Tíminn - 25.10.1938, Blaðsíða 3

57. blað
TIMBVN, langardaginm 22. okt. 1938
227
B Æ K U R
Andvari, tímarit hins ís-
lenzka Þjóðvinafélags 63. ár.
Þetta er læsilegt rit, 96 bla5-
síður að stærð og hefir að
geyma sex ritgerðir. Höfundar
eru: Þorsteinn heitinn Gíslason
ritstjóri, Jón Gauti Jónsson,
Guðmundur Friðjónsson, Pálmi
Hannesson, Barði Guðmunds-
son og Lodewyckx prófessor í
Ástralíu, er hér var í fyrra.
Grein Þorsteins Gíslasonar er
um Jón Þorláksson og þá sér-
staklega um þátttöku hans í
landsmálum og verkfræðilegum
framkvæmdum. Þeir Jón og
Þorsteinn voru samflokksmenn
og samstarfsmenn í landsmál-
um um 20 ára skeið. Æfisagan
er þó rituð hófsamlega og á-
stríðulaust eins og þessa höf-
undar var háttur, en um sum
efni mætti þar vitanlega fleira
segja en hann gerir, og verður
það þó eigi talið greininni til
lýta. Pálmi Hannesson segir 15
ára gamla ferðasögu úr óbyggð-
um. Er það lifandi frásögn og
læsileg. Grein Guðmundar Frið-
jónssonar ber yfirskriftina:
„Sveitakonan — móðir og amma
vor allra“. Ástralski prófessor-
inn gerir grein fyrir þjóðfélags-
háttum í Ástralíu — og er sú
ritgerð helzt til stutt til þes að
koma megi að gagni.
Jón Gauti Jónsson ritar um
„þjóðliðið“ svonefnda, er stofn-
að var í Suður-Þingeyj arsýslu
árið 1884 í því skyni að gangast
fyrir landsfundi á Þingvelli til
að bera fram kröfur íslendinga
í stjórnarskrármálinu. Var ætl-
azt til þess, að „þjóðliðið" starf-
aði áfram sem landsmálaflokk-
ur, en úr því varð þó eigi. Kröf-
ur „þjóðliðsins“ voru m. a. þess-
ar:
„1. Neitunarvald konungs sé
takmarkað.
2. Alþingi komi saman á
hverju ári.
3. Konungskosningar til Al-
þingis sé afteknar. Þingmenn
allir þjóðkjörnir.
4. Karlar og konur 20 ára, sem
ekki eru vistráðin hjú, hafi
kosningarrétt til Alþingis.
5. Sambandi ríkis og kirkju
má breyta með lögum.
6. Kviðdómar í sakamálum
sé uppteknir. Æðsti dómstóll í
landinu".
Höf. var sjálfur meðal stofn-
enda þessa félagsskapar, en
Pétur bróðir hans, síðar alþm.
og ráðherra, var formaður.-----
Síðan er nú liðin nærri hálf
öld.-----
Barði Guðmundsson ritar um
„staðþekking og áttamiðanir
Njáluhöfundar“. Eftir þessum
leiðum hyggst hann að finna
ritunarstað Njálu og jafnvel
ÍÞRÓTTIR
Aðalfundur Ægis.
Aðalfundur Sundfélagsins Æg-
is var haldinn í Oddfellowhöll-
inni í fyrradag.Form. var kosinn
Eiríkur Magnússon í 13. sinn.
Meðstjórnendur voru kosnir: Jón
Pálsson, Þórður Guðmundsson,
Jónas Halldórsson, Helgi Sigur-
geirsson, allir endurkosnir, Haf-
steinn Helgason og Einar Guð-
jónsson, sem voru kosnir í stað
Jóns Inga Guðmundssonar og
MagnúsarB.Pálssonar, er báðust
undan endurkosningu. í félagið
höfðu gengið á árinu 62 manns
og er meðlimatalan nú 360
manns. Félagið hefir tekið mik-
inn þátt í öllum sundmótum hér
á árinu, sent allt að 40 keppend-
ur og hafa meðlimir þess sett
17 met og unnið öll meistara-
stigin í sundi nema 4X50 m. boð-
sundi, sem K. R. vann vegna
þess, að sund A-liðs Ægis og Ár-
manns voru dæmd ógild.Á fund-
inum var mikill áhugi fyrir að
koma upp skíðaskála og var kos-
in nefnd til að undirbúa málið.
sjálfan höfund hennar. í rit-
gerðinni skortir hvorki skarp-
legar athuganir né djarflegar
tilgátur, en niðurstöðuna sjá
þeir, sem Andvara lesa.
