Tíminn - 28.10.1939, Page 3

125. blað
TÍMIWM, laaigardagiim 28. okt. 1939
499
A N N A L L
Gullbrúðkanp.
25. þ. m. áttu gullbrúðkaup
hjónin Jón Eyjólfsson og Sig-
ríður Guðmundsdóttir, nú til
heimilis í Langholti í Anda-
kílshreppi í Borgarfjarðar-
sýslu. Þau byrjuðu búskap á
Litla-Kroppi, en bjuggu síðar,
og lengst af, á Kópareykjum
í Reykholtsdal. Fyrir um 10 ár-
um hættu þau þar búskap, og
eftirlétu jörðina eldri dóttur
sinni, Helgu, og manni hennar,
Sigurjóni Jónssyni, sem síðan
hafa búið þar. Fóru þau þá til
yngri dóttur sinnar, Jóneyjar,
og tengdasonar, Einars Sig-
mundssonar, sem þá byrjuðu
búskap í Langholti, og hafa
búið þar síðan.
Um 40 ára skeið hefir Jón
verið leitarforingi á Arnar-
vatnsheiði, hestageldingamaður
og aðal dýralæknir héraðsins,
þótt ólærður sé. Hefir það starf
hans heppnazt með afbrigðum
vel, enda er hann dýravinur
mikill og natinn við skepnur.
Vegna þessara starfa sinna ut-
an heimilis hefir forsjá þess
oft lent mikið á Sigríði konu
hans, en þar hefir líka verið
kona, sem hefir getað tekið til
höndum til flestra verka. Þau
hjón eru nú bæði komin fast að
áttræðu, og á Sigríður áttræð-
isafmæli 30. okt. n. k. Þó eru
þau bæði ung og hress í anda
og starfi, og gegna störfum sín-
um enn, með sömu elju og á-
stundun og þau hafa alla tíð
gert.
Margt vina- og ættfólk þess-
ara heiðurshjóna mun minn-
ast þessa hátíðisdags í lífi
þeirra. Fá hjón eiga því láni að
fagna að fá að dvelja svo lengi
saman, og enn færri njóta
þeirrar hylli guðanna, að halda
svo lengi jafnlítið óskertum
kröftum andlega og líkamlega,
sem þau hjón hafa enn í dag.
Friðarhlýjar árnaðaróskir hér-
aðsmanna og annarra sem
þekkja þau, munu streyma til
þeirra óskir um það, að æfi-
kvöld þeirra verði jafn ánægju-
og gæfusamt, sem hálfrar aldar
samvera þeirra hefir alla tið
verið. G. I.
B Æ K TJ R
nmrmnifflBrrmmiii ' ii i iim i i 11 m imi11 i
Andvari, 130 bls. Verð
í lausasölu 3 krónur
óbundinn.
Hinn 64. árgangur Andvara,
tímarits Hins íslenzka þjóðvina-
félags, hefir inni að halda
nokkrar fróðlegar og góðar
greinar, eftir ýmissa mennta-
menn þjóðarinnar.
Fyrsta greinin í ritinu er um
Tryggva Þórhallsson, rituð af dr.
Þorkeli Jóhannessyni. Rekur
hann í upphafi ritgerðar sinnar
ýmsa þætti úr sögu þjóðarinnar
og aðdragandanum að breyting-
um og menningarumbótum síð-
ustu áratugi. Víkur hann siðan
að uppeldi Tryggva, námsferli
hans, lífsstarfi og æfiafrekum.
