Tíminn - 29.07.1939, Side 2

346
TÍMIM, laiigardaginn 29. jjúli 1939
87. Mað
Eftír norræna heimsókn
(Framh. af 1. síöu)
uppspretta allra framfara á ís-
landi. Þúsund ára reynsla hefir
kennt íslendingum, að engir
kunna að nota gæði þessa lands
og engir að stjórna því, nema
íslendingar. Hver umbót á ís-
landi frá því sögur hófust, er
bergmál af starfi þjóðarinnar.
Hver niðurlæging og hörmung,
sem gengið hefir yfir ísland,
hefir verið oein afleiðing af
stjórn erlendra og ókunnugra
manna af málum íslendinga.
Hér kemur aftur hliðstæð
reynsla í Danmörku. Meðan sú
hin sama yfirstétt Dana, sem
hélt íslandi í ánauð, fór með
óskorað drottinvald yfir málefn-
um fátækari stéttanna í Dan-
mörku, voru þær líka vanrækt-
ar, kúgaðar og lítilsvirtar eins
og íslendingar.
Á undaníörnum árum hafa
góðkunningjar mínir í Dan-
mörku, Svíþjóð og Noregi af og
til leitt talið að því, hvað við ís-
lendingar myndum gera i sjálf-
stæðismáli okkar, þegar liðinn
er aldarfjórðungur frá _því að
sáttmáli var gerður milli íslands
og Danmerkur 1918. Ég hefi vit-
anlega ekki getað spáð neinu,
frekar en aðrir um það, hvað þá
myndi gerast. En ég hefi bent á
þróun heillar aldar. Alla þá
stund hafa íslendingar barist
fyrir að vera sjálfstæð þjóð.
Þeim hefir aldrei fundizt frelsi
sitt of mikið. Þeir hafa aldrei
hikað við að taka á móti því
mesta þjóðfrelsi, sem þeim var
unnt að fá. Og hver ný frelsis-
taka hefir komið fram í aukn-
um manndómi og vaxandi fram-
förum. Þessi reynsla bendir ó-
tvírætt í þá átt, að ef íslending-
ar eru ekki breyttir frá því sem
forfeður þeirra voru, muni
þeim aldrei þykja frelsi sitt nóg
fyrr en það er orðið jafnt því,
sem var á gullöld landsins, eftir
að Alþingi var stofnsett og
frjáls stjórnarskipun.
Ég hefi stundum spurt góð-
vini mína í Svíþjóð, sem hafa
álitið að við ættum, sökum
mannfæðar og efnaleysis, að
ætla okkur minni rétt og þjóð-
armetnað en hinum stærri þjóð-
um, hvort Svíar myndu g eta
hugsað sér að hafa sama keis-
ara og Þýzkaland, hvort Svíar
myndu hafa unað því að senda
forsætisráðherra sin með sænsk
lög til Berlínar til að fá þar
undirskrift og hvort það hefði
hugnast Svíum, að fá Vilhjálm
II. dótturson hinnar góðu drotn-
ingar, Vilhelminu, t. d. fimmta
hvert ár í heimsókn til Stock-
hólms. Ég hefi spurt þessa góð-
vini mína, hvort þeim myndi
hafa þótt það skipta máli, með
góðan keisara, ef móðurmál
hans hefði verið þeim framandi.
Ég hefi jafnframt leitt huga
þessara velviljuðu frænda að því
atriði, hvort Svíar myndu hafa
óskað að hafa sameiginlegan
þegnrétt með þýzkum borgurum
og þýzk gæzluskip í landhelgi
Svíþjóðar.
Og við þá Norðmenn, sem hafa
bent mér á með nokkrum rök-
um, að okkur myndi veitast
erfitt að gæta utanríkismála
okkar, hefi ég leitað til réynslu
þeirra og spurt: Hvers vegna
vilduð þið ekki hlíta forsjá Svía
í þeim efnum? Hversvegna lág-
uð þið í stöðugum deilum við
Svía í næstum heila öld út af
því að þið vilduð sjálfir gæta
utanríkismála ykkar og að lok-
um slituð þið sambandinu við
Svía á þessu máli og settuð frá
völdum gáfaðasta og bezt
mennta konung, sem þá var
uppi í álfunni?
