Tíminn - 12.08.1939, Blaðsíða 4

368
TÍMIM, langardaginn 12. ágást 1939
92. blað
Yfír landamærm
1. Barði Guðmundsson, sem talinn
er sagnfræðingur, hefir vakið undrun
erlendis. Hann hefir á norrænum
sagnfræðingafundi þótzt vita betur en
Landnáma og haldið því fram að
landnámsmennirnir hafi aðallega ver-
ið Danir og Svíar! Sennilega fær
Barði kross hjá Stór-Dönum fyrir
þessa kenningu, en meðal annarra
hefir hún vakið spaug og hlátur.
2. Kommúnistablaðið segir að árlega
megi byggja hér stórvirki eins og
hitaveituna og Sogsvirkjunina, ef
komið væri á kommúnistisku stjórnar-
fari. Það sanni framfarirnar og nýju
verksmiðjurnar í Rússlandi. Blaðið
hefði öllu heldur mátt nefna Þýzka-
land, ef það hefði viljað vitna í verk-
legar framfarir, því þar eru þær enn
stórfelldari. En í tilefni af þessum hug-
leiðingum væri ekki úr vegi að spyrja
blaðið: Heldur það að kommúnista-
bylting myndi skapa þau hráefni í
landinu og þann erlenda gjaldeyri,
sem þarf til þess að gera verk eins
og hitaveituna og Sogsvirkjunina eða
verður þá hægt að gera þau úr engu?
Það væri alveg tilvalið fyrir Arnór
að spreyta sig á þessu.
3. Kommúnistablaðið segir í gær, að
„þjóðin hafi ekki efni á því að ala
hálaunaða braskara“. Er þetta sneið
frá formanninum „inn á við“ til for-
mannsins „út á við“?
4. Vísir og Morgunblaðið halda á-
fram að rugla um það, að Kaupfélag
Rvíkur sé kommúnistiskt. Þetta hef-
ir verið marghrakið hér í blaðinu, svo
ekki gerist þörf fyrir að hrekja það
enn einu sinni. En það lýsir því vissu-
lega, að íhaldsblöðin séu lengi að læra
af reynslunni, því frá fyrstu tíð hafa
þau reynt að stimpla allt, sem var
andstætt þeim kommúnistiskt, kaup-
félögin, Pramsóknarflokkinn, Tímann
o. s. frv. Þetta hefir engan árangur
boriö í þá átt, sem blöðin hafa ætlazt
til, og eins verður það nú. En afleið-
ingin getur orðið sú, að menn fari að
skella skolleyrunum við öllum hrópun-
um um kommúnistahættu og varist
hina raunverulegu hættu því ekki eins
og vera ber. Sagan um strákinn, sem
hrópaði alltaf: Úlfur, úlfur, og fékk svo
enga hjálp, þegar úlfurinn kom, getur
endurtekið sig. Ef íhaldsblöðunum er
annt um raunverulega baráttu gegn
kommúnistum ættu þau að leggja þessi
fíflslætí niður, og stimpla kommúnisma
það sem kommúnismi er, en ekki
annað. x+y.
Töðnfciiguriim og
fóðrun kúnna í vetur.
(Framh. af 2. síSu)
í nautgriparæktarfélögum eru,
kúm sínum vothey. En það þurfa
að vera allir, 100%. Minnist
þessa, þegar þið farið að slá
hána. Setjið hana beint i gryfj-
una. Sparið ykkur tíma með því.
Tryggið ykkur betra fóður með
því. Tryggið kúnum betri heilsu
með því. Látið mig sjá að hlut-
fallstala bændanna, sem gefa
vothey, vaxi, svo ég að ári geti
nefnt hærri tölu en 60%, er ég
tala um þá, er gefa vothey.
Víða á landinu er fé gefin taða
að meira eða minna leyti. Sú
taða er nú víða ágæt. En þvi
fylgir líka sá galli, að hættara
er við því að ormalirfur, sem í
henni eru, hafi ekki drepizt, og
féð geti því aftur fengið í sig
orma, þó að þeir séu hreinsaðir
úr því einu sinni. Verið því við
því búnir að þurfa að gefa oi;ma-
lyf tvisvar í vetur, þar sem þið
fóðrið fé á grænni töðu.
