Tíminn - 13.04.1939, Page 4

172
l'ÍMKN, fimmtudaglim 13, apríl 1939
43. blafí
MOLAR
Zogu Albaníukonungur, sem
ítalir hafa nú rekiö frá völdum,
er 44 ára gamall.
Zogu er komin af einni helztu
aðalsmannaœtt landsins. Hann
hóf snemma afskipti af stjórn-
málum og var orðinn forsœtis-
ráðherra áður en hann náði þrí-
tugsaldri. Árið 1924 var gerð
uppreisn gegn honum og hann
sœrður á þingfundi. Hann varð
að flýja land í bili, en Jugoslavar
hjálpuðu honum aftur til valda.
Forseti var hann kjörinn 1925
og 1928 lét hann útnefna sig til
konungs. Hann brást fljótt
trausti Jugoslava, en leitaði eftir
vináttu ítala, sem veittu honum
mikið lánsfé og fengu í stað
þess margvisleg hlunnindi.
Zogu konungur þurfti líka á
miklu fé að halda, þvl að hann
var athafnamaður mikill og vildi
láta þjóð slna semja sig að hátt-
um hinna menntaðri Evrópu-
þjóða. Hann beitti sér fyrir ýms-
um verklegum framkvœmdum
og vann að útrýmingu ýmissa
gamallra múhameðiskra siða,
llkt og Mustafa Kemal í Tyrk-
landi, en meginþorri Albana er
Múhameðstrúar.
Það var þvi langt frá að Zogu
konungur nyti vinsœlda allra
þegna sinna. Tvívegis hefir verið
gerð tilraun til þess l Vínarborg
að ráða hann af dögum. í annað
skiptið var skotið á hann í bíl
mörgum skotum. Hann slapp
sjálfur heill af húfi, en bilstjóri
hans sœrðist til ólífis.
Zogu er duglegur starfsmaður
og byrjaði jafnan vinnu sina kl.
7 á morgnana.
Það hefir aukið talsvert á
frœgð Zogu, einkum erlendis, að
hann á sex systur og eru flestar
þeirra fagrar álitum. Þœr eru
enn ógiftar. Hann var vanur að
drekka með þeim te daglega og
er talið að þœr hafi haft mikil
áhrif á ýmsar stjórnarfram-
kvœmdir hans. Þegar þœr ferð-
uðust saman erlendis vakti það
jafnan mikið umtal i blöðum
hlutaðeigandi landa og kepptust
þau við, að birta myndir af þeim.
Voru þessi ferðalög þeirra þvl
talin mikil auglýsing fyrir land-
ið.
* * *
Geraldina Apponyi Albaníu-
drottning er 22 ára gömul. Hún
giftist Zogu fyrir rúmu ári síðan.
Hún er komin af háttsettum
ungverskum greifaœttum, en
skyldmenni hennar misstu eigur
sinar í heimsstyrjöldinni. Þegar
hún kynntist systrum Zogu,
vann hún fyrir sér á bókasafni
í Búdapest. Þeir komu henni í
kynni við bróður sinn, sem varð
ástfanginn við fyrstu sýn og
biðlaði til hennar skömmu
seinna. Vandamenn hennar
settu sig gegn ráðahagnum, þvl
spáð hafði verið fyrir henni, að
hún œtti eftir að verða drottning
og lenda þess vegna í mikilli ó-
hamingju. Hún lét það samt ekki
aftra sér. Spádómurinn virðist
nú kominn fram, þar sem hún
hefir orðið að flýja land með
manni sinum og þriggja daga
gömlum syni þeirra.
tJIi BÆXUM
Kvenflokkurinn
úr K. R., sem fór utan og sýndi á
fimleíkamótinu í Kaupmannahöfn,
hlaut frábærlega góðar móttökur. Hélt
hann aukasýningu síðasta dag mótsins.
Samkvæmt áskonm var ákveðið, að
flokkurinn færi til Málmeyjar og sýndi
þar í dag.
Trúlofanir.
Nýlega hafa opinberað trúloíun sína:
Ungfrú Málfríður Magnúsdóttir frá
Sauðárkróki og Ólafur Símonarson lög-
regluþjónn í Reykjavík. Ungfrú Sólveig
Vilhjálmsdóttir í Torfunesi í Köldu-
kinn og Hám. Jónasson frá Sílalæk
í Aðaldal. Ungfrú Guðríður Magnús-
dóttir símamær í Stykkishólmi og
Magnús Sigurðsson verzlunarmaður
hjá Kaupfélagi Stykkishólms. Ungfrú
Margrét Jóhannesdóttir (Bjömssonar
frá Hofstöðum) og Ólafur Bjarnason
stud. med. frá Akranesi.