Annara bóka Þjóðvinafélags-
ins á þessu ári mun verða getið
síðar hér í blaðinu.
SigurSur Helgason: Og árin
líða. — ísafoldarprentsmiðja
1938.
Þessi bók inniheldur þrjár
stuttar skáldsögur:
1. Þegar neyðin er stærst. 2.
Skarfaklettur. 3. Á vegi reynsl-
unnar. Um allar þessar sögur
má það sameiginlegt segja, að
þær bera þess vitni, hve höf-
undur þeirra er mikilli athug-
unargáfu gæddur. Hve næmt
auga hann hefir fyrir hinu smá-
vægilega, sem gerist án vitund-
ar fjöldans, en verður þó oft svo
stórvægilegt í lífi einstaklings-
ins og hve vel höfundurinn
þekkir þá staði og þau atvik,
sem hann lýsir. Persónur sagn-
anna eru allar vel gerðar og
standa lesandanum lifandi fyrir
hugarsjónum. Þetta er allt sam-
an fólk, sem hann hefir um-
gengizt í hinu daglega lífi. Ekki
eins og hann sá það í ytra út-
liti og háttum, heldur eins og
það er, þegar dýpra er leitað inn
til hins einstaklingslega. Les-
andinn finnur, að með höfundi
þessum er gott að vera, af hon-
um má margt um sjálfan sig og
aðra læra.
Sigurður Helgason er höf-
undur, sem lítið lætur yíir sér í
(Framh. á 4. síðu.) ■
skipta manna á meðal um hver
áramót.
Eins og áður var getið, höfðu
menn augastað á Agli til að
standa fyrir Mjólkurbúi Flóa-
manna. Var hann kosinn for-
maður þess snemma árs 1931 og
hefir gegnt því starfi síðan. Er
þar mikil saga af, sem síðar mun
færð í letur, en skemmst af að
segja, hefir hann hafið þá stofn-
un úr niðurlægingu, til þess að
verða það mjólkurbúið, er gefur
bændum jafnbeztan arð að til-
tölu, enda má heita, að allir
bændur hafi flutt til búsins, þeir
er því hafa komið við fyrir veg-
leysu sakir.
Nú síðast hefir Flóa-
búið og kaupfélagið keypt fast-
eignir Mjólkurbús Ölvesinga í
Hveragerði, eftir að það gufaði
upp, sem von var að. Eru við það
tengd ný viðfangsefni á komandi
árum, svo mörg og merkileg, að
ekki hefir þótt af veita, að allt
Suðurlendið stæði þar að.
Upphafsmaður alls þessa og
forgöngumaður hefir Egill for-
stjóri verið, og stjórnað smáu og
stóru í báðum stofnununum með
svo mikilli prýði, að langt þarf
til að jafna. Nýtur hann þar eigi
aðeins arfborinnar stjórnsemdar
sinnar, heldur fyrst og fremst
þess fádæma vinnufjörs, að það
knýr hvern mann, sem kemst í
námunda við hann, til að vinna
undir drep, en það er sá mann-
kostur, er mestu orkar fyrir við-
gang hvers þess fyrirtækis, er
margar hendur þurfa að að
vinna. Og þar er að leita þess
töframagns, sem lætur lánið elta
hvert það verk, sem hann tekur
sér fyrir hendur.
Egill er manna málglaðastur
og bezt skapi farinn, hreinskil-
inn, þjóðlegur og ljúfur við al-
þýðu manna, kallar jafnan
hvern sinn og þá eigi sízt, er
hann hefir þótzt þurfa að segja
mönnum til syndanna. Hávaða-
maður þykir hann að vísu, enda
þess að vænta um mann, er ber
nafn Egils Skallagrímssonar, og
því hefir hann fengið gælunafn-
ið „harðstjórinn í Sigtúnum“, en
úr því bætir, að hann er manna
sáttfúsastur og réttir hverjum
manni vinarhönd, sem ekki hefir
sýnt af sér beran ódrengskap.
Hitt þarf engan að furða, þótt
kastazt hafi í kekki milli hans og
mótherja hans, svo mikill styrr
sem staðið hefir um samvinnu-
tækin austan fjalls, en það hygg
ég, að leit muni á mönnum, er
ekki viðurkenni manndóm hans
og skörungsskap, og víst er um
það, að Suðurlendingar kunna
nú fullvel að meta fyrirmennsku
hans fyrir málum þeirra.
