Tíminn - 13.02.1941, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTGEFANDI:
PRAMSÓKNARPLOKKURINN.
RITSTJÓRNARSKRIFSTOFUR:
SÍMAR: 4373 og 2353.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
Sími 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA hi.
Símar 3948 og 3720.
25. ár.
Reykjavík, fimmtudagiim 13. febr. 1941
18. blað
Ungmennafélag íslands í
öruggum vexti
Frásögn Halldórs Sígurðssonar
Forystumenn Ungmenna-
félags íslands hafa að und-
anförnu ráðið ráðum sínum
um starf þess hin næstu
missiri. í viðtali við tíð-
indamann Tímans lét^Hall-
dór Sigurðsson, verzlúnar-
maður í Borgarnesi, er sæti
á í stjórn U. M. F. í., ásamt
séra Eiríki Eiríkssyni á
Núpi og Daníel Ágústínus-
syni, svo um mælt:
— Stjórn U. M. F. í. hefir ný-
skeS gengið frá fjárhagsáætlun
þess árið 1941. Höfum við að
þessu sinni meiri fjárráð heldur
en nokkru sinni áður. Eru það
alls um 14 þúsund krónur, sem
við höfum handa á milli. Eru
7500 krónur af þessu fé styrkur
frá íþróttanefnd ríkisins, er
varið verður til eflingar í-
þróttalífi og bættrar aöstöðu til
íþróttaiðkana. 4000 krónum af
öðrum tekjum U. M. F. í mun
verða varið til skógræktar og
bindindismála einvörðungu.
íþróttamál.
Fjórir íþróttakennarar, Davíð
Sigurðsson frá Hvammstanga,
Matthías Jónsson frá Kolla-
fjarðarnesi, Jón Þórisson frá
Reykholti og Jón Bjarnason frá
Hlemmiskeiði, hafa starfað á
vegum U. M. F. í. í vetur, eða
ungmennafélaga, sem það hefir
styrkt til íþróttastarfséminnar.
Hafa þeir kennt í Þórshöfn,
Eyjafirði, Dölum, á Snæfells-
nesi, Stokkseyri og Eyrarbakka.
íþróttakennslan verður þó
aukin frá því sem nú er. Er í
ráði að hafa fimm iþrótta-
kennara næsta vetur, er allir
byrji starf sitt strax og haust-
ar. Mun U. M. F. í. kosta þá að
hálfu leyti, en héraðssambönd
þau eða ungmennafélög, sem
njóta kennslunnar, eiga að
bera kostnaðinn að hálfu leyti.
Jafnframt verða félögin styrkt
til áhaldakaupa, leikvallagerð-
ar, sundlaugabygginga og
gufubaðstofubygginga. Hafa
þegar borizt umsóknir um slíka
styrki. Er sýnt, að þessi tilhög-
un mun örva menn til fram-
kvæmda og verða íþróttalífinu
hin mesta stoð.
Merkíleg humvörp
um landbúnaðarmál
Hermann Jónasson forsætis-
og landbúnaðarráðherra hefir
sent búnaðarþinginu til um-
sagnar þrjú frumvörp um land-
búnaðarmál. Frumvörp þessi eru
samin af framfærslumálanefnd
ríkisins, en í henni eiga sæti
Jens Hólmgeirsson (formaður),
Kjartan Ólafsson, Hafnarfirði,
og Sigurður Björnsson frá
Veðramóti.
Frumvörpin eru þessi:
Frumvarp til laga um land-
nám ríkisins.
Frumvarp til laga um jarða-
kaup ríkisins vegna kauptúna
og sjávarþorpa.
Frumvarp til laga um heim-
ild fyrir kaupstaði, kauptún,
sjávar- og sveitarþorp til þess
að láta vinna að jarðrækt í al-
menningsþágu með þegn-
skylduvinnu.
í fyrsta frv. er gert ráð fyrir
landnámi á þann hátt, að rík-
ið fullrækti land í stórum stíl
og leigi hinar nýju jarðir með
erfðafestu.
