Tíminn - 13.06.1939, Blaðsíða 3

67. blað
TjMEVN, |>r 138jndagiim 13. jiim 1939
267
B Æ K II R
Vaka.
Annað hefti Vöku er nýskeð
komið út, í sama búningi og á
fyrsta hefti þessa árs. Af grein-
um þeim, sem í þessu hefti eru,
skal sérstaklega vakin athygli
á grein, er nefnist Hverjir eiga
að spara, eftir ritstjórann,
Valdimar Jóharinsson. í grein-
inni er drepið á mörg þjóðfé-
lagsleg vandamál, en einkum
fjallar hún þó um launamál og
skiptingu verðmætanna milli
þeirra, sem sinna framleiðsl-
unni, og hinna, er lifa af ýms-
um fastlaunuðum störfum. Eru
þar dregin fram ýms atriði, sem
um of hefir verið gengið á snið
við, þegar um þessi mál hefir
verið fjallað hingað til, þannig
að hlutur þeirra, er við fram-
leiðslustörfin hafa fengizt, hefir
verið fyrir borð borinn.
Meðal annars ræðir Valdimar
um evðsluhneigð ungra manna
og einhleypra, sem gegna fast-
launuðum störfum. Ber hann
fram þá merkilegu tillögu, að
viss hluti af föstum launum ein-
hleypra manna, verði ekki út-
borgaður til hlutaðeigenda,
heldur lagður í banka til ávöxt-
unar, og komi þá fyrst til út-
borgunar, er aðili hefir kvong-
ast og myndað sitt eigið heim-
ili, eða að öðrum kosti við visst
aldurstakmark. Með þessum
hætti væri það tryggt, að marg-
ir menn, sem annars hefðu ekk-
ert handa á milli, ættu nokkur
fjárráð til að mynda sitt eigið
heimili, eða fjárfúlgu sér til
viðurværis á elliárum sínum að
öðrum kosti. Grein þessi öll er
þess fyllilega verð, að henni sé
mikill gaumur gefinn.
)anmerkurskip —
Ameríkuskip.
Sumarskóli
Guðspekinema
verður haldinn að Þrastalundi
frá 29. júní til 6. júlí. — Allar
upplýsingar gefa Steinunn
Bjartmarsdóttir, Freyjugötu 35,
sími 3793, og Marta Indriðadótt-
ir, Bröttugötu 3 A, sími 4944.
Grænmeti.
in.
Spinat: Blöðin eru tekin af
spinatplöntunni í garðinum um
leið og þau skal matbúa. Gæt
þess vel að hreinsa burtu öll
ormétin blöð og skemmd. Þvo
þau síðan vel úr mörgum köld-
um vötnum. Bezt að láta renna
af þeim í gatasigti. Spinat er á-
gætis jurt, sem þyrfti að vera á
hverju heimili.
Spinat í jafningi.
% kg. spinat,
3 1. vatn,
25 gr. salt,
40 gr. smjör,
30 gr. hveiti,
2 y2 dsl. rjómi, eða mjólk,
2 harðsoðin egg.
Hreinsað spinat er sett í salt-
að, sjóðandi vatn, og soðið í 5
—7 mín., fært upp í kalt vatn,
síðan kalda vatnið látið renna
vel af í gatasigti. Vatninu þrýst
niður með sleif. Spinatið saxast
á fjöl með hníf eða járni, og
hveitið hrærist saman við það.
Smjörið bræðist í gleruðum
potti og spinatið látið þar ofan í,
hrærist vel saman ásamt sjóð-
andi rjómanum eða mjólkinni.
Allt látið sjóða í 1 mín., og hrært
í meðan sýður. Spinatið saltist
eftir smekk, leggist upp á heitt
fat, og harðsoðin, niðurskorin
egg lögð ofan á til skrauts.
Berist á borð með fiski, steiktu
kjöti, eða saltkjöti.
Spínatbúðingur.
200 gr. spinat,
50 gr. smjör,
40 gr. hveiti,
3 desil. mjólk,
3 egg,
salt, pipar.
Smjörið er brætt, hveitið
hrært saman við og hreinsað,
soðið, saxað spinat og mjólkinni
smám saman hrært út í og lát-
ið sjóða. Takist af eldinum, lát-
ið kólna og eggjarauðunum
hrært út í. Síðast eru hrærðar
saman við stífþeyttar eggja-
hvíturnar. Látið í smurt, eldfast
form og steikt í heitum ofni í 20
mín. Borið strax á borð með
hrærðu smjöri. J. S. L.