Mér finnst að þessar röksemd-
ir hafi gert gott þessum góðvin-
um úr grannlöndunum, sem
hafa álitið, að við íslendingar
myndum, sökum mannfæðar og
efnaleysis, sætta okkur við
minni rétt, en þeir hafa kosið
sér sjálfum.
Reynslan er fyrir löngu búin
að sýna Norðurlandaþjóðun-
um, að öll pólitísk, valdboðin
samtök hafa orðið þeim til óláns
og sorgar. Eftir margar aldir lif-
ir enn í minning Svía beiskja
eftir hið fjarlæga Kalmarveldi
Dana. Meðan Svíar og Norðmenn
voru hlekkjaðir saman með
valdboði Kílarsáttmálans var
stöðug gremja milli þessara
frændþjóða. En eftir að Norð-
menn voru orðnir jafn frjálsir
Svíum hefir tekizt hin ástúð-
legasta og virðulegasta sambúð
milli þessara frændþjóða, og fer
bróðurhugur þeirra þjóða vax-
andi með hverju ári. Úr sambúð
íslendinga og Dana er hið sama
að segja. Eftir því sem fækkað
hafa þau bönd, sem á óeðlilegan
hátt binda saman Dani og ís-
lendinga, því meir hefir þróazt
gagnkvæm velvild og virðing.
Það má þess vegna fullyrða, ef
athuguð eru hin sögulegu rök,
að Norðurlandaþjóðir una aldrei
húsbóndavaldi annarrar þjóð-
ar, en hafa mikla hneigð til
góðrar og drengilegrar viðbúðar,
ef þær finna að þær eru frjáls-
ar, hver í sínu landi.
Þau rök sem hingað til hafa
verið færð fram eiga jafnt við
allar Norðurlandaþjóðirnar og
eru allar byggðar á sögulegri
reynslu. En um tvö atriði hafa
íslendingar nokkra sérstöðu.
Noregur, Svíþjóð og Danmörk
hafa jafnan haft konungsstjórn
og aldrei svo mikið sem reynt
að koma á þjóðveldi. Jafnvel
eftir að verkamannaflokkar
hafa náð miklum völdum í þess-
um löndum, hefir engin breyt-
ing orðið á í þessum efnum.
r
Aróður og innilokun
Churchill svarar Göbbels
Englendingar hafa nýlega stofnað sérstakt útbreiðslu-
ráðuneyti, sem einkum hefir það hlutverk, að kynna
fyrir erlendum þjóðum afstöðu Bretlands í alþjóðamál-
um. Forstöðumaður þess hefir verið kjörinn Perth lá-
varður, sem undanfarið hefir verið sendiherra Breta í
Róm og áður var skrifstofustjóri Þjóðabandalagsins.
Þessi ráðstöfun hefir hlotið harða dóma í Þýzkalandi,
enda mun Göbbels, sem stjórnar áróðursstarfsemi naz-
ista, telja henni einkum beint gegn starfsemi sinni,
og óttast að Bretar muni hér eftir nota útvarp og önn-
ur fréttatæki meira en áður til að kynna þýzkum al-
menningi afstöðu Breta. — í eftirfarandi grein, sem
er lauslega þýdd, gerir Winston Churchill þessa gremju
Göbbels að umræðuefni og jafnframt þann áróður
hans, að Bretar vinni nú að því að einangra þýzkaland
í alþjóðamálum.
^ímirm
Fimmtudafiinn 27. jjnlí
Furðulegur Slokkur
Það mun vafasamt, hvort
nokkurntíma hefir þekkst jafn
furðulegt fyrirbrigði á stjórn-
málasviðinu og hinn íslenzki
kommúnistaflokkur.
Helzta markmið þessa flokks
virðist það, að berjast í verki
gegn öllu, sem hann þykist vera
með í orði.