Öll eru þessi frv, hin merki-
legustu. Mun þeirra verða nán-
ar getið í næstu blöðum.
Leiðbeiningar í jarðrækt
og garðrækt.
Þá er U. M. F. í að færast
nýtt verkefni í fang. Mun það á
þessu ári byrja að leiðbeina
unglingum í jarðyrkju og garð-
rækt. Ungur maður, Þórarinn
Magnússon frá Hrútsholti í
Hnappadalssýslu, dvelur nú
á vegum U. M. F. í. við nám í
Svalöf í Svíþjóð. Mun hann tak-
ast á hendur þetta leiðbein-
ingastarf, þegar hann kemur
heim, ef fjárhagslegur stuðn-
ingur fæst til þeirrar starfsemi.
Haukur Jörundsson, kennari
á Hvanneyri, gerði hina fyrstu
tilraun í þessu efni hér á landi.
Ferðaðist hann á vegum U. M.
F. í. um Rangárþing og Árnes-
sýslu fyrir tveim árum, kom á
heimilin og leiðbeindi þeim, er
það vildu þekkjast. Fékk hann
nokkra unglinga til þess að
rækta dálitla garða, veitti þeim
nauðsynlega tilsögn og aðstoð.
Síðan fengu unglingarnir sjálf-
ir í sínar hendur arð þessarar
iðju sinnar.
Skinfaxi.
Sennilega verður að draga
saman seglin um útgáfu Skin-
faxa í*ár. Veldur því hækkun á
pappírsverði og prentkostnaði.
Þó verður útgáfa hans ekki lát-
in niður falla.
Aðalsteinn Sigmundsson lét
af ritstjórn Skinfaxa um síð-
astliðin áramót, eftir að hafa
gegnt því starfi í ellefu ár, af
þeim ötulleik, sem kunnur er.
Er sennilegt, að sambands-
stjórinn, séra Eiríkur Eiríks-
son, taki við ritstjórninni, er
hann flytur í nágrenni Reykja-
víkur með vorinu,
4000 meðlimir.
í U. M. F. í. eru nú 90 ung-
mennafélög með um 4000 með-
limum. Fer meðlimum fjölgandi
með ári hverju, og hefir það
aldrei verið jafn fjölmennt sem
nú.
Flest sambandsfélaganna eru
á Suðurlandi *og Vesturlandi.
Norðlendingar standa enn ut-
an U. M. F. í., nema Norður-
Þingeyingar. Héraðssamböndin
í Vestur-Húnavatnssýslu, A.-
Húnavatnssýslu, Skagafirði og
Suður-Þingeyjarsýslu hafa á-
vallt verið utan þess, en Eyfirð-
ingar gengu úr því fyrir all-
mörgum árum, sökum ágrein-
ings um bindindisheit ung-
mennafélaga. Nú er fyrnt yfir
þetta ágreiningsatriði og þess
von, að eyfirzku ungmennafé-
lögin gangi í U. M. F. í. að nýju,
áður en langt um líður.
Næsta sambandsþing ung-
mennafélaganna verður háð ár-
ið 1942, en allsherjar íþrótta-
mót á að vera í síðasta lagi 1944.
Er ákveðið, að svipuð íþrótta-
mót og haldið var í Haukadal í
vor, og allítarlega var skýrt frá
í Tímanum, skuli háð ekki
sjaldnar en á fjögurra ára fresti.
Framtíðarhorfur.
Horfurnar í málefnum ung-
mennafélaganna eru yfirleitt
góðar. Félögin hafa færzt í auk-
ana nú á síðastliðnu ári. Þeim
er yfirleitt ekki hampað hátt,
ýmsum þeim afrekum, er fá-
menn ungmennafélög til sveita
eða í kaupstað leysa af hönd-
um, en byggðirnar bera þeirra
merki flestar, því að hvarvetna
má finna mannvirki unnin af
ungmennafélögum, að öllu eða
mestu án kaups. Hin störfin
eru þó sennilega ekki léttari á
metunum, sem ósýnileg eru.