Gestir í bænum:
Guðjón Sigurðsson á Krossi í Lund-
arreykjadal, Grímur Grímsson bóndi á
Svarfhóli í Geiradal, Þormóður Eyjólfs-
son ræðismaður í Siglufirði, Klemenz
Kristjánsson tilraunastjóri á Sámsstöð-
um í Fljótshlíð, Jón Þorvarðsson á
Suðureyri við Súgandafjörð, Sigurjón
Kristjánsson bóndi í Krummshólum,
Ólafur Eggertsson í Kvíum í Þverár-
hlíð, Þorbjörn Eggertsson í Kvíum.
Forsetakjörið og við-
reisnin í Frakklandi
(Framh. af 1. síðu)
dier m. a. ummælt á þessa leið:
Sumir menn kalla þrælkunina
frelsi, undirokunina frjálst
samþykki og tortímingu mann-
réttindanna framför. Jafnframt
látast þeir vera að bjarga þjóð-
unum, þegar þeir eru að steypa
þeim í glötun. í nafni Frakk-
lands leyfi ég mér að segja, hvað
sé hin sanna þjónusta í þágu
föðurlandsins og mannréttind-
anna. Það er að þvinga menn
aldrei undir ok ofmetnaðarins
eða kúgunarinnar, en leyfa
þeim undir vernd föðurlands-
ins að lifa samkvæmt óskum
sínum, trúa samkvæmt hjarta
sínu og starfa i samræmi við
samvizku sína. Það, sem Frakk-
land vill, er friður hins frjálsa
manns. Þessa hugsjón sína og
rétt sinn er Frakkland reiðu-
búið til að verja. Frökkum
sjálfum er það engin nýjung, en
það getur kannske eitthvað
frætt þá útlendinga, sem mál
mitt heyra, að eining Frakk-
lands hefir aldrei verið j afn ein-
læg og öflug sem nú. Ef Frakk-
land ætti að velja milli styxjald-
ar eða vanheiðurs og ófrelsis,
myndi það rísa til varnar sem
einn maður.
„Dettifoss((
fer á föstudagskvöld 14. apríl
vestur og norður.
Farseðlar óskast sóttir fyrir
hádegi sama dag.
„Selfoss((
fer væntanlega 17. apríl til
Hamborgar og Antwerpen.
Indriði Einarsson og
pjóðleikhús Islendinga
(Framh. af 3. síðu)
Indriða Einarssyni. Ár eftir ár
heimsótti hann vin sinn Guð-
jón Samúelsson, talaði um leik-
húsið, athugaði teikninguna, og
lét óskir falla um að ná aftur
Aladinslampanum, sem svift
hafði verið úr höndum hans.
En kreppan hélt áfram og varð
að sumu leyti erfiðari eftir því
sem árin liðu. — En í vetur lét
ég þau orð berast til hins ald-
urhnigna skálds, að nú yrði
hann að gæta vel æsku sinnar og
geyma vel lífsþráðinn, því að
fjármálaráðherrann hefði nú
mikinn hug á að sleppa um
næstu áramót tekjum leikhúss-
sjóðsins til byggingarinnar. Þá
yrði verkinu haldið áfram eins
og ekki hefði í skorizt. Nokkru
síðar kom Indriði Einarsson í
heimsókn til mín upp á þriðju
hæð í Sambandshúsinu. Við
endurnýjuðum aftur samband
okkar frá 1921—22 um málið, en
fáum dögum síðar var lífsþráður
hans slitinn, án þess að hann
hefði náð töfralampanum í
annað sinn.
VII.
Þegar Indriði Einarsson var
85 ára, bárum við Emil Jónsson
og Ólafur Thors fram á þingi
ályktun um að undirbúa að gera
torg framan við Þjóðleikhúsið
og kenna það við föður þjóð-
leikhússhugmyndarinnar, Ind-
riða Einarsson. Alþingi sam-
þykki þessa tillögu og skipu-
lagsnefnd vinnur nú að því að
koma þessu torgi svo fyrir, að
það verði bænum til gagns og
prýði, og bæti að verulegu leyti
úr hinu miður heppilega heim-
kynni leikhússins, og kosti þó
hvorki bæ eða ríki nokkur telj-
anleg útgjöld. Mun þetta torg
um ókomnar aldir bera nafn
þess bjartsýna Skagfirðings,
sem þorði að hugsa stórt og
djarft um framtið lands og
þjóðar undir hæl Estrups og í
erfiðleikum margra ára sam-
felldra harðinda.
vm.
