Tíminn - 31.10.1940, Blaðsíða 2

422
TlMI]\N, fimmtudagmn 31. okt. 1940
106. blað
Mýtt landnám
Framlög ríkisins til nýbýlamynd-
unar og cndurbyggínga í sveitum
landsins þurfia ad margfialdast
§tríðs^róðinn og
skattaundanþá^an
■gímtnn
Fimmtudaginn 31. oht.
Dýrtíðín
Blöð Sjálfstæðismanna og Al-
þýðuflokksins halda stöðugt
áfram ásökunum á meiri hluta
kjötverðlagsnefndar fyrir á-
kvörðun nefndarinnar um kjöt-
verðið. Virðist svo sem þessi
blöð telji hækkun kjötverðsins
höfuðorsök vaxandi dýrtíðar í
landinu. Eitt þeirra, Morgun-
blaðið, fer þó venjulega al-
mennum og óákveðnum orðum
um dýrtíðina, án þess að ráð-
ast beint að fulltrúum bænd-
anna í kjötverðlagsnefnd. Er
þó auðskilið að þangað er skeyt-
unum stefnt, og sést það bezt
þegar athugað er, hvaða út-
gjaldaliðir hafa mest áhrif á
afkomu fólksins í kaupstöðun-
um. Húsaleigan hefir ekki
hækkað. Farmgjöld hafa mikil
áhrif á vöruverðið, en ekki hafa
blöð Sjálfstæðisflokksins haldið
því fram, að Eimskipafélagið'
hafi hækkað farmgjöldin úr
hófi fram. Verðlagsnefnd lítur
eftir álagningu á erlendar vör-
ur, og auk afskipta hennar hef-
ir samkeppni kaupfélaga og
kaupmanna áhrif á vöruverðið.
Nýlega fengu kaupmenn þakk-
arávarp í blöðum Sjálfstæðis-
flokksins fyrir drengilega bar-
áttu gegn dýrtíðinni. Að vísu
mun Kron hafa auglýst verð-
lækkun á undan kaupmönnum,
en hvað sem því líður, sýnir
þakklæti Sjálfstæðisblaðanna
að þau telja ekki að verzlan-
imar eigi sök á vaxandi dýrtíð,
með því að leggja óhæfilega
mikið á aðfluttar vörur. Er þá
fátt ótalið, sem máli skiptir,
annað en innlendu afurðirnar,
og sést af þessu ,að það er skoð-
un Mbl. að sökin sé aðallega hjá
bændunum og forráðamönnum
þeirra, fyrir að ákveða of hátt
verð á landbúnaðarvörum á
innlendum markaði.
En þó að Mbl. virðist hálf-
feimið við að láta þessa skoðun
koma greinilega fram, er allt
öðru máli að gegna um annað
aðalblað Sjálfstæðisflokksins,
Vísi. í forystugrein blaðsins s. 1.
mánudag er því haldið fram,
að flokkur forsætisráðherra
hafi forustuna í að hækka verð-
lagið, og er þar átt við verðið á
landbúnaðarframleiðslunni.
Þá heldur Alþýðublaðið áfram
aðfinnslum út af kjötverðinu,
og nýlega birtust í því blaði
dylgjur um, að samvinnufélög
bændanna hefðu óhæfilega
mikinn hagnað af verzlun með
landbúnaðarafurðir. Alþýðubl.
heldur því fram, að með ákvörð-
un kjötverðsins í haust hafi
bændur hlotið meiri tekjuhækk-
un en þeim ber, samanborið við
aðrar stéttir. Engin rök færir
blaðið fram til stuðnings þess-
ari fullyrðingu, enda munu þau
torfundin. Blaðið hefir ekki
svarað þeim fyrirspurnum, sem
Páll Zóphóníasson beindi til
þess hér í blaðinu fyrir skömmu,
um hækkun á tekjum verka-
manna og sjómanna. Hækkun á
tímakaupinu, ein út af fyrir sig,
gefur ekkert til kynna um
hækkun á tekjum verkamanna
og sjómanna, og víst er, að
tekjur þeirra stétta hafa hækk-
að hlutfallslega miklu meira á
þessu ári heldur en hækkun
tímakaupsins nemur. Alþbl.
forðast að nefna þetta þýðing-
armikla atriði, og meðan það
getur ekki fært rök fyrir þvi,
að tekjur bændanna hafi hækk-
að hlutfallslega meira en tekj-
ur verkamanna og sjómanna, er
samanburður þess á þeim stétt-
um og fullyrðingar um ágengni
bændanna eintóm markleysa.
