Alþýðublaðið - 31.05.1927, Blaðsíða 2

2
ALEYÐUBLAðlÐ
AL2»Ý®UBLAÐI® :
< kemur út á hverjum virkum degi. >
! Afgreiðsla í Alpýðuhúsinu við :
< Hverfisgötu 8 opin írá kl. 9 árd. ;
] til kl. 7 síðd.
| Skrifstofa á sama stað opin kl. ;
9Vs—10Va &rd. og kl. 8-9 síðd.
< Simar: 988 (aigreiðslan) og 1294
(skrifstofan). •
Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á ;
! mánuði. Auglýsingaverð kr. 0,15 j
hver mm. eindálka.
! Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan •
J (i sama húsi, sömu símar).
Ekk@rt vlt.
Það er auðséð, að auðvaldsstétt
allra landa er komin að ratrn um,
að dagar yfirráða hennar eru að
verða -taldir. Með hverju árinu,
sem líður, verða æ ósvífnnari og
harðvítugri brögð hennar í vöm-
inni gegn framsókn vinnustéttar-
innar til yfirráðanna. Forvígis-
menn eignastéttarinnar sjá, að
með vaxandi umhugsun aljrýðu
um samfélagsmálin og þátttöku
í stjðrnmálabaráttunni verða hin
gömlu vopnin æ deigari, blekk-
ingarnar æ gagnsærri, hræsnin æ
herari, svo að fjöldinn hikar sífelt
meir við að fela peirrar stéttar
mönnum umboð sitt. Þá finna
þeir, að ekki er um annað að
gera en neyta valdsins, kæra sig
kollótta um, þótt ráðstafanirnar
verði ekki studdar með neinum
skynsamlegum rökum.
Einmitt af þessu tagi er ráð-
stöfun auðvalds- og íhalds-stjórn,-
arinnar hér á landi um alþingis-
kosningarnar, sem i hönd fara.
Þingflokkurinn áræðir ekki að
færa kjördaginn með beinni lög-
skipun um það, en fremur svo
verkið með því að samþykkja
stjórnarskrárbreytingu og fyrir-
skipa kosningar á tínra, sem felt
hafði verið að hafa þær á. Um
leið verður að láta i veðri vaka,
að kosningarnar eigi að snúast
um þessar breytingar á stjórnar-
skránni og aðrar, er þjóðin kynni
við athugun málsins að viija lata
gera. En þegar betur er að gætt,
sést, að
i pessu erekkerívit.
Þegar jafn-mikilvæg lög eins
og sjálf stjórnarskráin eru lögð
fyrir kjósendur til mats um það,
hvort gildandi ákvæði eða til-
lögur til breytinga frá meiri hluta
alþingis, eða enn aðrar breytingar
séu æskilegar, þá liggur í augum
uppi, að öll þjóðin þarf lengri
tíma til að átta sig á því jafn-
hliða öðrum störfum sínum en
tæpa tvo mánuði, þar sem þing-
menn sjálfir, sem hafa daglega
náin kynni af ákvæðum stjóm-
arskrárinnar, hafa með öðrum
störfum sínum ekki áttað sig á
skoðun sinni um þau á styttri
tíma en meira en þTem mánuð-
am, hundrað dögum. Ekki getur
því heldur verið til að dreifa, að
þessi flýtir til kosninganna stafi
af því, að auðvaldsstéttinni þyki
liggja svo mikið á, að Itoma
stjórnarskrárbreytingum sínum í
framkvæmd, því að ekki er gert
ráð fyrir, að alþingi, er kosið
ve*jður 9. júlí, komi saman fyrr
en í febrúar næsta ár, svo að
á möti tæpra tveggja mánaða
undirbúningsfresti til kosninga
kemur sjö mánaða dráttur á
pinghaldi.
Það má mikið vera,' ef flestir
hinir nýju þingmenn verða ekki
húnir að gleyma því, þegar á
þing kemur, hvers vegna þeir
voru þangað kosnir, en hitt er
bersýnilegt af þessu, að ihalds-
stjórn auðvaldsstéttarinnar ætlar
sér ekkert annað með þessu kosn-
ingaverki sinu en að véla handa
sér vöidin í landinu með svo ó-
svífnu bragði og glæpsamlegu, að
það er að minsta kosti að áhrif-
unum til, ef það tekst, brot á
anda stjórnskipulagsins, þar sem
stefnt er að þvi að útiloka fjölda
manna frá því að geta neytt hins
mikilsverðasta réttar, sem þegn-
um fólksstjórnarþjóðfélags á að
vera tryggður með lögum og er
mikið til tryggður enn.