Kaibátahernaður Þjóðverja
Verðuppbætur á út-
ílutníngsvörur 1940
Bretarhafaþegargreitt
200 pús. sterlingspund
& pessu skyni
í greinargerð tillögu þeirrar,
sem Bjarni Ásgeirsson og Stein-
grímur Steinþórsson hafa flutt
á búnaðarþingi um verðupp-
bætur á landbúnaðarafurðum,
er þess getið, að ríkisstjórnin
muni hafa fé til úthlutunar i
þessu skyni.
Samkvæmt upplýsingum, sem
Tíminn hefir aflað sér, er þessu
máli þannig háttað:
Það varð ljóst, þegar Bretar
hertóku landið í maímánuði
síðastliðnum, að við myndum
missa markaði i Evrópu fyrir
ýmsar helztu útflutningsvörur
okkar. Sumt þessara vara yrði
ef til vill hægt að selja í Bret-
landi og Bandaríkjunum, en þó
fyrir lægra verð en framleiðslu-
kostnaðurinn næmi og fáanlegt
væri á hinum gömlu mörkuð-
um.
Bretar tóku því á sig að bæta
okkur upp að mestu eða öllu
þetta tjón á þann hátt að greiða
okkur fé, sem yrði ráðstafað til
verðuppbótar á þær útflutn-
ingsvörur ársins 1940, sem yrðu
harðast úti.
Hafa þeir þegar greitt 200
þús. sterl.pd. í þessu skyni.
Ríkisstjórnin hefir nýlega
skipað fimm manna nefnd til
að úthluta þessu fé. í nefnd-
inni eru: Jón Árnason fram-
kvæmdastjóri, Vilhjálmur Þór
bankastjóri, Ásgeir Ásgeirsson
bankastjóri, Georg Ólafsson
bankastjóri og Richard Thors
framkvæmdastjóri. Er nefndin
skipuð í samráði við þingmenn
og miðstjórnir stjórnarflokk-
anna.
Ef ágreiningur verður i
nefndinni hefir hæstiréttur úr-
skurðarvald.
Þar sem flestar útflutnings-
vörur sjávarútvegsins hafa selst
mjög vel, en erfiðlega hefir
gengið með sölu landbúnaðar-
afurðanna, má telja víst, að
meginhluti þessa fjár muni
falla landbúnaðinum í skaut.
Undanfarin missiri hafa ýmsar á-
hugasamar konur í bænum haft á
prjónunum ráðagerð um að koma á
laggirnar húsmæðraskóla í Reykjavík
sem allra fyrst. Var í haust skipuð
nefnd kvenna úr öllum helztu stjóm-
málaflokkunum til þess að hrinda
málinu áleiðis. Tíðindamaður Tímans
átti í morgun tal við frú Vigdísi
Steingrímsdóttur, er á sæti í nefnd
þessari. Hún skýrði svo frá: — Hús-
mæðraskólamálið er nú komið svo vel
á veg, að vænta má að skólahald geti
hafizt næsta haust. Húsmæðraskóla-
nefndin hóf i haust fjársöfnun til
skólans. Hefir henni orðið allvel ágengt
í því efni, og einkum hafa ýms fyrir-
tæki orðið til að leggja fé af mörk-
um. Alls hefir nefndin fengið um 23
þúsund krónur með þessum hætti. Nú
nýverið festum við svo kaup á húsi
til skólahalds, Sólvallagötu 12. Kost-
aði það 100 þúsund krónur. Þar af
þurfti að greiða 30 þúsund krónur
þegar í stað, og urðum við því að taka
7 þúsund að láni til þess að geta
keypt húsið. Hús þetta er hið prýði-
legasta og vel til skólahalds fallið, þótt
sennilega þurfi nokkurrar umbreyting-
ar við. í því em rúmgóðar stofur til
þess að kenna 1 og mlkið af smáher-
bergjum, svo að um heimavist getur
verið að ræða í skólanum að nokkm
leyti. Er það mlkils vert að svo geti
orðið. Næsta skrefið er að leita til
ríkis og bæjar um fjárstuðning til
skólahaldsins, því að þaðan hlýtur
drýgsta framlagið að koma. Jafnframt
verður haldið áfram fjársöfnun í
Flest viröist nú benda til þess,
að það sem Bretar óttist mest í
náinni framtíð, sé kafbáta-
hernaður Þjóðverja.
