Tíminn - 11.05.1939, Blaðsíða 3

54. blað
TlMBVIV^ fimmtutlagiim 11, maí 1939
215
A V V A L L
Fágætt afmæli.
Fágætt þykir það nú orðið, ef
vinnuhjú er í ársvist árinu leng-
ur á sama stað. Nú hendast
menn landshornanna á milli, til
þess að leita að sem hæstum
vinnulaunum og eru svo jafnvel
til með að gera verkfall, ef ekki
er nóg borgað, og ganga margir
heldur iðjulausir en að vinna
fyrir lágu kaupi.
Myndin, sem hér er sýnd, er af
manni, sem nú í þessum mán-
uði er búinn a.ð vera í vist á
sama bæ í 50 ár. Bjarni Hall-
dórsson heitir hann og heimil-
ið, sem hann hefir unnið fyrir
öll þessi ár, er Birtingaholt í
Árnessýslu.
Bjarni er fæddur á Ósabakka
í Skeiðahreppi 1855. Ólst hann
þar upp hjá foreldrum sínum
með mörgum systkinum og
vandist við mikinn dugnað og
sparsemi. Eftir að foreldrar
hans voru bæði dáin, var hann
1 ár vinnumaður á öðrum bæ á
SkeiÖunum, en vorið 1889 fór
hann í ársvist til Helga Magnús-
sonar í Birtingaholti og var hjá
honum og svo ekkju hans í 3
ár, og þegar Ágúst sonur þeirra
tók við jörðinni eftir þau, réð-
ist Bjarni til hans og nú er
hann kominn til þriðju kynslóð-
arinnar í Birtingaholti, Sigurð-
ar Ágústssonar.
Bjarni Halldórsson var verka-
maður góður, hafði lengst af á
hendi fjárhirðingu á vetrum og
fórst það vel. Meðan allir að-
drættir til sveita fóru fram á
hestum, var Bjarni löngum í
ferðalögum á sumrum fram að
slætti og fórst honum það einn-
ig mjög.vel. Kom aldrei fyrir að
hestur meiddist hjá honum und-
an reiðingi í hinum löngu ferða-
lögum, sem var þó alltítt hjá
sumum ferðamönnum og aldrei
kom fyrir að hann yrði kenndur
af víni, þótt hann hefði oftast
eitthvað með sér á flöskunni,
B Æ K F R
Gangleri.
Rit Guðspekifélagsins, Gang-
leri, 1. hefti þessa árs, er nýkom-
inn út, 96 blaðsíður að stærð.
Helztu greinar ritsins eru eft-
ir Grétar Ó. Fells, Þorlák Ófeigs-
son, Jón Árnason og Steinunni
Bj artmarsdóttur. Fj alla grein-
arnar flestar um guðspekileg
efni. Nokkur kvæði eru í ritinu,
tvær dulrænar smásögur frá
Vestmannaeyjum og fleira.
Daginn eftir dauffann.
Daginn eftir dauðann heitir
bók, sem komin er út fyrir
skömmu, þýdd af Einari Lofts-
syni kennara. Snæbjörn Jónsson
hefir ritað langan formála að
þýðingunni, mjög fróðlegan á
köflum.
í bók þessari er lýst því, „sem
fyrir menn ber á fyrstu áföng-
unum eftir andlátið.“ Ex hún
rituð í sambandsástandi við ó-
sýnilegan höfund. Þessi bók ætti
að vera kærkomin þeim, sem á-
huga hafa á sálarrannsóknum og
mikið hugsa um þau efni og
hvað við tekur, þefar holdið er
sálað.
Morgunn.
Fyrra hefti þessa árgangs
Morguns kom út í gær, 128 blað-
síður að stærð. Hefst það á tveim
minningargreinum um Harald
Níelsson prófessor eftir þá séra
Jón Auðuns og séra Kristinn
Daníelsson. Þá er ræða eftir séra
Kristinn Daníelsson, flutt á
tuttugu ára afmæli Sálarrann-
sóknafélagsins. Eru þetta veiga-
mestu greinar ritsins, Eins og að
líkum lætur, eru þó margar
fleiri greinar í ritinu, bæði
frumsamdar á íslenzku og
þýddar, meðal annars eftir Ein-
ar Loftsson, séra Kristinn Daní-
elsson og séra Guðmund Einars-
son.
svo sem þá var venja. Bjarni var
hinn mesti trúmennskumaður
og hugsaði í öllu um hag heim-
ilisins, eigi síður en sinn eigin.