Tímar eru nú svo breyttir, að
allir skynsamir menn í landinu
sjá, að ekki er við unandi að
láta fegursta og mesta hús á
landinu standa hálfgert og ó-
notað, og það því fremur, sem
byggingin myndi geta gefið um
50 þús. kr. í leigu, ef hún væri
fullgerð. Mun nú hafizt handa
með áframhald verksins næsta
ár.
Það, sem fyrst mun verða gert
er að ljúka við meginsalinn með
800 sætum. Verður hann vænt-
anlega notaður sem kvikmynda-
hús 4—5 kvöld í viku, en til
leiksýninga og söngskemmtana
2—3. — Kvikmyndasýningarnar
munu gefa mjög verulegar tekj-
ur og yrði þeim og tekjum leik-
hússsjóðs bezt varið til að full-
gera kjallarann og bjarga þang-
að úr bráðum voða Þjóðmenja-
safninu, sem nú getur eyðzt af
eldi á fáeinum mínútum á efsta
lofti Landsbókasafnsins. í hlið-
arheTbergjum leikhússins má
fyrst um sinn koma fyrir
nokkru af listaverkum landsins,
(Jppboð.
Opinbert uppboð verður hald-
ið við Franska spítalann við
Lindargötu iaugardaginn 15. þ.
m. kl. 1 e. h., og verða þar seld
húsgögn, þ. á m. borðstofuhús-
gögn, dagstofuhúsgögn, skrif-
stofuhúsgögn og svefnherberg-
ishúsgögn, orgel, ritvélar, út-
varpstæki, bókaskápar og bæk-
ur, kæliskápur, fatnaður og skó-
tau, ein permanent-vél og
hlutabréf í C. T. C. h.f., nafn-
verð kr. 2000.00, o. m. fl.
Greiðsla fari fram við ham-
arshögg.
LÖGMAÐURINN í REYKJAVÍK.
og auk þess hafa þar skrifstof-
ur, sem nú er goldið fyrir mikið
fé í húsum einstakra bæjar-
manna.
Ég hygg að hinn mikli sýning-
arsalur myndi hafa geysimikil
menningaráhrif á þjóðina. —
Sjálfboðaliðarnir í leiklist
myndu í fyrsta sinn fá viðun-
anleg skilyrði. Frá Reykjavík
myndi smekkur og leikmenning
berast út um allt land í hin litlu
samkomuhús, þar sem þjóðar-
andinn bíður eftir skapandi
forstöðu. Fyrra hluta dags mætti
nota leikhúsið til að kenna 800
börnum í einu að heyra móður-
málið borið rétt fram af hinum
snjöllustu mönnum, og til að
kenna með myndum og kvik-
myndum landafræði, náttúru-
fræði og sögu með tífalt minni
tilkostnaði en nú er gert.
Hið nýja þjóðleikhús á að
flytja ínn í líf æskunnar á
íslandi stórhug þeirra manna,
sem sátu við fætur Jóns
Sigurðssonar og hinna eldri
kynslóða, sem skapað hafa hið
nýja landnám á íslandi. Og þess
er mikil þörf. Þriðji hver Íslend-
ingur býr nú í Reykjavík. Vegna
þeirrar æsku þarf að skapa ný
þroskaskilyrði í stað hinna
mörgu heilsubrunna, sem urðu
eftir í dreifbýli sveitanna. Þjóð-
leikhúsið verður á sínum tíma
Aladdinslampi í uppeldi kom-
andi kynslóða.
