Tíminn - 17.10.1939, Blaðsíða 3

120. blað
TÍMINN, þrigjiidaginn 17. okt. 1939
479
B Æ K U R
Föruinenn I, 322 bls. —
Verð 10 lcrónur í bandi,
8.50 ób.
Fyrir skömmu síðan er komin
út stór, ný bók eftir Elínborgu
Lárusdóttur, fyrsta hefti af
þriggja binda ritverki, er skáld-
konan mun hafa nær lokið að
semja.
Elinborg er áður vel kunn öll-
um þeim, er nokkuð fylgjast með
á sviði íslenzkrar sagnagerðar.
En skemmst er það af þessari
nýju bók að segja, að með henni
hefir skáldkonan aukið veg sinn
drjúgum og mun hún hiklaust
verða talin bezta bók hennar. Og
ef framhaldið verður eigi síðra
en byrjunin, hefir hún hér skap-
að sérkennilegt ritverk, sem mun
lengi í metum haft.
Sagan gerist líklega á þriðja
fjórðungi nítjándu aldar eða þar
um bil og margar höfuðpersónur
hennar eru umrenningar eins og
nafnið bendir til. Af förumönn-
unum, sem bókin lýsir, má glögg-
lega kenna ýmsa þá, er nafn-
kenndastir eru í þeirra hópi á
sinni tíð og enn lifa i minning-
unni á vörum fólksins, svo
sem listamanninn stolta, Sölva
Helgason, og Jóhann bera, er
eitt sinn var vel efnum búinn
bóndi og sveitarhöfðingi. Inn i
frásagnirnar um förumennina
vefast glöggar og trúar lýsingar
á ýmsum þáttum hins daglega
lífs á þeim tímum, átrúnaði fólks
og hugarheimum.
Sú persóna bókarinnar, sem
mest sópar að, er Þórdis á
Bjargi, skapmikil, traust og
stjórnsöm og gjafmild við
snauða. Hún er af Efri-Ásætt-
inni, sem ávallt hefir fætt af sér
sterkgeðja konur, heiiar í hverj-
um leik, og færar um að bera
það, sem þeirra beið. Samkvæmt
arfsögninni var þó veiklyndi fal-
in í ættinni. Manni skilst, að
ættleggur Efri-Áskvenna verði
höfuðuppistaða ritverksins.
íslenzkir rithöfundar hafa til
þessa lítil skil gert förumönnun-
um og hefir Elínborg Lárusdóttir
þess vegna því víðara land að
nema á þessum vettvangi en ella
myndi. En þó mun það eitt ekki
hafa ráðið vali hennar, heldur
miklu fremur, að slíkt viðfangs-
efni er þeim að skapi, sem ríkir
eru að samúð og hlýhug til smæl-
ingjanna í þjóðfélaginu og
þeirra, sem lent hafa á ógæfu-
vegum. Hingað til hefir það vilj-
að snúast á þá sveif, að þessi
samúð Elínborgar yfirskyggði
listræna meðferð efnisins, að
boðunin í ritverkum hennar yrði
of bein og áróðurskennd, í stað
þess aðvera falin undir yfirborð-
inu, svo að hún grípi lesandann
tökum án þess, að hann veitti því
í rauninni eftirtekt. En í þessari
bók fellur þetta tvennt meira í
sama farveg og þess vegna nær
boðunin betur sínu marki en
annars hefði orðið. Hér er einnig
A N N A L L
Dánardægur.
Hinn 4. október _ andaðist að
heimili sonar síns ekkjan
Ingibjörg Sveinsdóttir. Ingi-
björg var ættuð vestan úr Eyr-
arsveit á Snæfellsnesi. Til
Reykjavíkur fluttist hún 25 ára
gömul og bjó þar síðan. Hún
hafði fyrir skemmstu (17. ág.),
átt 85 ára afmæli, var þá hin
hressasta og gladdist í hópi
barna sinna, barnabarna og
annarra vina.
Ingibjörg sáluga var afbragðs
kona, hún varrn starf sitt í kyrr-
þey, glaðlynd var hún, söngeisk
og hafði á yngri árum prýðis-
fallega rödd. Af bókum hafði
Ingibjörg mikið yndi, enda
kunni hún feiknin öll af göml-
um sögnum, kvæðum og göml-
um lögum.
Mann sinn, Þórð Breiðfjörð
Þórðarson, missti hún fyrir
rúmum 6 árum eftir langa sam-
búð.
Börn Ingibjargar þrjú, eru
öll á lífi. Eru þau Áslaug for-
stöðukona, Haraldur stýrimað-
ur og Sveinn bankafulltrúi.
Börnum sínum var Ingibjörg
allt, vakin og sofin bar hún
hag þeirra fyrir brjósti.
Eins og hún hafði lifað, eins
bar dauða hennar að höndum.
