Tíminn - 01.04.1939, Blaðsíða 3

39. Mað
TÍMIM, langardagiiui 1. april 1939
157
ÍÞRÓTTIR
tþróttakennsla
í skólum.
Tíminn hefir áður birt nokkra
kafla úr frv. því til íþróttalaga,
sem nú liggur fyrir þinginu. Sá
kaflinn, sem fjallar um íþróttir
í skólum, hljóðar á þessa leiö’:
„í öllum skólum landsins
skulu íþróttir iðkaðar eftir því,
sem mælt er fyrir i lögum þess-
um, eða reglugerðum, er ráð-
herra setur samkvæmt þeim.
Barnaskólum í kaupstöðum
eða kauptúnum með 500 íbúum
eða fleiri, svo og öllum æðri
skólum, skal séð fyrir hæfu hús-
næði með heitu og köldu baði
og nauðsynlegum áhöldum til
fimleikakennslu, og er hvort-
tveggja háð úrskurði íþrótta-
fulltrúa. í barnaskólum í sveit-
um og kauptúnum með færri en
500 íbúum skal temja nemend-
um þær fimleikaæfingar, sem
við verður komið í húsnæði skól-
anna, enda sé eigi völ á öðru
húsnæði betra. Allir fastir
barnaskólar og æðri skólar skulu
hafa til umráða hæfilegt land-
svæði eða leikvang til þess að
iðka knattleiki og útiíþróttir.
Öll börn á landinu skulu læra
sund, nema þau séu óhæf til
þess, að dómi skólalæknis. Höf-
uðáherzlu skal leggja á að kenna
bringu- og baksund og helztu
aðferðir við björgunarsund og
endurlífgun úr drukknunará-
ástandi. Skal hver nemandi
hafa lokið þessu námi fyrir 14
ára aldur og hafa leyst af hendi
ákveðnar raunir í sundi og
björgun, samkvæmt reglugerð,
sem ráðherra setur.
Þar, sem sundlaugar eru svo
nærri skólum, að sundiðkunum
verði við komið samhliða öðru
námi, skal ætla þeim tíma á
stundaskrá skólanna. Að öðrum
kosti skal kenna sund með ár-
legum námskeiðum, og skal hver
nemandi eiga kost á hálfsmán-
aðar kennslu a. rn. k. Þar, sem
sækja skal langt til slíkra sund-
námskeiða, skal ríkissjóður taka
þátt í ferðakostnaði nemenda,
eftir reglum, sem ráðherra set-
ur. í öðrum skólum en barna-
skólum skulu nemendur iðka
sund, nema þeir teljist til þess
óhæfir, að dómi skólalæknis,
enda eigi þeir kost á sund-
kennslu og aðgang að sundlaug.
Að loknu námi i skólanum skulu
nemendur leysa af hendi próf-
raunir, er miðaðar séu við aldur
þeirra og þroska. Ráðherra set-
ur nánari ákvæði um próf-
raunir þessar.
í öllum skólum skal leggja á-
herzlu á það, að nemendur fái
tækifæri til að stunda útiíþrótt-
B Æ K U R
Saga Þorlákshafnar.
SíðastliðiÖ ár gaf Sigurður
Þorsteinsson frá Flóagafli út
litla bók, er hafði inni að halda
ýmsar endurminningar frá Þor-
lákshöfn sem, svo kunnugt, var
að fornu fari helzta og fiskisæl-
asta veiðistöðin við suðurströnd-
ina. Var þar sagt frá ýmsum
atburðum, er gerzt höfðu þar,
einkum á tveim síðustu áratug-
um síðustu aldar og hinum
fyrstu árum tuttugustu aldar.
Nú nýlega hefir komið út ann-
að bindi af þessu riti Sigurðar,
og er þar mest byggt á endur-
minningum Jóns fyrrum hrepp-
stjóra að Hlíðarenda, en hann
Þorlákshafnarformaður um
langa hrið og sægarpur mikill
og glæsilegur.
Illa hefði mátt telja farið, ef
frásagnir þær, er geymdar eru í
þessum ritum tveim, hefðu í
gleymsku fallið. Þær eru áreið-
anlega góð lesning þeim, sem lít-
ið þekkja til sjósóknar, og þá sízt
með þeim hætti, er var fyrir
nokkrum áratugum. Vel er það,
að minningu og frásögnum um
hugdirfð, elju og atorku hinna
gömlu sjósóknara sé á lofti
ir, eftir því sem fært þykir og
staðhættir eru til. Ennfremur
skulu piltar í öllum skólum eiga
kost á tilsögn í íslenzkri glímu.