í lokakafla ritgerðarinnar rifj-
ar Þorkell upp minningar frá
alþingishátíðinni á Þingvöllum
1930, er „hinn glæsilegi formað-
ur íslenzku ríkisstjórnarinnar
lýsti friði og helgi alþingis yfir
nær þriðjung alls landslýðs, er
þá var viðstaddur,“ segir Þor-
kell. Og hann heldur áfram: „Af
starfi og afrekum liðinna ára
hafði þjóðin eflzt til trúar á
sjálfa sig og framtíð sína. Á
þessu augnabliki var hún frjáls
af öllu því, sem fyrrum hafði
þjakað henni þyngst. Þessa daga
var ekki til einn einasti hallær-
ismaður á öllu íslandi, kannske
í fyrsta sinn í þúsund ár. Þeim
hefir fjölgað aftur síðan, og
hermönnum vorsins fækkað,
þótt að vísu sé æðrulaust haldið
í horfið enn sem fyrr í barátt-
unni miklu, sem kraftana eflir
og slítur þeim, lífgar og deyðir:
Hinni miklu baráttu fyrir frelsi
og gengi þjóðar vorrar — fram-
tíð íslands.“
Aðrar greinar í tímaritinu eru
eftir Guðmund Friðjónsson um
ferðalag um jól og ýmsar hug-
leiðingar er spinnast út af því
er fyrir ber, Baldur Bjarnason
stud. mag. ritar um Clemenceau,
Steindór Steindórsson mennta-
skólakennari skrifar ítarlega og
skemmtilega grein um blóm og
aldini, Barði Guðmundsson ræð-
ir um kenningar sínar um ætt-
erni íslendinga og dr. Björn K.
Þórólfsson ritar um verzlunar-
einokunina á árunum 1733—
1758.
Hreinar
léreftstuskur
kaupir
I'**eiiísmlðjan Edda
Lindargötu 1 D.
BRYNJÓLFUR ÞORLÁKSSON
stillir og gerir við piano og or-
gel. — Sími 4633.
áður en hann legði af stað, á-
sóttu hann sjúkdómar, tauga-
veiki, lungnabólga og brjóst-
himnubólga, hver af öðrum, og
varð hann þvi að hætta við
ferðina, sér til mikils angurs,
og fela hana öðrum.
Hér hefir verið stiklað á því
stærsta og að eins drepið á það
helzta, er umskiptum olli, svo
lesendur geti rámað í hve stór-
merkilegum atburðum Ferða-
bækur hans segja af. Því skal
að eins bætt við, að ferðasagan
er prýðilega rituð og hin fróð-
legasta og man ég ekki eftir
ferðabók, sem veitir aðra eins
þekkingu og hún á sínu sviði,
rétt eins og höfundurinn hafi
ætlað sér að kenna mönnum
að ferðast um íslöndin eða
„Heimsskautslöndin unaðslegu",
sem hann kallar og sjálfsagt er
réttnefni frá sjónarhól þrek-
mennisins. Frágangur allur er
hinn prýðilegasti og á útgef-
andinn, Ársæll Árnason, miklar
þakkir fyrir.
í síðara kafla þessarar grein-
ar mun svo sagt nokkuð af, hve
miklu meir afrek hans skiptir
vora landa en aðrar þjóðir og
hvernig hann kemur lesandan-
um fyrir sjónir.
II.
Sakir legu landsins, svo að
segja í skugga falljöklanna
grænlenzku, og nafngiftarinnar,
sem flest illt hefir oss gert, hef-
ir oss jafnan veitt erfitt að
koma öðrum þjóðum í skilning
um, að hér byggi menningar-
þjóð með fullrétti til að lifa sínu
lífi, en það er og verður jafnan
hornsteinninn undir sjálfstæði
landsins, því á öðru tilkalli höf-
um við veslingar ekki að byggja.
í þeim efnum hefir oss vissu-
lega mest dregið ljómi sá, er
stafar af afrekum forfeðra
vorra. Austan áls, og þá einkum
með bláa kyninu, er það Snorri,
sem skærust birtan stendur af,
en vestan hafs eru það fyrst og
fremst Eiríkur rauði, Leifur
heppni og Þorfinnur karlsefni,
er lýsa sem stjörnur um nótt.
Og við þann fríða hóp hefir nú
Vilhjálmur bætzt og sýnt alþjóð
manna að enn stöndum vér á
gömlum merg, þar hann hefir
rutt sér rúms meðal afreks-
manna með frændþjóðum vor-
um, er ágætastir þykja með
norðurförum og með því sett
„föðurland“ sitt við hlið þeirra
þjóða, er þar skipa fremsta
bekk. En það hefir þá þýðingu
að ekki er unnt að rita sögu ís-
hafsferðanna án þess ísland fái
þar sinn þátt. Við það berst
hróður landsins um allar álfur,
því slíkar ferðir þykja jafnan
frægastar.