Þetta kom greinilega fram í
ræðu Churchills forsætisráð-
herra á sunnudaginn. Hann
sagði berum orðum, að Breta
myndi vanta kaupskip á næsta
ári, og því yrðu Bandaríkja-
menn að hjálpa þeim um þau.
Sama skoðun hefir komið
fram í ræðu hjá Ronald Cross,
brezka siglingamálaráðherran-
um.
En Breta vantar ekki aðeins
kaupskip, heldur líka tundur-
spilla, til að verja þau. Þess
vegna hefir Willkie borið fram
þá tillögu, að Bandaríkin létu
þá fá 5—10 tundurspilla á
mánuði.
Það er athyglisvert, að Þjóð-
verjar ógna Bretum nú fyrst og
fremst með auknum kafbáta-
hernaði. Þetta hefir komið
mjög greinilega fram í ræðum,
sem Hitler og Rudolf Hess hafa
flutt nýlega.
Báðir sögðu þeir, að kafbáta-
hernaður Þjóðverja myndi stór-
aukast með vorinu.
Fyrstu vikur desembermán-
aðar var skipatjón Breta meira
en nokkuru sinni fyr. Ef þannig
héldi áfram, myndi þeim .takast
að draga stórlega úr siglingum
Breta á ekki löngum tíma. í
janúarmánuði var tjónið hins
vegar mjög lítið. Manchester
Guardian telur að það sé ekkl
að marka. í fyrra hafi einnig
orðið hlé á kafbátahernaði
Þjóðverja eftir áramótin, en
hann svo aukizt með vorinu.
Sennilega noti þeir þennan
tíma til að æfa áhafnir og und-
irbúa nýja sókn.
Það þykir merkilegt 'hversu
fáum þýzkum kafbátum Bretar
hafa sökkt undanfarið. Ýmsum
þykir það benda til, að Þjóð-
verjar séu búnir að finna nýjar
aðferðir í kafbátahernaðinum.
Flugárásir Þjóðverja á kaup-
skip Breta hafa oft valdið tals-
verðu tjóni, en kafbátarnir eru
þó taldir langtum hættulegri.
Brezkir stjórnmálamenn virð-
ast nú telja fátt þýðingarmeira
en að efla varnirnar gegn þeim.
bænum, bæði meðal einstaklinga og
fyrlrtækja, og væntir nefndin sér þar
enn góðra undirtekta, ekki sízt þar
sem málið er nú komið á rekspöl, og
menn geta vænzt að sjá senn árangur
af fjárframlögum sínum til skólans.
r t t
Vélar tveggja fiskibáta, sem stunda
sjósókn frá Sandgerði, Fylkis úr Nes-
kaupstaðs og Hrafns Sveinbjörnssonar
úr Keflavík, biluðu i fiskiróðri á
þriðjudagsnóttina. Á þriðjudag hvessti
mjög af austrl og suðaustri og rak
bátana til hafs, án þess að bátverjar
fengju að gert. Vitneskjan um óhöpp
þessi fékkst strax um morguninn.
Barst hún fyrst i skeyti frá Hrafni
Sveinbjarnarsyni. Var björgunar-
skútan Sæbjörg send á vettvang. Fann
hún þó bátana eigi og bar för hennar
ekki árangur. Á þriðjudagskvöldið
voru tveir togarar fengnir í leitina.
Voru það Hafsteinn og Gyllir. Tal-
stöðvar voru í báðum bátunum og
gátu bátverjar látið til sín heyra um
líðan sína, þótt eigi vissu þeir ná-
kvæmlega hvar þeir voru. Fundu leit-
arskipin bátana í fyrrinótt og drógu
þá undir Jökul. Þar tók Sæbjörg við
þeim og fór með þá til Ólafsvikur. —
Þá voru menn teknir að óttast um 9
smálesta vélbát úr Neskaupstað, Skúla
fógeta, er stundar sjó frá Homafirði.