Egill er höfðinglegur ásýnd-
um, mikileygur, svipmikill og þó
svipgóður og bjart um hann all-
an og svo auðséð, að hann er nú
mestur virðingamaður með Suð-
urlendingum. Heimaprúður er
hann svo af ber, kvæntur dá-
fagurri hefðarkonu, Kristínu,
dóttur Daníels Daníelssonar,
hestamannsins, en hana veit ég
sitja hest kvenna bezt.
En það skal haft að ályktar-
orðum, að ég þekki ekki þægi-
legri ósk Suðurlendingum til
handa, en að þeir megi njóta
Egils bæði vel og lengi.
í október 1938.
Magnús Torfason.
M. F. A. býður yður
íjórar úrvalsbækur
fyrir andvírði einnar bókar,
GUNNAR GUNNARSSON: SVARTFUGL . Verð kr. 8,00
AUGUST STRINDBERG: SÆLUEYJAN — — 2,50
FINN MOE: VERKLÝÐSHREYFING NÚTÍM-
ANS ........................ — — 5,00
J. F. HORRABIN: LÖND OG RÍKI . — — 4,50
Allar þessar bækur, yfir 800 bls. alls, prentaðar á góðan
pappír og vandaðar að öllum frágangi, fáið þér á 8 kr. — Út-
fyllið eftirfarandi pöntunarseðil og sendið M. F. A., Rvík.
Ég undirritaður óska að mér verði sendar bækur M. F. A„
fjórar alls, fyrir áskriftarverð, 8 krónur, auk burðargjalds.
Greiðsla fylgir hér með (gegn póstkröfu).
(nafn)
(heimili)
(póstafgreiðslustaður)
MENNINGAR- OG FRÆÐSLUSAMBAND ALÞÝÐU,
REYKJAVÍK.
Skíðafélag Reykjavíkur
Aðalfundur félagsins verður haldinn n. k. miðvikudag
þann 26. október kl. 8y2 e. h. í Oddfellowhúsinu niðri.
Dagskrá samkvæmt félagslögunum.
Stjórntn.
OPIMBERT
r P P B O Ð
verður haldið í Hafnarffrði, fimmtudaginn 3.
nóvcmbcr n. k., «t> hefst kl. 11/> e. liád., hjá
Hverfisgötu 33. Selt verður: Kýr, kindur,
hænsni, hey, timbur, o. fl.
Greiðsla við hamarshögg, |ió verður þeim,
sem setja tryggingu, sem uppboðshaldari met-
ur g'ilda, áður en þeir gera boð, veittur gjjald-
frestur til I. apríl n. k.
2 0 S T K. PAKKINN KOSTAR K R . 1.70
Húðir og skinn.
Ef bændur nota ekki til eigin þarfa allar
HIJÐIR ojí SKIAX. sem falla til á heimilum
þeirra, ættu þeir að biðja KAIJPFÉLAG sitt
að koma þessuni vörum í verð. — SAMRAND
ÍSL. SAMVIAALFÉLAGA selur AALTGRIPA-
HLÐIR, HROSSHLÐIR, KÁLFSKIA'X. LAMR-
SKINX og SELSKIXX til útlanda OG KALPIR
ÞESSAR VÖRLR TIL SLTLXAR. - XALT-
GRIPAHLÐIR, HROSSHLÐIR ojs* KÁLFSKIXA
er hezt að salta, en jjera verður það strax að
lokinni slátrun. Fláningu verður að vanda
sem bezt og þvo óhreinindi og blóð af skinn-
uiium, bæði ár lioldrosa og hári, áður en salt-
að er. Góð og hreinleg meðferð, á þessum
vörum sem öðrum, borgar sig.
Uppboð.
Bœjarfóg’etínn í Hafnarfirði,
21. október 1938.
Bergnr tJónsson
Sígurður Ólason &
Egill Sígurgeirsson
Málflutningsskrífstofa
Austurstræti 3. — Sími 1712
(3
(^rðbréfabanki
(j>A.ust<jrstr. 5 sími 3652
)anKinrv
.Opið u.n-nocfb-bl
Annast kaup og sölu verðbréfa.
Kauptu Kelvin og þi
ríkur eins og Skoti.
Opinbert uppboð verður haldið miðviku-
daginn 26. p. mán. og hefst við Arnarhvol
kl. 10 árd. Verða pá seldar eftirtaldar bif-
reiðar og bífhjól:
R. 42, 44, 49, 51, 69, 101,108, 123,148 163,
203, 205, 213, 260, 288, 298, 348, 368, 373, 417,
482, 500, 516, 545, 556, 572, 611, 627, 734, 748,
749, 770, 786, 810, 861, 863, 867, 872, 912, 935,
943, 950, 1098, 1225, 1278, og 1281.