Hann þykist unna lýðræði og
frelsi. En í blöðum sínum ver
hann rúminu að miklu leyti til
að dásama og lofsyngja helzta
harðstj órnarríki vesturálfunnar
og lætur iðulega í ljós, að raun-
ar þrái hann ekkert heitara en
samskonar stjórnarfar hér á
landi!
Hann þykist vera andvígur
atvinnuleysinu. En meginstarf
hans er í því fólgið að koma
verkalýðshreyfingunni yfir á
þann grundvöll, að sífeld verk-
föll og ranglátar kaupkröfur
leggi atvinnuvegina í rústir!
Hann læzt vera andvígur dýr-
tíðinni. En jöfnum höndum
lætur hann halda því fram í
blöðum sínum, að kaupfélögin
séu engu skárri en heildsalarnir,
en þau hafi það umfram þá, að
vera verstu kaupkúgarar lands-
ins og með því virðist liðsmönn-
um flokksins gefin nægileg
bending um það, að réttara
sé að verzla við heildsalana.
Hann segist vera andvígur
okri. En „flokksforinginn út á
við“' er manna kunnugastur einu
mesta okrinu, sem viðgengst í
landinu, — en það er olíuokrið
— og hvorki hann eöa flokkur-
inn gerir neitt til að fá úr því
bætt!
Hann þykist vera fjandsam-
iegur fjárbröskurum. En þegar
hingað koma umboðslausir og ó-
þekktir útlendingar og bjóðast
til að braska með fjármál lands-
ins, lætur flokksblaðið og
„flokksforinginn út á við“ það
vera fyrsta verk sitt að gera
málefni þessara manna að sín-
um málstað og reyna á alla lund
að fegra þá og gylla!
Hann segist hafa römmustu
óbeit á hátekjumönnum. En
„flokksforinginn út á við“ er
einn mesti hátekjumaður lands-
ins!
Hann segist ekki vilja leyfa
útlendingum að hagnýta auð-
lindir landsins. En þegar hingað
koma vafasamir enskir fjár-
plógsmenn og vilja kaupa námu-
rétt í fjalli á Vestfjörðum fyrir
sama og ekkert verð, telja for-
ingjar flokksins það mestu goð-
gá af ríkisstjórninni að verða
ekki strax við þeim óskum og
það áður en nokkuð er vitað um
verðmæti þeirra auðæfa, sem á
að selja!
Hann segist vilja vinna að ein-
ingu verkalýðssamtakanna. En
samt beita nú foringjar hans
öllum árum til að reyna að
sundra þeim og hafa tvö verka-
lýðssambönd í landinu!
Hann segist vera á móti íhald-
inu. En alstaðar þar sem for-
ingjar hans hafa átt þess færi,
hafa þeir leitazt eftir samvinnu
við þann hluta íhaldsins, sem
er afturhaldssamastur og fastast
heldur á hlut heildsala og ann-
ara auðmanna í þjóðfélaginu!
Hann segist vilja vinna að
stjórnarsamvinnu frjálslyndu
flokkanna. En í verki hefir öll
viðleitni hans beinzt að því að
eyðileggja Alþýðuflokkinn og
reyna að spilla stjórnarsam-
vinnu milli hans og Framsókn-
arflokksins með allskonar verk-
fallsóeirðum og æsingum!
Hann segist vera á móti öllum
utanstefnum og yfirráðum út-
lendinga hér á landi. En hann er
eini íslenzki stjórnmálaflokk-
urinn, sem stendur undir er-
lendri yfirstjórn og hefir iðu-
lega látið „stefna“ foringjum
sínum utan til að sækja fyrir-
skipanir til yfirmannanna í
Moskva!
Það mega kallast undarlegir
menn, sem lengi taka mark á
slíkum flokki. íslenzk alþýða er
áreiðanlega mikið breytt, ef
þess verður langt að bíða, að
menn minnist á kommúnista-
flokkinn öðruvísi en sálað
flokksfyrirbrigði, sem barðist
gegn öllu, er það þóttist fylgja.