Staðhæfingar blaðanna um
að Framsóknarflokkurinn hafi
horfið frá þeirri stefnu, að
reyna, að halda dýrtíðinni í
skefjum, hafa eigi við nein rök
að styðjast. Hins vegar mun e.
t. v. einhverjum finnast, að
nokkur stefnubreyting sé orðin
hjá blöðum Sjálfstæðisflokks-
ins, sem hafa nú tekið að sér að
bera fram kröfur um hækkanir
á öllu kaupgjaldi í landinu og
krefjast þess, að hlutfallslega
meiri kaupuppbætur verði veitt-
ar frá næstu áramótum heldur
en áður hafa verið greiddar.
Sk. G.
I.
Árið 1935 voru samþykkt á
Alþingi lög um nýbýli og sam-
vinnubyggðir. Strax á næsta ári
hófust framkvæmdir eftir þeim
lögum, og á þeim árum, sem síð-
an eru liðin, er búið að veita
styrki og lán til rúmlega 250 ný-
býla, viðsvegar á landinu, og
munu þær fjárveitingar nema
samtals nokkuð yfir 1 miljón
króna.
Þó að þær framkvæmdir, sem
þegar eru orðnar í nýbýlamál-
inu, séu mikilsverðar, og hafi
forðað mörgum fjölskyldum frá
að hrekjast úr sveitunum til
kaupstaða og sjávarþorpa, má
segja að þær séu aðeins tilraun-
ir og byrjun á því mikla og
nauðsynlega verkefni, sem fyrir
liggur, að fjölga svo býlunum
í sveitum landsins,að fólksflutn-
ingar þaðan til kaupstaðanna
geti stöðvast. Það er þjóðar-
nauðsyn, að allir þeir, sem vilja
mynda heimili í sveitum og
skapa sér þar atvinnu við bú-
skap, eigi þess kost og að þeim
sé veittur óhjákvæmilegur
stuðningur til þess að komast
yfir byrjunarerfiðleika land-
nemans.
II.
Síðan nýbýlalögin komu til
framkvæmda hafa fjárhagsá-
stæður í landinu verið þannig,
að ekki hefir verið hægt að full-
nægja þörfinni fyrir stofnun
nýbýla nema að nokkru leyti.
Vegna gjaldeyrisskorts hefir
orðið að takmarka innflutning
byggingarefnis, og sökum al-
mennra fjárhagsörðugleika hafa
möguleikar ríkisins til fjár-
framlags í þessu skyni verið
mjög takmarkaðir. Nú eru aft-
ur á móti horfur á, að ríkið
geti þegar á næsta ári stórauk-
ið fjárframlög til landnámsins,
ef möguleikar þess til tekjuöfl-
unar verða ekki skertir. Skatta-
og tollalöggjöfin, sem nú gildir,
er við það miðuð, að gefa ríkis-
sjóði nægar tekjur á kreppu-
tímum eins og þeim, sem verið
hafa að undanförnu. Fyrirsjá-
anlegt er, að skattatekjur ríkis-
ins aukast mjög á næsta ári, og
tolltekjurnar sömuleiðis, vegna
þeirrar breytingar, sem orðin er
á gjaldeyrisástandinu og auk-
inna viðskipta, sem fylgja þeirri
breytingu. Ríkistekjurnar hljóta
því að fara mikið fram úr áætl-
un fjárlaganna á næsta ári, og
ríflegan hluta af væntanlegum
tekjuafgangi ríkissjóðs á að
nota til stuðnings heimilafjölg-
un í sveitum landsins.
