Tíminn - 25.01.1940, Qupperneq 3

10. blað
TÍMlBíN, fimmtndagÍMn 25. jaaúar 1940
39
A N N Á L L
Dánardægur.
Nú í vetur önduðust að heim-
ili sínu, Leikskálum í Haukadal,
merkishjónin Þuríður Jónsdótt-
ir og Jónas Jónsson, bæði nær
áttræðu að aldri. Þau hjón voru
búin að vera saman í hjóna-
bandi í 57 ár og var sambúð
þeirra hin ákjósanlegasta í alla
staði. Lengst af bjuggu þau á
Stóra-Vatnshorni í sömu sveit,
en fluttu svo þaðan að Leik-
skálum. Á Stóra-Vatnshorni býr
nú elzti sonur þeirra hjóna,
Sigurjón, mesta myndarbúi.
Þau hjón voru vel ættuð.
Þuríður var t. d. beinn afkom-
andi hins kunna sagnaritara
Jóns Egilssonar á Stóra-Vants-
horni.
Jónasi og Þuríði varð þrettán
barna auðið. Af þeim eru tíu
nú á.lífi, öll hin mannvænleg-
ustu. Ennfremur ólu þau upp
dreng, sem þau gengu í for-
eldrastað. Einn son misstu þau
uppkominn, mikið mannsefni,
sem þeim varð mikill harmur
að.
Leikskálahjónin tilheyrðu
þeirri kynslóð, sem nú er að
hverfa, þeirri kynslóð, sem
byggt hefir upp menningu þjóð-
arinnar á liðnum öldum. Hinn
alíslenzki heimilisblær og góð-
kunna gestrisni setti sinn svip
á heimilislífið, enda lögðu þau
hjón sig fram við það að gera
heimilið sem mest aðlaðandi.
Af meira en 30 afkomendum
þeirra, eru flest heima í sveit-
inni, séx börn þeirra eru enn-
þá í heimahúsum. Meta það
meir, að hagnýta gæði jarðar-
innar og geta veitt foreldrun-
um aðstoð í ellinni, heldur en að
fara á brott í leit að ímyndaðri
hamingju og allsnægtum, sem
oftast reynast hillingar einar.
Blessun fylgi starfi Leikskála-
hjónanna og hugheilar óskir
sveitunga þeirra, á leið til ó-
kunna landsins. S. J.
Afmæli.
Séra Árni Þórarinsson frá
Stóra-Hrauni átti áttræðisaf-
mæli síðastl. laugardag. Hann
er fæddur að Götu í Hruna-
mannahreppi 20. janúar 1860.
Bjuggu foreldrar hans þar. Sex
ára gamall missti hann föður
sinn og fór þá í fóstur til móð-
ursystur sinnar. Árið 1879 gekk
hann í lærða skólann og varð
stúdent 1884. Námi í presta-
skólanum lauk hann tveimur
árum síðar og var honum í á-
gústmánuði 1886 veitt Mikla-
holtsprestakall í Snæfellsnes-
prófastsdæmi. Þjónaði hann því
í 48 ár og bjó lengstum að Stóra-
Hrauni. Prófastur var hann
Reynistað, fæddist 5 árum eftir
giftingu þeirra hjóna. En þrátt
fyrir margháttað ytra meðlæti,
fallega bújörð, góða stöðu, vax-
andi mannaforráð og álitlegan
barnahóp, þá var dulin innri
meinsemd í heimilislífinu á
Elliðavatni. Þegar á reyndi áttu
hjónin ekki lund saman. Hinn
suðræni eldur í skapgerð hans
gat ekki þítt hinn norræna
kulda í sál hennar. Benedikt
byrjaði þá að neyta áfengis og
stundum í óhófi. Það bætti ekki
heimilisbraginn, auk þess sem
andstæðingar hans og öfundar-
menn gátu notað vínnautn
hans honum til áfellis, sem
embættismanns. Gerðist nú
tvennt í sama mund. Stjórn
Dana svifti Benedikt embætti
eftir 11 ára þjónustu í yfirdóm-
inum og Katrín Einarsdóttir
heimtaði og kom fram lögskiln-
aði við mann sinn.