Margir deila á Englendinga,
fyrir að þeir láti sér ekki nægi-
lega annt um að tala fyrir sjón-
armiðum sínum. Þessar ádeil-
ur svara sér sjálfar að langmestu
leyti. Þegar Hitler eða Göbbels
málpípa hans, láta í ljós skoðan-
ir sínar um upphaf heims-
styrjaldarinnar, hampa þeir rök-
um, sem ekki geta talizt sann-
færandi í alla staði. Þeir segja
frá því, að Englendingar hafi
fengið Belgíu fyrir mútur Gyð-
inga, til þess að ráðast á Þjóð-
verja og ræna þá nýlendum
þeirra, sem þeir gátu ekki án
verið, hvorki með tilliti til oln-
bogarúms né daglegra nauð-
þurfta. Þýzka þjóðin hafi síðan
verið afvopnuö og herstyrkur
Belgíu hefði hæglega, með að-
stoð allra Gyðinga að vísu, getað
tekið Berlín herskildi, ef Hitler
hefði ekki staðið i vegi fyrir
henni á hinu rétta andartaki.
Það má vel vera að ámóta þvaður
og þetta hafi einhver áhrif inn-
an Þýzkalands, ef það er sagt
nógu oft og ákaft. Það hefir að
minnsta kosti sýnt mikinn ár-
angur utan Þýzkalands.
Gagnvart enskumælandi al-
menningi, er ekki hægt að hugsa
sér æskilegri áróður en þann, er
Göbbels beitir. Stjórnir Bret-
lands og Bandaríkjanna ættu að
sjá svo um, að skoðanir hans
væru fluttar sem oftast og kæm-
ust sem víðast. Ekkert gæti haft
betri áhrif en að hlusta á hann
svo sem hálfa klukkustund á
hverju kvöldi. Göbbels er sá á-
Þróunin hefir þvert á móti geng-
ið í gagnstæða átt. Verkamanna-
flokkar allra þessara landa
munu hafa haft lýðveldi á
stefnuskrá sinni, en í verki
hætt við allar slíkar breytingar.
Og þetta er ofur skiljanlegt.
Frægð og veldi þessara þjóða er
nátengt skipulagi konungdóms-
ins. Noregur var konungsríki á
hinni fornu gullöld, og tók upp
aftur hin fornu heiti, þegar
landið varð alfrjálst að nýju.
Reynsla norrænu þjóðanna á
meginlandinu í þúsund ár er sú,
að það henti þeim að binda ör-
lög sín við veldi arfgengra kon-
unga.
Allt öðru máli er að gegna
með ísland. Það byggðist nálega
eingöngu af mönnum, sem
fluttu þangað, af því að þeir
vildu ekki hlíta konungsvaldi.
Og eftir að þeir höfðu byggt
landið, mynduðu þeir þar lýð-
veldi, sem stóð með miklum
blóma í margar aldir. Á þeim
öldum var ekkert lýðveldi til í
hinum vestræna heimi, nerna á
íslandi. Það er því ef til vill
engin tilviljun, að þessi litla,
frjálsa þjóð var eina þjóðin
i Evrópu, sem hafði á þeim
tíma þann andlega mátt að geta
skapað sígildar bókmenntir, sem
hafa þýðingu fyrir andlegt líf í
öllum hinum vestræna heimi.
íslendingum reyndist rétt trú
sín um að þeim hentaði ekki
konungsstjórn jafnvel og frænd-
um þeirra. Um leið og ísland
komst undir veldi konunga í
grannlöndunum byrjaði féflett-
ing þess, hnignun og kúgun.