HÖFN í BAKKAFIRÐI
(íbúar 45)
Þorpið tilheyrir Skeggj astaða-
hreppi, og er hann eigandi að
tæpum þriðjung þess lands, sem
það stendur á. Hitt er einkaeign.
Landið er frekar lítið, grýtt,
leirblandið og frjóefnasnautt og
því sérstaklega erfitt til rækt-
unar. Aðalbyggðin er á örlitlu
nesi, er gengur fram í Bakka-
fjörð. Austan við nesið myndast
dálítill vogur og skýlir Kötlu-
nes honum að austan. Vogurinn
er frekar grunnur og ófær stór-
um skipum, en vel geta smá-
bátar legið þar að sumrinu,
nema í norðaustanátt. í fjör-
unni upp af vognum er aðal-
vinnupláss sjómanna í þorpinu,
og þar eru bátamir settir á
land. Meðfram sjónum eru alls-
staðar háir bakkar og undir-
lendið neðan þeirra (fjaran) er
svo lítið, að ekki eru bátar þar
öruggir í stórbrimum á vetrum.
Bakkar þessir torvelda mjög
sjósókn og hagnýtingu aflans í
Höfn. Verða sjómennirnir að
bera aflann á bakinu upp á
bakkana, þangað sem söltunar-
húsin standa. Lyftitæki með
hreyfli mun þó hafa verið sett
upp fremst á nesinu, en ekki
voru þau notuð í sumar. Athug-
III.
Um nokkur undanfarin ár
hefir verið tilfinnanlegt at-
vinnuleysi í stærstu kaupstöð-
unum og nokkrum kauptún-
anna, en í kjölfar þess hefir
siglt vaxandi framfærslubyrði
bæjar- og sveitarfélaga. Á þessu
hefir orðið allmikil breyting til
batnaðar á yfirstandandi ári.
Veldur þar mestu stundarvel-
gengni sjávarútvegsins, og enn-
fremur hefir hertaka landsins
haft í för með sér töluverða at-
vinnuaukningu í taili. Óneitan-
lega er mikil hætta á því, að
batnandi atvinnuástand í
kaupstöðunum nú um stund,
verði til þess að ýta undir á-
framhaldandi fólksflutninga
þangað úr sveitunum. Margir
eru bjartsýnir, þegar vel gengur,
og e. t. v. telja ýmsir, að varan-
leg breyting sé orðin í atvinnu-
málum kaupstaðanna. Því mið-
ur er hæpið að álykta þannig, og
má búast við að aftur sæki í
fyrra horfið, þegar minnst varir.
Þó að brezka herliðið hafi veitt
verkamönnum í kaupstöðunum
nokkra atvinnu um tíma, vona
allir, að það hverfi héðan sem
fyrst, og einnig má gera ráð
fyrir verðhruni í lok ófriðarins,
sem hlýtur að hafa í för með
sér minnkandi tekjur hjá þeim,
sem vinna við sjávarútveginn.
Má telja fullvíst, að þá verði
erfitt að finna verkefni í kaup-
stöðunum fyrir allan þann
fólksfjölda, sem nú er þar heim-
ilisfastur, og áframhaldandi
aðstreymi fólks til kaupstað-
anna hlýtur að hafa í för með
sér vaxandi erfiðleika fyrir
bæjarfélögin áður langt líður.
Er það því eitt af þýðingarmestu
verkefnunum, sem fyrir liggja,
að skapa möguleika til stofnun-
ar nýbýla í sveitum landsins í
svo stórum stíl, að allir, sem
þess óska, geti myndað þar
heimili og hafið búskap í stað
þess að keppa við íbúa kaup-
staðanna um þau takmörkuðu
viðfangsefni, sem þar eru fyrir
höndum.
IV.