Hún tók æfinlega mjúkum móð-
urhöndum á mönnum og mál-
efnum, lagði alltaf til hið bezta,
mildaði, þar sem hún kom því
við. Eins fór dauðinn að við
hana, hún lá aðeins 4 daga,
sofnaði að þeim loknum eins og
þreytt barn.
Hennar er gott að minnast.
meira stillt i hóf um óeðlilega
rómantík en í fyrri sögum Elín-
borgar.
Árbók Ferðafélagsins.
216 bls.
Árbók Ferðafélagsins er að
þessu sinni frábrugðin því, er títt
hefir verið um árbækurnar, að
nú fjallar hún einvörðungu um
íslenzka fugla, í stað þess að
hingað til hafa þær alltaf haft
inni að halda héraðalýsingar.
Fuglabók þessa hefir Magnús
Björnsson náttúTufræðingur
ritað og tekizt að gera hana
einkar aðlaðandi öllum al-
menningi, lýsingar og frásagn-
ir glöggar, en þó er einhver gam-
ansamur og hlýr blær yfir öllu
ritinu.
Ferðafélagið hefiT gert hana
vel úr garði að sínu leyti, papp-
írinn er sérstaklega vandaður
og bókin prýdd mörgum mynd-
um, af fuglum, hreiðrum þeirra
og eggjum, þar á meðal nokkr-
um litmyndum.
Þetta rit mun af mjög mörg-
um gripið fegins hendi og með
þakklæti til beggja aðila, höf-
undarins og Ferðafélagsins. Það
hátt, að málmur eða vökvi er
kældur, en þó ekki svo mikið,
að vökvinn nái að frjósa. Fryst-
ing þess, er frysta á, fer fram
með því, að vökvinn eða málm-
urinn umlykur og snertir það,
sem frysta á og snertingin helzt,
þar til hluturinn er gegn fros-
inn, en sá tími, sem til þess
þarf, fer skiljanlega eftir þver-
máli hans.
Við það að snerting fyrr-
nefndra efna fer fram, mynd-
ast ekki klakalag utan um
hlutinn, sem frystur er, og við
snertinguna er því greið leið
inn.
Frystingin verður örari, frost-
ið fær langtum fyrr yfirtökin í
hlutnum, heldur en við loft-
frystingu. Frostsellurnar verða
smærri, séu áðurnefnd efni
nægjanlega köld, og ná þær
ekki að sprengja vefina.
Munurinn verður sá, að t. d.
ef við tökum fisk, kartöflu eða
aðrar safavörur hraðfrystar og
þýðum þær upp í köldu, helzt
rennandi vatni, kemur í ljós, að
þær halda nákvæmlega sínu
fyrra ástandi, þ. e. a. s. þær eru
eins og þær voru áður en þær
voru frystar. Við náum ekki
meiri safa úr þeim, en náðst
hefði með því að kreista þær
nýjar.
Menn verða að hafa hugfast,
að ekki má þýða hraðfrystan
mat í heitu lofti eða vatni, því
að þá verður of ör útgufun úr
honum og verður hann þurr á
bragðið og missir mikið af efn-
um sínum. Sama gildir og urn
hægfrystan mat.
Sumir kunna e. t. v. að segja,
að ég komi nokkuð seint með
kenningar mínar, að þær hefðu
átt að vera komnar það tíman-
lega að menn hefðu getað hrað-
fryst öll sín ber o. s. frv.
Ástæðan fyrir því, að ég birti
þessa grein mína ekki fyrr er
sú, að ég hafði ekki fullkomnað
tilraunir mínar fyrr, en nú get
ég hiklaust ráðlagt hverjum
einasta manni, sem tækifæri
hefir til, að láta hraðfrysta ber
sín, tómata og grænmeti, ef ekki
í ár, þá næsta ár.
Allflest hraðfrystihús hafa
tækifæri til þess að hraðfrysta
grænmeti, og öll geta hraðfryst
ber. Ástæðan fyrir því, að öll
hraðfrystihús geta ekki hrað-
fryst t. d. kálhöfuð í heilu lagi
er sú, að þau hafa ekki öll salt-
pækilsfrystikör, en þau sem
það hafa ekki, geta fryst sund-
urtekin kálhöfuð.
Ég vona, að þessi nýjung eigi
eftir að verða landsmönnum til
mikils gagns og gróða, og ég veit
að það verða fleiri en ég, sem
hlakka til þess að fá ný blá-
ber og rjóma á jólunum og
páskunum og hvítkálsböggla á
þorranum.
P.t. Bíldudal 15/9. 1939
Guðni Þ. Ásgeirsson
frá Flateyri.
Vdur er nú
knnnugt
1. Að útvegun erlendra vara og allir að-
drættir til landsins eru miklum erfiðleik-
um bundnir.