Bjarni er enn við góða heilsu,
en kraftarnir til að vinna eru
auðvitað á þrotum, þó hefir
hann til þessa gengið að hey-
vinnu og kann þá bezt við að
nota orfið.
Gott væri, ef húsbóndaholl-
usta, eins og Bjarna í Birtinga-
holti, væri enn algeng hjá
verkamönnum.
Gamall kunningi.
Vinttið ötullega fyrir
Tímann.
§má§ölnyerð
á eftirtöldum tegimdum af tóbaki má eigi vera
hærra en hér segir:
Rjól B. B....................... kr. 14.00 pr. Vz kg.
Mellemskraa B. B........ í 50 gr. pk. kr. 1.50 pr. pk.
Smalskraa B. B.......... í 50 — — — 1.70 — —
Mellemskraa Obel ....... í 50 — — — 1.50 — —
Skipperskraa Obel ...... í 50 — — — 1.60 — —
Smalskraa Obel ......... í 50 — — — 1.70 — —
Utan Reykjavíkur og Hafnarfjarðar má leggja allt
að 3% á innkaupsverð fyrir sendingarkostnaði til út-
sölustaðar.
Tóbakseinkasala ríkisíns.
Kvennaskólt
Húnvetninga
60 ára afmæli Kvennaskóla Húnvetninga verður haldið á
Blönduósi dagana 17. og 18. júní n. k.
Allir kennarar og námsmeyjar, eldri og yngri, sem verið hafa
við skólann, eru velkomin og verður veitt móttaka fyrri daginn,
og er óskað að gestir verði komnir kl. 4. Veitir skólinn þeim kaffi
og kvöldverð þann dag. Næsta dag, 18. júní, verður opinber sam-
koma á kvennaskólanum. — Skemmtiatriði auglýst síðar.
Sýning á handavinnu nemenda verður haldin sömu daga.
Óskað að nemendur tilkynni þátttöku fyrir 1. júní.
Skólaráðið.
HJARTANS ÞAKKIR fœrum við öllum Villingaholts-
hreppsbúum, bœði fyrr og nú, fyrir auðsýnda hjálp, og
ekki sízt þá rausnarlegu gjöf frá Flögu og Hróarsholti,
sem okkur barst nýlega.
Guð blessi ykkur öll!
GRÓA JÓNASDÓTTIR, GÍSLI BRYNJÓLFSSON,
Vœlugerðiskoti.
Grasið grær-
Gleymið ekki að trvggia
ykkur g ó ð a sláttul jái
í tæka tíð.
Eylandsljáirnir frá Brusletto
reynast bezt.
Þeir eru handslegnir
og liertir í viðarkolum.
Til húsetgenda.
Samkvæmt ákvæðum heilbrigðissamþykktarinnar skal
hverju húsi fylgja sorpílát úr járni meff loki.
Sömuleiðis er skylt aff hreinsa af húslóffunum allt skran,
grjót, mold og annaff, sem veldur óþrifnaffi og er til lýta.
Ber húseigendum þegar í stað að bæta úr því, sem ábóta-
vant kann að vera um þetta.
Reykjavík, 9. mai 1939.
llcilbrigðisfulltráiiin.
Útbreiðið T I M A IV \
Hreinar
Max Mauser (Jonas Lie):
Hákarl í kjöliarinu
er komin út á íslenzku.
Bók þessi hlaut norsku verfflaunin — 10 þúsund krónur
á Norffurlandasamkeppninni í vetur.
Fæst hjá öllum bóksölum.
Gólfdúkalím
kr. 1.00 kílóið — hefi ég til sölu.
Sig- Ingímundarson
Baldursgötu 0 A.
Sími 2097.
Gula bandið
er bezta og ódýrasta smjörlfkið.
1 heildsölu hjó
Sambandígl.samvinnufélaga
Simi 1080.