Ágæt sauðatólg
í skjjöldum og tnnnnm, til sölu.
Samband ísl. samvínnufélaga
Símt 1080.
ir myndast með þeim sjálfum,
taka ekki undir í almennum
söng, hvorki í skóla eða utan.
En það er hlutverk kennarans,
að kenna barninu sem syngur
falskt, að syngja ekki falskt, og
börn eiga ekki að sleppa úr söng
í barnaskólunum vegna tilbú-
inna hugmynda um hæfileika-
leysi fremur en úr lestri og
skrift.
í gagnfræða- og héraðsskól-
um er að vísu ekki hægt að bú-
ast við, að tveggja vetra nám
geti gert söngfólk úr þeim, sem
aldrei hafa reynt að syngja. Því
síðar, sem byrjað er, því erfið-
ara er það. En þó er enginn efi
á því, að þar má ná miklum
árangri. Hinsvegar held ég, að
okkuT, sem haft höfum á hendi
söngkennslu við slíka skóla, hafi
yfirsést í því, að leggja of mikla
áherzlu á kórsöng, en of litla á
almennan einraddaðan söng.
Mér er það a. m. k. ljóst, að ég
hefi gert það.
Ekki þannig, að ég álíti, að
það eigi ekki að æfa kórösng í
skólunum, það álít ég sjálfsagt,
en það má ekki gleymast, að
hið almenna takmark, sem
söngkennslan hefir, er, að búa
fólkið undir að verða þátttak-
endur í söng við sem flest tæki-
færi. Og sá maður eða kona,
sem ekki er þess albúin að taka
þátt í almennum söng með sín-
um félögum við hin ýmsu tæki-
færi, er ekki líklegt að verði
dugandi kórfélagar heldur. Und-
irbúningur skólanna getur að
svo miklu leyti verið sá sami
fyrir hvorutveggja, og hvoru-
tveggja er svo þýðingarmikið
fyrir þjóðina, að það á rétt hinn
ar fyllstu tillitssemi.
í stuttri blaðagrein er ekki
hægt að ganga nánar inn á ýms
atriði í sambandi við þetta mál.
a. m. k. ekki að svo stöddu. En
að lokum vil ég þó ekki láta hjá
líða að taka fram, að tónlista
þroski þjóðarinnar verður að
byggjast á undirstöðu, sem lögð
er í barnaskólunum og fram-
haldsskólum þeirra. Á meðan
þar er ekki ötullega unnið, með
hagnýtri og vekjandi kennslu
er ekki við öðru að búast, en að
fólk loki fyrir viðtæki sín þegar
útvarpið flytur æðri tónlist, sæki
ekki söngskemmtanir og hljóm-
leika, þar sem flutt er æðri tón-
list, heldur fari á mis við flest
þau verðmæti sem tónlistin hef-
ir bezt að bjóða. Og slíkt ástand
er menningarþjóð ekki sam
boðið. Síðar gefst svo ef til vill
kostur á, að fara nokkrum orð-
um um almennan söng utan
skólanna, nánar en hér er gert
og eins um það, hvað helzt sé
að gera til umbóta.
En takmarkið er: söngur inn
á hvert einasta heimili, inn
hverja einustu samkomu, við
vinnu, ferðalög og hvar sem ís-
lenzkir menn og konur, með
heilbrigðan hug og hendur, hafa
aðstöðu til þess að syngja. Og
sé því takmarki náð með vitur
legu og hagnýtu starfi, rennur
upp önnur öld á s^iði tónlista
þroska þjóðarinnar.
(Framh. af 2. síðu)
allra óheppilegasta afkvæmi
dansk-íslenzkrar menningar. —
Hann var dýr, ákaflega óhent-
ugur sjóveiku fólki og efnin að
mestu keypt erlendis. Eitt sinn
ætlaði fjárveitinganefnd að setja
3að að skilyrði fyrir styrk til fé-
lagsins, að íslenzkar afurðir væru
keyptar til fæðis skipshafnar og
farþega. En því máli var þverlega
synjað af forráðamönnum fé-
lagsins og situr við það enn.