2. Að lækiiar og aðrir heilsufræðingar telja
MJÓLK og MJÓUKURAFURÐIR einhverj-
ar þær hollustu fæðutegundir, sem völ er á.
3. Að mjólkin er nú frábær að g’æðum, bæði
hvað næringargildi og hætiefni snertir.
Dragið því ekki stundinni lengur
að stórauka neyzlu yðar á ofan-
greindum fteðutegundum. Y'ður er
það sjálfum fgrir beztu, og hags-
munir þjóðarinnar krefjjtist þess.
Garnir.
Uins og að undanförnu eru vel verkaðar
garnir úr heimaslátruðu fé keyptar í Garna-
stöðinni í Reykjavík. Greiðsla við móttöku.
Meðferð garnanna.
Þegar görnin er rakin, er náð í báða endana (sUtið frá vinstr-
inni og Ianganum) og görnin rakin tvöföld ofan í ílát með vatni
í. Þá er gorið strokið úr görninni (tvöfaldri, jafnþættri) og hún
um leið gerð upp í hespum um eitt fet á lengd og brugðið utan um
(eitt bragð), með báðum endunum eða lykkjunni. Síðan er salti
nuddað inn i hverja hespu og vel undir bragðið. Þá eru garnim-
ar lagðar niður f lagarhelt ílát og saltað vel í hvert iag. Ef ekki
myndast svo mikill pækiil, að fljóti yfir lagið, þá verður að láta
vel sterkan pækil á garnirnar (24 gráðu).
Þegar garnirnar eru sendar, má taka þær úr lagarhelda ílát-
inu og senda í kassa.
Happdrætti Háskóla tslands.
Slitnar garnir.
Tilkynnin
Garnirnar má helzt ekki slíta. Þær gamir, sem slitna og eru
í tvennu eða þrennu lagi, má hirða og láta spottana (2 eða 3) í
sömu hespuna. Þær garnir, sem eru slitnar meira en í þrennt, eru
ónýtar.
Vinninga þeirra, sem féllu árið 1938 á neðantalin númer,
hefir ekki verið vitjað:
Garnaslödin.
Símí 4241.
1. flokkur. A 7073, B 19389, B 24285.
10. —
A 11171, C 22608.
B 8609, A 12640, C 18133.
B 8069, B 11621, A 16609, C 18164, B 19460, A 23063, B 23307.
15365, C 18073, D 18433, CD 19649, CD 19975, A 22412.
A 8340, A 13998, C 19840, B 23304, B 24520.
D 4116, C 8713, B 9562, B 11901, C 14710, A 17297, C 18053.
B 1600, C 3345, A 3890, C 8685, C 9446, C 9587, 10441, B 10929,
C 13369 A 17551, C 18133, C 18149, A 22439.
C 1583, A 4124, D 4252, C 6826, C 9139, A 11512, C 12823, D 16534,
C 16867, C 18151, A 19017, A 20935, A 22542, C 23009, A 23093.
A 1322, C 1583, C 1782, AC 1990, C 2165, C 2175, A 2834, B 2849,
A 3140, C 3186, C 3239, C 3708, A 4055, B 4580, B 5851, A 6386,
B 6755, C 6818, C 6820, B 6987, B 7310, A 7535, A 7822, C 7957,
B 8015, C 8133, C 8182, B 8773, C 8961, A 9307, A 9529, ABC 9665,
10448 B 10839 A 10947, A 11640, C 11934, C 11948, A 12334, A 12796,
A 13169, A 13203, B 14517, C 14719, C 14894, B 14970, 15434,
A 16364, C 16594, A 16624, A 16931, C 17253, B 17329, C 17837,
C 17908, B 18017 B 18042, C 18131, C 18142, C 18145, C 18155,
C 18159, C 18165, C 18427, D 18791, A 19306, C 19321, C 19475,
B 20946, B 20980, A 21416, D 22552, A 22701, B 23139, D 23387,
B 23647, B 24471.
Samkvæmt 18. gr. reglugerðar Happdrættisins verða þeir
vinningar eign Happdrættisins, sem ekki er vitjað innan 6 mán-
aða frá drætti. Happdrættið vill þó að þessu sinni greiða vinn-
inga þá, sem að ofan getur til 1. des. 1939. Eftir þann tíma verða
vinningarnir ekki greiddir. Vinningsmiðar séu með áritun um-
boðsmanns, eins og venja er til
Reykjavík, 27. sept. 1939.
