við þá
leigu, sem ég hefi tekið fyrir það
húsnæði, sem ég hefi leigt út.
En hvað um það. Ég hefi aldrei
heyrt, að það væri ekki heiðar-
legur atvinnuvegur í þessu þjóð-
félagi, að hagnast á því, að reka
heildverzlun, og að verja þeim
gróða til að byggja húseignir og
hagnast á því, að reka þær. Ég
skora á prófessor Bjarna, að
nota nú allt sitt lagavit til þess
að sanna hið gagnstæða. Mér
dettur ekki í hug, að halda því
fram, að þeir 5 menn, sem ég
hefi að ofan nefnt, hafi eignazt
nokkurn eyri af hinum mjög
álitlegu eignum sínum með fjár-
plógsmennsku eða gyðingshætti
okrarans. En þessu heldur pró-
fessor Bjarni hiklaust fram um
mig, þrátt fyrir það þótt mínar
eignir, sem eru nálega 5 sinnum
minni en hvers hinna, sé einnig
fengnar fyrir samskonar löglega
starfsemi í þjóðfélaginu.
Hér hefi ég einnig rekið pró-
fessor Bjarna upp í horn. Hann
stendur einnig hér frammi fyrir
alþjóð sem opinber ósanninda-
maður, vísvitandi eða fyrir trufl-
andi verkanir ímyndunaraflsins.
III.
Dreggjar íhaldsins hafa bæði
hér á landi og annars staðar
reynt að nota þá aðferð, að ljúga
upp sögum um andstæðinga
sína, ærumeiða þá og svívirða
og ætlað að koma þeim þannig
á kné. Ég tel það mikinn heiður
fyrir mig, — og því miður að
vissu leyti óverðskuldaðan heið-
ur, — að vera nú sá sem verður
fyrir valinu.
Það átti einu sinni að ganga
milli bols og höfuðs á Jónasi
Jónssyni. Ég skal ekki rifja þá
sögu upp í sambandi við pró-
fessor Bjarna nema frekari
ástæða gefist til. Kollumálið
fræga og hin dæmalausa ofsókn
á hendur Hermanni Jónassyni
forsætisráðherra er annað dæmi.
Sú herferð gerði nú hvorki
meira né minna að verkum, en
að að kosta íhaldið valdaaðstöð-
una í landinu.
Vilja nú ekki hinir gætnari
íhaldsmenn hugleiða, hvort ekki
sé kominn tími til að þeir fari
að halda úrkasti sínu í skefjum.
Þeir hafa ekki grætt á þessum
bardagaaðferðum hingað til, og
ég hygg, að það sé ýmissa hluta
vegna ráðlegast fyrir þá, að gera
sér grein fyrir því í tíma, að
þeir munu ekki græða á nýrri
herferð gegn mér.
Sigurður Jónasson.
Fregnír af fundar-
storfum
(Framhald af 1. siSu.)
ráða ætti fram úr yfirstandandi
erfiðleikum. „Við ættum ávallt
að hafa hugfast“, sagði formað-
ur, „það sem Guðmundur Ingi
segir í kvæðinu, sem hann hefir
tileinkað okkur, að
„Hvort þið búið
við sjó eða í sveitum
þar á samvinnan
hlutverk sitt enn“.
í þeirri von, að þetta viðhorf
megi verða ráðandi innan
Framsóknarflokksins og utan,
og þó sérstaklega í okkar ný-
stofnaða Sambandi, segi ég
slitið 1. Sambandsþingi ungra
Framsóknarmanna".
Að lokinni ræðu formanns
ávarpaði Bjarni Bjarnason
skólastjóri fulltrúa og gesti.
Þakkaði hann mönnum prúð-
mannlega framkomu og góða
viðkynningu, og árnaði S. U. F.
og fulltrúum allra heilla í
framtíðinni. — Síðan ræddi
Bjarni nokkuð um viðhorf ungs
fólks yfirleitt og bar fram í því
sambandi óskir sínar til handa
ungum Framsóknarmönnum.
Var ræða hans í senn hlý og
sterk, og mun enginn hafa
hlýtt á hana ósnortinn.
Ileimilishættir.
Heimilislífið á Laugarvatni
var hið ákjósanlegasta meðan
þingið stóð og sambúð manna
góð. Fundarstörfin tóku að
sjálfsögðu upp mestan tíma
manna, en þó varð nokkur tími
aflögu til ýmiskonar gleðskap-
ar. Þarna hittust menn úr
fjarlægum héruðum og ræddu
um áhugamál sín á gönguferð-
um um skóginn eða öðrum
kyrrlátum stöðum. Á kvöldin
var sungið, skemmt sér úti við
á ýmsan hátt, sagðar sögur o.
m. fl.