Páll Zóphóniasson.
Cr bæmum
Kvennasamtökin Vorboðinn
hefir starfrækt á' þessu sumri tvö
barnaheimili, þar sem um sjötíu börn
hafa fengið ókeypis tveggja mánaða-
dvöl. Barnahæli þessi hafa verið
starfrækt í skólahúsunum að Flúðum
í Hrunamannahreppi og Brautarholti
á Skeiðum. Af þessum börnum hafa
38 verið í Brautarholti og 32 að Flúð-
um. Öll eru börnin á aldrinum 6—11
ára. Á Flúðum hefir Stefán Jónsson
kennari verið umsjónarmaður í sum-
ar, en Þorgerður Jónsdóttir kennslu-
kona að Brautarholti. — Vorboðinn
hefir starfað um fimm ára skeið og
hefir á hverju sumri starfrækt barna-
heimili í Brautarholti. í ár færðist fé-
lagið það í fang, að hafa þessi dvalar-
heimili tvö. Þrjú síðastliðin ár hefir
félagið notið lítilsháttar styrks frá
ríki og bæjarfélagi til starfsemi sinnar.
Þingstúka Reykjavíkur
hefir tekið land á leigu skammt frá
Elliðavatni, alls rösklega þrjátíu dag-
sláttur að stærð. í fyrra haust og sum-
ar hafa templarar unnið að girðingu
um leiguland sitt, vegalagningu frá
Elliðavatni, gróðursetningu trjáplantna
og skálabyggingu. Er í ráði að vígja
þetta landnám templaranna á morg-
un sem skemmtidvalarstað. Landið er
að mörgu leyti vel til þess fallið;
nokkur hluti þess er í hraunjaðrinum
með gróðursælum lautum og verður
það svipfrítt þegar skógarplönturnar
þroskazt og vaxa, enda hentugt til
skóggræðslu.
í knattspyrnukappleiknum,
sem þreyttur var á íþróttavellinum
milli meistaraflokks Vals og K. R., sigr-
aði Valur með 6 mörkum gegn engu.
Sundsýning í Hveragerði.
Á morgun verður sundsýning hald-
in í sundlauginni í Hveragerði. Munu
sundmenn og konur héðan úr bænum
heyja þar kappsund og vatnsknattleik.
Verða þar meðal annars margt af
hinu bezta sundfólki úr Ármanni, Ægi
og K. R. Sundlaugin í Hveragerði hef-
ir nú verið starfrækt um rösklega eins
árs skeið. Ungmennafélag Ölfusinga
byggði laugina við lítil efni og naut til
þess forgöngu Lárusar Rist sundkappa.
Er laugin þó að flestu leyti vönduð og
33% metri að lengd. Næsta sumar er
f"rirhugað að lengja laugina, svo að
hún verði 50 metra löng, og þá lengsta
laug landsins. Að laugarinnar hefir
verið mikil þörf sést meðal annars á
því, að yfir 100 manns á dag hefir oft
synt í lauginni í sumar og stundum
jafnvel á þriðja hundrað manns. —
í sambandi við sundsýninguna á
sunnudaginn mun Ungmennafélag Öl-
fusinga efna til hlutaveltu í Hvera-
gerði og danskemmtunar að henni
lokinni.
Helgi Hávarðsson
heitir nýsmiðaður vélbátur, er var
hér í Reykjavík nýlega. Er hann einn
af þremur bátum, sem verið hafa í
smíðum í Innri-Njarðvíkum hjá Peter
Vigelund skipasmíðameistara. Bátur-
inn er eign Sveinlaugs Helgasonar á
Seyðisfirði, 27—28 smálestir að stærð
og einn af bátum, er fiskimálanefnd
styrkti smíði á.
Minningarrit
Kvennaskólans á Blönduósi var gefið
út í sumar, í tilefni af 60 ára afmæli
skólans. Ritið er saga kvennaskólanna
á Norðurlandi, yfir tímabilið frá 1879
—1939. Bókin er prýdd fjölda mynda
og byrjar með tveimur ágætum
kvæðum. Minningarritið fæst keypt
hjá Jóninnu Pétursdóttur, Gimli,
Reykjavik.