Fór hann í fiskiróður aðfaranótt
þriðjudags, og kom eigi aftur, þegar
hans var von. Var lýst eftir bátnum.
Nú er Skúli fógeti kominn fram. Kom
til Djúpavogs í gær og hafði innan-
borðs allmikinn afla.
Petain marskálkur
Sjá grein um Petain marskálk á ann-
arri síðu. Á nœstunni munu birtast
greinar um fleiri stjórnmálaleiðtoga
Frakka.
Erlendar fréttir
Franco og: Mussolini hittust
í smábæ við landamæri Ítalíu
og Frakklands í gær. Suner ut-
anríkismálaráðherra var við-
staddur. Óvíst er um efni við-
ræðnanna. Á heimleiðinni mun
Franco hitta Petain marskálk,
sem nú dvelur í Suður-Frakk-
landi.
Willkie hefir sagt álit sitt á
láns- og leigufrv. Roosevelts á
fundi utanríkisnefndar Banda-
ríkjaþingsins. Willkie sagðist m.
a. vera þeirrar skoðunar, að
Bandaríkin myndu vera komin
í styrjöld innan 60 daga, ef
Bretland yrði sigrað. Hann
sagði, að Bretar þyrftu fyrst og
fremst tundurspilla, flutninga-
skip og flugvélar. Bandaríkin
þyrftu að láta þá fá 5—10 tund-
ursplla á mánuði. Bretum staf-
aði mest hætta af árásum kaf-
báta og flugvéla á kaupskipin.
Hjálp Bandaríkjanna yrði að
koma fljótt.
Bretar hafa nú hafið innrás
í Eritreu meðfram Rauðahafi
og þegar tekið nokkra bæi á
ströndinni. Auk þess heldur
áfram sókn þeirra inni í miðju
landinu.
Frjálsir Frakkar hafa hafið
sókn inn í Libyu að sunnan frá
Tschad og tekið allmarga óasa,
en þar er ekki um annað byggi-
legt land að ræða. M. a. hafa
þeir valdið miklu tjóni á þýð-
ingarmikilli flugstöð.
Þjóffverjar flytja nú stórauk-
ið lið til Rúmeníu, segir í brezk-
um fregnum. Þykir margt
benda til, að þeir undirbúi inn-
rás í Búlgaríu, en stjórnin þar
mótmælir því, að þýzkt herlið
sé komið þangað.
Wilson, sem hefir verið nán-
asti samverkamaður Wavells
hershöfðingja í Libyustyrjöld-
inni, hefir verið skipaður land-
stjóri Breta í Cirenaica.
í Albaníu hefir Grikkjum
veitt betur í viðureignum sein-
ustu daga. Síðastliðinn sunnu-
dag voru skotnar niður 12 ít-
alskar flugvélar.
Brezki flugherinn hefir und-
anfarið dægur haldið uppi
hörðum loftárásum á hinar svo-
nefndu innrásarhafnir Þjóð-
verja. Auk þess gerði brezki
flotinn skothríð á Ostende sið-
astliðinn þriðjudag. Þá hafa
Bretar nýlega gert mikla loftá-
rás á Hannover. Urðu þar mikl-
ar skemmdir á iðnaðarhverfum.
De Valera hefir tilkynnt, að
búið sé að undirbúa flutning
kvenna og barna frá Dublin, ef
ófrið beri að höndum, því að
ríkið hafi ekki efni á að láta
A víðavangi
ÍSLENZKIR OG BREZKIR
ÍHALDSMENN.
í útvarpsræðu, sem Ólaíur
Thors flutti nýlega, boðaði
hann, að Sjálfstæðisflokkurinn
vildi ekki hafa nein höft eða
eftirlit með verzlun og atvinnu-
rekstri að styrjöldinni lokinni.