Frá þessum öldum hafa íslend-
ingar engar minningar eins og
Norðmenn um ætt Haralds, Dan-
ir um Valdimarskonungana eða
Svíar um afkomendur Gustafs
Vasa. Norðurlandaþjóðirnar á
meginlandinu hafa hallast að
konungsstjórn, af því reynslan
hefir sýnt að það átti vel við
þessar þjóðir. Reynsla íslend-
inga bæði í fornöld og á mið-
öldunum hefir gengið í gagn-
stæða átt. Síðan 1874 hefir ís-
lenzka þjóðin átt þrjá konunga,
sem hafa verið dyggir og skyldu-
ræknir embættismenn. íslend-
ingar hafa metið það og viður-
kennt, en sú reynsla hefir ekki
á sýnilegan hátt breytt lífsskoð-
un þeirra. íslendingar hafa
aldrei litið svo á, að konungar
hefðu fengið vald sitt með guð-
legri ráðstöfun, heldur að tign
þeirra væri mannlegt skipulags-
atriði. íslendingar virtu festu
og kjark Kristjáns IX., þó að
stjórnarhættir hans og Estrups
væru þeim ógeðfelldir. Friðrik
VIII. og Kristján X. hafa verið
sérstaklega skylduræknir kon-
ungar og starfað vandlega á
þingræðisgrundvelli. íslending-
ar hafa metið þá líkt og Banda-
rikjamenn gera við forseta, sem
þeir hafa valið sér og þykir
róðursmaður, sem er allra æski-
legastur og afkasta- og áhrifa-
mestur fyrir andnazista um
gjörvallan heirn. Vinnandi fólk
í Bretlandi, Bandarikjum, Frakk
landi, Póllandi og öðrum minni
ríkjum, ættu að fá tækifæri til
þess að hlýða á hvert einasta orð,
sem hann segir, svo fremi að
hægt sé að koma því við. Samtök
Gyðinga ættu að ráða hann fyrir
há laun til þess að halda áfram
á sömu braut. Ef honum þætti
erfiðið of mikið, gætum við Eng-
lendingar séð sendimönnum frá
útbreiðslumálaráðuneyti Göbb-
eis fyrir tækifærum til ræðu-
halda í Englandi. Eg efa ekki, að
Bandaríkin myndu veita slíkum
trúboðum fulla lögregluvernd,
meðan þeir væru að sinna störf-
um sínum þar í landi. Við mynd-
um telja það ólán, ef eitthvað
kæmi fyrir Göbbels. Líf hans er
dýrt og 'rödd hans tilheyrir
mannkyninu.
Það er næsta undarlegt, að
Þýzkaland nazistanna skuli ótt-
ast orð svo mjög sem raun ber
vitni um, þrátt fyrir allar þess
flugvélar, fallbyssur, stormsveit-
ir, flokkslögreglu og hersveitir.
Þessi ákveðna og ósveigjanlega
þjóð hræðist hvíslið eitt, þótt
hún sé reiðubúin að veita hern-
aðarlegt viðnám. Nazistar segja,
að við séum úrkynjaðir vesaling-
ar, lýðræðissinnar, gersneiddir
allri föðurlandsást, en samt lát-
um við okkur það engu varða,
hvað um okkur er sagt. Okkur
er gerð mikil þægð, með því að
skoðanir nazista séu fluttar, og
við stuðlum að því. Bismarck við-
mikið til koma í vandasamri
tignarstöðu.
Þessi aðstaða íslendinga er
sérkennileg fyrir þá. Þeir meta
einkis tildur konungdómsins,
heldur eingöngu alvöru og festu
trúnaðarmanns þjóðfélagsins í
æðstu stöðu.
Hneigð íslendinga að þjóð-
veldisstefnu, er arfur frá fyrstu
forfeðrum, sem byggðu landið.
En lega landsins skapar íslend-
ingum aðra sérstöðu. ísland er
mitt úti í Atlantshafi og nær
Ameríku en Evrópu. Þegar Ev-
rópustyrjöld skellur á, þar sem
England er annarsvegar en meg-
inlandsþjóð hinn aðilinn, er ís-
land svo að segja um leið hætt
að hafa tengsli við meginlandið.
í Napóleonsstríðinu og í heims-
styrjöidinni miklu hafði ísland
mjög lítil skipti við Norðurlönd,
einkum er á leið og styrjöldin
harðnaði. í bæði skiptin höfðu
íslendingar nokkur skipti við
England, og í heimsstyrjöldinni
við Bandaríkin. Ef til styrjald-
ar kemur á næstu árum, er eitt
víst. ísland og Norðurlönd munu
lítið ná saman með verzlun og
viðskipti. Hvort ísland verður
algerlega að lifa af því, sem
landið gefur af sér, eða að það
getur átt skipti við Ameríku,
skal engu spáð um. En hvað
sem líður góðum vilja frænd-
þjóðanna norrænu, þá mun
þeim undir þvílíkum kringum-
stæðum verða erfitt um vik, að
eiga skipti við einbúann í At-
lantshafi.