I»cir mega fá
langt siiniarírí.
(Framh. af 2. síðu)
vona, að lýðræðisflokkarnir
byrji innbyrðis deilur og þá
bera byltingarmenn olíu á eld-
inn. Og þá vilja þeir að félags-
dómur sé í engu eða litlu áliti,
og traðka megi dómum hans.
Fyrir nokkrum árum, þegar
Framsóknarmenn stóðu fyrir
harðri sókn til að umbæta
dómaskipun landsins, varð ég
þess var, að verkamenn í Hafn-
arfixði fylgdu þeirri umbóta-
viðleitni með fullri samúð, og
töldu það sitt mál. Hinn fátæki
erfiðismaður finnur flestum bet-
ur hver andstygð er að hafa
spillt og úrelt réttarfar. Nú hafa
þessir sömu menn fundið alveg
sérstaklega hve óafsakanlegur
er svefn félagsdóms á réttlætis-
máli þeirra. Þeir skulu vita það,
að Framsóknarflokkurinn hefir
ekki tekið sér ævarandi sumar-
leyfi í réttarfarsmálum. Eftir
fáar vikur kemur Alþingi saman
aftur að nýju. Og eitt af þeim
málum, sem barizt mun verða
fyrir af hálfu manna í Fram-
sóknarflokknum mun verða
djúptæk umbót á félagsdómi, til
að tryggja það, að hann vinni
sleitulaust eins og sæmilegur
kviðdómur að því að fá hik-
lausan úrskurð á hverju máli.
Vel má vera að formsbreyting
verði ekki nægileg, heldur þurfi
aðrar umbætur, er snerta val
manna í dóminn. Mega dóm-
endur í félagsdómi vel minn-
ast þess, að Framsóknarmenn
hafa haldið fast á málum við ó-
fullkomna dómstóla, þó að við
þá menn væri að etja, sem
meira höfðu sér til ágætis en
sumir þeir nýliðar, sem sofa nú
á máli Hafnfirðinga, og urðu
þó þær lausnir á málunum, að
alþjóð manna fékk rétt sinn
betur tryggðan. En þeir þing-
flokkar, sem stóðu að myndun
félagsdóms með margra ára
starfi, munu ekki láta þennan
nauðsynlega dómstól verða að
engu, vegna ófullkominna
vinnubragða. Þess mun verða
minnst, að ofbeldi Héðins Valdi-
marssonar og núverandi félaga
hans hefir um mörg undanfarin
ár verið skaðsamleg sýking í ís-
lenzku félagslífi. Þeirri sýki
verður ekki útrýmt nema með
viturlegum lögum og viturlegri
framkvæmd réttra laga.
Alþingi það, sem saman kemur
í vetur, má ekki hika við að
gefa þeim starfsmönnum, sem
sofa á verðinum, ævarandi sum-
arleyfi úr þjónustu ríkisins, ef
ekki er unnt með öðru móti að
tryggja vinnufriðinn í landinu.
J. J.
SILFURREFIR.
Ég hefi ákveðið að selja silfurrefi í haust með mjög mikið
lækkuðu verði frá því sem verið hefir.
Að kaupa á réttum stað sparar peninga.
Ásgeir Guðmundsson,
Krossanesi, Strandasýslu. — Símstöð Norðurfjörður.
'T í M I N N er víðlesnasta auglýsingablaðið!
182 William McLeod Raine: FlóttamaSurinn frá Texas 183
þverlækur í aðallækinn, eftir lægð ofan
úr hæðinni. Hafði Barnett haldið áfram,
niður með aðallæknum, eða farið upp
með litla læknum?
Á lækjamótunum sáust för eftir hross,
en lítið var upp úr þeim að hafa. Eina
örugga leiðin var að fylgja báðum lækj-
unum.
Clint fannst miklu sennilegra að Bar-
nett hefði fylgt aðallæknum, svo hann
ákvað að láta Bob fara upp með litla
læknum.
