Tíminn - 11.04.1940, Qupperneq 4

160
VN, finimtndajginn 11. apríl 1940
Meðferð konungs-
valdsins
(Framh. af 1. síðu.)
Ég vænti, að ykkur, góðir ís-
lendingar, sé það nú ljóst af til-
■drögum þessara tillagna og því,
hvernig þær voru undirbúnar,
og af þeim samhljóða undirtekt-
um, sem þær fengu á Alþingi,
að ekki varð hjá þvi komizt, að
gera þessar ráðstafanir. —
Það, sem gerzt hefir, er, að vald
það.sem konungur fer með sam-
kvæmt stjórnarskránni, hefir
að svo stöddu verið flutt inn í
landið, og sama máli gegnir um
landhelgisgæzlu og utanríkis-
mál, að svo miklu leyti, sem
þessi mál hafa verið í höndum
Dana. En veitið því athygli, að
þrátt fyrir það eru stjórnar-
skipunarlög íslands óbreytt, og
það hafa aðeins verið gerðar
þær ráðstafanir, sem ástandið
hefir gert alveg nauðsynlegar.
Ég hefi þá lokið því, að skýra
þjóðinni frá þeim mjög mikil-
vægu ákvörðunum, sem Alþingi
gerði í nótt og þeim rökum, sem
til þeirra liggja.
Um ástandið, sem þessu veld-
ur, það sem er að gerast og mun
gerast á Norðurlöndum, ætla ég
ekki að ræða, en ég vil, þótt það
þýði lítið nú á tímum að votta
samúð, segja það, að mikil er
samúð og samhygð okkar ís-
lendinga út af þeim örlögum,
sem frændþjóðir okkar verða
að þola.
Um okkar eigin framtíð er
heldur ekki hægt að spá neinu.
Við verðum að horfast í augu
við það, að ástandið hefir versn
að mjög mikið, við höfum færzt
nær styrjöldinni og hættunni.
En þótt við horfum á þessar
hættur með opnum augum, og
einmitt vegna þess, að við gerum
það, getum við mætt hinu ó-
komna án verulegs kvíða eða
ótta, þvi ef ástandið er skoðað
rétt, höfum við íslendingar enn
ýmsar ástæður til að líta á að
stöðu okkar í þessu striði sæmi
legri en flestra annarra þjóða.
Og við getum þá einnig minnt
sjálfa okkur á það sem oftast,
að aðalatriðið eru ekki erfið-
leikarnir sjálfir, heldur hvernig
þeim er mætt.
Á krossgötnm.
(Framh. af 1. síðu.)
Þessum ræðum var útvarpað. Karla-
kórinn Geysir söng milli ræðanna. Á
skírdagsmorgun var farin skrúðganga
frá menntaskólanum niður í kirkju-
garð. Magnús Jónsson frá Mel lagði
krans á leiði Hjaltalíns, séra Friðrik J.
Rafnar flutti ræðu. Um daginn var
samsæti haldið að Hótel Gullfoss, er
um 80 manns sátu. Stjórnaði Sigurður
Guðmundsson því, en Þorsteinn M.
Jónsson flutti aðalræðuna. Sigurður
Guðmundsson mælti fyrir minni frú
Margrétar Guðrúnar Hjaltalín. X sam-
kvæminu var staddur Ámi Hólm, einn
hinna elztu Möðruvellinga. Hann sagði
minningar síðar frá Möðruvöllum. Aðr-
ir ræðumenn voru Davíð Stefánsson
skáld, Steingrímur Jónsson og Snorri
Sigfússon. í samkvæminu var heiðurs-
gestur ungfrú Sigríður Hjaltalín, kjör.
dóttir Hjaltalíns skólastjóra.
tR BÆXUM
Þingfundir
féllu niður i gær vegna flokksfunda
um utanríkismál.' í dag hófust þing-
fundir kl. 1.30.
Leiðrétting.
í grein Guðjóns Teitssonar í síðasta
blaði um endurbætur á verðlagslögim-
um hafði á tveim stöðum falhð niður
við setningu, þannig, að efni raskaðist.
Átti að standa þannig í greininni: I.