Danastjórn hafði fleiri ástæð-
ur til brottvikningar Benedikts
Sveinssonar úr embætti heldur
en vínhneigð hans. Benedikt
var frá æskuárum eindreginn
stuðningsmaður Jóns Sigurðs-
sonar og einn hinn vopndjarf-
asti flokksbróðir forsetans í
frelsisbaráttu landsmanna. Um
1870, þegar Benedikt var vísað
úr embætti, risu öldurnar einna
hæst í sjálfstæðismálinu. Síðan
liðu fjögur ár. Vorið 1874 kem-
ur Kristján IX. á þjóðhátíðina
með hina nýju stjórnarskrá.
Einn af ráðherrum hans, sem
gisti ísland í það sinn, var
námsbróðir Benedikts Sveins-
sonar frá háskólanum í Kaup-
B /E R I R
Eimreiðin.
Síðasta hefti Eimreiðarinnar,
árgangs 1939, k.om út fyrir fáum
dögum.
Greinar í þessu hefti Eimreið-
arinnar eru: Leyndardómurinn
um meistarann frá Nazaret eftir
Paul Brunton í þýðingu ritstjór-
ans, Sveins Sigurðssonar, Finn-
landia eftir Sv. S., Lýðháskól-
arnir í Danmörku eftir Bjarna
M. Gíslason, Húsfreyjan á Timb-
urvöllum, frásögn eftir Þorkel á
Snæbjarnarstöðum, Jöklarnir —
framtíðarland fjallanna eftir
Guðmund Einarsson frá Mið-
dal, Vilhjálmur Stefánsson og
ferðabækur hans eftir Sv. S.,
auk þess ritstjórnar- og smá-
greinar eftir ýmsa.
Sögur eru eftir Jón Aðils og
Ragnheiði Jónsdóttur.
Kvæði eftir Vestur-íslending-
inn M. Ingimarsson, Gísla H.
Erlendsson og Jórunni Emils-
dóttur og kvæði eftir Pusjkin,
sem Sigfús Blöndal hefir þýtt
úr rússnesku.
seinustu 11 ár prestsskapar síns.
Hann lét af embætti 1934 og
hefir síðan verið búsettur hér í
bænum. Á sumrum dvelur hann
enn vestra.
Árið 1894 giftist séra Árni
Elízabetu Sigurðardóttur frá
Skógarnesi syðra. Þau hafa
eignazt 11 börn, sem öll eru upp-
komin og mannvænleg.
Séra Árni naut mikilla vin-
sælda hjá sóknarbörnum sínum
og bar margt til. Hann var mjög
alþýðlegur, skemmtilegur í við-
kynningu, ágætur kennimaður
og heimili hans mjög myndar-
legt og gestrisið. Sá hæfileiki,
sem einkenndi hann þó mest —
og gerir enn — umfram aðra
menn, var hinn sérstæði og
skemmtilegi frásagnarháttur
hans. Er það nær undan-
tekningarlaust dómur þeirra,
sem hafa kynnst honum, að í
þeim efnum eigi hann fáa jafn-
ingja.
Séra Árna var haldið samsæti
á afmælisdegi hans og sátu það
hátt á annað hundrað manns,
aðallega fyrrverandi sóknarbörn
hans. Voru þar fluttar margar
ræður og séra Árni var að vánda
hrókur alls fagnaðar. Jafnframt
bárust honum margar gjafir og
heillaóskaskeyti. V.
Kaupendur Tímans
Tilkynnið afgr. blaðsins tafar-
laust ef vanskil verða á blaðinu.
Mun hún gera allt, sem i hennar
valdi stendur til þess að bæta
úr því. Blöð, sem skilvísa kaup-
endur vantar, munu verða send
tafarlaust, séu þau ekki upp-
gengin.
mannahöfn og góðvinur hans.
Þótti honum yfirdómarinn hafa
verið hart leikinn og ekki að
öllu leyti að maklegleikum. Kom
hann svo sínum fortölum, að
Benedikt Sveinssyni var boðið
að verða sýslumaður í Þingeyj-
arsýslu þjóðhátíðarárið. Tók
hann því boði og flutti norður í
land með börn sín nema eina
dóttur, sem jafnan fylgdi móður
sinni. Einar sonur þeirra var þá
tíu ára. Skilnaður foreldranna
og allur aðdragandi þess máls
hafði verið bitur harmur fyrir
þennan bráðgáfaöa dreng, sem
virti föður sinn og unni móður
sinni hugástum. Kom það löngu
síðar fram í skáldskap Einars
Benediktssonar, hve mjög hann
harmaði ótímabæran missi
móður sinnar.
