Tíminn - 10.12.1940, Blaðsíða 3

123. blað
TÍMfTVTV. brigjadagiim 10. des. 1940
101
B Æ K U R
Helga Sigurðardóttix:
Grænmeti og ber allt
árið. Bókaverzlun ísa-
f oldarprentsmiðj u. 188
bls. Verð: 6.50 í bandi.
Höfundur þessarar bókar er
mikilvirkur við samningu mat-
reiðslubóka. Þetta er 8. bókin,
sem hún hefir ritað, og 10., ef
taldar eru tvisvar þær bækur,
sem hún hefir látið endur-
prenta.
Með þessari bók- færist höf-
undurinn ærið mikið í fang,
þar sem hún bendir sérhverju
heimili á tækifæri til að hafa i
forðabúri sínu grænmeti og ber
allt árið. Jafnvel hér norður við
heimskautabaug. Hér er bent á
mjög lítið þekktar leið, — eða
jafnvel áður óþekktar, við
geymslu á alls konar káli. Þar er
talað um þurrkun, súrsun, sölt-
un og niðursuðu. Allar þessar
aðferðir hefir höfundurinn
reynt og gefist vel. Við niður-
suðu og geymslu á berjum og
káli kennir hún að nota benzour
natron, og getur með því mikið
sparað sykurinn í berin. Með
hjálp þess kennir hún, að gera
rabarbara rúsínur, og getur það
komið sér vel að eignast þær í
rúsínuvandræðunum. Hér er
talað um berjaskyrið gamla og :
A IV IV A L L
Dánardægur.
Jóhannes Guðmundsson kenn-
ari og lengi bóndi í Teigi í
Hvammssvéit er borinn til mold-
ar í dag að Hvammi í Dölum.
Hann var fæddur 3. júní 1874
á Ketilsstöðum í sömu sveit og
andaðist í Reykjavík 1. des. síð-
astliðinn.
ÞAKKA HJARTANLEGA öllum peim, sem minnt-
ust mín á sextugsafmœli mínu 7. þ. m. á margvís-
legan hátt, bœði sýslungum mínum í báðum Skafta-
fellssýslum og fleiri vinum mínum, sem fœrðu mér
glœsilegar gjafir, og öðrum víðsvegar um land, er
sendu mér heillaóskir og ágætar kveðjur.
GÍSLI SVEINSSON,
Vík í Mýrdal.
mikinn áhuga fyrir starfsemi fallnir. Hið óbreytta lið, liin al-
Jóhannes var vel gefinn og
námfús og tókst að afla sér
góðrar menntunar. Hann nam
hjá Torfa í Ólafsdal og stundaði
síðar framhaldsnám í Noregi.
Tæplega þrítugur reisti hann
góðkunna, en nýmæli eru það, bú með Helgu Sigmundsdóttir
að rífa hráar gulrófur saman frá Skarfsstöðum, hinni ágæt-
þeirra.
Helga, kona Jóhannesar, and-
aðist árið 1927. Brá hann þá litlu
síðar búi og tók að stunda barna-
kennslu eins og hann hafði gert
á yngri árum.
Jóhannes bjó síðustu ái’in með
Ásu Benediktsdóttur frá Sauð-
húsum. Naut hann hjá henni á-
gætrar hjúkrunar í þungbærum
veikindum síðustu æfidaganna.
J. E. G.
við skyrið. Pjallagrösunum eru
gerð góð skil, allt frá því að
þurrka þau, og mala saman við
korn í myllunni og til þess að
gera úr þeim fínustu alætis-
rétti.
Hér er bók, sem ræðir um ís-
lenzkar fæðutegundir og ís-
lenzkan mat. Höfundurinn hef-
ir í 7 ár verið að gera tilraunir
við þessa matargerð, og hér er
árangurinn af þeim.
Bókin vekur áhuga lesandans
á því, að afla sér mikilla fjalla-
grasa, bláberja og krækiberja,
og geyma þetta svo vel, að það
endist yfir allan veturinn og
vorið, þar til ný uppskera fæst.