„Að vísu tel ég ekki, að hægt væri að
heimila verzlun, sem væri að tapa við-
skiptum til annarra, hærri álagningu
vegna tiltölulega aukins kostnaðar í
því sambandi, en ef hið almenna á-
stand innan þeirrar verzlunargreinar
sýndi aukinn kostnað vegna minnkaðr-
ar umsetningar, álít ég að taka yrði til-
lit til þess. Sama er að segja um mat
á því, hvað væri hæfilegt álag vegna
aukins kostnaðar og áhættu." II. „Á-
lagningin, sem verðlagsnefnd ákvað var
20% á ullar-, bómullar- og ísgarns-
sokkum og 25% á silkisokkum."
Karlakórinn FóstbræSur
hélc aðra söngskemmtun sína í Gamla
Bíó i gærkvöldi. Húsfyllir var og undir-
tektir áheyrenda góðar. Fyrri söng-
SK.emmtunin var haidin á mánudags-
kvöldið,
Veikamannafélagið Dagsbrún
hefir æskt þess, að bæjarstjórn
Reykjavíkur geri vinnusamning við fé-
lagið. Meirihluti bæjarráðs hefir mælt
með því, að svo verði gert og hefir
falið borgarstjóra að hefja umræður
um samninga við stjóm félagsins.
Gjaldskrá
Þvottalaugaveitunnar.
Að tillögu bæjarverkfræðings og
Helga Sigurðssonar verkfræðings hefir
bæjar mælt með því, að sú breyting
verði í tilraunaskyni gerð á gjaldskrá
hitaveitunnar frá þvottalaugunum, að
gjaldið eftir mæli verði sumarmánuð-
ina, frá 14. maímánaðar til 1. október-
mánaðar, % hlutar vetrargjaldsins.
Leikfélagið
sýnir Fjalla-Eyvind á morgun, föstu-
dag, fyrir lækkað verð.
Handknattleiksmót
hefir að undanförnu verið háð á
vegum íþróttasambands íslands. Lauk
því í gærkvöldi. Sigurvegari varð Valur,
hlaut 10 stig; háskólinn fékk 8 stig,
Haukar í Hafnarfirði 6 stig, Víkingur
4 stig, Fram 2, en í. R. ekkert. Kapp-
leikirnir hafa farið fram í íþróttahúsi
Jóns Þorsteinssonar.
Bamavinafélagið Sumargjöf
hélt aðalfund í fyrrakvöld. Starfsemi
félagsins síðastliðið ár kostaði á 24.
þúsund króna. Greidd meðlög námu
aðeins á 8. þús. króna, en reksturshalli
rösklega 16 þúsundir. Ágóði af síðasta
barnadegi var um 9 þúsund krónur, en
styrkur frá ríkinu og bæjarfélaginu
nam 8 þúsundum króna. Þetta ár var
ungfrú Bryndís G. Zoega forstöðukona
barnaheimilisins í Vesturborg, en hún
hefir lokið námi erlendis í þeim grein-
um, er að slíku starfi lúta. — Kosin
voru í stjórn Sumargjafar á aðal-
fundinum, séra Árni Sigurðsson, Bjarn-
dís Bjarnadóttir og ísak Jónsson, öll
endurkosin.
Danskt flutningaskip,
Tureby að nafni, leitaði hér hafnar
í gærkvöldi. Það var á leið frá Buenos
Ayres til Kaupmannahafnar, en sneri
hingað, er fréttir bárust um atburði þá,
er gerzt hafa á Norðurlöndum síðustu
dagana.
Öækur
(Framh. af 3. síðu.)
líka stckkmennirnir hver af
öðrum á vængjum frægðarinn-
ar út um víða veröld og héldu
: uppi heiðri lands síns.
i Bókin er þættir úr ferðasögu
I eins og þessara manna og gerist
; bæði i Evrópu og Ameríku.
ÍFjöldi mynda er í bókinni og er
Brú á Jökulsá áFjöllum
(Framh. af 3. síðu.)