Katrín Einarsdóttir dvaldi
eftir burtför sína frá Elliða-
vatni í Reykjavík og Kaup-
mannahöfn, á lífeyri frá manni
sínum. Eftir að Einar sonur
hennar var orðinn fulltíða mað-
ur, voru þau mæðgin stundum
saman, en aldrei til lengdar.
Móðirin var stolt yfir þessum
gervilega og glæsilega syni, en
forlögin höfðu skilið móður og
barn á þeim tíma, þegar þau
vildu og áttu að vera saman.
Frámh. J. J.
Vinnið ötuUeffa fyrir
Tímann.
Áróður kommúnista
- Rödd úr Austur-Skaftafellssýslu -
Mikið er hér rætt um hina
stórfenglegu Evrópustyrjöld, er
nú geisar. Mörgum manninum
er það æði mikið umhugsunar-
efni hver endir mun þar á verða,
og hver áhrif það muni hafa á
okkar land og okkar litlu þjóð
í nútíð og framtíð.
Þá er ekki sízt í því sambandi
rætt hér um afstöðu kommún-
ista og blaðs þeirra, Þjóðviljans,
til finnsk-rússnesku styrjald-
arinnar. Eru hér allir á sama
máli um það, að þeir telja þá
afstöðu þeirra í alla staði
hneykslanlega, ef einhver tæki
mark á skrifum þeirra og
bægslagangi.
Ég er algerlega sammála þeim
mönnum úr lýðræðisflokkunum,
sem telja að sjálfsagt sé að
ganga framhjá þeim mönnum
til allra opinberra starfsemi, er
svo ábyrgðarlaust skrifá um
frelsisrán það, er einræðisþjóð-
irnar fremja nú á hverju smá-
ríkinu á fætur öðru, og þó frek-
ast nú, er Rússar hafa ráðizt
inn í Finnland. Ég get ekki ann-
að álitið, en að þeir menn, er
svo tala og rita sem kommún-
istar, í þessum málum og fleir-
um, séu óalandi og óráðandi öll-
um bjargráðum fyrir hið ís-
lenzka ríki. En þá verður manni
á að spyrja: Hvað gera ráðandi
menn hins íslenzka ríkis til þess
að þessir .menn hafi ekki hina
beztu aðstöðu til áróðurs gegn
öllu, sem við eigum dýrast og
bezt, — svo sem okkar þjóðlega
menningararf, lýðræði okkar og
frelsi? Er ekki Halldór Kiljan
alinn árlega á'því íé, er alþýða
manna til sjós og til sveita hefir
lagt sameiginlega til sameigin-
legra þárfa ríkisheildarinnar,
þrátt fyrir það, þótt hann hafi
snúið penna sínum í pólitísku
áróðursskyni gegn hinni sömu
alþýðu manna fyrir menningar-
skort og allan hugsanlegan mol-
búahátt? Og, nú síðast beitir
hann penna sínum með fleirum
pólitískum samherj um.sínum til
að reyna að verja árásir Rússa
meðal barna og unglinga, að öll
viðleitni einstaklinga sé þýð-
ingarlaus,því að allt.sem ávinnst
í því efni, sé tekið til að seðja
hít auðvaldsins. Sama má segja
þegar barnakennarinn er með
í félagsskap, þar sem reynt er
að berja það inn í börnin og
unglingana, að þau geti aldrei
orðið að manni meðan hér ríki
það stjórnarfyrirkomulag, sem
nú er hér, því að á meðan sé
sífellt við að stríða andlegt og
líkamlegt hungur og kúgun. Ég
tala nú ekki um, þar sem reynt
er að koma því inn hjá börnum
og unglingum, að Rússar séu að
vinna fyrir heimsfriðinn með
því að ræna hvert smáríkið á
fætur öðru frelsi sínu, og að
finnsk-rússneska stríðið stafi
af því að Finnar hafi byrjað
ófrið við Rússa með því að vera
of státnir og vilja ekki taka við
hinum glæsilegu friðartilboðum
Rússastjórnar. Ætlar Kennara-
skólinn að halda áfram að senda
frá sér svona frjálst hugsandi
menn í kennarastöður út um
landið? Og ætlar fræðslumála-
stjórnin að halda áfram að
neyða slíkum mönnum upp á
skólahéruðin? Eru til margir
menn í þessu landi, sem álita
svona lagaðar skoðanir heilla-
vænlegastar til að ala upp fram-
takssama, bjartsýna og frjálst
hugsandi framtíðarþjóð?