Má óhætt fullyrða, aö á þing-
inu hafi farið saman alvara
starfsins og hófleg glaðværð, svo
að á hvorugt hafi hallað, enda
munu flestir þátttakendur eiga
kærar minningar frá þessu móti.
Skemmtiferð.
Um kl. 3 e. m. á þriðjudag,
þegar þinginu hafði verið slitið,
var lagt á staö í skemmtiferð
að Gullfossi og Geysi. Veður
var þá bjart og skyggni gott.
Áður en haldið var á stað tók
Björn Jakobsson leikfimiskenn-
ari allmaxgar myndir af þing-
heimi. Síðan var stigið í bíl-
ana og hrópað ferfalt húrra
fyrir Laugarvatnsskóla og
skólastjóranum um leið og
haldið var úr hlaði.
Þegar að Geysi kom, hafði
hann gosiö fyrir skömmu og var
því tafarlaust haldið að' Gull-
fossi. Þar var numið staðar um
stund og dáðst að tröllaukinni
tign og fegurð fossins. Síðan
var haldið til baka að Geysi. —
Var þar beðiö alllengi eftir gosi.
Styttu menn sér biðina með því
að syngja, fara í leiki og ganga
um nágrennið.
Að loknu gosi, sem ekki var
verulega gott, tók Sigurður
Guðmundsson ljósmyndari
mynd af þátttakendum í för-
inni. — Síðan var haldið heim-
leiðis og var almenn ánægja
með ferðina. Á heimleiðinni var
fólk að smátínast úr hópnum.
Bjarni á Hólmi hélt að Laug-
arvatni aftur með þátttakend-
ur úr Vestur-Skaftafellssýslu
og Rangárvallasýslu. Fulltrúar
úr Árnessýslu héldu að Ölfusár-
brú og Hveragerði, og allmargt
fulltrúanna lengra að gisti að
Kolviðarhóli. Til Reykjavíkur
var komið kl. að ganga 3 um
nóttina.
Að endmgu.
Það mun engum dyljast,
að ýmsir annmarkar hafi verið
á því að halda þetta þing. Sam-
tök unga fólksins í Framsókn-
arflokknum eru enn litt skipu-
lögð, og aldrei hafðí áður verið
boðað til landsmóts, sem þessa.
Auk þess er öllum ljóst, að fólk-
ið í dreifbýlinu á mjög erfitt
með að sækja samkomur í öör-
um landshlutum, bæði sökum
annríkis heima fyrir og kostn-
aðar við ferðina. En þetta stóð
ekki teljandi í vegi fyrir því,
að ungir Framsóknarmenn
gætu haldið sitt fyrsta Sam-
bandsþing með þeim myndar-
skap, sem lengi mun í minnum
hafður. Orðstír þingsins mun
uppi verða fyrir það, að þetta
þing er tvímælalaust merkileg-
asta og glæsilegasta pólitíska
mótið, sem ungir menn hafa
gengizt fyrir. En þingsins mun
ekki siður verða minnzt fyrir
þær sakir, að það sýnir betur
en nokkuð annað, hversu
traustum fótum Framsóknar-
flokkurinn stendur. Flokkur,
sem haldið getur slíkt æsku-
lýðsmót, þarf engu að kvíða um
framtíðina, honum er tryggt
gengi og áhrif um langan tíma.
Stofnun S. U. F. er ekki tak-
mark í stjórnmálastarfsemi
ungra Framsóknarmanna, held-
ur leið að takmarki, leið að því
takmarki, að skapa Framsókn-
arflokknum aukin áhrif í þjóð-
lífinu, að gera hann að fjöl-
mennasta stjórnmálaflokki í
landinu. Stofnun S. U. F. er
hinsvegar fyrirheit þess, að
þetta muni takast. Ungra Fram-
sóknarmanna um land allt bíða
ærin verkefni á næstu árum.
Hin mikla þátttaka í fyrsta
landsmóti þeirra lofar góðu um
lausn þeirra verkefna.
Svíar takmarka
ínnflutníng
Svíar hafa fram að þessu ekki
haft nein innflutningshöft, en
nú hefir sænska stjórnin ákveðið
að grípa til slíkra ráðstafana.
Var þetta tilkynnt af Sköld
verzlunarmálaráðherra á aðal-
fundi Sveriges grossistförbunds,
sem haldinn var í byrjun þessa
mánaðar.