— Farðu gætilega, drengur minn,
sagði hann. — Ef þú sérð hann skaltu
koma þér í skjól og hleypa af skoti og
þá flýti ég mér til þín. Þú skalt ekki
reyna að handtaka hann einn. Hefir þú
skilið mig?
— Já, pabbi.
— Hafðu opin augun og farðu hægt.
Ef þú kemur að stað, þar sem hann gæti
legið í launsátri, skalt þú ganga úr
skugga um hvort svo sé, áður en þú held-
ur lengra.
Clint reið hægt áfram. Hann horfði
niður með læknum og gætti hvort hann
sæi ekki hesti Barnetts bregða fyrir.
Hann leit einnig upp geirann, upp með
litla læknum, alltaf öðru hvoru.
Eitt sinn, er hann leit upp með litla
læknum, sá hann manni bregða fyrir um
leið og hann fór framhjá efstu runnun-
um í geiranum. Hann hélt til krikans,
þar sem hálsarnir lágu saman.
Prescott rak upp veiðimannaóp, keyrði
hest sinn sporum og hleypti þvert úr
leið.
XIX. KAFLI.
Taylor vissi að nú myndi draga að úr-
slitunum, þegar hann sá reiðmennina
tvo koma niður í dalinn. Hann hefði
getið sér þess til, þó hann hefði ekki séð
glampa á rifflana. Þessir menn höfðu
stanzað við réttina, spurt og fengið svör
og þess vegna fóru þeir þessa leið.
Taylor treystist ekki að komast undan
með hraðanum einum saman. Þarna var
bert land, að undanteknum skógarslæð-
ingnum á lækjarbökkunum og hann yrði
því fljótlega handsamaður. Hann varð að
bíða kyrr unz leitarmennirnir væru
komnir niður í dalinn. Þegar hann kom
að lækjamótunum beygði hann til
vinstri og vonaði að leitarmennirnir
myndu fylgja fylgja þeirri leiðinni, þar
sem skógarrunnarnir væru þéttari. Hann
var í hvarfi við runna, meðan feðgarnir
stönzuðu við lækjarmótin og sá þá fara
sína leiðina hvorn. Snöggvast lék þetta
bitra glott um munn hans. Sífellt sama
óheppnin. Engir rúnnar voru ofar til að
skýla honum. Hann yrði annaðhvort að
berjast eða láta flæma sig út á bersvæði,
nema hann gæti þvingað leitarmenn og
„Godaloss“
fer á mánudagskvöld 14. ágúst,
um Vestmannaeyjar, til Leith
og Hamborgar.
M.s. Dronning
Alexandrine
fer mánudaginn 14. þ. m. kl. 6
síðdegis til ísafjarðar, . Siglu-
fjarðar, Akureyrar. Þaðan sömu
leið til baka.
Skipaafgrelðsla
Jes Zimsen
Tryggvagötu. Sími 3025.
Ctbreiðið TÍMANN
Áætlunarferðir að
KI r k jubæ ja r klaustri:
Frá Reykjavík á þriðjudög-
um. — Til Reykjavíkur á föstu-
dögum.
Afgreiðsla í Reykjavík:
á B. S. f.
ÁgHstmánuður 1914.
(Framh. af 3. síðu)
stað austur með borginni til
móts við franska herinn.
Þessi breyting gaf Frökkum
miklu betri vígstöðu en ella, þar
sem þeir gátu eftir þetta gert
hliðarárásir á þýzka herinn frá
París.
Þessi breyting á áætlun
Schlieffens varð hinsvegar bein
afieiðing af því, að hægri armur
þýzka hersins var ekki eins
sterkur og þörf krafði og mun
veikari en Schlieffen hafði gert
ráð fyrir. Hann hafði ætlazt til
að Þjóðverjar hefðu vinstri arm-
inn miklu veikari, en Moltke
yfirhershöfðingi hafði styrkt
hann á kostnað hægi'a armsins,
án þess að þess væri þörf. Auk
þess hafði hann látið senda
nokkrar herdeildir úr hægra
arminum til Austur-Prússlands,
án þess að Hindenburg, sem var
yfirstjórnandi þar, hefði beðið
um slíka aðstoð.