Eins og kunnugt er, vaxa þessar
berjategundir villtar eins og
grasið, og þgrf því ekki að rækta
þær. Hún kennir okkur að meta
ágæti lands vors, mat-
reiða jarðargróðurinn sem bezt,
fá úr þeirri fæðu lífræn efni,
sem viðhalda og vernda heilsu
okkar og komandi kynslóða.
Hverju heimili er því hagnaður
í þvi að eignast þessa bók, og
notfæra sér hana. J.S.L
ustu konu. Þau hjón eignuðust
5 börn, sem öll eru á lífi.
Jóhannes var vinsæll maður
og gegndi ýmsum trúnaðarstörf-
um í sveit sinni, — átti m. a.
lengi sæti í hreppsnefnd
Hvammshrepps.
Hann ferðaöist mörg sumur
víðs vegar með dr. Helga Jóns-
syni grasafræðingi.
— Þeim, sem þessar linur rit-
ar, er Jóhannes minnisstæður
fyrir hinn mikla áhuga hans og
þekkingu í grasafræði og garð-
rækt. Honum tókst að afla sér
mjög fullkomins safns islenzkra
jurta. í Teigi kom hann upp
prýðisfallegum skrúðgarði. Hann
var alltaf boðinn og búinn að
veita öðrum fræðslu*um blóm og
ræktun þeirra og þótti vænt um,
ef unglingarnir í nágrenninu
komu til hans þeirra erinda, sér-
staklega ef þeir báðu hann um
plöntur til að gera skrúðgarð
heima hjá sér.
Jóhannes var félagslyndur
mjög. Hann var brautryðjandi
ungmennafélagssamtakanna í
ættbyggð sinni og hafði alltaf
Fcrdasögur Marco Polo
Ferðasögur Marco Polo.
Endursögn Aage Kra-
rup Nielsen. Haraldur
Sigurðsson þýddi. Bóka-
verzlun ísafoldarprent-
smiðju gaf út 1940. 190
bls. í stóru broti. Verð
25 krónur í skinnbandi.
Nýjar bækur streyma á mark-
aðinn, þrátt fyrir alla dýrtið.
Ein þeirra, bók Davíðs Stef-
ánssonar: Sólus íslandus, er
talið að muni verða uppseld á
fáum vikum. Má það heita vel
að verið, því bókin er tvö bindi
stór og talsvert dýr. En aðal-
uppistaða bókarinnar eru æfi-
söguþættir af Sölva Helgasyni,
auðnulausum ofstopa- og föru-
manni, sem allsstaðar kom sér út
úr húsi fyrir óknytti og ódælsku,
— óráðvendni til orða og verka.
Óefað hefði mátt velja betra
yrkisefni. En Davíð skáld er
ekki einn um það að ganga
framhjá því, sem betra er, og
kjósa hið lakara.
Undanfarna daga hefi ég ver-
ið að lesa eina af þessum nýút-
komnu bókum. Án þess ég ætli
að reyna að gera nokkurn sam-
anburð á bók þessari og öðrum
nýjum bókum, þá held ég því
hiklaust fram að hér sé um ó-
venjulega fróðlega og skemmti-
lega bók að ræða. Söguhetjan er
ítalskur maður, Marco Polo. Á
ungum aldri ferðaðist hann
með föður sínum, sem var
kaupmaður, og föðurbróður, til
Tartaralanda í Asíu; komst
þar í kynni við keisarann og
aðra háttsetta menn í ríkjum
Mongóla. Fer það svo, að hinir
ítölsku frændur ganga í þjón-
ustu keisarans og verður hlut-
skipti þeirra og sérstaklega
Marco Polos, að vera á sífelldu
ferðalagi um hin víðlendu ríki
keisarans til að reka erindi
hans. Á þessum ferðum reyndi
oft á karlmennsku, hyggindi og
þrautseigju ferðamannsins, þar
sem leiðin lá oft um lífvana
sandauðnir og eyðimerkur, sem
stundum voru 40 til 60 daga
ferðalög, eða þá yfir há og fer-
leg fjöll, sem talin voru ófær
nema fuglum loftsins. Niðri á
láglendinu vorú heitir vindar
eða brennandi sólarhiti, en uppi
á fjöllum svo mikill kuldi, að
jafnvel eldur naut sín þar ekki
til fulls. Hinn ungi Marco Polo
átti því sífellt við mikla erfið
leika og hættur að etja á slík-
um ferðum, en þrátt fyrir það
kom hann jafnan heim sigri
hrósandi úr hverri ferð.