Nemendum þeim, sem að dómi
skólalæknis eru eigi færir um að
taka þátt í hinum almennu í-
þróttaiðkunum skólanna, skal
séð fyrir líkamsæfingum við
þeirra hæfi, eftir því sem fært
þykir. Ráðherra setur að öðru
leyti, eftir tillögum íþróttafull-
trúa og' íþróttanefndar, ákvæði
um tilhögun og stundafjölda
fimleikakennslu og annarra í-
þróttaiðkana í skólum.
Skólanemendum er óheimilt
að stunda íþróttaæfingar í fé-
lögum utan skólanna þann tíma
árs, sem skólar starfa, nema með
leyfi skólastjóra.
í öllum barnaskólum og öðr-
um almennum skólum skal fara
fram kennsla í heilsufræði.
Leggja skal séx-staka áherzlu á
heilsuvernd, gildi iþrótta og
skaðsemi eiturnautna.
Háskólastúdentar skulu eiga
kost á íþróttakennslu og í-
þróttaiðkunum, eftir nánari á-
kvæðum, sem ráðherra setur.
Fræðslumálastjórninni er
heimilt að láta, gera íþrótta-
merki fyrir skóla, samkvæmt
reglugerð, er kennslumálaráðu-
neytið setur um þau efni. Merk-
in skulu allir skólanemendur
eiga kost á að fá fyrir lágt verð,
er þeir hafa unnið tilskilið af-
rek og náð tilskilinni leikni.
haldið, og þeirra heilbrigðu og
þróttmiklu lífsviðhorf túlkuð.
Því viðhorfi lýsir höfundur
bókarinnar, bæði vel og fagur-
lega, er hann i niðurlagsorðum
sínum beinir því heilræði og
þeirri ósk til allra, er í Þorláks-
höfn starfa á komandi árum, að
þeir muni ávallt „það, sem var
og er aldagömul reynsla, sem
aldrei fyrnist, en ávallt er ný
og sígild, þetta: að guð hjálpar
þeim, sem hjálpar sér sjálfur".
Búnaður Grænlendinga.
Sigurður Sigurðsson fynver-
andi búnaðarmálastjóri ferðað-
ist svo sem kunnugt til Græn-
lands 1937. Að þeirri för afstað-
inni ritaði hann alllanga grein í
danska tímaritið Tidskrift för
Landökonomi um búnað í Græn-
landi og hefir sú ritgerð nú ver-
ið gefið út sérprentuð á dönsku.
Ritlingur sá hefst á stuttorðri
landfræðilegri lýsingu Græn-
lands. Er jafnframt lýst land-
námi íslendinga þar. Hann rek-
ur alinákvæmlega hinar fyrstu
tiiraunir um búnað á Grænlandi
eftir að það kemur aftur út úr
myrkri miðaldanna og dregur
fram þau skilyrði, sem nú eru
þar fyrir hendi til búreksturs
og jarðyrkju, lýsir veðurfari,
gróðri, samgönguháttum, og
fólksfjölda.
Síðar í ritgerðinni er gerð nán-
ari grein fyrir búnaði og bún-
aðarháttum, skýrt Jrá þeim
árangri, er náðst hefir, og varp-
að Ijósi yfir þá erfiðleika, sem
við er að etja.
Svo sem kunnugt er bústofn-
inn grænlenzki, sauðfé og hest-
ar, íslenzkt að uppruna að lang-
mestu leyti. Sauðfjárræktin í
Grænlandi fer einnig að nokkru
leyti undir umsjá íslenzks
manns, Sigurðar Stefánssonar,
ættaðs úr Grímsnesi, sem á sín-
um tíma var fenginn til þess að
hafa þau störf með höndum.
Ritlingi Sigurðar SigurÖssonar
fylgja allmargar góðar myndir
af híbýlum, landslagi, heyskap
og fleiru á „Grænlands grund“.
TIl auglýsenda!
Tíminn er gefinn út í
fleiri eintökum en nokk-
urt annað blað á íslandi.