Ef þetta svikatafl auðvalds-
stéttarinnar heppnast og íhalds-
flokkur hennar á sigri að hrósa,
— ef svo margir íslenzkir menn
eru þeir auðnuleysingjar þjóðinni
til handa, að kosningarnar, sem
í hönd fara, fái íhaldinu völd
þjóðarinnar áfram, þá á saga ís-
lendinga þeirrar þjóðarhneysu að
minnast, að árið 1927 væri
sigurorð íhaldsins: Ekkert vit
nema til hrekkja.
í því að iáta íhaldið, sem' hefir
að engu gert árangur veltiáranna
1924—25, — íhaldið, sem hefir lát-
ið viðgangast, að annar aðalat-
vinnuvegur þjóðarinnar væri
stöðvaður tímum saman, — íhald-
ið, sem með því hefir haft ;stóríé
af ríkissjóði, — íhaldið, sem
brotið hefir lög landsins fyrir
auðvaldsstétt sína, — íhaldíð, sem
drepið hefir hvert velferðarmál
þjóðarinnar á fætur öðru, svo sem
éinkasölumálin, ... íhaldið, sem
hlífir eígnamönnum við framlög-
um til félagslegra þarfa, en pínir
svo hundruðum króna skiftir út
úr fólki, sem tæplega hefir I sig
að eta, með tollaálögum, sem
fjárhagsráðstefna Þjóðabandalags-
ins hefir nú fordæmt, — að láta
það fara með völdin í þjóðfélag-
inu áfram, — í því fcr jheldur
ekkert vit.
Skálholtsbiskupinn nýi.
„í margax aldir litu Árnesingar
upp til Skálholtsbóndans,“ segir
„Tíminn", þegar hann skýrir frá
því, að Jörundur Brynjólfsson
ætli að bjóða sig fram í Ámes-
sýslu. Það lítur helzt út fyrir, að
blaðið sé farið að halda, að Jör-
undur sé orðinn biskup við það
að búa í Skálbolti(!).
Skipafréttir.
„Botnía" kom í gærkveldí og
..Lyra“ í morgun.
Stefmirnar.
Því verður ekki neitað, að meið-
yrðamál eru í sjálfu sér, jafnvel
þó að ummælin, sem eru átalin,
séu full alvarleg, með svo hjákát-
legum blæ, að almenningur lítur
aldrei öðru vísi á þau en sem
tilraun reiðs manns til þess að
gefa andstæðingnum glóðarauga,
ef svo mætti segja, hvað sem
annars málavöxtum líður. Það er
sem sé alkunnnugt, að það er
því sem næst hægt að fá menn
dæmda til sekta fyrir hvaða um-
mæli sem er; svo er íslenzkri
meiðyrðalöggjöf varið. Ef hér
hefði staðið á eins og venjulega,
þá hefði verið sjálfsagt að lofa
stefnanda að skemta bæði sér og
almenningi með þessu brangsi
sínu.
En hér er — því miður — al-
varlegt mál á ferðinni, of alvar-
>Jegt til að lenda í hlátursiðu meið-
yrðamálsins. Það er rekstur
strandgæzlunnar, en ekki Jóhann
P. Jónsson skipstjóri, sem xyn
er að ræða. Það leikur hjá almenn-
ingi sá grunur á, að varðskip það,
sem hann stýrir, reki strandgæzl-
una sláelega. íhaldið hefir fundið,
hve alvarlegt þetta er, sennilega
skilið, að þetta gæti,-ef svo bæri
undir orðiö sjálfstæði þessa litla,
vanmegna lands að voða. Og það
lætur því frárensli sitt, „Mgbl.“,
halda því fram, að vegna hætt-
unnar „út á við“ m&gi ekki tala
hátt um málið. Er íhaldið virki-
lega sá grænjaxl að halda, að
erlendir menn — erlend ríki —
hafi ekki augu í höfðinu og geti
ekki séð sjálfir, nema íslendingar
stjaki við þeim? Sýnist Ihaldinu
það, sem er að gerast erléndis
nú, benda til þess, að erlend riki
séu slíkir kettlingar? Og veit í-
haldið ekki, að þessi mál hafa
löngu verið rædd erlendis bæði á
þingum og í opinberum ritum?
Veit íhaldið ekki, að|i þýzkufar-
maimariti birtust í vetur greinar,
þar sem því var haldið fram, á-
samt margri annari vitleysu, að
skipstjérarvarðskipanna islenzku
fái ágðóahlutaflandhelgissektum?