Mér hefir þótt hlýða, eftir
hina miklu heimsókn tíginna og
ágætra frænda frá Norður-
löndum, að freista að líta yfir
skipti norrænna þjóða. Reynsl-
an virðist sanna, að engin
Norðurlandaþjóð geti notið
sín nema að hún sé fullkomlega
frjáls og finni engin formleg
bönd hlekkja sig við aðra þjóð,
þótt skyld sé. En um leið og
Norðurlandaþjóðirnar . hafa
komið málum sínum fyrir á
þeim grundvelli, þá eru hin
beztu skilyrði fengin fyrir vin-
samlegri sambúð, með marg-
háttuðum gagnkvæmum ávinn-
ingi.
í skiptum Dana og íslendinga
er eitt viðkvæmt atriði, auk
þeirra, sem samband.ssáttmál-
inn fjallar um. Og þetta atriði
eru handritin að gullaldarbók-
menntum íslendinga, sem
geymd eru í Danmörku frá þeim
tíma. þegar Kaupmannahöfn
var raunverulega höfuðborg ís-
lands, og háskóli Danmerkur
vísinda- og embættaskóli ís-
lendinga. í augum íslendinga
verða þessi handrit hið sama í
viðbúð Dana og íslendinga eins
og Elsass og Lothringen voru í
augum Frakka frá 1871 til 1918.
íslendingar vita að þeir eiga
þessi handrit að guðs lögum, og
munu fylgja því fram með fullri
(Framh. á 4. síöu)
hafði einu sinni orð, sem við
megum gjarna minnast: — Ef
rikið Austurríki-Ungverjaland
hyrfi, þá yrði maður að búa
það til. — Það er einmitt þannig
með hinn mælska vin okkar.
Söknuðurinn yrði mikill og sár.
Perth lávarður hefir víða farið
og er gamalreyndur sem starfs-
maður utanríkismálaráðuneyt-
isins brezka. Hann hefir lengi
verið ritari Þjóðabandalagsins
og sendiherra Englendinga í
Ítalíu og auk þess er hann
„fæddur heiðursmaður“, eins
og Ameríkumenn segja. Hann
getur ekki gert sér neina
von um að keppa við Göbbels.
Hann mun að vísu láta í ljós
ýmsar staðreyndir öðru hvoru,
en það verður aðeins sem und-
irleikur undir einleik hins
mikla meistara. Þjóðverjar voru
mjög óánægðir með skipun
hans og töldu hana jafnvel
einskonar hnefahögg, en til
þess er engin önnur ástæða en
óttinn við sannleikann.
Það er i sjálfu sér ægileg á-
kæra gegn ríkisstjórn, ef hún
óttast utanaðkomandi orða-
sveim. Sú stjórn, sem stendur á
heilbrigðum grundvelli, kærir
sig kollótta um erlenda gagn-
rýni. Sé gagnrýnin réttmæt,
tekur stjórnin hana til greina
og breytir um háttu samkvæmt
henni. Sé gagnrýnin aftur á
móti óréttmæt, styrkir hún að-
eins aðstöðu stjórnarinnar
gagnvart þjóðinni.
Stjórn Hitlers lætur gera hvert
einasta erlent blað upptækt, ef
í því er eitthvað, sem henni
Enn um
jarðhitann
Eitír Bjarna Bjarnason
alpingismann
Nokkrar umræður hafa orðið
í Tímanum nú í sumar um jarð-
hitann. Tel ég það vel farið.
í greinum um þetta efni hafa
komið fram atriði og sjónar-
mið, sem ætla mætti að væru á
annan veg en raun ber vitni um,
sjónarmið, sem virðast vera
svipuð eins og almennt áttu sér
stað fyrir 10—20 árum, þegar
lítil reynsla var fyrir hendi um
ágæti jarðhitans. Nú hafa menn
yfirleitt um allmörg undanfarin
ár notið skýringa og uppeldis í
sambandi við þetta stórmerka
mál.