Vestmenn hafa lengstum verið
vel til íslendinga, og því meir, er
fram líða stundir. Og nú eru dá-
leikar þeirra á vorum löndum
það áberandi að ekki er laust við
að sumum frændþjóðum vorum
leiki nokkur öfund á. Að vísu
þykist ég vita, að þeir vestur-
landar vorir eigi sjálfs sín fram-
kvæmd fyrir að þakka og skal
sízt úr því dregið, en þó verður
að hafa það fyrir satt, að hinir
fornu landafundir íslendinga
hafa blásið þar meir undir en
menn gera sér ljóst.
M. A. kvartettlnn
syngtir í Gamla Bíó suimud. 29. okt. kl. 3 síðd.
Garnir.
ESJAltxM ÞÓRÐARSON aðstoðar.
Eins og að tmdanförun eru vel verkaðnr
Aðgöngumiðar seldir í Bókaverzlun ísafoldar og Bókaverzl-
un Sigfúsar Eymundssonar, eftir hádegi í dag.
—- Fjölbreytt söngskrá. —
garnir úr heiniaslátruðu fé keyptar í Garna-
stöðinni 2 Heykjavík. Greiðsla við móttöku.
Til þess eru þau rök, að Vest-
mönnum er það metnaöarmál
að frændur þeirra og kynbræð-
ur njóti frægðarinnar af fundi
álfunnar og halda því þá fast
fram, að Columbus hafi stuðst
við sagnir um þær ferðir, enda
mun það mála sannast að þeirri
staðhæfingu verði seint hrundið
eftir að haft er fyrir satt, að
hann hafi dvalið í Bristol, aðsetri
hvalveiðaleiðangranna, þar er
sjómannasögur um þær æfin-
týraferðir gengu þá fjöllum
hærra. En það leggur sig sjálft,
að hvenær, sem nafn Vilhjálms
er nefnt, minnir það á landa-
fundina gömlu og er það trúa
mín, að að því sé og verði þjóð-
arbrotinu vestan hafs meiri
styrkur en nú órar þá fyrir.
Þá er það alkunna, að Vest-
menn leggja manna mest upp
úr því að geta rakið fram ættir
sínar til sæmilegra manna og er
þeim það vorkunn, jafnmiklu og
þar ægir saman af kynflokkum
hnattarins. Þar standa íslend-
ingar vel að vígi, því kyn vort
mun þykja hreinna og fastara
en flestra annara, enda hefir
engin þjóð neitt lík tök á að
rekja ættir sínar til langfeðga
þeirra, sem hverjum manni
er sómi að. En vitanlega kemur
það eigi að haldi til lengdar
nema verkin sýni merkin um að
stofninn sé góður. Veit ég að
vesturlandar vorir hafi þar vel
haldið uppi stönginni en hitt
engu síður, að Vilhjálmur verð-
ur þeim í þeim efnum margra
manna maki, og mætti þeim
vera það ómetanleg stoð í lífs-
baráttu sinni.
Að því nákunnugur maður
Vilhjálmi hefir sagt mér, er
hann boðinn og búinn til að
rétta löndum sínum hjálpar-
hönd hvenær sem á þarf að
halda og þarf ekki að orðlengja
það, hvílíkur styrkur þeim er í
trausti manns, sem er í talfæri
við merka stórhöfðingja og get-
ur flutt mál sitt fyrir þeim,
enda íslendingar notið þess og
nú síðast á heimsýningunni í
New York. Er gott til þess að
vita, að þar eigum við hauk í
hoi’ni, hvenær sem til þarf að
taka.
Meðan bændur voru aðal-
stéttin hér á landi og héldu uppi
leifunum af hinni fornu göfgi
hennar voru það órituð lög, að
þeim væri skylt að halda uppi
virðingu sveitar sinnar í öðrum
héruðum, og man ég það vel að
þeir, sem út af því brugðu, sættu
meinhörðum ákúrum fyrir. Og
í útlöndum var öllum sæmileg-
um íslendingum raun að þeim
löndum, er þar reyndust miður
sín, og það svo, að þeir af litlum
efnum hjálpuðu þeim til að
komast heim eða hverfa í þjóða-
hafið í Vesturheimi. Slíkur
metnaður hefir auðsæilega ver-
ið samgróinn Vilhjálmi og hef-
ir styrkt hann, einstæðinginn,
sem engan átti að, innan um
mannval mestu og mikilhæfustu
þjóðarinnar, til að vanda róður
sinn sem bezt hann kunni, rétt
eins og landarnir, er hófust til
þess að verða ráðamenn Noregs-
konunga, svo sem Úlfur stallari.