Gildi almennra auglýs-
inga er í hlutfalli við
þann fjölda manna er les
þær. Tíminn er öruggasta
boðleiðin til flestra neyt-
endanna í landinu. —
Þeir, sem vilja kynna vör-
ur sínar sem flestum
auglýsa þaer þessvegna í
Tímanum —
TRÚLOFUNARHRINGANA,
sem æfilöng gæfa fylgir, selur
SIGURÞÓR, Hafnarstr. 4. Sent
gegn póstkröfu hvert á land
sem er. Sendið nákvæmt mál.
SIGURÞÓR,
Hafnarstræti 4. Reykj avík.
K n attspyrnnmótiii
verða sem hér segir á komandi sumri:
3. fl. mótið hefst 14. maí (vormót) drengir undir 16 ára
2. fl. mótið hefst 18 maí (vormót) drengir undir 19 ára
Reykjavíkurmótið hefst 25. maí, kept um Reykjavíkurhornið.
1. fl. mótið hefst samtímis, svo sem við verður komið (áður B-mót), kept um
Glæsisbikarinn.
4. fl. mótið hefst 5. júlí, drengir undir 13 ára, kept verður einu sinni í viku
þar til mótinu er lokið.
íslandsmótið hefst 26. júlí, kept um ísiandsbikarinn.
1. fl. landsmót hefst samtímis svo sem viö verður komið, kept um Vikings-
bikarinn, áður B-lið.
2. fl. mótið hefst 17. ágúst, drengir undir 19 ára, haustmót.
3. fl. mótið hefst 22 ágúst, drengir undir 16 ára, haustmót, tvöföld umferð.
Tilkynningar um þáttöku í mótunum skulu komnar til K. R. R. eigi síðar en
14 dögum fyrir hvert mót.
Knattspyrnuráð Reykjavíkur.
Tilkynníng til húseigenda
í Reykjavík.
Samkvæmt samningi við Bæjarstjórn Reykja-
víkur, dags. 9. marz ’39, yfirtökum-vér bruna-
tryggingar á öllum húseignum í Reykjavík frá
og með 1. apríl.
Gjalddagi iðgjalda er 1. apríl og ber að greiða
iðgjöldin innan mánaðar frá gjalddaga. Ið-
gjöldunum verður veitt móttaka fyrst um sinn
á sama stað og áður, Laugaveg 3 (2. hæð).
Skrifstofan er opin alla virka daga frá kl.
10—12 f. hád. og kl. IV2—3V2 e. hád., nema
laugardögum kl. 10—12 f. hád.
Brunadeild.
Smásöluverd
á eftirtöldum tegundum af tóbaki má eigi vera
hærra en hér segir:
Heller Vírginia Shag .
Goldgulden ..........
Aromatischer Shag . ..
Feinriechender Shag .
Blanke Virginia Shag
Justmans Lichte Shag
Moss Rose ...........
í 50 gr. pk.
í 50--------
í 50--------
i 50 — —
í 50 —• —
i 50--------
í 57--------
kr. 1.25 pr. pk.
— 1.30--------
— 1.30--------
— 1.35 — —
— 1.30--------
— 1.20--------
_ 1.45-----------
Utan Reykjavíkur og Hafnarfjarðar má leggja allt að 3% á
innkaupsverð fyrir sendingarkostnaði til útsölustaðar.
TÓBAKSEIKASALA RÍKISIAS.
E.s. *RATLA“
hleður 25. aprll vörur I HALIFAX beint til
Reyk jj avikur.
Enn er hægt að tryggjja sér ódýran flutning,
ef sainið er strax við
Faaberg & Jakobsson.
Sími 1550.
útrýma hinni pólsku þjóðernis-
tilfinningu. Meðal annars fluttu
þeir þangað mikið af þýzkum
landnemum, sem tóku jarðirnar
af Pólverjum og gerðu þá að
hálfgerðum þrælum sínum. En
þessi mikla undirokun og skipu-
lagði áróður Þjóðverja bar
minni árangur en til var ætlazt.
Mun sú þrautseigja og fast-
heldni við þjóðerni sitt, sem
Pólverjar sýndu á þessum tím-
um, verða talin einn glæsileg-
asti þáttur sögu þeirra.
Heimsstyrjöldin batt enda á
undirokun Pólverja eins og
fleiri annarra máttarminni
þjóða. Þjóðverjar náðu öllu
landinu undir sig á tímabili og
hugðust að mynda þar lepp-
ríki undir þýzkri vernd likt og
Slóvakía er nú. Eiga Pólverjar
því eingöngu sigri Breta og
Frakka að þakka að þeir endur-
heimtu sjálfstæði sitt.