Vanti yður fallega og
s t e r k a skó, þá kaupið
Iðunnarskó
Margar gerðir af öllum stærð-
um ávalt fyrirliggjaudi.
heimilis. Hér liggja rökin til
sljóleika Reykjavikurbarna, en
ekki í takmörkun mefffæddra
hæfileika, að ég hygg.
Börnin í Reykjavík vita það
snemma, eða hafa a. m. k. grun
um það, að þau mega ekki vera
á götunni, og að þau eru þar ut-
an við lög og rétt. Að þau lifa
daglegu lífi sínu í trássi við lög
og reglur, boð og bönn. Þetta
gerir að verkum, að þau læra
aldrei að virða reglur og boð, og
skera allt slíkt niður við eitt
trog. Þegax freistingarnar toga
svo og ginna frá öllum hliðum,
er hæg leiðin út á hálan ís.
Börn temjast og mótast á
fyrstu árum æfinnar, meira en
á nokkrum öðrum aldri. Þess
vegna er vandfarið með þau á
þeim aldri og ríður mikið á því
umhverfi, sem þau lifa og hrær-
ast í og mótast af. Mikill hluti
mannsins er vani, og vani, sem
myndast á barnsaldri, er sterk-
ur og gróinn. Miklum örðugleik-
um er bundið, að skipta um
venjur, uppræta gróinn vana og
festa nýjan. — Þegar reykvísk
börn komast á skólaaldur, hef-
ir gatan skapað þeim fyrirferð-
axmiklar og sterkar óvenjur,
eins og þegar er lýst. Skólinn
reynir að uppræta götuvenjurn-
ar og temja börnunum manna-
siði. En hann lýtur i lægra haldi
fyrir götunni, því að gatan hef-
ir náð tökum á undan skólan-
um, og hún hefir börnin áfram
— lengri tíma dags en skólinn.
Vafalitið má hugga sig við
það, að hið laklega þroska- og
menningarástand nútímaæsku
höfuðstaðarins sé .tímabils-
ástand, sem breytist til batnað-
ar, þegar borgin er komin yfir
gelgjuskeiðið, borgarmenning
sköpuð og borgarfólk í þriðja
og fjórða lið. En þessi huggun
er ekki nægileg. Full bót mein-
anna er of langt undan, ef bíða
á eftir, að hún komi af sjálfu
sér, án hugsaðs og röggsamlegs
tilverknaðar manna. Hér er of
mikið í húfi til þess, fyrir þjóð-
ina alla, að menn með ábyrgð-
artilfinningu geti sofið rólegir,
meðan ekki eru hafnar róttæk-
ar gerbreytingar á uppeldi
barna í Reykjavík. Því að hér
elst nú upp þriðjungur allra
barna þjóðarinnar.
Það, sem fyrst þarf að gera og
áhrifamest mun reynast, er að
afnema þann sið, að börn séu
eftirlitslaus utan heimila sinna
í borginni. Og til þess að það
megi takast, verður að breyta
borginni svo, að hún sé sniðin
fyrir börn og fullorðna, en ekki
fyrir fullorðna eina. Það verður
að koma upp stöðum, þar sem
börnin allt frá blábernsku geta
fengið sviplíkan uppeldisað-
búnað, þótt tilgerður sé, þeim,
sem börnin í sveitinni hafa:
Dálítinn blett af „náttúru“,
tækifæri og næði til leiks og at-
hugunar, viðfangsefni að brjóta
til mergjar, þátttöku í starfi,
svo lifandi og fjölþætta, sem til-
gert starf getur verið. Þessar
stofnanir þurfa að rúma öll
börn borgarinnar, að t. d. 10 ára
aldri og vera allt í senn, leik-
vellir, dagheimili, vinnustofur,
íþróttastöðvar og garðyrkju-
staðir barna. Þær eiga að veita
börnunum nauðsynlegt eftirlit
og aga, viðfangsefni og tamn-
ingu. Og þær þurfa helzt að
vera svo vel og ríflega skipaðar
starfsfólki, að það geti litið eftir
uppeldisstarfi heimilanna og
leiðbeint um það, svo að mynd-
azt geti hér fyrr en seinna upp-
eldismenning, eitthvað í áttina
til þess, sem gera verður kröfu
til í borg.