Austurfjöllum á öllum árstíð-
um, og þá sérstaklega þess
lands, sem liggur fjarst Mý-
vatnssveit, en aðeins skilið frá
Fjallabyggðinni af Jökulsá. Ég
tel óverjandi þá stefnu í vega-
málum, að þenja vegakerfið um
heiðar og öræfi, en sneiða hjá
byggðum að ástæðulausu.
Byggða landið á að njóta vega-
gjörðanna eins fullkomlega og
mögulegt er. Sannarlega væri
ömurlegt til þess að hugsa, ef
Fjallabyggðin ætti ekki að njóta
þess á neinn hátt fyrir sig, ef
Jökulsá yrði loksins brúuð. Það
er skylt að hlúa að byggðinni á
Fjöllum, fyrst hún hefir staðizt
sína miklu einangrun til þessa
tíma. Og hagfræðilega skoðað
er réttmætt að styðja að við-
haldi og efling byggðarinnar
þar. Máli mínu til stuðnings
um það get ég vitnað til um-
sagna búfróðra manna, sem
miklu ráða nú um mál land-
búnaðarins.
Að endingu skal ég svo i fjórða
lagi benda á, að mjög er athuga-
vert að leggja aðalþjóðvegi um
óbyggðir eða öræfi, lengri leiðir
án byggðra viðkomustaða, en ó-
hjákvæmilegt er. Vegurinn frá
Reykjahlið um brú hjá Ferju-
rönd að Grímsstöðum, eru rúm-
ir 40 km. Leiðin frá Reykjahlíð
um brú hjá Lambhöfða að
Möðrudal, er 75—ÆO km., að því
er ég bezt veit. Er það óslitin
óbyggð eða öræfi. Ég álít, að
okkur beri að sneiða hjá svo
löngum áföngum milli byggra
staða, sökum þess, að þeim
fylgja margvíslegar hættur, ef
t. d. óveður teppir umferð á ó-
væntan hátt, eða bílar bila, eða
önnur slys koma fyrir. Ég hefi
löng og náin kynni af hálend-
inu norðan jökla og veit, að þar
þarf að vera við öllu búinn. Ég
hefi ekki séð, að skemmtiferða-
fólkið og bílarnir þess væru
það — svona yfirleitt.
Gott og ánægjulegt, ef nú
verður byrjað að safna fé til
brúarinnar. En hana á að reisa
þar sem hún kemur flestum að
notum, og þar sem hún því verð-
ur mikilsverðust fyrir framtíð-
ina. í það má ekki horfa, þótt
hún verði dýr, ef þessum tilgangi
er náð. Við eigum að bíða með
bygginguna þangað til fjárhags-
leg geta er fengin. En á meðan
brúna vantar, á að láta áætl-
unarbíla, sem flytja langferða-
menn um Norður- og Austur-
land, mætast við Jökulsá hjá
Grímsstaðaferju. Fólk sé þar
ferjað yfir og skipt um bíla. Þá
styttist Austurlandsleiðin eins
og fyrirhugað er. Óþægindi við
þessi skipti eru lítil. Má vel una
þessari málalausn að sinni.
Vegamálastjórnin ætti að hlut-
ast til um að þetta kæmist á
nú á komandi sumri.
5. apríl 1940.
Sigurffur Jónsson
frá Arnarvatni.
Að geSnu iilefni
(Framh. af 2. síðu.)
telja sjálfum sér trú um, að það
sé af tómum mannkærleika, sem
hann sker menn upp fyrir 85
krónur — að hans eigin sögn. —
Hinn almenni borgari mun bara
líta svo á, að hann starfi að
þessu sem hverri annarri at-
vinnu. Kolka læknir má einnig
mín vegna, í tíma og ótíma, tala
um það, að hann hafi af ein-
skærri náð, litið til sinnar feðra-
sveitar, farið þangað á gamals
aldri, til þess eins, að miskunna
sig yfir hina hrjáðu Húnvetn-
inga. Við vitum bezt sjálfir, að
við höfðum tvo ágæta lækna á
undan Kolka.
En frá hverju hvarf Kolka
Iæknir f Vestmannaeyjum?
Öll grein Kolka læknis er svo
laus í reipunum, að þar er ekki
um neitt málefni að ræða.