Skaftfellingur.
Hreínar léreftstuskur
kaupir
Prentsmíðjan Edda,
Lindargötu 1 D.
Kopar,
aluminium og fleiri málmar
keyptir í LANDSSMIÐJUNNI.
Aðalíundur Míðstjórnar
Framsóknarílokksíns
Aðalfundur Míðstjórnar Framsókn-
arfiokksíns 1940 hefst í Reykjavík
míðvíkudagínn 14. febr. kl. 1,30
síðdegis.
Jónas Jónsson Eysteinn Jónsson
formaður ritari.
á smáríkin, og sýnilega gerir þar
sitt ítrasta til að tefla í hættu
frelsi hinnar íslenzku þjóðar.
Já, „sjaldan launar kálfur of-
eldi.“ Mér finnst það hart að-
göngu, að maðurinn skuli snúa
áróðri sínum í þá átt, að til
miska geti orðið hinu íslenzka
ríki og borgurum þess, og vera
til þess launaður af íslenzku al-
mannafé, og ef til vill einnig
rússnesku fé.
Ekki heyrist heldur neitt um
það, að presturinn, sem hefir
meira en hálfa þessa sýslu til
umráða á kirkjulegu sviði, sé
óhæfur til að hafa þau andlegu
efni með höndum.er prestsstarf-
inu fylgir, enda þótt hans and-
legu geistlegheit snúist um jafn
andlegt háfleygi eins og það, að
hann gerir á stólnum á pálma-
sunnudag, samanburð á innreið
Krists til Jei'úsalem, og innreið
kommúnismans, að manni skilst,
hér á Mýrarnar undir forystu
barnakennarans þar.
Prestur þessi hafði verið hér
í framboði fyrir Alþýðuflokkinn
við þingkosningar nokkrum
sinnum og haft stórkostlega
þverrandi fylgi við hverjar
kosningar. Þar næst fór hann
með Héðni Valdimarssyni inn í
flokkinn með langa nafninu,
sem fáir muna. En þegar Héðinn
fór úr þeim flokki aftur, er sagt
að prestur sitji eftir og syngi
Rússanum lof fyrir stíarfsemf
hans „gegn stríði og fasisma"
í Póllandi, Eystrasaltslöndunum
og Finnlandi, og leggur sig nú.
allan fram til að halda við það
heygarðshornið þeim fáu sálum
hér, er hafa lent út á þá óheilla-
braut, að vera blindir Rússa-
dýrkendur. En sagt er, að þessar
fáu sálir sálusorgarans rúss-
neska séu farnar að týna töl-
unni.
Á mörg fleiri atriði mætti
minnast í þessu sambandi, en
ég mun sleppa því að þessu sinni.
Aðeins skal ég minnast á það
atriðið, sem mér og fleirum hér
er viðkvæmast. Það er barna-
fræðslan undir handleiðslu
þeirra kennara, sem ekkert geta
fagurt séð til fyrirmyndar börn-
unum, nema rússneskt stjórnar-
fyrirkomulag og rússneskar
stjórnaraðgerðir. Þetta gildir
ekki sízt, þegar barnakennarinn
er með i félagsskap, þar sem
reynt er að útbreiða þá skoðun
Til anglýsenda!
Tlminn er geflnn út 1
flelri elntökum en nokk-
urt annað blað á íslandi.