Aðflutt byggingarefni er nú
í mjög háu verði af völdum ó-
friðarins, og verður því að
fresta húsabyggingum í land-
inu, að svo miklu leyti sem
mögulegt er, þangað til bygg-
ingarkostnaðurinn lækkar aft-
ur. Er þvi rétt að leggja til hlið-
ar hluta af nýbýlafénu, sem síð-
ar verði notaður til lána og
styrkveitinga, þegar hægt verð-
ur að ráðast í húsabyggingar á
uð hefir verið lendingarbót
fremst á nesinu, og er hún ekki
álitin ýkja dýr. Til þess að hún
komi að verulegu gagni, þyrfti
jafnframt að gera þar nokkra
uppfyllingu svo að nægilegt
vinnupláss fengist, svo og að
byggja bílgengan veg upp á
bakkana.
í Höfn er fátt eða ekkert um
félagsleg þægindi, enda er hér
aðeins að ræða um mjög fá-
mennt fiskiþorp, sem fátt hef-
ir sér til ágætis, nema nálægð
við góð fiskimið. Innan við Höfn,
í um 4 km. fjarlægð, er jörðin
Bakki, sem hefir nokkra tugi
ha. af góðu ræktunarlandi, en
lendingarskilyrði eru þar hins-
vegar erfið.
Að Höfn hefir undanfarin ár
safnazt hinn mesti fjöldi af að-
komubátum til sumarróðra, og
hafa það því nær eingöngu ver-
ið Færeyingar. í sumar gengu úr
Höfn 29 hreyfilbátar, þar af 21
frá Færeyjum. Kjör viðlegubát-
anna eru þau, að hver bátur
lætur 1/11 hlut af afla, og fær
í staðinn húsnæði fyrir skips-
höfn og til söltunar á afla, beit-
ingapláss, uppsátur, afnot af ís-
kassa til beitugeymslu og nægan
ís. Auk þess fær hver skipshöfn
lamb á haustin. Er það gömul
nýbýlunum. En þó byggingar-
framkvæmdum sé frestað að
mestu leyti meðan ófriðurinn
stendur, er hægt að vinna mjög
mikið að býlafjölguninni á ann-
an hátt, með framræslu og
ræktun landsins.
Fyrir nokkru hafa verið á-
kveðin jarðakaup ríkisins í Ölf-
usi, og vafalaust getur ríkið
fengið keypt stór og álitleg
landsvæði á fleiri stöðum, þar
sem m. a. væri hentugt að gera
tilraunir með stofnun sam-
vinnubyggðar. Strax á næsta
ári þarf að verja miklu fé til
kaupa á landi og ræktunar, en
auk þess þarf að veita einstök-
um mönnum, sem hafa land til
umráða og ætla að stofna ný-
býli, lán og styrki til ræktunar-
framkvæmda.
V.
Um leið og stofnað verður til
mikillar heimilafjölgunar í
sveitum landsins, er nauðsyn-
legt að gera ráðstafanir til
varnar því, að jarðir, sem nú
eru byggðar og byggilegar eru,
leggist í eyði. Síðustu árin hef-
ir ríkið lagt fram styrki til end-
urbygginga á -jörðum, og munu
þær styrkveitingar vera orðnar
samtals nokkuð yfir 400 þús. kr.
Mikið vantar þó til að þörfinni
fyrir endurbyggingarstyrk hafi
verið fullnægt með þessari fjár-
hæð. Er því óhjákvæmilegt að
hækka fjárveitingarnar til end-
urbygginga í sveitum, og er þess
að vænta að fjárhagsafkoma
ríkissjóðs á næsta ári verði
þannig, að þá strax verði hægt
að hækka framlagið til þessara
framkvæmda. Vegna þeirrar
stöðvunar á byggingum, sem ó-
friðurinn veldur, yrði þetta fé
lagt í sjóð, sem nota mætti til
að mæta mikilli og aðkallandi
þörf fyrir byggingarstyrk, þegar
stríðinu lýkur.
VI.