Greinin er sundurlaus illyrði í
minn garð, fléttuð smjaðri til
þeirra, er hann vill veiða í sinn
flokk, en sem rauður þráður í
gegn um alla greinina er hið
hóflausa sjálfsálit mannsins.
Það síðasta skiptir mig og
aðra engu, en tvö fyrri atriðin
eru þannig vaxin, að þau dæma
sig sjálf af öllum er til þekkja.
Þó skal bent á eitt. Kolka læknir
segir í grein sinni: „Ég hefi ekki
troðið hér illsakir við neinn
mann, að fyrra bragði, og mun
ekki gera þaö.“ Ég mælist til
þess við Húnvetninga, að þeir
lesi grein Kolka, og meti svo
sannleiksgildi þessara orða
læknisins. Ég mun framvegis
ekki svara illyrðum læknisins
um mig persónulega, þótt að
hann haldi áfram eins og hann
er byrjaður. Allt slikt legg ég
óhræddur undir dóm okkar hér-
aðsbúa, án sérstakrar mál-
færslu, en e. t. v. væri ég til með
að semja æfiágrip Kolka læknis,
en til að byrja með, held ég að
þessi grafskrift nægi:
Fæddur í sveit.
Flúði frá framleiðslu.
Var fremur góður læknir.
Taldi sér sérstaklega til gildis
að hann hefði skorið úr mönn-
um botnlangann fyrir 85 kr.
Var aðalmaður í stjórn hluta-
félagsins Freyr í Vestmannaeyj -
um.
Þóttist skáld og var hagyrð-
ingur.
Taldi sig friðsaman en átti þó
ávalt í ófriði.
Áleit sjálfan sig manna bezt-
an og gáfaðastan.
Var fremur frumlegur, og sem
dæmi um það, má nefna, að
hann bað sveitunga sína að
kjósa sig í sýslunefnd, af því að
hann væri píslarvottur dóm-
stólanna.
Fleira mætti telja en það bíð-
ur, þar til æfisöguágripið er
samið.
Hannes Pálsson
Undirfelli.
ekki vafi á því, að margir aðrir
en skíðamenn og aðrir íþrótta-
menn hafa ánægju af að lesa
hana.
Steinþór Sigurffsson.
4 víðavangi.
(Framh. af 1. síðu.)
danska þjóðin og íslenzka þjóð-
in eftir að finnast aftur og hafa
margvísleg vinsamleg samskipti
sem tvær frjálsar, fullvalda og
jafn réttháar þjóðir.
230 Margaret Pedler:
„Drottinn minn dýri, barn! Þú ætlar þó
ekki að segja mér, að þú sért orðin ást-
íangin?“
Hann horfði fast og rannsakandi á
Elizabet. Hún kinkaði kolli og roðnaði.
„Jú, eitthvað í þá áttina,“ svaraði hún
lágt.
„Nú, því fyr sem þér batnar það, þess
betra“, svaraði hann og létti sýnilega.
„Þú býst þó ekki við, að ég líði þér slík
barnalæti núna, þegar ég er kominn
heim? Það hlýtur að hafa verið hirðu-
leysi hjá Jane að láta slíkt koma fyrir“,
bætti hann brosandi við.
„En, Candy, ég tala i alvöru, ég er
ekki að gera að gamni mínu“. Elízabet
sárnaði, að faðir hennar skyldi ætla að
leiða þetta hjá sér með gamansemi, og
hún var í hálfgerðum vandræðum. „Ég
er heitbundin“.
„Heitbundin?“ Brosið hvarf af and-
liti hans i einu vetfangi. Honum varð
sýnilega mikið um að heyra þetta þýð-
ingarmikla orð. „En hvernig getur þú
verið heitbundi'n án míns leyfis, ef ég
mætti spyrja?“
„Við ætlum einmitt að biðja um það“,
svaraði Elízabet lágt. „Ég á við að ég áé
eins heitbundin og ég get verið án þíns
Ieyfis.“
„Það eru nú engin ósköp,“ svaraði
Laun þess liðna 231
Candy allt að þvi grimmdarlega. „En
hver er maðurinn? Ég skal láta þig vita,
að ég vil vita ýmislegt um hann áður
en ég líð nokkurn skapaðan hlut hvað
þá leyfi.“
„Já, auðvitað,“ flýtti Elízabet sér að
svara. „En þú veizt nú þegar dálítið um
hann. Manstu eftir því þegar ég lenti
í storminum á Coono-vatninu og mað-
ur kom í vélbát og bjargaði mér?“ Hann
kinnkaði kolli. „Það er maðurinn. Hann
bjó þá í Villa Felice, en nú býr hann
hérna í Waincliff.“
„Hvað heitir hann?“
„Maitland, — Blair Maitland.“
„Maitland — Maitland,“ endurtók
Candy. Er hann ekki myndhöggvari?