Kaupgreiðslur til yfirmanna fé-
lagsins hafa verið mjög frek-
legar og allt öðruvísi en hjá rík-
inu. Rekstur félagsins hefir verið
vinsæll, en dýr. Dýrtíðin í Rvík
hefir að sjálfsögðu sett sitt mark
félagið og starfsemi þess. —
Farmgjöldin hafa verið nokkuð
há, svo há, að sumir af stjórnar-
mönnum hafa talið það alveg
sjálfsagða búmannsskyldu, að
senda mikið af þungavöru verzl-
ana sinna til landsins og frá
landinu með erlendum skipum,
og með erlendri skipshöfn.
í augum manna sem standa
utan við félagið, sem velviljaðir
áhorfendur, mátti telja einsætt,
að félagið ætti ekki að láta sér
nægja sín litlu en góðu skip,
eins og „Fossa“ þá, er það hafði
látið smíða. Auk þeirra mátti
telja sjálfsagt að kaupa vöru-
skip, og hafa í förum, fyrst og
fremst með þá vöru, sem lands-
menn þurftu að flytja, og þar
næst í erlendum siglingum. Hér
skorti ekki ágæta sjómenn, bæði
skipstjóra og háseta. Enginn vafi
er á, að íslendingar geta að því
er manndóm og mannval snert
ir, fullkomlega staðið Norð-
mönnum á sporði. Og þar sem
Eimskipafélagið hafði bak við
sig mikla velvild, skattfrelsi í
allar áttir og gat valið úr hinum
vöskustu sjómönnum, þá mátti
telja eðlilegt verkefni, að það
tæki sér til fyrirmyndar hina
miklu sægarpa, Norðmennina og
reyndi að koma upp siglinga-
flota, þó að þar í væru eins og
í Noregi, nokkuð af gömlurn og
ódýrum skipum. Ekkert af þessu
var gert. Á sama hátt eins og
Reykjavík eyddi seglskútum
sínum, og fækkaði togurunum,
en byggði í þess stað hverja vill-
una annarri glæsilegri, þannig
sýndist forráðamönnum Eim-1
skipafélagsins ekki ráð aö fjölga
skipastól félagsins eftir fordæmi
venjulegra gróðafélaga í Noregi,
heldur varð það hugsjón margra
af hinum mætustu mönnum fé-
lagsins, að byggja nú til ferða
milli Danmerkur og íslands
nokkurskonar fljótandi „villu“.
Eimskipa,félagið setti sér það
takmark, að halda aldarfjórð-
ungsafmæli sitt, með því að láta
smíða veglegt skip til að halda
uppi föstum ferðum milli Dan-
merkur og íslands með viðkomu
í Englandi. Skipið átti að geta
farið milli Reykjavíkur og Leith
á rúmlega tveim sólarhringum,
og hafa gott farrými fyrir 200
menn. Hálft skipið var til vöru-
flutninga, þar af allmikið kæli-
rúm.
Þvílíkt skip hefir marga góða
kosti, Það er fallegt á að líta.
Það fullnægir metnaði þjóðar-
innar um farþegaskip. Það er
fljótt milli landa og sparar
ferðamönnum miklar veikinda-
þjáningar. Auk þess myndi það
gera léttara fyrir erlenda menn
að koma til landsins.
En einn galli er á þessum
góða grip. Hann myndi verða
mikið tekjuhallafyrirtæki. Hann
myndi kosta ísland, félagið,
landið, eða þá sem senda með
því vörur, 1000 kr. í hreint tap
hvern einasta af hinum 365 dög-
um ársins.
Menn kynnu að ímynda sér
að þetta tap stafaði af óstjórn
á rekstrinum, en svo er ekki.
Skip af sama tagi sem Norð-
menn hafa í siglingum yfir
Norðursjóinn, tapa stórfé árlega,
sem ríkið bætir, eða skip félags-
ins vinna upp á vörukoppum
sínum. En þessi skip draga
ferðamenn til Noregs, og þau
fullnægja metnaði þjóðarinnar.