Og þar hefir Vilhjálmur notið
einskis fremur en manngöfgi
sinnar. Hún skín sem leiðarljós
um allar Ferðabækurnar og fyr-
ir hana tókst honum að laða fé-
laga sína til þess að leggja sig
alla fram í starfi sínu og brjóta
sig alla til þess að bæta úr þeim
skyssum, sem þá hafði hent. Að
þessu leyti er Vilhjálmur og hin
fegursta fyrirmynd og því tel ég
að hollari lestur en Ferðabæk-
urnar sé ekki unnt að fá æsku-
lýð vorum í hendur.
Við íslendingar eigum enga
allsherjar sögu og því býsna
snautt um allsherjar minningar,
ex vermi henni um hjartaræt-
urnar. Og til þess má því víst
rekja að önnur þjóð hefir ekki
lagt meiri rækt við mannfræði
sína en hún, enda sumum þótt
smátt til tínt nú á síðustu tím-
um. En þótt svo kunni að vera,
Læríð að synda.
Sundnámskeið í Sundhöll-
inni hefst að nýju mánudaginn
30. þ. m.
Þátttakendur gefi sig fram í
dag og á morgun kl. 9 til 11 f.
h. og 2 til 4 e. h.
Upplýsingar á sömu tímum i
síma 4059.
Simdliöll ISeykjavíkm*
Dvöl
segir ekki sjálf að hún
sé bezta tímarit lands-
ins, en mörgum vand-
látum bókamönnum þykir vænt um að
eiga hana alla frá byrjun í bókaskápn-
um sínum.
Kaupendur
Tíuians.
Gjalddagi Tímans var
1. júní sl. Margir hafa enn
ekki gert nein skil til blaðs-
ins fyrir yfirstandandi árg.
Væri æskilegt að kaupend-
ur greiddu blaðið hið
fyrsta, annaðhvort í póstá-
vísun beint til innheimt-
unnar í Reykjavík eða til
innheimtumanna blaðsins,
sem eru í nær öllum hrepp-
um og kaupstöðum. Þeir
kaupendur, sem ekki greiða
yfirstandandi á r g a n g
blaðsins, mega búast við að
hætt verði að senda beim
blaðið um næstu áramót.
ÚtbreiðiS TÍMANN
má þjóðin þó eiga það, að hún
kann aö gera sér mannamun.
Hnígur það til þess, að þeim
mönnum, sem íslendingar hafa
mesta elsku á, Forseta og Jón-
asi, hafa verið gerð sæmilegustu
skil með útgáfu rita þeirra, eftir
því sem geta var til og við mátti
búast. Slík skil ber oss að gera
Vilhjálmi Stefánssyni og því skal
bundinn endir á þessar línur
línur með því að skora á stjórn
Menningarsjóðs að gangast fyrir
því að aðalrit þessa frægasta
landa vors verði, meðan hans
nýtur við, gefin út í fagurri út-
gáfu, enda eiga þau skilið að
prýða bókaskáp hvers þess ó-
svikins íslendings, er eitthvað
þykist vera að manni. Og með
því getum við þá líka sýnt lit á
því að höggva smálítið í þakk-
arskuld þá hina miklu, er við
stöndum við vesturlanda vora.
Magnús Torfason.
Meðferð garoanna.
Þegar görnin er rakin, er náð í báða endana (slitið frá vinstr-
inni og langanum) og görnin rakin tvöföld ofan í ílát með vatni
í. Þá er gorið strokið úr göminni (tvöfaldri, jafnþættri) og hún
um leið gerð upp í hespum um eitt fet á lengd og brugðið utan um
(eitt bragð), með báðum endunum eða lykkjunni. Síðan er salti
nuddað inn í hverja hespu og vel undir bragðið. Þá eru garnim-
ar lagðar niður í lagarhelt ílát og saltað vel í hvert lag. Ef ekki
myndast svo mikill pækill, að fljóti yfir lagið, þá verður að láta
vel sterkan pækil á garnirnar (24 gráðu).