Ég hefi heyrt talað um hann í London.“
„Einmitt, já,“ svaraði Elízabet og
létti sýnilega. „Það er einmitt sá sami.
Og í raun og veru á hann nú dálítið til-
kall til mín, hélt hún áfram. Það er
honum að þakka að ég er hérna núna.“
„Það getur vel verið. En kona er ekki
nauðbeygð til að giftast manni, þótt
hann hjálpi henni út úr einhverjum
vandræðum.“
„Láttu nú ekki svona, Candy! Ég vil
giftast honum!“
„En ég vil ekki að þú giftist honum,
né neinum öðrum manni, í bráð að
Hreystíleg vörn
Norðmanna
(Framh. af 1. síðu.)
sinnum betur vopnað. Norðmenn
telja, að þeir hafi enn nokkur
þýðingarmikil strandvirki á
valdi sínu.
í Oslo kom til nokkurra vopna-
viðskipta áður en borgin gafst
upp og er talið að fallið hafi á
annað hundrað manns. Síðan
Þjóðverjar tóku borgina hafa
margar handtökur átt sér stað.
Þýzkir hermenn taka vörur í
Oslo gegn svokölluðum láns-
miðum, sem taldir éru einskis
virði.
Stærsti atburðurinn í Noregs-
málunum er þó tvímælalaust
innrás brezka flotans í Skagerak.
Brauzt enski flotinn þegar í
gærmorgun yfir tundurdufla-
lagnir Þjóðverja þar, og réðist
ein brezk flotadeild á þýzka
ílutningaskipalest, sem var fylgt
af herskipum,en önnur sigldi inn
Oslofjörðinn. Hefir síðan verið
nær látlaus ajóorusta í Skage-
rak, því að Mðir hafa sent fleiri
skip á vettvang. Orustunni er
enn ekki lokið og allar fréttir
um skipatap eru mjög á reiki.
Þó virðist það augljóst, að Bret-
um hefir veitt betur, það sem
af er. Má telja víst, að þessi or-
.GAMLA bíó"**—
Sjólíðsforíngja-
skólinn
Spennandi og skemmtileg
amerísk kvikmynd, tekin
af Metro-félaginu.
Aðalhlutv. leika:
JAMES STEWART,
FLORENCE RICE
og
ROBERT YOUNG.
40. blað
——"" NÝJA BÍÓ
Lítla prinsessan
Stærsta, fegursta og til-
komumesta kvikmynd, sem
undrabarnið
SHIRLEY TEMPLE
hefir leikið. Myndin gerist
í Englandi á þeim tímum,
er Búastyrjöldin geisaði.
Myndin er tekin í eðlileg-
um litum.
Tordagar
III. bindið í ritgerðasafni Jónasar Jónssonar, kom út í
vetur. Bókina er enn hægt að fá með áskriftarverði, 5
krónur óbundna, en 7,50 í bandi. Pöntun má senda til
Bókaútgáfu S.U.F., pósthólf 1044, Reykjavík, eða hringja
I síma 2353. — Fylgi greiðsla pöntun, verður bókin send
burðargjaldsfrítt, en ella gegn póstkröfu. Hafi einhverjir
af umboðsmönnum bókaútgáfunnar enn eigi sent ”
skriftarlista sína, eru þeir áminnir um að gera það, sem
allra bráðast. — Tilgangslaust er að biðja um Merka
samtíðarmenn, þar eð upplag þeirrar bókar er með öllu
þrotið. Sennilega verða Vordagar einnig á þrotum um
þetta leyti næsta ár.