HappdrætÉf ISáskóla íslands.
er hið líklegasta til þess að
opna augu fólks og leiða til auk-
ins skilnings á fuglunum og
lifnaðarháttum þeirra, leiða það
til sjálfstæðra og hugþekkra at-
hugana á mörgum fyrirbrigðum
náttúrunnar, og gefa því ást á
fuglunum, gróðrinum og öllu
hinu villta lífi. Enn er tilfinn-
ingum svo margs íslendings
gagnvart fuglum og dýrum harla
ábótavant, að ekki veitir af of-
urlítilli siðabót. Meðan viðskipti
margra manna við náttúruna
ganga helzt á þann veg að tor-
tíma, drepa og eyða, er fyllilega
tímabær hver sú viðleitni sem
hnígur að því að sporna við
slíku, á einn eða annan hátt.
Ekki sízt þyrfti sú siðabót að
ná til kaupstaðarmannanna,
sem leggja það í vana sinn að
nota helgidagana að haustinu
til þess að flæmast víða vegu
upp til fjalla i þeim erinda-
gerðum að elta og drepa rjúpur,
tiðast í leyfisleysi eða jafnvel
banni þeirra, er umráð hafa yf-
ir rjúpnalöndunum.
Vinnið ötullega fgrir
Tímann.
VlOlækjirsfgeymir
ACCUMULATOREN-FABRIK,
DR. TH. S0NNENCHEIN.

Bókaútgáfa S. U. F.
biður umboðsmenn sína að leggja sig fram um söfnun á-
skrifenda að næsta bindi ritgerðasafns Jónasar Jónssonar.
Alla áskriftalista þarf að senda innan skamms til Jóns
Ilelgasonar, pósthólf 961, Reykjavík. Verð bókarinnar er
5 krónur óbundin, 7,50 í bandi.

296
William McLeod Raines
Flóttamaðurinn frá Texas
293
Kaupendur Tímans
Tilkynnið afgr. blaðsins tafar-
laust ef vanskil verða á blaðinu.
Mun hún gera allt, sem í hennar
valdi stendur til þess að bæta
úr því. Blöð, sem skilvísa kaup-
endur vantar, munu verða send
tafarlaust, séu þau ekki upp-
gengin.
get ég mér til um töluvert, svaraði hún.
— Ef við hefðum áhuga á því að
láta okkur hann skipta minna, sagði
Barnett, og var var um sig.
— Hann lenti í slæmum félagsskap
og komst undir áhrifavald sér eldri
manna, sem ekki höfðu neitt á móti
glæpum siðferðilega, sagði hún. — Ég
býst við að nafn eldra mannsins hafi
verið Lewis.
Barnett varð svo undrandi, að hann
gætti sín ekki. — Hvað veizt þú um Le-
wis? spurði hann.
— Hann hét Buck Lewis og var um
fertugt. Hann hafði áður verið kúreki
og var hermaður í heimsstyrjöldinni.
Lögreglumenn drápu hann nálægt Good
Cheer daginn eftir að bankinn var
rændur í Somerton.
— Ég heyri að þú lest blöðin, sagði
Barnett og nú brá biturleika aftur fyrir
í rödd hans.
— Við geymum mikið af gömlum
blöðum i skáp heima, ég gróf þau upp
og las um bankaránið í Somerton.
— Og gazt þér til um eitt og annað
í viðbót, sagði hann brosandi.
— Sumt gat ég mér til um nú síðustu
fimm mínúturnar og þú getur ekki neit-
að því að ég hafi rétt fyrir mér. Mað-
urinn, sem þú hjálpaðir inn í vagninn
þinn í Somerton, var Alan frændi þinn.
yrði drepinn ef ég væri kyrr. Ég stökk
því yfir veginn, á bak hesti, sem þar var
bundinn og hleypti burt úr bænum. Þá
var of seint að reyna að leiðrétta mis-
gripin.
— Ó, hve hræðilegt! Það vildi aðelns
svo til að þú varst staddur 1 bænum og
svo flæktist þú inn í þetta. Var það
þannig?
— Onei, svaraði hann, en valdi orðin
með gætni, er hann hélt áfram. — Ég
fékk upplýsingar, sem komu mér til
þess að óttast um vin minn og hraðaði
mér til Somerton, til þess að hindra
hann í að taka þátt í brjálæði, en varð
of seinn.
— Þú verður að fara til baka og segja
allt af létta, sagði Molly. — Vinir þínir
munú trúa þér og sannleikurinn kem-
ur í ljós, hann hlýtur að gera það.
— Hvernig? spurði hann blátt áfram.
— Tveir ræningj anna hafa verið drepn-
ir og sá þriðji er í felum. Menn myndu
aðeins hlægja að sögu minni.
— Þannig hugsaðir þú einnig, þegar
þú sagðir að þú hefðir ekki skotið á
Steve. Þú bjóst ekki við því að þér yrði
trúað, en við lögðum tvo og tvo saman.
Nú erum við viss um að Clem Oakland
skaut á hann, Steve heldur það jafn-
vel sjálfur.
— Kraftaverk gerast ekki tvisvar í