Ráðherrann hélt þar ræðu um
utanríkisverzlun Svia. Sagði
hann að Svíar gætu enn ekki
fullnægt þörfum sínum sjálfir
og þyrftu að kaupa ýmsar nauð-
synjar frá útlöndum. Þess vegna
þurfum við líka, sagði ráðherr-
ann, að hafa talsverðan útflutn.
ing. En eins og viðskiptamálun-
um í heiminum er nú komið, er
útflutningurinn miklum erfið-
leikum bundinn. Viðskiptaþjóð-
irnar krefjast þess að við kaup-
um svo mikið af þeim, að þær
geti þannig greitt innflutnings-
vörurnar frá okkur. Þjóðirnar
reyna yfirleitt að haga innkaup-
um sínum þannig, að þau skapi
þeim sölumöguleika fyrir út-
flutningsvörur þeirra og beita
hverskonar ráðum til að ná því
marki. Innflutningurinn er okk-
ur nauðsynlegur, en það er aug-
ljóst mál, að hann verður að
fylgja ákveðnum takmörkunum
og reglum, vegna hinna ytri
kringumstæðna. Spurningin er
sú, hvort það verður gert með
(Framhald á 4. síðu.)
tekið meö liði, sem nema um 129
þús. og varð þeim sem áttu að
útvega féð hverft við, er þeir
áttu að byggja á þessari vísinda-
legu nákvæmni. Þegar þessi ná-
ungi sá, aö Alþingi breytti lög-
unum svo, að socialistar gátu
ekki farið með alræðisvald í rík-
isverksmiðjunum, þá hypjaði
snáðinn sig af landi burt, og
lagði til hliðar um leið hin ný-
fengnu trúarbrögð Alþýðublaðs-
ins. Á Seyðisfirði var útkoman
engu betri. Þar hafði Alþingi
hlaupið undir bagga með Har-
aldi Guömundssyni og kjördæmi
hans og útvegað nokkur hundr-
uð þúsund krónur í verksmiðju
á Seyðisfirði. Haraldi hlaut að
vera kapps- og metnaðarmál að
þessi verksmiðjuerekstur yröi
lyftistöng fyrir bæinn. Hann
réði að sjálfsögðu miklu um
framkvæmdir í verksmiðjunni.
Auk þess átti hann sem atvinnu-
málaráðherra að samþykkja for-
stööumann. Ráðherrann bar
þessvegna tvöfalda ábyrgð á for-
stöðu verksmiðjunnar. Þann
mann, sem Haraldur Guðmunds-
son valdi til starfsins, vantaöi
nálega allt, sem slíkur maður
þurfti að hafa, nema það að
hann tók trú Alþýðublaðsins að
yfirvarpi en dýrkaði lífsstefnu
Mbl., með helztu fylgismönnum
þess safnaðar á Seyðisfirði. Þeg-
ar verksmiðjan átti að byrja,
komu kommúnistar með kröfur
um að hækka kaupiö úr 11 kr.
upp í 13 kr. fyrir tiltekinn vinnu-
tíma. Alþýðuflokkurinn lét und-
an síga fyrir yfirboðinu, í stað
þess að það átti að vera fyrsta
skylda ráðherrans að loka verk-
smiðjunni og meta meira trúnað
allra flokka á Alþingi, heldur en
ábyrgðarleysi kommúnista. —
Myndu skrafskjóður Einars Ol-
geirssonar fljótt hafa lært betri
mannasiöi, ef þrekmannlega
hefði verið tekið á málunum. En
það var ekki gert. Síldarveiði
var mikil, og verð hátt ytra.
Finnur Jónsson og Haraldur
Guðmundsson höfðu ákveðið
síldarverðið 8 kr. á málið, en
hindrað tillögu Þorsteins M.
Jónssonar um að borga ekki út
nema 85% af þessu verði, fyrr
en útséð væri um hvernig varan
seldist. Yfirborð og augnabliks-
| mennska kom hér enn til greina.
j Tapið á Siglufirði varð upp á
þessar spýtur um 400 þús. kr„ en
rúmlega 100 þús. kr. á Seyöis-
firði, og mátti heita vel að verið
á báðum stöðum í hinu mikla
veltiári, bæði um aflamagn og
verð. Seyðisfjarðarverksmiðjan
varð raunverulega gjaldþrota,
þegar fór að líða á sumarið, en
Útvegsbankinn rak hana sjálfur
um haustið og skammtaði verðið
þá úr hnefa, sem vonlegt mátti
telja, eftir ósigra sumarsins.