Að lokinni hverri ferð lagði
Marco Polo fram að meira eða
minna leyti skriflegar skýrslur
fyrir keisarann. Þetta hefir ó-
efað tvenns konar þýðingu,
fyrsta lagi hefir keisarinn og
embættismenn hans fengið
greinilegri fregnir um erindis
lok ferðamannsins, og í öðru
lagi hafa minningar ferðalangs-
ins og allt er fyrir augu og eyru
bar, grópazt enn dýpra og betur
í hug þessa einkennilega glögga
ferðamanns og geymzt betur en
annars hefði orðið.
Marco Polo veiti öllu eftir-
tekt, sem fyfir augu hans ber á
hinu langa og erfiða ferðalagi
Hann lætúr sér ekkert óvið-
komandi, sem má verða til fróð-
leiks og skýringar, það er hann
sér og heyrir. — Hann segir frá
trúarbrögðum, hjúskaparvenjum
og heimilisháttum Tartara,
Ávarp til íslenzkrar
scsku
(Framh. af 2. síðu)
fremst í fylking hins íslenzka
varnarliðs. Hún á að sýna og
sanna, að hún verðskuldi þau
gæði, sem henni hafa hlotnazt.
Þess vegna hlýtur hún að láta
bindindismálið til sín taka. Bar-
átta íslenzkra bindindismanna
er margþætt. Þeir berjast fyrir
verndun hins íslenzka fullveld-
is. — Málstaður þeirra er göf-
ugur, og hlutverk þeirra veglegt.
Skólaæska íslands verður að
standa andspænis þeirri stað-
reynd, að drykkfelldur maður
hlýtur ávallt að teljast ómennt-
aður maður í skóla lífsins.
Hann hefir fallið við það próf,
sem örlagaríkast er framtíð
hans og þjóð.
Sá hluti æskunnar, sem ekki
hefir átt þess kost að menntast
skólum lands vors, verður
einnig að veita hugsjón bind-
indisstefnunnar brautargengi.
Henni ber að sanna í verki, að
hún standi eigi þeim að baki,
er menntaveginn gengu.
Bindindismálið þarfnast ó-
skipts fylgis allra góðra íslend-
inga. Hugsjón þess á aldrei að
vera einkaeign vissra manna
eða hópa. Hún á að vera eign
rjóðarinnar allrar sem heildar.
Því er oft haldið fram, að lífs-
baráttan móti lífsskoðanir
manna. — íslenzkri þjóð má
vera það ljóst, að hún þarfnast
heilbrigðra og heilvita þegna.
Þeir, sem heyja hildi við soll-
inn sæ og óblíð náttúruöfl,
hlj óta aið sjá, að þeir verða
umfram allt að hafa stjórn á
hugum og höndum. Drukkinn
maður hefir svipt sig heilbrigði,
viti og skynjun. Hann ræður
ekki orðum sínum né athöfn-
um. Hann væri talinn óhæfur
til þess að stjórna fleyi í brimi
og boðaflaumi. Hann væri tal-
inn óhæfur til þess að leysa öll
þau störf af höndum, sem reyna
á lifandi hugsun og óbrjálaða
dómgreind.
íslenzka þjóð er nú að sigla
fleyi sínu gegnum brim og boða
flaum hinna erfiðu tíma. Þeir,
sem um stjórnvölinn halda
verða að vera vel til forystu
menna áhöfn, verður einnig að
vera gædd hæfni til starfs og
stórræða. Áhöfn hins íslenzka
þjóðarfleys verður að vera skip-
uð gagnmenntuðum og algáð-
um mönnum.