Flokkurinn vill þá láta renna
upp nýja blómaöld fyrir brask-
ara með endurtekningu á hruni
íslandsbanka og margra milj.
kr. skuldum Kveldúlfs. Flokks-
bræður Ólafs í Bretlandi virð-
ast ekki sömu skoðunar. Þeir
hafa reynt hina frjálsu sam-
keppni á undanförnum áratug-
um. Um tvær milj. verkfærra
manna hafa tímum saman
gengið atvinnulausar. Eftir að
Þjóðverjar komu á hjá sér
skipulagi á framleiðslu og ut-
anríkisverzlun, veittist Bretum
stórum ver að etja kapp við þá
á heimsmarkaðinum. Skipu-
lagningin virtist síður en svo
draga úr framtaki Þjóðverja.
Merkustu blöð enskra íhalds-
manna, eins og t. d. The Times,
segja nú líka ótvírætt, að Bret-
ar muni ekki aftur hverfa til
skipulags hinnar frjálsu sam-
keppni. Það sé ekki þýðingar-
minna að vinna gegn atvinnu-
leysisbölinu en styrjaldarbölinu.
Slíkt verði ekki gert nema með
víðtækum afskiptum ríkisvalds-
ins. Fæstum virðist líka dreyma
urn, að aftur verði horfið til
frjálsra heimsviðskipta heldur
verði komið markvissu og skipu-
legu kerfi á verzlunarviðskiptin
milli ríkja. Fleiri og fleiri fræði-
menn eru að komast á þá skoð-
un, að ringulreið og skipulags-
leysi viðskiptamálanna eigi
drjúgan þátt í þeirri ógæfu, sem
nú þjakar mannkyninu. Þeir,
sem láta sig dreyma um frjáls
viðskipti með fáum auðdrottn-
um og kúguðum nýlenduþjóð-
um og alþýðustéttum, eiga
heima í forneskjunni en heyra
ekki framtíðinni til.
FORDÆMI BEVINS
OG CHURCHILLS.
Sænska samvinnublaðið „Vi“
birti nýlega grein, sem það
nefndi: Hinar innri vígstöðvar.
Blaðið vekur þar athygli á því,
að sænskum almenningi skorti
festu og stefnumið á ýmsum
sviðum. Úr slíku verði ekki ein-
göngu bætt með áróðri. Það sé
vænlegast í þessum efnum, að
sýna almenningi það traust að
segja honum frá málavöxtum
eins og þeir eru, en leyna hann
ekki neinu. Slíkt skapi óvissu og
öryggisleysi. Blaðið minnir á, að
Ernest Bevin verkamálaráðherra
sé meðal þeirra manna, sem hafi
það fyrir vana að segja undan-
dráttarlaust frá staðreyndum,
enda njóti fáir enskir stjórn-
málamenn meira trausts en
hann. Það hefir aldrei svikið
mig að segja sannleikann, er
haft eftir Bevin. Churohill for-
sætisráðherra hefir fylgt sömu
reglu og Bevin. Hann hefir
aldrei reynt að örfa almenn-
ing með gyllivonum eða með því
að leyna hann hættunni, heldur
þvert á móti hvatt hann til dáða
með því að segja honum frá því,
hversu alvarlegt ástandið væri.
Þessu fordæmi ættu allir valda-
menn að fylgja. Þekkingarleys-
ið skapar óhug og gefur ýmsum
kviksögum og óheppilegum
stefnum byr í vængi.
byggja sprengjuheld loftvarn-
arbyrgi. Hann sagði, að styrj-
öldin gæti fyr en varði náð til
írlands.
Þjóffverjar hafa tekið i sína
vörzlu 10 danska tundurskeyta-
báta. Danska stjórnin mun
hafa mótmælt þessu, en Þjóð-
verjar haft það að engu.
Konoye forsætisráðherra Jap-
an hefir sent þjóðinni ávarp og
segir þar, að búast megi við því,
að Evrópustyrj öldin nái fyr en
síðar til Kyrrahafsins.
.A. IKiOSSO-OTTJM
Húsmæðraskóli í Reykjavík. —
Hrakningar þriggja fiskibáta.
____ m . *- 1