Eins og áður hefir verið nefnt,
hafa verið stofnuð um 250 ný-
býli á síðustu fjórum árum. Það
er aðeins lítil byrjun þess, sem
koma skal. Nú þarf ný stór á-
tök til býláfjölgunar í sveitun-
um. Einstakir menn, sem hafa
ráð á nothæfu landi, þurfa að
fá aðstoð til nýbýlastofnunar
eins og að undanförnu, en auk
þess þarf við fyrsta tækifæri að
gera tilraunir með samvinnu-
byggð, þar sem góð skilyrði eru
fyrir hendi, og ætti nú þegar að
hefjast handa um rætkuhar-
framkvæmdir á þeim stöðum.
Nú er sérstakt tækifæri til
tekjuöflunar fyrir ríkissjóð, sem
ekki má láta ónotað. Með því
að láta skatta- og tollalöggjöf-
ina haldast óbreytta i aðalat-
riðum, og gæta að öðru leyti
hagsýni í ríkisbúskapnum, má
vænta þess að ríkissjóður hafi
mikinn tekjuafgang á næsta
ári. Þann tekjuafgang á að
nota að nokkru leyti til að
venja, sem ávallt hefir haldizt.
í þorpinu eru 6 heimilisfastir
hreyfilbátar og er það nægilegt
núverandi fólksfjölda. Vanaleg-
ur veiðitími er maí—ágúst.
Handfæri eru notuð framan af
vertíðinni, en síðan lína. Til
beitu er notuð síld, sem sjó-
menn veiða sjálfir í net, eða fá
hjá síldveiðiskipum. Síldin er
svo geymd í ískössum, og er
snjó til þess safnað að vetrinum
í snjógeymsluhús, sem er í
þorpinu.
Að öllum jafnaði er aflasælt
í Bakkafirði og ekki langt til
miða. Talið er að 100 skpd.
fiskjar sé meðalafli á bát yfir
vertíðina. Nothæf lifrarbræðslu-
tæki eru í þorpinu. Hinsvegar
fer allur fiskúrgangurinn í sjó-
inn, og eru það mikil verðmæti,
þegar þess er gætt, að þarna
berast oft á land 2—3000 skpd.
fiskjar árlega. Um þetta valda
miklu hin erfiðu lendingarskil-
yrði, sem áður er greint frá, svo
og hitt, að land er þarna lítið og
illræktanlegt, og ræktunaráhugi
ekki mikill.
Allar fjölskyldur í þorpinu
hafa búskap og ræktunarafnot,
og mun láta nærri, að ræktað
land sé liðlega 13 ha. Um sæmi-
lega ræktanlegt land er varla
að ræða í þorpinu. Hið litla
undirlendi, sem þar er, eru
grýttir og leirbomir melar, sem
eru með afbrigðum erfiðir til
ræktunar. Minnir jarðvegurinn
einna helzt á illa gerða stein-
steypu. Slíkri jörð þarf að marg-
Árferðið hér á landi er með
alveg sérstökum hætti nú sem
stendur.
Fyrir einu til tveimur árum
síðan var ástandið í atvinnu-
málunum þannig, að annar að-
alatvinnuvegur landsins, sjáv-
arútvegurinn, stóð mjög höllum
fæti, og þing og stjórn sá ekki
annað fært, en 'að grípa til
hinna róttækustu ráðstafana
honum til stuðnings. Stórút-
gerðinni var veitt undanþága
frá sköttum til opinberra þarfa
og verðgildi íslenzkra peninga
var stórlega fellt o. fl.
Öllum er það ljóst, að til
slíkra ráðstafana er ekki gripið
nema brýn nauðsyn beri til,
enda var um þetta almennt
samkomulag og enginn taldi
þær eftir. En eins og sjá má af
því, hve ráðstafanir þessar
voru róttækar, var að sjálf-
sögðu gengið út frá því, að þær
nægðu til viðréttingar á svip-
uðum tímum og þeim er voru,
er hjálpin var veitt. Þá var
verðlag lágt og sölutregða á af-
urðunum, — en ekkert stríð. —
Tímarnir breyttust óvænt og
stórkostlega. Styrjöldin skall á
lækka ríkisskuldirnar, en að
öðru leyti til stuðnings hinu
nýja landnámi í sveitunum og
nauðsynlegra ráðstafana til
framdráttar öðrum höfuðat-
vinnuvegi landsmanna, sjávar-
útveginum. Með því að verja
miklum fjármunum til hins
nýja landnáms, verður bezt
unnið gegn þyí að fólk hópist
fyrirhyggjulaust til kaupstað-
anna vegna þeirrar velgengni,
sem þar virðist vera nú um
stund, og valdi þar auknu at-
vinnuleysi og erfiðleikum, þegar
verðfallið skellur yfir.