Ástæðan til þess að styrkur
hægra armsins hafði verið
skertur, var fyrst og fremst sú,
að þýzka herstjórnin vanmat
getu Frakka. Þýzka hernum
hafði gengið allt að óskum til
þessa og hann taldi sig hárviss-
an um sigur. Hann gætti þess
ekki, að hér eftir átti hann
orðið langtum verri aðstöðu.
Hann var kominn langt inn í
fjandmannalar.d, járnbrautir og
vegir að baki hans höfðu verið
eyðilagðir, og allir flutningar til
hersins því erfiðir. Her Frakka
hafði hinsvegar ágæta aðflutn-
inga og íbúarnir veittu honum
allan mögulegan stuðning. Þrátt
fyrir undanhaldið hafði hann
ekki beðið neinn þýðingarmik-
inn ósigur og meðal hans var
eldlegur áhugi fyrir því að láta
fjandmennina finna, að hann
gat veitt þeim verðskuldaðar
móttökur.
í Marneorustunum, sem voru
háðar fyrstu dagana í septem-
ber, snerist líka stríðsgæfan.
Þá var framsókn Þjóðverja
hrundið og þeir hraktir til baka.
Þar með var sú von þeirar fallin,
að geta unnið skyndisigur á
Frökkum og horfurnar fyrir
þeirra eigin ósigri orðnar mikl-
ar, þar sem Bandamenn voru á
ýmsan hátt betur búnir undir
langvinna styrjöld.
En í lok ágústmánaðar 1914
virtist flestum að Schlieffen-
áætlunin myndi heppnast, og
óneitanlega bendir margt til
þess, að hún hefði gert það, ef
henni hefði verið nákvæmlega
framfylgt.
Framh. Þ. Þ.
GAmla bíó“*°*~—
Samkeppni
stálsmiðjanna
Afar spennandi mynd um
ægilega samkeppni milli
verksmiðja vestan hafs. —
Myndin er gerð eftir sög-
unni ,,BIG“, eftir Oven
Francis.
Aðalhlutv. leikur:
VICTOR MCLAGLEN.
Myndin bönnuð börn-
um innan 14 ára.
nýja bíó—
Gull og jörð
Söguleg stórmynd frá
Warner Bros, gerð eftir
hinni frægu sögu Clements
Ripley. j
Aðalhlutv. leika:
GEORGE BRENT,
OLIVA DE HAVILLAND, í
CLAUDE RAINS o. fl. I
Börn fá ekki aðgang. j
Heildverzlun
Þórodds E. Jónssonar
Reykjavík — Hafnarstræti 15. — Sími 2036.
kaupir ætíð hæsta verði gegn staðgreiðslu:
uu,
Ullartuskur.
Gærur,
Garnir,
Hiiðir,
Æðardiiu,
Kálfskinn,
Selskiim,
Lambskiim
Refaskinn,
Hrosshár,
Rjiipur.
IJ rvalspitgepðir
Jónasar Jónssonar
Samband ungra Framsóknarmanna gefur á þessu ári
út nýtt bindi af ritgerðasafni Jónasar Jónssonar og verð-
ur það álíka stórt og það, er kom í fyrra vetur, Merkir
samtíðarmenn. Verð þess verður og hið sama, fimm krón-
ur óbundið, en 7.50 1 snotru shirtingsbandi. Verður band-
ið þrennskonar, brúnt, grænt og rautt.
Eins og kunnugt er og áður hefir verið skýrt frá hér
í blaðinu, verða í hinu nýja bindi greinar frá æskuárum
Jónasar og birtust flestar þeirra í Skinfaxa, ungmenna-
félagsblaðinu, á sínum tíma. Þessar greinar voru þá und-
anfari almennrar æskulýðsvakningar í landinu og jafn-
framt túlkun á þeim skoðunum, sem ungt fólk ól í brjósti,
en ekki höfðu áður fallið í einn farveg.
Útsölu á bókunum og áskriftasöfnun verður hagað á
sama hátt og áður, þannig að bókaútgáfan hefir um-
boðsmenn í öllum sveitum og kauptúnum, sem taka á
móti áskriftum og áskriftagjaldi, ef borgað er fyrirfram.