Og Norðmenn eru nógu ríkir til
að geta staðizt útgjöld við nokk-
ur farþegaskip, sem rekin eru
með tapi. Hvort íslendingar eiga
að byrja á slíku fyrirtæki ein-
mitt nú, er áreiðanlega meira en
vafasamt.
ir. I sumar sem leið eða haust
sneri félagsstjórnin sér til þá-
verandi ríkisstjórnar með ósk
um aö stjórnin tryggði félaginu
mjög ríflegan styrk, ef það réðist
í að byggja þetta skip, auk hinna
eldri hlunninda. Stjórnin taldi
geta komið til mála að mæla með
styrk til hins nýja skips, ef gjald-
eyrisástæður leyfðu, og ef rekst-
ur skipsins sýndist horfa álitlega
við þjóðarbúinu.
Nokkru eftir nýár fer forstjóri
félagsins í ferð um England,
Holland og Danmörku, að leita
fyrir sér um hentug lán og tilboð
í hið nýja skip. Vann hann með
elju að þessu máli seni vænta
mátti og fékk ýms fremur álitleg
lánstilboð. En bezta tilboðið að
byggja skipið fékk hann í Kaup-
mannahöfn. Með núverandi
gengi mun verð þess nema nokk-
uð á fimmtu milljón króna. Upp
í það á félagið a. m. k. eina mill-
jón króna 1 íslenzkum pening-
um. Stjórn félagsins mun hafa
komið til hugar að selja Gullfoss
úr landi og láta andvirðið ganga
til smíðis á hinu nýja skipi, sem
yrði þá öndvegisskip íslendinga
á siglingaleiðinni milli ríkja
Danakonungs.
Félagsstjórnin var yfirleitt
hlynnt þessari skipsbyggingu.
Hún ráðfærði sig ekki nánar um
málið við ríkisstjórnina, eða Al-
þingi. Heldur ekki við Lands-
bankann, sem er aðalviðskipta-
banki félagsins.
Fyrrverandi atvinnumálaráð-
herra mun hafa álitið þetta ó-
þarflega einhæf vinnubrögð.
Skömmu áður en hann lét af
völdum, kallaði hann tvær þing-
nefndir til sín upp í stjórnarráð
og skýrði þar gang málsins. —
Flestir þingmenn, sem töluðu á
þessum fundi, álitu ótímabært
að byggja þetta mikla farþega-
skip einmitt nú. En einn merkis-
maður úr Sjálfstæðisflokknum
mælti mjög eindregið með mál-
inu. Eftir þennan fund ritaði
Skúli Guðmundsson bréf, fyrir
hönd þáverandi ríkisstjórnar um
málið, og taldi sig ekki geta mælt
með af fjárhagsástæðum, að
ríkið veitti þann mikla fjárstyrk
sem með þurfti í rekstur þessa
skips. Með þessu bréfi hafði rík-
isstjórnin neitað að fallast á
grundvöll félagsstjórnarinnar.
En svo sem að líkindum lætur,
hafði félagsstjórnin jafnan talið
sér ókleift að byggja svo stórt og
mikið farþegaskip, með vísum
tekjuhalla, nema ríkið væri
samningsbundið með mikinn
styrk.
Skömmu áður en hér var kom-
ið sögunni, hafði Guðmundur
Vilhjálmsson símað stjórn fé-
lagsins að hann gæti fengið
samkvæmt útboði hið mikla
mannflutningaskip, sem yrði
320 fet á lengd, eða vöruskip,
sem væri 265 fet á lengd með
litlu farþegarúmi á þilfari. Þessi
viðbót mun hafa komið af því,
að á stjórnarfundi í félaginu
hafði fulltrúi ríkisins, Jón Árna-
son, mælt eindregið gegn því að
kaupa farþegaskip, en vildi auka
ffotann með ódýrum skipum.
Hafði þá orðið að samkomulagi
í nefndinni, að forstjórinn mætti
festa „númer“ í áðurnefndri
(Framh. á 4. síðu)
Hraðferðir B. S. A.
Alla daga nema mánudaga um Akranes og Borgarnes. —
M.s. Laxfoss annast sjóleiðina. Afgreiðslan í Reykjavík á
Bifreiðastöð íslands, sími 1540.
Bifreiðastöð Akureyrar.
Húðir og skinn.