Ráðstafanir til stóraukinnar
ræktunar og heimilafjölgunar í
sveitum landsins eru nauðsyn-
legar til tryggingar efnalegri af-
komu þjóðarinnar. En þar me'ð
er aðeins hálfsögð sagan um
þýðingu þessa máls. Láta mun
nærri, að nú sé þriðji hver mað-
ur á landinu búsettur í höfuð-
stað þess, og þar að auki fjöl-
menni í öðrum kaupstöðum. Án
þess að varpa nokkrum skugga
á kaupstaðina og þá, sem þar
búa, mun óhætt að fullyrða, að
þjóðfélaginu verður heilladrýgst
að sem allra flest af því unga
fólki, sem á að erfa landið, fái
að njóta þeirra hollu uppeldis-
áhrifa, sem sveitirnar geta
veitt. Að því er stefnt með fjölg-
un heimila í byggðum landsins,
og það fjármagn, sem notað
verður til þeirra framkvæmda,
mun gefa margfaldan ávöxt,
þegar tímar líða. Sk. G.
bylta og blanda hana mold-
myndandi efnum. í þessu efni
gæti þó mikið óunnizt, ef hinn
geysimikli fiskiúrgangur, sem
allur fer í sjóinn, væri gjörnýtt-
ur sem áburður.
Uppskera og búfénaður árið
1939 var sem hér segir: Taða
600 hestb., úthey 300 hestb. (því
nær allt sótt inn í sveit), kart-
öflurækt ekki teljandi. Kýr 12,
sauðfé 400, hestar 10.
Mjög illt er til þess að vita,
að staður, sem liggur jafnnærri
fengsælum fiskimiðum, eins og
Höfn, skuli hafa jafnerfið lend-
ingarskilyrði og vera eins fá-
tækur af ræktanlegu landi svo
sem raun ber vitni um. Vegna
þessarar vöntunar, verður þar
tæplega um fólksfjölgun að
ræða, svo nokkru nemi. Lend-
ingarbætur — jafnvel þótt þær
kosti allmikið fé — geta þó átt
fullan rétt á sér í Höfn, ef þar
yrði framtíðarveiðistöð fyrir að-
komubáta að vori og sumri.
Bendir margt til þess, að Höfn
sé í því efni með álitlegustu
stöðum, og má í því sambandi
minna á, að færeyskum fiski-
mönnum hefir þótt tilvinnandi
að koma þangað árlega til að
stunda róðra nú um margra ára
skeið.
SKÁLAR Á LANGANESI
(íbúar 52).
Skálaþorp sterrdur því nær
yzt á sunnanverðu Langanesi í
ofurlítilli dæld, sem þar er í
hálendinu. Mun þorpið frekar
og ofan á allar ivilnanirnar og
hlunnindin, sem nægja áttu til
viðréttingar útvegnum á'venju-
legum tímum, kom stríðsgróð-
inn, almennari og meiri en
nokkurn mann hafði órað fyr-
ir, og er á allra vitorði, að sá
gróði er orðinn mjög mikill.
Ástæða er til að veita því at-
hygli, að á sama tíma, sem viss
stétt manna safnar geysi mikl-
um stríðsgróða, og býr við und-
anþágu á skattgreiðslum til op-
inberra þarfa, standa ríkis- og
bæjarsjóðir uppi fjárvana og eru
þess ekki umkomnir að greiða
neitt af gömlum skuldum sín-
um, þungum og aðkallandi,
nema með nýjum lántökum.