Þegar garnirnar eru sendar, má taka þær úr lagarhelda ílát-
inu og senda í kassa.
Slitnar garnir.
Garnirnar má helzt ekki slíta. Þær garnir, sem slitna og eru
í tvennu eða þrennu lagi, má hirða og láta spottana (2 eða 3) í
sömu hespuna. Þær garnir, sem eru slitnar meira en í þrennt, eru
ónýtar.
Garnastöðin. - Sími 4241.
For eldrar!
Klæðið börn yðar
Gef j unas’f ötum.
Jafnan fyrirliggjandi gott úr-
val af
Frakka- og
fataefimm.
Saumum allskonar drengja-
fatnaði fljótt og vel.
Drengj af rakkar
á 10—11 ára fyrirliggjandi.
Athugið verð og vörugæði hjá
okkur áður en þér festið kaup
annarsstaðar.
Verksmiðjuútsalan
Aðalstræti ---- Sími 2838.
ÚTBREIÐIÐ TÍMANN
316 William McLeod Raine:
eins og maður? hrópaði Molly. — Ég skal
gera allt sem ég get. Ég á 8000 dollara
eftir móður mína. Ég skal láta þig hafa
það allt undir eins og ég get komið því
í kring.
— Þú getur gefið mér það sem heim-
anmund með þér þegar við erum gift.
— Hvaða gagn er að því að segja
slikt? Þú veizt að ég get ekki gifzt þér!
Faðir minn myndi aldrei leyfa það, jafn-
vel þó ég vildi fórna lífi mínu þannig.
— Þú ert myndug. Allt sem Clint
gæti, væri að halda okkur laglega brúð-
kaupsveizlu á eftir. Við myndum láta
hjónavígsluna fara fram í kyrrþey og
Texasmaðurinn hérna yrði svaramaður.
Glott Oaklands stöðvaði blóðið í æð-
um Molly. Hann var ekki mannlegur.
Hann vildi hafa það, sem hann krafð-
ist, hvernig sem hún bæði hann.
— Þetta hefir ekkert að þýða, Molly,
sagði Barnett lágt en mjög ákveðið. —
Þú getur ekki átt nein kaup við hann.
Ég myndi aldrei þola að þú fórnaðir
sjálfri þér. En það hefði ekkert að
segja, þó að þú gerðir það. Hann héldi
aldrei orð sín, því að hann er lygari,
engu síður en heigull.
— Hvað á þetta að þýöa? öskraði Oak-
land.
Barnett leit gráum og stöðugum aug-
Flóttamaðurinn frá Texas 313
hlaupandi. Hann vissi líka, að það var
satt, sem Barnett hafði sagt honum.
Honum var alls ekki óhætt, ef hann
snerti þessa konu, nema ef hún væri
konan hans.
Hann lézt ekki heyra uppástungu
hennar.
— Þetta ex engin þvingun eða hót-
anir, eins og þú getur skilið. Þú getur
sagt já eða nei. Þitt er valið.
— Ég get ekki einu sinni hugsað til
þess. Það er ófyrirgefanlegt að minn-
ast á það.
— Ágætt! Mér fellur það vel ef þér
sýnist svo.
Hann leit íbygginn á fangann: — Þú
ættir að kveðja herra Barnett. Við
leggjum af stað nú þegar, þar eð við
eigum langa leið fyrir höndum.
— Ég kem með ykkur, hrópaði Molly.
— Nei, sagði Oakland og glotti illi-
lega.
— Ég tek hann á bak fyrir framan
mig og þú getur ekki fylgt okkur. Þér
er bezt að kveðja hann núna, það er ó-
líklegt að þú sjáir hann aftur.
— Hvað ætlar þú að gera við hann?
hrópaði Molly í örvæntingu.
— Ég fer með hann til Tincup, svar-
aði Oakland glottandi. — Ég vona bara
að hann reyni ekki að komast undan,
það væri ekki gott fyrir hann. Ég er