Og heldur íhaldið, að ráðið við
slíkum áburði sé að þeggja sjálf-
ur? Það virðist að minsta kosti
svo, því að þegar þingmaður í
þingræðu benti stjórninni á, hvað
almannarómur segði, til þess að
hún tæki rögg á sig og léti hefja
opinbera rannsókn um málið, svo
að grunurinn annað hvort afsann-
aðist eða að þeim, sem ábyrgðina
bæru, yrði hegnt, ]>á hreyfði
stjórnin hvorki legg né lið, jg
það lá við, að „Mgbl.“ ætlaði að
steikja þingmanninn lifandi.
Jóhann P. Jónsson lét að vísu
hefja rannsókn, en ekki er það
sjáanlegt, að hún hafi farið mjög
djúpt. Hún hættir sem sé eín-
mitt, þegar komin var ástæða til
að reka hana með fullum krafti.
Þnð er ekki kátlegt — öðru nær
—, þegar Jólrann í stefnu sinni til
Alþýðublaðsins segir: „Upplýstist
við þá rannsókn, aö enginn fót-
' ur var fyrir áburði alþingismanns-
ins á mig eða varðskipið,“ —
það er hryggilegt. Rannsókn-
in afsannaði á enga lund
grun almennings um slælega
strandgæzlu, heldur leiddi hún
mjög sterkar líkur að því, að
strandgæzla Óðins væri að mörgu
leyti óáreiðanlegt handahófsverb.
En einmitt þar lauk rannsókninni,
— sem þurft hefðl að halda henni
fram,
En nú virðist svo, sem þessi
rannsókn verði látin „nægja“, og
að smiðshöggið eigi að reka á
hana með því að láta dæma dauð-
ar og ómerkar rökréttar álykt-
anir af henni í einkamáli. Síðan
virðist vera áformið að segja:
Þarna sjá menn; allar ákærurnar
eru einskis virði; þær hafa verið
dæmdar dauðar og ómerkar. í-
haldið býzt við því, að almenn-
ingur viti ekki, að það er sitt-
hvað, að eitthvað sé ósatt, eða
að það verði dæmt dautt og ó-
merkt í meiðyrðamáli. Það má.
fá sannleikann dæmdan dauðan
og ómerkan í meiðyrðamáli vegna
orðalags og ýmsra atvika, og það
veit almenningur.
Nú er Jóhann uppgjafadáti, fv.
varasJjóliðsundirforingi, eða því
um líkt, í danska flotanum. Al-
þýðubl. fordæmir auðvitað hernað
og alt, sem að honum lýtur, en.
fátt er þó svo með öllu ilt, áð
ekki fylgi nokkuð gott. Það er,
nefnilega reynt að ala næma
sómatilfinningu upp í Iiösforingja-
efnum, þó að það vilji inistakast.
Vilji Jóhann hrinda af sér þvi
slyðruorði, sem lagst hefir á land-
heigisgæzluna, og þess krefst
sómatilfinningarhugmynd góðs
hermanns, þá er það eitt fyrir
hann að gera að kref jast þess, að
landhelgisgæzlumálið sé lagt und-
ir sakamálsrannsókn, og er hér
með skorað á hann að gera það.
En þó að hann ekki verði við
þeim tilmælum, má hann og all-
ur almenningur vita, að rekstur
meiðyrðamálsins af hendi Alþbl.
mun verða slíkur, að upp kom-
ist, hvað hæft er. í almannarómin-
um um strandgæzluna.
Jóhann P. Jónsson telur í stefnu
sinni til Alþbl. greinar blaðsins
vera atvinnuróg, en hann ætlar
þó ekki að krefjast skaðabóta
Embætti þau, sem ríkið veitir, eru
ekki talin atvinnurekstur í skiln-
ingi laganna, og sanna verður, að.
skaði hafi orðið. Þetta mætti til
sanns vegar færast, ef landhelgis-
gæzlan væri samkeppnisatvinna,
sem Jóhann ræki með ágóðahluta,
eins og Þjóðverjar halda fram,
og hiefði Alþbl. með illkvittnum
ummælum komið því til leiðar,
að togararnir flyktust til hinna
varðskipanna til þess að láta taka
sig að ólöglegum veiðum, en forð-
uðust að eiga slík skifti við Jó-
hann. En nú er það kunnugra en:
frá þarf að segja, að almanna-
rómur telur Jóhann forðast tog-
arana suma hverja fult eins mikið
og þá hann.
Skritnast af öllu er J>ó, að Jó-
hann skuli í sömu andránni og