Giidi almennra auglýg-
inga er í hlutfalli vlð
þann fjölda manna er les
þær. Tíminn er öruggasta
boðleiðin til flestra neyt-
endaima í landinu. —
Þeir, sem vilja kynna vör-
ur sinar sem flestum
auglýsa þær þessvegna i
Timanum
■---------------—---------■
ialtkjöt
Við höfnm til sölu nokkrar 1/1 og 1/2 tn. af
stórhöggnu diikakjöti.
Með þeirri verkunaraðferð er tryggt, að
kjötið geymist algjörlega jafngott fram á
sumar. Og þó að það þurfi töluverða út-
vötnun, er ekki í það horfandi, þegar
\ I S S A ER FYRIR AÐ VARAA £R GÓD OG
Dvöl
í henni er m.a. stœrsta
og merkasta safn, sem
til er á íslenzku, af
stuttum úrualsskáldsögum heimsbók-
menntanna. Geti einhver sannað að
það sé ekki rétt, þá er honum heitið
háum verðlaunum. — Dvöl frá byrjun
lækkar aldrei 1 verði.
GEYMIST EFTIR ÞÓRFIJM.
Samband ísl.samvinnufélaga
Slmi 1080.
116 Margaret Pedler:
hjálpa yður að setjast aftur, þér getið
auðsjáanlega ekki staðið.“
„Þetta er mjög fallega gert af yður,
ungfrú------“ Elízabet hikaði spyrjandi.
Hin brosti, svo að skein í hvítar og fal-
legar tennurnar.
„Ungfrú ekki neitt. Ég er bara Poppy,
Poppy Ridgway. Nú ætla ég að hlaupa
heim að húsinu og biðja herra Maitland
að koma.“ Hún hljóp af stað, án þess að
bíða eftir svari.
Elizabet sat kyrr og strauk um snúna
öklann.
Hver gat þessi stúlka verið, hvað var
hún að gera á heimili Maitlands? Brátt
sá hún hvar Poppy kom aftur, ásamt
tveimur karlmönnum. Annar þeirra var
auðsjáanlega þjónn, og var hann nokkr-
um skrefum á eftir hinum. Elizabet
horfði með athygli og undrun á manninn
sem gekk við hlið Poppy. Hún þekkti
þennan granna og stælta líkama, og er
hann kom nær, sá hún undrunina skína
úr bláum augum hans. Henni varð hugs-
að til óveðursins á Como-vatninu, þegar
hún hefði efalaust drukknað, ef þessi
maður hefði ekki bjargað henni. Eliza-
bet fann til undarlegrar eftirvæntingar
þegar hún uppgötvaði, að „brúni maður-
inn hennar frá Ítalíu“ var Blair Mait-
land, hinn nýi eigandi Lone Edge. Hún
Laun þess liðna 113
hafði stundum reynt að opna þetta hlið,
þegar hún var þarna á ferð, en það hafði
alltaf verið læst. Hún var sein fyrir að
þessu sinni, og reyndi að opna hliðið,
þótt hún byggist alls ekki við að það
væri opið. Hún varð mjög undrandi, er
hún fann að hurðin var ólæst, en var
samt staðráðin í því að nota sér þessa
gleymsku og stytta sér leið með þeim
hætti.
Elizabet gretti sig, þegar hún var kom-
in inn fyrir garðinn. Hún hafði búizt við
þvi að sjá eitthvað furðulegt, en þarna
var ekkert sérstakt að sjá. Landið var
grösugt, en mjög hversdagslegt, og bezta
beitilandið var afgirt með háu limgerði.
Hvergi var samt hægt að sjá merki um
neitt sérstakt dýralíf, að undanteknu
því, að kanínuholur voru hér og hvar
sýnilegar i grassverðinum. Lengra fram
á bjargbrúninni sá í garöinn umhverfis
húsið. Hann var einnig mjög hversdags-
legur að sjá, og virtust skiptast á háir
runnar og sléttir grasfletir. Runnarnir
huldu þann hluta hússins, sem lægra
stóð, en efri hlutinn var einfaldur og
líktist að sumu leyti hlöðu, en þakið var
úr gleri að miklu leyti.
Elizabet leit fljótlega í ki'ingum sig,
en hraðaði sér áfram, þegar hún varð
ekki vör neinna mannaferða. Eftir
skamma stund kom hún auga á hliðið