íslenzkir bindindismenn veráa
að telja sig varðmenn hins þráða
þjóðfrelsis. Þeir verða að telja
sig hermenn í þeirri menning-
arbaráttu, sem nú er háð á ís-
landi. Vopn þeirra eiga að vera
rök góðs málstaðar. Sigur-
draumur þeirra á að vera gagn-
menntuð, algáð og fullvalda ís-
lenzk þjóð. Beri þeir sigur af
hólmi munu þeir hljóta ódauð-
legan orðstír sögunnar að sig-
urlaUnum. En bíði þeir ósigur
munu þeir sjá vígi hins íslenzka
málstaðar hrynja í rústir.
Þing S.B.S. hefir nýlega lok-
ið störfum. Þar með er nýtt
starfsár hafið. S.B.S. heitir á
alla æskumenn og æskukonur
að ljá hugsjón sinni lið. Það
heitir á alla bindindismenn að
hefja markvíst starf og sigur-
sókn. S.B.S. vill gera allt, sem
því er auðið, til þess að skapa
einhuga sveit íslenzkra bindind-
ismanna. í samvinnu og sam-
hygð skal sigur framtíðarinnar
verða unninn. Skólarnir eiga að
útskrifa sanna menntamenn,
menn, sem hafa fundið lífsgildi
í náminu. Þeir eiga að kenna
þeim þær dyggðir, sem enga
menningarþjóð má skorta. Þeir
eiga að gera þá hæfa liðsmenn
þeirri lífsbaráttu, sem allir
hljóta að heyja.
En S.B.S. vill, að hugsjón þess
nái lengra en til skólanna, þótt
þeir verði hinn fyrsti áfangi.
Það vill, að hún fylgi skóla-
æskunni út í byggðir og bæi, út
í íslenzkan starfsheim. Þegar
þjóðin man hugsjón bindindis-
málsins ávallt og æfinlega er
hinn fullkomni sigur unninn.
Þá hefir draumurinn um al-
gáða, gagnmenntaða og full-
valda þjóð rætzt. Þá geta ís-
lendingar talizt sönn menning-
arþjóð.
Nú fer vetur í hönd. Margir
munu horfa kviðnir til fram-
tíðarinnar. En ef hugsjón bind-
indismálsins á djúpan hljóm-
gi-unn í þjóðarsál íslendinga er
engin ástæða til örvæntingar.
Þá munu íslendingar koma
sterkari og stórhugari úr
hreinsunareldi hinna erfiðu
tíma. Þá þurfum við ekki að
óttast langan vetur, því að
þjóðin á þá þann vorhug, sem
boðar hækkandi hamingjusól
íslands.
Helgi Sæmundsson
forseti S.B.S.
MEST
OG BEZT
fyrir krónuna
með því að
nota
þvotta-
duftið
Perla
i
Skiptimynt
Sökum hinna sívaxandi erfiðleika með skipti-
mynt, vill Sjúkrasamlagið alvarlega mælast til
þess, að samlagsmenn greiði iðgjöld sín þannig,
að eigi þurfi að skipta. Að öðrum kosti geta
menn búizt við því, að ekki verði hægt að
afgreiða þá.
Sjúkrasamlag Reykjavíkur.
Frá verksmiðju vorri er nýkominn á markaðinn NÝ
GERÐ af rafmagnsofnum (geislaofnum).

GEISLAOFNAR
Gerð „R“ I 600 wött á kr. 25.00
Gerð „R“ II 1000 wött á kr. 30.00
Þessir smekklegu og ódýru ofnar eru tilvaldir til jóla-
gjafa.
Ofnarnir fást í öllum helztu raftækjaverzlunum 1 Reykja-
vík, Hafnarfirði og út um land. —
H.f. Raftækjaverksmiðjau
Hafnarfirði.
ÚTBREIÐIÐ TÍMANN
Bóndi - Kaupir |iú búnaðarblaðið FREY?
vopnum þeirra og hernaðarsið-
um. Hann segir frá dýralífi í
löndum Asíu og dýcaveiðum.