Indriði Einarsson var svo
stórhuga, að ég hygg að honum
myndi ekki hafa þótt óviðeig-
andi af gömlum samstarfs-
mönnum, að halda áfram að
dreyma stóra drauma. Mér
finnst, að þegar þj óðleikhúsið er
fullgert, eigi skemmtanaskatt-
urinn að renna til að byggja
veglega dómkirkju á Skóla-
vörðuhæðinni. íslenzka þjóðin
getur ekki til lengdar sætt sig
við að hafa fyrir höfuðkirkju
vansmíði frá niðurlægingartið
erlendrar kúgunar. Og mér
finnst, að þegar háskólabygg-
ingunni er lokið, eftir fáein
missiri, eigi happdrættisféð að
ganga til að reisa nýtt stjórnar-
ráð og Alþingishús á þeim
merkilega grunni, sem Tryggvi
Þórhallsson lét kaupa sumarið
1931 við Lækjargötu í því skyni
að á hæðinni austanvert við
aðalgötu bæjarins gætu risið
meginbyggingar þær, sem eiga
að vera heimkynni hinna virðu-
legustu stofnana og setja mann-
dómssvip á Reykjavík.
En mitt í óljósum framtíðar-
draumum ber, við líkbörur Indr-
iða Einarssonar, að minnast
þess bjartsýna og lífsglaða
manns, sem með stórhug sínum
og dirfsku hratt af stað hreyf-
ingu um að byggja veglegasta
hús íslands, sem hof fyrir orðs-
ins list, sem þjóðin hefir unnað
mest í þúsund ár. J. J.
tJtbreiðið TlM ANN
18 Lettice Ulhpa Cooper:
eitt rétt, að hann hefði aUt, sem hann þarfn-
aðist. Og ég vissi, að það var hœgt fyrir hóf-
saman mann, að lifa lengi á Madeira fyrir fimm-
tán sterlingspund.
SkUjanlega lét ég hann ekki vita, hvernlg ég
komst yfir þetta. Ég þóttist hafa fengið ávlsun
að heiman um nýárið. Hann vildi í fyrstunni
ekki taka við því, en ég lagðl þá fastar að honum
að gera það. Hann.... Sjáðu, það var stóra
málverkið. Hann var aUtaf að hugsa um það.
Málarinn 19
að sönnu, og það varð dálítið uppþot út af þessu
í gistihúsinu og þjónarnir voru teknir til yfir-
heyrslu. En það var altítt, að peningum væri
stolið af fólki á heimleiðlnni frá skemmtistöðun-
um. Hún hafði troðið seðladyngjunni í tösku
sína og þaðan gátu þeir hæglega hafa glatazt á
einn eða annan hátt. AUir vissu, hve hirðulaus
hún var um peninga. Þetta var ekki alvarlegt
mál, þegar frá HalUday átti í hlut.
Svo bætti hún við og var hugsi:
“GAMLA BÍÓ-*^°~°—<■
Þegar lífið er
lcikur.
(Mad about Music)
Bráðskemmtileg og hríf-
andi amerísk söngvakvik-
mynd.
Aðalhlutv. leikur hin
yndislega 16 ára söng-
stjarna:
DEANNA DURBIN,
er allir muna úr söng-
myndinni, „100 menn og
ein stúlka“.
'NÝJA BÍÓ*
Hrói höttur
Hrífandi fögur, spennandi
og skemmtileg stórmynd
frá VARNER BROS.
Aðalhlutverkið, Hróa hött,
leikur hinn karlmannlegi
og djarfi
ERROL FLYNN.
Öll myndin er tekin í eðll-
legum litum.
Sýnd í kvöld kl. 6% og 9.
Aðgöngum. seldir frá kl. 1.
Ef yður vantar
fallega og sterka
§kó-
þá kaupíð Iðllllliarskó.
Margar gerðlr í öllum stærðum ávallt fyrirliggjandi
V erksmið j iuí tsalau,
GEFJUN - IÐUNN
Aðalstrætl.
BARNASUMARGJAFIR s
Dúkkur. Bangsar. Bilar. Hundar. Kúlukassar. Kubbar. Boxarar.
Fiskasett. Flugvélar. Smíðatól. Sagir. Hamrar. Naglbítar. Nafrar.
Skrúfjárn. Blómakönnur. Sparibyssur. Fötur. Rólur. Kaffistell.
Húsgögn ýmis konar. Eldhúsáhöld ýmis konar. Þvottabretti. Tau-
rullur. Vagnar. Brunabílar. Skip. Kerrur. Dúkkuvagnar. Byssur.
Hermenn. Karlar. Hestar. Litakassar. Myndabækur. Lísur. Shirley
Temple myndir og póstkort. Svippubönd. Kústar. Dátamót. Úr.