Ég vona, að mér hafi nú tek-
izt að gera yður það Ijóst, hvern-
ig á því stendur, að æskan, sem
vex upp í göturyki Reykjavíkur,
er eins og hún er, eitt alvarleg-
asta áhyggjuefni. þjóðarinnar.
Að uppeldiságallarnir eru ekki
skólunum að kenna, heldur
þjóðfélagsfyrirbrigði, sem skól-
arnir ná ekki til. Þeir stafa af
þjóðflutningnum úr sveit i borg,
og vöntun á uppeldismenningu
í borginni. Það vantar undir-
stöðu undir starf skólans: nauð-
synlega tamningu barnanna
innan skólaaldurs. Bæði hún og
fullkomin starfsemi skólans, er
meginnauðsyn, ef hér á að
verða menningarþjóð í fram-
tíðinni, sambærileg nágranna-
þjóðum vorum.
Sígurður Olason &
Egill Sigurgeirsson
Málllutningsskrlístoia
Austurstræti 3. — Sími 1712
léreftstnskar
kaupir
PRENTSMIÐJAN EDDA H.F.
Lindargötu 1 D.
32 William McLeod Raine:
því að hann hafði bjargað lífi hennar.
Hann hafði hagað sér óaðfinnanlega í
seinni tíð, og enginn hefði getað verið
nærgætnari en hann. En henni fór eins
og öðrum eftirlætisbörnum, hún vígbjóst
gegn ímyndaðri andstöðu.
Hann var þegar til í tuskið.
— Mér kæmi ekki á óvart þó finna
mætti svipu hérna. ístaðsólar eru ekki
svo afleitar, til dæmis.
Hún hafði verið komin á fremsta
hlunn með að segja honum, að hana iðr-
aði þess hvað hún hafði sagt, en þessi orð
hans komu í veg fyrir það. Ef hann var
* * í raun og veru svona gerður, þá verð-
skuldaði hann ekki neina afsökun. Að-
stæðurnar voru henni ákaflega óhag-
stæðar. Clem Oakland hafði engan rétt
til þess að fá að bjarga lífi hennar, eftir
það, sem hann hafði gert fjölskyldu
hennar. Á milli þeirra skildi hat-
ur og aftur hatur. Það var þó betra að
hann berði hana með svipu — og samt
gat hún ekki minnst þess án þess að
verða þreifandi vond — en að hún stæði
í þakkarskuld við hann. Stærilæti henn-
ar gerði uppreisn gegn því.
— Faðir minn mun borga þér það,
sem þú hefir lagt á þig mín vegna, sagði
hún kuldalega.
— Ég mun ekki ónáða föður þinn með
Verksmiðjuútsalan
Gefjun — Iðunn
Aðalstræti.
Flóttamaöurinn frá Texas 29
Meðan hann var að hita ábreiðu við
eldinn, færði hann hana úr treyjunni
og fletti af henni samfestingnum, er
hann þiðnaði. Hún var í ullarnærfötum,
en þau voru vot. En hann lét það eiga
sig fyrst um sinn og vafði hituðu ábreið-
unni utan um hana. Þar utan yfir vafði
hann annari ábreiðu.
Hann tók eftir því, að hún hafði opnað
augun og horfði á hann, er hann gekk
um kofann. Hann var með allan hugann
við matarforðann.
IV. KAFLI.
— Þú hafðir það, sagði hún með veikri
svefnþrunginni röddu.
— Með naumindum.
Hann fór úr treyjunni og gekk eftir
gólfinu meðfram veggjunum, til þess að
athuga fötin, sem hengu þar á nöglum.
Þar voru samfestingar, skór, fóðraðir
með ullardúk, leðurfrakki, fóðraður með
ullarflóka og fleiri utanhafnarflíkur. í
kassa fann hann nokkuð af nærfötum.
— Ég met það nú mest að komast í
þur föt, sagði hann, eins og til þess að
koma í veg fyrir að bláu augun hvíldu
óaflátanlega á honum. Enda varð þeim
beint í aðra átt. Molly tók að starta í
eldinn. Það var líklega logunum að
kenna, hvað kinnar hennar sýndust
rjóðar.