Stríðsgróði hinna einstöku fyr-
irtækja safnast upp í bönkun-
um sem innieignlr þar, í svo
stórum stíl, að bankarnir eiga
örðugt með að ávaxta féð, en
hinir sameiginlegu sjóðir lands-
mannanna allra standa tómir
og skuldum hlaðnir.
Mun ekki æði mörgum verða
á að spyrja, hvort hér sé ekki
stefnt í óefni og nokkurrar ó-
heilbrigði kenni í fjárhagsmál-
unum.
Það er á það bent, -að fram-
leiðslustéttirnar, einkum út-
vegurinn, hafi átt að undan-
förnu við erfiðleika að stríða,
og nauðsyn beri til að nota
stríðsgróðann til þess að safna í
sj óði til vondu áranna,sem koma
muni, og til þess að endur-
nýja framleiðslutækin. Skatta-
lögin séu þannig, að verði skatt-
greiðsluundanþágan afnumin,
þá fari allur gróðinn í skattana.
Nú verður tæplega um það
deilt, að striðsgróði stórútgerð-
arinnar er þegar orðinn svo
stórkostlegur, að hún muni geta
lagt ríflega til hliðar af hon-
um, þó að henni væri gert að
greiða all verulega skatta. —
Því þá ekki að leggja á nýjan
skatt og það með bráðabyrgða-
lögum, stríðsgróðaskatt, — und-
anþága sú, sem nú er, héldist
að öðru leyti, — skatt, sem stillt
væri þannig í hóf, að ríflegar
upphæðir væru samt til sjóð-
söfnunar. — Mætti síðan skipta
hinum nýja stríðsgróðaskatti
eftir nánari ákvæðum milli rík-
is og bæja.
Að halda mikið lengra á þeirri
braut, sem nú er stefnt eftir,
í þessum málum, getur tæplega
talizt hyggilegt eða gætilegt.
Að einstakar stéttir raki sam-
an miljóna gróða á stríðs-
ástandinu, án þess að greiða'
skatt af honum, er óviðunandi
þegar þess er gætt, að rikið og
bæjarfélögin skortir fé ti’
skuldalúkningar og margra
nauðsynlegra framkvæmda.
Búi.
talið tilheyra Norðurlandi held-
ur en Austfjörðum og er svo um
öll sjóþorp í Norður-Þingeyjar-
sýslu. Meðfram sjónum á Skál-
um eru háir bakkar, en undir-
lendið fyrir neðan þá er svo lít-
ið, að ekki er þar tryggt upp-
sátur fyrir báta að vetrarlagi.
Mjög brimasamt er á Skálum í
sunnan- og suðaustanátt, og
þá tíðast ólendandi. Fyrir um
það bil 20 árum var byggður of-
urlítill hafnargarður til endur-
bóta lendingunni, en svo illa
tókst til, að fé var eigi nægjan-
legt til þess að fullgera hann.
Afleiðingin varð sú, að í stór-
brimum berst grjót yfir hafnar-
garðinn inn í lendinguna, svo
að hún spillist ár frá ári. Er nú
komin uppfylling af stórgrýti,
þar sem áður var sæmilegur
lendingarstaður. Kunnugir
menn telja, að ef hafnargarð-
urinn væri hækkaður nægilega
mikið, og jafnframt lengdur
um nokkra metra, myndu lend-
ingarskilyrði á Skálum batna
svo mikið, að tæplega þyrftu
sjóinenn að sitja þar í landi
vegna brims, ef nothæft sjó-
veður væri á annað borð. Verði
hins vegar ekkert við lending-
una gert, munu varnirnar fyll-
ast smátt og smátt, svo þar
verður með öllu ógerlegt að
stunda sjó. Nú er aðeins hægt
að sækja sjó frá Skálum yfir
tímabilið júní til ágúst, en
sennilega nægur fiskur örstutt
undan, mestan hluta árs. Á
Á Skálum er löggilt höfn. Botn
Jens Hólmgeirsson:
Frá AnNtfjórðnm