Pólska ríkið er nú
Pólland n æ s t u m helmingi
í dag. minna en það var
f y r i r skiptinguna
1772. Næstum allt það land, sem
Pólverjar hafa ekki endurheimt
aftur, liggur undir Rússa. Hefir
því jafnan verið grunt á því
góða milli Rússa og Pólverja, því
auk þessa hafa Rússar rekið öfl-
ugan kommúnistiskan áróöur i
Póllandi. í seinni tíð hafa þó
Rússar gert ýmislegt til að bæta
sambúðina og stafar það vafa-
laust af ótta við það, að Þjóð-
verjar reyni aö vinna sér fylgi
Pólverja, ef þeir ættu í styrjöld
við Rússa.
Flatarmál Póllands er nú 390
þús. ferkm. Árið 1937 var íbúa-
talan um 34.2 milj. Síðan 1921
hefir íbúunum fjölgað um 9
milj..
Pólverjar sjálfir eru um 69%
af íbúunum. Næst koma Ukra-
inumenn, sem eru röskar 4 milj.,
Gyðingar, sem eru tæpar 3 milj.,
Rússar, sem eru nokkuð á aðra
milj., og Þjóðverjar, sem eru
rösklega ein milj.
Landbúnaður er aðalatvinnu-
vegur þjóðarinnar og byggist
hann ýmist á kornyrkju, kvik-
fj'árrækt og skógarhöggi. Röskur
meirihluti þjóðarinnar lifir á
landbúnaði. Á síðari árum hef-
ir mikið verið unnið að skipt-
ingu stórjarða í smærri býli.
Námuvinnsla er mikil. Mest er
unnið af kolum og salti. Einnig
er unnið talsvert af olíu, járni,
blýi og zinki. í borgunum er
víða mikill iðnaður.
Viðskiptakreppa undanfar-
inna ára hefir verið Pólverjum
erfið. Einkum hafa viðskiptin
við Þýzkaland minnkað, en það
var áður helzta viðskiptaland-
ið. Nú hefir Bretland tekið
þann sess. Meðal annars hefir
kreppan dregið úr kolaútflutn-
ingnum og orðið þess valdandi,
að kolaframleiðslan hefir tals-
vert dregizt saman.Frá því sjón-
armiði var það því vafasamur
fengur fyrir Pólverja að fá hin
auðugu kolanámuhéruð, sem
Tékkar urðu að afhenda þeim
síðastliðið haust.
Þrátt fyrir erfiða viðskipta-
tíma hafa orðið miklar framfar-
ir í Póllandi síðan þjóðin heimti
frelsi sitt. Sérstaklega hafa
miklar endurbætur verið gerðar
í menningarmálunum.
Pólverj ar haf a haft
Herstyrkur almenna herskyldu
Póiverja. síðan þeir endur-.
reistu ríki sitt og
geta því á skömmum tíma
kvatt fjölmennan og sæmilega
æfðan her til vopna. í fram-
kvæmd hefir herþjónustutíminn
verið 18 mánuðir, en auk þess
eru menn öðru hvoru kallaðir til
æfinga eftir að þeirri þjónustu
er lokið. Hinn fasti her landsins
á friðartímum er 18 þús. liðsfor-
ingjar, 37 þús. undirforingjar og
211 þús. óbreyttir hermenn. Auk
þessa eru starfandi ýms frjáls
samtök, sem kenna meðlimum
sínum varnir gegn loftárásum
og önnur slcyld verk. í einu þess-
ara félaga eru um 1.5 millj. fé-
lagsmenn. íþróttastarfsemi hef-
ir mjög eflzt á síðari árum.
Hergagnaframleiðslan hefir
mjög verið aukin í landinu und-
anfarin ár og er nú talið, að
framieiðslan á byssum og skot-
færum myndi nægja hernum á
styrjaldartímum. Hinsvegar full-
nægir hin innlenda framleiðsla
á skriðdrekum og flugvélum enn
ekki þörfum hersins undir slík-
um kringumstæðum.
Pólverjar hafa verið í varnar-
bandalagi við Rúmena um all-
langt skeið. Fyrir nokkrum ár-
um gengu þeir í hernaðarbanda-
lag við Frakka.
Flest bendir til, að Pólverjar
séu ákveðnir í því, að láta engan
landsskika af hendi, án undan-
genginna vopnaviðskipta. Og
lendi einhverjum tveim þjóðum
saman á þann hátt getur þess
verið skammt að bíða, að ófrið-
urinn nái til allrar Evrópu.