Ef bændnr nota ekki til eigin þarfa allar
HÚÐIR og SKIM, sem falla til á heimilnm
þcirra, ættu þeir að biðjja KAUPFÉLAG sitt
að koma þessnm vörnm í verð. — SAMBAJVD
ÍSE. SAMVINIVUFÉLAGA selnr AAUTGRIPA-
HÚÐIR, HROSSHÚÐIR, KALFSKITVA, LAMB-
SKIAA og SELSKIAA til útlanda OG KAUPIR
ÞESSAR VÖRUR TIL SÚTUAAR. - AAUT-
GRIPAHÚÐIR, HROSSHÚÐm og K ALFSKIAA1
er bezt að salta, en g'cra verðnr það strax að
lokinni slátrnn. Fláningn verðnr að vanda
scm bezt og þvo óhreinindi og blóð af skinn-
unum, bæði úr holdrosa og hári, áðnr en salt-
að er. Góð ©g hreinleg meðferð, á þessnm
vörum sem öðrnm, borgar sig.
Til tækifærisgjafa
Schramberger heimsfræga kunst KERAMIK
Handunninn KRISTALL.
K. Eínarsson & Björnsson
Bankastræti 11.
IJtgerðarmeim!
Ennþá eigum við óseldar nokkrar tunnnr
af ágætu,
STÓRHÖGGAU
DILKA- OG SAUÐAKJÖTI.
Kaupið til síldveiðanna það kjöt, sem ör-
uggt er að geymist óskemmt sumarlangt.
Samband ísl.samvínnuíélaga
Sími 1080.
Lesid og útbreiðið T í M A N N
84
William McLeod Raine:
Flóttamaðurinn frá Texas
81

IV.
Eimskipafélagið hefir um
nokkur ár haft þessa skipsbygg-
ingu í undirbúningi og látið gera
af skipinu uppdrætti og áætlan-
því, hvað Bob Prescott hefði gert hon-
um.
Molly tók eftir glóðarauga og skrámu
á annari kinni. Hún var hálffegin þessu.M
— Svo Bob fór að gera athugasemdir 3
við að þú hafðir skilið systur hans eftir
í bylnum. Það virðist næstum einkenni-
legt.
— Hann er stærri en ég, sagði Jim
ólundarlega. — Ég segi þér einu sinni
enn, að ég skildi þig ekki eftir. Ég snéri
við til að gá að þér.
— Bob er átján ára, en þú tuttugu og
þriggja. Það er leitt að hann skyldi berja
þig. Komstu annars til þess að ég gæti
aumkvast yfir þig?
— Þú veizt til hvers ég kom, Molly.
Ég vil losna undan þessu, ég vil að þú
skiljir þetta allt. Ef þú segir að þetta
hafi ekki verið mér að kenna, hætta allir
að láta eins og ég sé eitthvert afhrak. Ég
veit ekki um hvað er að sakast við mig.
Ég fór auðvitað, ég hélt að þú værir á
eftir mér. En þegar ég varð var við að
svo var ekki, snéri ég við og leitaði.
— En þá vorum við Taylor lögð af
stað, sagði hún spottandi.
— Var hann — var hann vondur við
þig? Ef hann hefir ekki verið eins og
hann átti að vera, skaltu segja mér það
og ég skal hefna þess á honum.
— Ég væri hrædd um að þú mundir

— Eg er reiðubúin að hlusta á vitna-
leiðslurnar.
— En ég er ekki jafn fús á að láta
þig heyra þær.
Þessi hæðna þrjóska lokaði öllum
leiðum fyrir henni. Vonbrigðin drógu úr
reiði hennar og á því sá hún, hversu
mjög hana hefði langað til að hann
réttlætti sig. Það var rétt hjá honum að
hún fyrirleit hann ekki, ekki í neinni
alvöru að minnsta kosti. Það var eitt-
hvað það við hann, sem gerði betur en
vega á móti aðstæðunum. Hann var
harður, gat verið lögbrjótur, jafnvel
glæpamaður, en hann var ekki óþokki.
Hún fann að hún var að linast í sókn-
inni og ásetti sér, að láta hann ekki
verða þess varan.
— Ágætt, mér er alveg sama, sagði
hún.
Þetta var auðvitað ósatt. Hún hafði
ekki um annað hugsað en þennna mann,
síðan þau fyrst hittust. Hún hafði alið
á reiði sinni og leitaði að ástæðu til að
fyrirlíta hann.
Hann hló hranalega.
— Alveg sama, ha? Ég skal segja þér
dálítið, frú Katharína. Þú hefir eytt
klukkustund eftir klukkustund í leit að
leið, til að jafna reikninginn við mig.
Ég vil ekki segja þér nákvæmlega hversu
oft þú hefir bitið saman þessum fallegu