En ef menn óska þess geta þeir sent pöntun sína til Jóns
Helgasonar, pósthólf 961, Reykjavík, eða hringt í síma
2353. Einnig munu áskriftarlistar liggja frammi á af-
greiðslu Tímans í Reykjavík.
Bókaútgáfa S. U. F. heitir jafnframt á umboðsmenn
sína til dugnaðar í starfi fyrir sambandið og málefni
þess og væntir þess, að áskriftalistarnir verði sendir út-
gáfunni svo fljótt, sem tími og ástæður til áskriftasöfn-
unarinnar leyfa.
Einkeimilegt,
ef satt er.
(Framh. af 1. síðu)
„að sambandslagasamningnum
verffi sagt upp eins fljótt og lög
standa til“, og þar af leiffandi
er ríkisstjórnin og flokkurinn
reiffubúinn „að vinna aff því“.
Ríkisstjórnin og Framsóknar-
flokkurinn lítur svo á, aff sam-
bandslagasamningnum eigi aff
segja upp meffal annars til þess,
að „vér tökum utanríkismálin
aff fullu í vorar hendur“, og þar
af leiffandi er ríkisstjórnin og
Framsóknarflokkurinn reiffubú-
in til þess aff íhuga effa láta í-
huga, „á hvern hátt utanríkis-
málum vorum verði komiff fyrir
bæffi sem haganlegast og tryggi-
legast“, enda telur ríkisstjórnin
sér skylt aff gefa því máli al-
veg sérstakan gaum“.
(Alþt. 1928, D 413—414).
Magnús Guðmundsson til-
kynnti fyrir hönd íhaldsflokks-
ins og Héðinn Valdflnarsson
fyrir hönd Alþýðuflokksins, að
afstaða þessara flokka væri hin
sama og fram hefði komið í yf-
irlýsingu Tryggva Þórhallssonar.
Til þess að taka af allan vafa
um það, að Sjálfstæðisflokkur-
inn nýi hefði sömu afstöðu í
þessu máli og íhaldsflokkurinn
hafði, lýsti Ólafur Thors stefnu
Sjálfstæðisflokksins í þessu
máli á þingi 1937 á eftirfarandi
hátt:
„Viff íslendingar viljum nota
heimild 18. gr. sambandslaga
samningsins til þess aff kref jast,
aff strax eftir árslok 1940 verffi
byrjað á samningum um endur-
skoffun sambandslaganna. í öffru
lagi viljum viff enga samninga
gera í staðinn, heldur hagnýta
ákvæffi sömu greinar um aff feila
samningana meff öllu úr gildi
þremur árum eftir að þessi end-
urskoðunarkrafa kemur fram“.
(Alþt. 1937, D 16.).
Hermann Jónasson skýrði frá
því við sama tækifæri, að stefna
Framsóknarflokksins væri hin
sama í þessu máli og hún var
1928 og samskonar yfirlýsingu
gaf Héðinn Valdimarsson fyrir
hönd Alþýðuflokksins. Héðinn
lýsti því ennfremur yfir, bæði
1928 og 1937, að Alþýðuflokkur-
inn vildi slíta konungssamband-
inu. Frá hinum flokkunum ligg-
ur ekki fyrir nein yfirlýsing um
afstöðuna til konungsins.
Á þingi 1937 var samþykkt að.
hefja undirbúning að því, að
ísland tæki utanríkismálin í
sínar hendur. Allir flokkar stóðu
að þeirri ályktun. Nánari til-
lögur um þetta mál átti að
leggja síðar fyrir þingið, en það
hefir enn ekki verið gert.
Síðan hefir ekkert það gerzt,
sem gefur til kynna breytta af-
stöðu hjá flokkunum.
Ummæli Staunings um „að
íslenzkir stjórnmálaflokkar hafi
ekki tekið afstöðu til sambands-
málsins", koma því æði hjákát-
lega fyrir sjónir, ef þau eru rétt
eftir honum höfð, og virðast
benda til að honum sé ókunn-
ugt um þessar yfirlýsingar
flokkanna. Þ. Þ.