í bréfi úr Árnessýslu, sem
birtist í Tímanum í vor og varð
þess valdandi að nokkrar grein-
ar hafa birzt um nýjar aðgerðir
í sambandi við heita staði, var
bent á átök Jónasar Jónssonar
í þessu máli og nú vill svo vel
til, að hann ritaði í síðustu blöð
Tímans um Reyki í Ölfusi. Hann
rifjar upp sögu jarðakaupanna
þar, hvað framkvæmt hafi ver-
ið nú þegar á þessari eign, enn-
fremur bregður hann upp mynd
af því, sem hann hugsar sér að
þarna beri að gera í framtíð-
inni. Enn er þetta ný lexía fyrir
almenning til viðbótar því, sem
reynzlan er búin að kenna í
sambandi við skólana, sem jarð-
hita njóta, athafnir ríkis og
Reykjavíkurbæjar í sambandi
við hitaveituna o. fl. mætti
nefna.
Ég treysti því opinbera:
sveita-, bæja- eða sýslustjórn-
um og einkum þó ríkisvaldinu
betur til þess að fara skynsam-
lega með þessi ómetanlegu verð-
mæti en einstökum mönnum. Á
þessari skoðun minni er það
byggt, að ég hefi nokkur undan-
farin þing verið meðflytjandi
að frv. um eignar- og notkunar-
rétt jarðhita og meðferð á jarð-
hitasvæðum. Vegna sérstakfa
sjónarmiða ýmissa þingmanna,
sjónarmiða, sem við flutnings-
menn þessa frv. telj um þröng
og óviturleg, hefir málið verið
tafið. Samkvæmt þessu frv.
eignast rikissjóður forkaups-
rétt á öllum jarðhita, þá fær þjjð
opinbera sérstaka eignarnáms-
heimild á jarðhita, ennfremur
er ger't ráð fyrir aðstoð ríkisins
til borunar og annarra rann-
sókna á jarðhitasvæðum.
Milliþinganefnd hefir nú
starfað í sambandi við þetta mál
og þegar skilað áliti. Vænti ég
fastlega aö frv. okkar Jörúndár
Brynjólfssonar, máske eitthvað
breytt, verði lögfest á þessu ári.
, (Framh. á 3. síðu)
fellur miður. Njósnarar eru
sendir urn hverja einustu götu í
þýzkurn borgum til að grennsl-
ast eftir hvort „grunsamlegur“
borgari hlustar á útvarp frá
Englandi eða Frakklandi. Einka-
bréfin eru jafnvel háð ritskoð-
un, hvað þá annað. Sú stjórn,
sem þannig breytir, hlýtur að
efast um sinn eigin grundvöll.
Það hlýtur að vera hræðilegt að
lifa á þenna hátt. Það er ekki
einungis að ýmsar stefnur og
hugmyndir frá Englandi, Ame-
ríku, Norðurlöndum, Sviss og
Frakklandi seitli inn í landið,
þrátt fyrir allar þessar hindr-
anir, heldur eru þær athugaðar
með sérstaklega nákvæmri at-
hygli, af þeim fjölmörgu Þjóð-
verjum, sem þær ná til. Því
meira sem stjórnin reynir að
halda þessurn skoðunum frá
þjóðinni, þess áhrifaríkari verða
þær, þegar þær seitla gegn um
hindranirnar.
Þýzka stjórnin gerir sér
mikið far um að sannföéra
þjóðina um að verið sé að eiri-
angra landið. Sennilegt er, að
hinu öfluga þýzka útbreiðslu-
málaráðuneyti takist með þeim
sterku tökum, sem það hefir á
blöðum og útvarpi, að útbreiða
þessa kenningu -meðal þjóðar-
innar. Enda er nokkur sann-
leikur í þessu, og það er aldrei
til neins að fela sannleikann.
Það er einmitt verið að koma á
bandalagi hervæddra og her-
væðandi þjóða til þess að veita
í sameiningu viðnám gegn vænt-
anlegum árásum af hálfu naz-
ista. Við reynum að gera þetta
i