Hann lýsir fjöllum og fljótum,
borgum og bæjum. Hann lýsir
þjóðhöfðingjum og þegnum
þeirra, afreksverkum og hetju-
dáð, ásamt mö'rgu öðru, sem of
langt yrði upp að telja. Hvergi
blandar höfundurinn sjálfum sér
inn í frásögnina, hvorki beint
né óbeint. Þótt hann sleppi úr
mannraunum og hættum, þá er
aldrei vikið að því, að vel hafi
farnast vegna hans eigin að-
gerða. — Marco Polo lætur ekki
skrásetja ferðasögu sína til að
gera sjálfan sig stóran í augum
annarra, heldur til að fræða
aðra, gera aðra stærri með því að
opna þeim sýn til þeirra heima,
er þeir áttu ekki kost á að sjá
eða heyra.
Marco Polo átti heima í Fen-
eyjum. Þar fæddist hann um
miðja 13. öld og þar dó hann á
fyrri hluta 14. aldar. Dánarár
hans er ekki vitað með vissu,
en talið er að hann muni hafa
látizt nálægt 1324.
Þremur árum eftir að Marco
Polo kom heim úr leiðangri sín-
um um Austurlönd, laust upp
(Framh. d 4. siöu)
156
Robert C. Oliver:
Æfintýri blaðamannsins
153
ég hefi ekki verið kynntur fyrir þeim
áður en lagt er af stað?
— Nei, við höfum gefið þeim skýring-
ar á því. Hvað meira?
— Er það nú áreiðanlegt, að þær fara
af fúsum vilja — og er stúlkan, sem ég
klófesti fyrir nokkrum kvöldum, einnig
í þessum dansmeyjahópi?
— Nei, hún er það ekki. Við gerum
greinarmun á þeim sem við lokkum
burt og hinum, sem við flytjum burt.
Stúlkan, sem þér eigið við, verður send
aðra leið.
— Það er ágætt, sagði Bob, og fór að
skoða skjölin, sem Cabera hafði fengið
honum. Þar voru myndir af öllum hópn-
um, ferðaleyfi og aðrir nauðsynlegir
hlutir. Þar að auki nöfn og heimili
þeirra, er hann átti að spyrja eftir á
hverjum stað.
Cabera fylgdi hverri hreyfingu hans
með rannsakandi augnaráði. Þegar
hann blaðaði í ávísanaheftinu sagði
Cabera:
— Það, sem verður afgangs, þegar þér
hafið skilið við stúlkurnar i Marseille,
er yðar þóknun. Og þér munuð sjá, að
þér hafið ekki veriið svikinn þegar þér
takið út þá upphæð.
— Það þykist ég sjá, sagði Bob, — en
vegna þess að þetta er síðasta kvöld
mitt í London í lengri tíma, þyrfti ég að
Mody renndi sér fram hjá honum og
það hringlaði í lyklum.
Fyrir framan þá opnuðust dyr og Bob
kom inn í fátæklegt herbergi, sem var
lýst upp með kertaljósi. Kertinu var
stungið ofan í flöskustút. Flaskan stóð
á kössum, sem dúkur var breidduT yfir,
en meðfram einum veggnum stóð rúm-
fleti með einhverju af tuskum og
teppum í.
— Hver býr hér? varð Bob að orði.
— Þetta er allra bezta íbúð, — er það
ekki, sagði Mody um leið og hann lok-
aðí hurðinni vandlega.
— Hvað eigum við að gera hér,
spurði Bob, sem ekkert skildi í þessu
og beið þess er verða vildi.
Mody gekk inn eftir gólfinu og horfði
niður fyrir sig, þar til hann kom að
kvisti í einni fjölinni. Á þennan kvist
ýtti hann með tánni á skónum sínum.
Bob ætlaði ekki að trúa sínum eigin
augum, þegar hann sá einn vegginn
síga hægt niður og hverfa.
Mody benti honum að koma — strax
og þeir voru komnir fáein skref, fór
veggurinn aftur í sitt fyrra far.
Bob bölvaði, hrifinn af þessum hag-
leik, en Mody gekk áfram eins og ekk-
ert væri um að vera, og opnaði aðrar
dyr — og þá var öðruvísi um að litast.
Ef til vill hefir mismunurinn sýnst