Undrakíkirar. Vogir. Sprellukallar. Sverð. Kúluspil. Kanínur.
Perlupokar. Perlufestar. Töskur. Hárbönd. Nælur. Armbönd.
Hringar. Göngustafir. Fuglar. Dúkkuhús. Dúkkurúm. Bréfsefna-
kassar. Púslispil. Lúdó. Ferðaspil íslands. Golfspil og ýms önnur
spil. Diskar. Bollapör. Könnur. Greiður og speglar. Saumakassar.
Trommur. Útvarp. Munnhörpur. . Hringlur. Kassar með ýmsu
dóti og ýmislegt fleira fyrir börn.
K. Einarsson & Björnsson, Eankastræti 11.
Lærið að synda
Sundnámskeið í Sundhöllinni
hefjast að nýju mánudaginn 17.
þessa mánaðar.
Sundhöllin býður nú nem-
öndum sínum betri kjör en
áður.
Þátttakendur gefi sig fram á
föstudag og laugardag kl. 9—11
f. hád. og kl. 2—4 e. hád. Upplýs-
ingar á sömu tímum í síma 4059.
Nf bók:
DAGINN EFTIR DAUÐANN
Lýsing á lífinu fyrir handan.
Einar Loftsson sneri úr ensku.
Hvað verður um manninn við andlátið? Hvað verður um
alla hina mörgu, er kveðja jarðneska tilveru sína ár
hvert og hverfa sjónum samborgara sinna út í myrkur
grafarinnar? Hvað bíður hins Iátna?
Þessum og fleiri spurningum svarar höf. í bók þessari.
Er komin í bókaverzlanir og kostar aðeins kr. 2.50.
Pólsku kolin
Kaup og sala -
eru komin
Kolasalan s.f.
Símar 4514 og 1845.
Ullarefnf og silki,
(margar tegundir), BLÚSSUR,
KJÓLAR o. fl. nýkomið.
SAUMASTOFAN UPPSÖLUM.
Sími 2744.
Hann varð að ná aftur heilsu sinni vegna þess.
— Það er svo misjafnt. Fimmtán sterlings-
Og hann málaði mikið betur á Mac.eira heldur
en nokkurs staðar annars staðar.
Það mátti gerla heyra, að hún var að afsaka
hann. Hún hafði gefið ríkulega og örlátlega,
gefið að nokkru leyti heiður sinn og samvizku,
en þó ásakaði hún hann í innstu leynum hugans
fyrir að hafa tekið við gjöfinni. Það, sem eitt
sinn kemst í ker, keiminn lengi eftir ber. Hefði
hún átt bræður, er hlotið hefðu svipað uppeldi
og skapferli og hún, myndu þeir aldrei hafa teklð
á móti peningum frá konu, sem elskaði þá —
en þeir elskuðu ekki. Ef til vill geri ég Clare
Awdray rangt til. Ef til vill hefir hann haldið
þá, að hann elskaði hana. Svo gæti málum hafa
verið háttað. Og þá væri ranglátt að dæma til-
finningar hans á þessu stigi í ljósl þess, er á
eftir fór.
— Það, sem ég hafði gert, olli mér ekki sérlega
mikils angurs. Ég blygðaðist mín ekkert, þegar
ég var með frú Halliday, jafnvel þótt hún væri
ákaflega góð við mig. Hún saknaði peninganna'i
pund er svo há upphæð fyrir suma, en öðrum
þykja það hlægilegir smámunir.
Þessi athugasemd var ekki frumleg, en hún
var hin eina vöm hennar frá heimspekilegu
sjónarmiði. Og hin eina burthvörflun írá hlnni
ömurlegu, skapbrigðalausu frásögn.
— Þau spurðu mig ekki einu sinni, hvort ég
vissi nokkuð um peningana. Engum datt slfkt
i hug.
Ég brosti, þegar mér varð hugsað um Ellen
Crane, eins og hún kom manni fyrir sjónir i
ljósi dagsins. Nei. Enginn myndi gnma hana
um slíkt. Engum myndi svífa slíkt í hug. Næsta
morgun myndi ég frekast trúa því, að mig hefði
dreymt þessa frásögu konunnar, sem stóð þarna
hjá mér í myrkrinu.
— Svo hann hefir verið kyrr, sagði ég.
— Já, svaraði hún. Og hann er þar enn —
núna.
— Hefir hann málað stóru myndina? spurði ég.