Skrá
yfir IJTISTANDAIVIÍI L TSV.4IISSK ULDIR bæj-
arsjóðs Deykjavíkur í marz 1940 liggur
frammi til sýnis fyrir gjaldendur bæjarins í
skrifstofu bæjargjaldkera, Austurstræti 16,
virka daga, aðra en laugardaga, kl. 3—5 e. h.
BORGARSTJÓRINN.
^ALTKJOT
Ágætt pækilsaltað dilkakjöt til sölu. Kjötið
geymist óskemmt sumarlangt.
Samband ísLsamvinnufélaga
Sími 1060.
usta geti ráðið úrslitum í Nor-
egsstyrjöldinni, því að beri Bret-
ar hærri hluti, er þýzki herinn,
sem kominn er til Noregs, af-
króaður þar.
Viða annars staðar við Noreg,
m. a. í Narvik, hafa brezk her-
skip eða flugvélar ráðizt á þýzk
skip og telja Bretar sér víða
mikinn árangur. Að svo stöddu
virðist tæpast rétt að treysta
neinum tölum um skipatjón.
Herftaka Danmerkur
(Framh. af 1. siðu.)
og var hertöku allra helztu
staða lokið fyrir kvöldið.
Eitt það fyrsta, sem Þjóðverj-
ar gerðu, var að taka útvarps-
stöðina í Kaupmannahöfn á vald
sitt, og leggja við því þungar
refsingar, ef dönsk blöð skrif-
uðu öðru vísi en Þjóðverjar ósk-
uðu.
Þá hafa þeir ákveðið, að
danski herinn skuli vera undir
yfirstjórn þýzku herstjórnarinn-
ar. Ein af fyrstu fyrirskipunum
þýzku herstjórnarinnar var sú,
að kveðja þrjá árganga danskra
varaliðsmanna til heræfinga. Er
enn óvíst hvað meint er með
þeirri ákvörðun.
Þýzku hersveitirnar í Dan-
mörku hafa tekið talsvert af
matvælum og öðrum vörum og
hafa Danir ekki fengið þær
greiddar með öðru en svoköll-
uðum lánsmiðum, sem taldir eru
algerlega verðlausir. í dönskum
blöðum er rætt um það, að bráð-
lega muni verða tekin upp
ströng matarskömmtun.
Er ríkjandi mikill uggur um
efnahagslega afkomu dönsku
þjóðarinnar í framtíðinni, þar
sem Bretar hafa bannað öll við-
skipti við Danmörku og munu
vafalaust láta sömu viðskipta-
þvinganir ná til hennar og
Þýzkalands, en danskur útflutn-
Leihfélatj tleykjjavíhur
„Fjalla-Eyvíndur,,
Sýning á æorgun kl. 6
Lækkað verð.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 4
til 7 í dag og eftir kl. 1 á morgun.
Ðreinar
léreftstusknr
kaupir
Prentsmiðjan Edda
Lindargötu 1 D.
ingur hefir haft aðalmarkað
sinn í Englandi. Vafalaust er þó
ríkjandi í Danmörku enn meiri
uggur yfir þvi, að Þjóðverjar
kunni að grípa til einhverra.
þvingunarráðstafana innan
lands.
Stauning er enn forsætisráð-
herra dönsku stjórnarinnar og
er hún enn óbreytt að öðru leyti
en því, að bætt hefir verið í hana
sex ráðherrum, án sérstakrar
stjórnardeildar. Eru þrír þeirra
íhaldsmenn, en þrír vinstri
menn. Meðal nýju ráðherranna
eru Christmas Möller og Krag,
;sem kunnir eru hér á landi.
Danski herinn í Suður-Jót-
landi mun í fyrstu hafa veitt
dálitla mótstöðu gegn þýzka
hernum og varð nokkurt mann-
fall. Mun hann í fyrstu hafa
misskilið fyrirskipanirnar um
fulla uppgjöf.
Amerískar fregnir segja frá
götubardaga í Kaupmannahöfn,
sem ein kona hafði komið af
stað. Féll hún og fimm menn
aðrir.