Létu kommúnistar sér allvel líka
þá meðferð. Þeir voru hvort sem
er búnir að koma þessu bjarg-
ráðafyrirtæki á höfuðið, af því
að Haraldur Guðmundsson hafði
hlustað á töfrasöng kaupkröfu-
mannanna, en gleymt því að öll
framleiðsla verður að bera sig.
Haraldur Guðmundsson eða
flokkur hans, sýndi Mbl.mönn-
um þá vinsemd, að leggja fjögur
þýðingarmestu störfin á Seyðis-
firði, i hendur þess flokks. Um
forstöðu verksmiðjunnar er áður
getið. Þegar Hjálmar Vilhjálms-
son varð sýslumaður Rangæinga,
gerðu Alþýðuflokksmenn á Seyö-
isfirði Jón í Firði að bæjarstjóra
um stund, en sá Jón var höfuðs-
maður Mbl.manna á Seyðisfirði.
Þá veitti Haraldur Sveini Árna-
syni fyrrverandi mótframbjóð-
anda sínum á Seyðisfirði yfir-
fiskimatsstöðuna og að lokum
ber hann ábyrgð á því, að gjald-
keri sem áður var með honum í
útibúinu á Seyðisfirði, var gerð-
ur að eftirmanni hans. En það er
skemmst af þvi að segja, að
maður sá þykir lítt til starfsins
fallinn og mun varla koma svo
nokkur kjósandi Haraldar af
Seyðisfirði, að hann veiti ekki
þingmanni bæjarins þungar á-
tölur, fyrir að hafa sett í sæti
sitt í útibúinu mann, sem er
gersamlega andhverfur þeim
lífsskoðunum, sem verða hugð-
armál flestum eljusömum fá-
tæklingum.
Af þessum ráðstöfunum öllum
má segja, að ráðning Sveins
Árnasonar sé gerð af ráðnum
hug og með almenningshags-
muni fyrir augum, en hinar
þrjár framkvæmdirnar bera að-
allega vott um sljótt hirðuleysi
en litla framsýni.
Framkvæmd sjúkratrygging-
anna bar vott um samskonar
léttúö. Þetta mál var aðalbar-
áttumál Alþýðuflokksins, og í
Rvík var framkvæmdin áhættu-
mest og mjög umsvifamikil. Mbl.
menn voru mjög andstæðir
framkvæmdinni, eins og mjólk-
ur- og kjötlögunum. Framsókn-
armenn tryggðu þeim flokkum,
er stóðu að löggjöfinni um af-
urðasöluna, meirihluta við
framkvæmd þeirra. En í sjúkra-
tryggingunum afhenti Alþýðu-
flokkurinn aðalandstæðingum
málsins alveldi í framkvæmd
sjúkratrygginganna, og varð
Helgi Tómasson á Kleppi helzti
forráðamaður þar. Gengu samn-
ingar á þá lund, að í vetur kom
í ljós, að milli tíu og tuttugu af
læknum bæjarins hafa frá tíu
í til þrjátíu þúsund krónur í
'i tekjur af þessum lækningum
einum saman. Þarf engum orð-
um að því að eyða, hve þvílíkar
kaupgreiðslur eru fjarri sanni,
miðað við efnahag landsmanna.
Við kosningarnar í vor sem leið,
hafði Alþýðuflokkurinn hið
mesta tjón-af forsjárleysi sinna
leiðtoga og átti framkvæmd
tryggingarlaganna í Rvík drjúg-
an þátt í gengisleysi flokksins.
Á þinginu í haust réðu Fram-
sóknarmenn miklu um það að
allir þrír þingflokkarnir hafa nú
yfirstjórn tryggingarmálanna.
En sá sami flokkur, sem hafði i
mikilli léttúð afhent valdið yfir
þessu stórmáli flokksins, sem
var eindregið móti löggjöf þess-
ari, gætti ekki betur hófs en svo,
aö Haraldur Guðmundsson lét
sér ekki nægja að ég hjálpaði
honum að fá leiðréttingu á þess-
um vandamálum flokksins, held-
ur sýndi Alþýðuflokkurinn þá
undarlegu mannslund, að brjóta
tryggingarlöggj öfina vísvitandi,
til að hindra það að Sjálfstæðis-
menn og Framsóknarmenn
fengju hver um sig 2 sæti af 8 í
stjórn trygginganna. Helming
valdsins fékk Alþýðuflokkurinn
einn. Mátti segja, að illa færi
saman að afhenda valdið yfir
Reykjavík í tryggingarmálum
skilmálaiaust í hendur Mbl.-
manna, en unna þeim ári síðar
einskis hlutar í meðferð þessara
mála. Má segja, að i hvorugt