Greiðsla fari fram við hamarshögg.
Lögmaðurinn í Reykjavík.
TRÚLOFUNARHRINGAR, sem
æfilán fylgir, sendir gegn póst-
kröfu, hvert á land, sem er. —
Sendið nákvæmt mál.
SIGURÞÓR,
Hafnarstræti 4, Reykjavík.
Kopar
keyptur í Landssmiðjunni.
Leiðrétting.
í minningargrein um Bjarna
heitinn Runólfsson í Hólmi, er
rituð var af Helga Lárussyni í
Nýja dagblaðið og síðar tekin
upp í Tímann 9. sept. sl. höfðu
orð og línur fallið niður og rugl-
azt til á nokkrum stöðum (1
Tímanum).
Á 148. bls. 3. d. 1. 1. a. o. átti
að standa: „tók sjaldan meira
en 10 krónur fyrir dagsverkið".
Á sömu bls„ sama d. 10. 1. a. o.
átti að standa: „Hann átti einn-
ig sæti í miðstjórn Framsóknar-
flokksins. Þar hefir Framsókn-
arflokkurinn misst einn sinn
ötulasta og tápmesta liðsmann“.
Niðurlag greinarinnar átti að
hljóða svo:
„Bjarni í Hólmi, minning þín
lifir æfinlega, minning, sem sól
og sumar hvílir alltaf yfir.
Vertu sæll vinur“.
68 Andreas Póltzer:
— Af því, að ég gat ekki aðeins séð og
heyrt, heldur get ég líka hugsað rökrétt.
Húsið er gamalt og þilin I því þvellþykk,
svo að varla kemst nokkurt hljóð í gegn
um þau, en það er öðru máli að gegna
með dyrnar. Við heyrðum öll neyðaróp
ungfrú Holm, en það var ómögulegt að
greina úr hvaða herbergi þau komu. Svo
að þér skiljið, herra fulltrúi, að ég varð
æði forviða, þegar ég sá að fólkið hafði
safnazt fyrir utan hjá henni. Þó að dyrn-
ar væru aftur og ekkert hljóð heyrðist
þaðan þá stundina.
Fulltrúinn kinnkaði kolli en Sluice
brosti hróðugur og hélt áfram:
— Þegar við koraum inn, sat ungfrú
Holm uppi í rúminu. Það leið talsverð
stund þangað til hún gat sagt okkur frá
gestinum ískyggilega. Meðan hitt fólkið
hlustaði á frásögn ungfrú Holm, sumt
vantrúað og lafhrætt, athugaði ég, hvort
gluggarnir í herberginu væru vel lokaðir.
Síðan flýtti ég mér að útidyrunum á í-
búðinni en þær voru lokaðar líka og ör-
yggiskeðjan fyrir. Svo að ef þetta var
ekki draumur og hugarburður ungfrú
Holm, þá hlaut draugurinn að vera í
húsinu ennþá. Eins og þér vitið, fundum
við engin spor eftir hann. Ég fór nú að
spyrja fólkið, hvernig það vissi að það
var ungfrú Jlolm, sem hafði kallað, en
Patricia 65
inu mínu að innanverðu áður en ég
háttaði....
— Og þegar fólkið kom, eftir að þér
höfðuð kallað, þá var hurðin ekki læst?
hélt Whinstone áfram.
Patricia svaraði með því að kinnka
kolli.
Fulltrúinn stóð upp.
— Viljið þér gera svo vel að sýna mér
herbergið yðar, ungfrú Holm?
Patricia varð fegin að frú Groy, mat-
seljan, kom inn í stofuna í sömu and-
ránni. Feita kerlingin sneri sér vingjarn-
lega að þeim, og slóst í förina.
Þau komu inn í herbergið. Það var 1
meðallagi stórt og skipað húsgögnum
líkt og venja er til í flestum matsöluhús-
um, en Patriciu hafði tekizt að prýða
það og setja á það svip.
Whinstone hélt sér af ásettu ráði við
efnið. Hann leit á lykilinn og á honum
voru greinileg för eftir töngina, svo að
hann gekk úr skugga um, að Patriciu
hafði ekki dreymt.
Frú Croys ætlaði alveg að sleppa sér,
þegar hann lýsti þessu yfir. Hún kjökraði
og saug upp í nefið og gat ekki svarað
spurningum fulltrúans að neinu gagni.
Þau fóru aftur inn í stofuna og Whin-
stone yfirheyrði gestina í matsölunni,
sem nú höfðu safnazt í stofuna til að