Þ. Þ.
Hreinar
léreftstnskur
k au pir
PRENTSMIÐJAN EDDA H.F.
Lindargötu 1D.
Annast kaup og sölu verðbréfa.
ÞÉR ættuð að reyna kolln og
koksið frá
Kolaverzlun
SigurSfar Ólafssonar.
Símar 1360 og 1933.
8 Lettice Ulpha Cooper:
Hún hallaði sér út yfír borðstokkinn og horfði
niður í sjóinn. Hún hélt áfram, þó fremur eins
og hún að tala við sjálfa sig heldur en mig.
— Þú skilur að svona var það; svona byrjaði
það allt. Allt var mér svo ókunnugt, — og ég
var svo hrifin af því; ég var svo ánœgð. Þegar
ég var var vöknuð á morgnana og lá í rúminu,
var ég svo sæl og glöð, að ég gat tæpast dregið
andann. Ég hafði aldrei lifað neitt þessu líkt.
Mér fannst ég eiga þessa eyju, hafa fundið
hana og þekkja hana betur en allir aðrir. Og
mér fannst liún þekkja mig. Ég var vön að fara
i skemmtigöngur ein míns liðs og skoða fólkið
og húsin og jarðargróðurinn. Það voru bara litlu
stúlkurnar tvær, Hanna og Tamsína, sem ég
þurfti að gæta. Allt, sem ég átti að gera, var
að kenna þeim einn eða tvo klukkutíma á
morgnana og vera með þær úti síðari hluta
dagsins. Við vorum vanar að ganga niður að
ströndinni og horfa á margfætlurnar hlaupa
um fjörugrjótið. Ég átti þvi marga frjálsa
stund. Prú Halliday var mér ákaflega góð.
Hún vildi sem oftast taka mig með sér á ýmsa
skemmtistaði, er hún sótti, því að þau voru
rík hjónin, og hafði græðzt stórfé á styrjaldar-
árunum. Ég vildi fara sem sjaldnast. Æ, taktu
eftir því, hve mér kom allt annarlega fyrir
sjónir, allt öðru vísi en það, sem ég hafði áður
þekkt. Ég get ekki sagt, hve mér þótti vænt
um það. Stundum stóð ég tímunum saman og
virti fyrir mér göturnar, húsin eða trén, sem
blómstruðu uppi við veggina.
Málarinn 6
einu sinni í dyrunum á viðhafnarsalnum og datt
þá í hug, að kannske væri hún nokkrum árum
yngri heldur en mér hefði virzt við fyrstu sýn.
Án gleraugnanna hefði hún þótt lagleg kona,
þó ekki afburða fríð. Hún hafði fallega andlits-
drætti. Jarpt hárið var nokkuð sítt og fagurlega
liðað. Einhver ferðafélaganna hafði sagt mér, að
hún hefði um skeið kennt nokkrum bömum á
Madeira og væri nú að fara heim til Englands.
Ég held, að það hafi verið á öðrum degi eftir
að við fórum frá Las Palmas, að ég spilaði við
hana dáiitla stund. Á eftir gengum við fram og
aftur um þilfarið. Seinna bar það öðru hverju
við, að við skröfuðum um það, er við bar, eink-
um á þiljum uppi á morgnana eða i setusalnum
á kvöldin. Við vorum báðar einar okkar liðs og
hvorug okkar, að ég held, mjög mannblendin.
Samtöl okkar snerust mest um almenna hluti.
Förin til Madeira hafði verið hin fyrsta sjóferð
hennar. Mér fannst stúlkan skemmtileg og íhug-
ul, en dálítið barnaleg stundum. Hún var kyn-
lega fávis um suma hluti og skorti lífsreynslu
eins og svo margar stúlkur úr hennar stétt, er
hlotið hafa svipað uppeldi og hún. Það er eins-
konar sakleysi, er í senn hrærir mann og gerir
manni gramt í geði. Ég kenndi hálft í hvoru í
brjósti um hana, meðfram af því að hún var ein.
Ég hefi sjaldan orðið jafn hissa og þegar hún
tók að segja mér sögu sína. Ég held helzt, að
hún hafi þurft að segja þetta einhverjum.
Það gerðist kvöldið, sem grímudansleikurinn
var haldinn. Hún dansaði ekki og hafði ekki