Tíminn - 20.03.1941, Blaðsíða 2

130
TÍMIM, fimmtiitlaglim 20. niarz 1941
33. blað
SjálSstæðísHokkurmn
leitar að botninum
Enn einu sinni hafa fjárlög
verið lögð fyrir Alþingi, að
þessu sinni þau hæstu í sögu
þjóðarinnar. Um fátt hefir meir
verið deilt á undanförnum ár-
um en fjárlögin og fjármála-
stjórnina yfirleitt. Andstæðing-
ar Framsóknarflokksins töldu,
að með engu móti væri auð-
veldara að ófrægja flokkinn og
vinna honum tjón en með
gegndarlausri gagnrýni á fjár-
málastefnu. hans. Framsóknar-
flokkurinn var ekki aðeins
talinn óhófs- og eyðsluflokkur
heldur reglulegur fjárglæfra-
flokkur, er skákaði fram ung-
um og reynslulausum manni í
embætti fjármálaráðherra. Átti
allt að vera að sökkva dýpra óg
dýpra. Má minna á nokkur um-
mæli Morgunblaðsins hin síð-
ustu ár þessu til sönnunar.
2. desember 1937:
„Núverandi ríkisstjórn er óð-
um að nálgast það takmark,
sem allar aðgerðir hennar á
undanförnum árum hafa stefnt
að, þ. e. að sigla landinu í fjár-
hagslegt strand. Á öllum valda-
ferli sínum hafa þeir reynzt
lygarar og svikarar gagnvart
þjóðinni.“
23. febrúar 1938:
„En ríkisstjórnin ætlar sýni-
lega ekki að breyta um stefnu.
Hún boðar sömu eyðslu, sama
sukk á öllum sviðum. En hve-
nær kemur hrunið?“
Og 24. febrúar s. á. segir
blaðið út frá fjárlagaræðu Ey-
steins Jónssonar, að skattaálög-
unum sé ætlað „að fullnægja
óseðjandi fjárþörf eyðsluseggj-
anna í stjórnarliðinu. Og þrátt
fyrir allan gleiðgosaháttinn á
yfirborðinu, var því frammi-
staða fjármálaráðherrans, þeg-
ar til raunveruleikans kemur,
hið aumlegasta eymdarvæl þess
manns, sem er að koma landinu
á kné með illri stjórn á fjár-
málunum."
Persónulegar svívirðingar um
Eystein Jónsson voru daglegt
brauð í blöðuím Sjálfstæðisfl.
Hann var kallaður „betlilúka",
„óvkrur þjóðfélagsins", fyrir-
hyggjulaus og rangsleitinn“.
Uppistaðan í persónu hans væri
„stráksskapur og ósvífni.“
Þannig var tónninn ár eftir
ár. Þessi „óvinur þjóðfélagsins"
þurfti að víkja, svo „að stefna.
Sjálfstæðisflokksins í fjármál-
um fengi að ráða: Ríkið verður
að spara. Fyrir því hafa Sjálf-
stæðismenn alltaf barizt. Gegn
því hafa vinstri flokkarnir
alltaf tekið höndum saman.
Þessar staðreyndir eru óhrekj-
anlegar. En til eru þeir menn,
sem neita staðreyndunum og
þykjast af því, sem ranglega
er gert. Fjármálaráðherra er í
þeirra tölu.“ Mörgunbl. 10 apríl
1938.
Og vandinn að skera „eyðsl-
una“ niður var ekki mikill, sbr.
Vísir 2. marz 1939:
„Ef þessar sparnaðarhugleið-
ingar eru nokkuð annað en yf-
irskin, þá ætti Framsóknar-
flokkurinn að sýna það í verk-
inu, að honum sé alvara með
því að lækka nú gjöldin um 2—
3 milj. kr.“
Daginn, sem þjóðstjórnin var
mynduð, 18. apríl 1939, ræðir
Vísir enn fjármálin og segir:
„Enda þótt að botninn í rík-
issjóði hafi meðan Framsókn
hefir farið með völd verið suður
í Borgarfirði, hlýtur það að
verða hlutverk hinnar nýju
stjórnar að koma honum aftur
í Iaggirnar.“ (Leturbreyting
hér.)
Með myndun þjóðstjórnar-
innar tók stjórnmálaritstjóri
Vísis, Jakob Möller, við fjár-
málunum. Og ef þessi skrif
voru „nokkuð annað en yfir-
skin“, átti stefnubreyting að
vera auðveld.
Vafalaust hafa margir Sjálf-
stæðismenn trúað, að þótt
Framsóknarflokknum væri ekki
alls varnað í stjórnarfram-
kvæmdum, þá væri óvitahátt-
urinn og glannaskapurinn í
meðferð fjármuna hins opin-
bera svo hrapallegur, eftir lýs-
ingu sjálfstæðisblaðanna, að
hrunið væri við hvert fótmál.
Þess vegna væri þjóðarnauðsyn
að skipta sem fyrst um fjár-
málastjórn, finna botninn og
koma honum aftur í laggirnar.
Nú hefir alþjóð, og þá ekki
sízt Sjálfstæðismennirnir víðs-
vegar um landið, fylgzt með
þessari leit að botninum af mik-
illi athygli. Mun enginn segja,
að þeir Sj álf stæðismenn séu
fundvísir. Er bezt að láta stað-
reyndirnar tala.
Stjórnmálaritstjóri Vísis tek-
ur við þessum margumtöluðu
fjárlögum, sem Sjálfstæðis-
flokkurnn taldi auðvelt að
lækka um 2—3 milj. með því
einu, að skera niður eyðsluna.
En reynslan verður sú, að eftir
sex mánaða athugun, leggur
hann þau óbreytt fyrir haust-
þingið 1939, og í meðferð þings-
ins, sem Sjálfstæðisflokk-
urinn hafði ríka íhlutun um,
hækka fjárlögin um 1,6 milj.
og eru afgreidd frá Alþingi 19,4
milj. kr., og er það algert met
í þingsögunni, án þess að hægt
sé að rökstyðja það á nokkurn
hátt. Fjárlögin fyrir 1941 voru
svipuð og gerði fjármálaráð-
herrann þá hina kunnu viður-
kenningu, að lækkun gæti að-
eins orðið á vei-klegum fram-
kvæmdum.
Á þessu þingi hefir Sjálf-
stæðisflokkurinn komizt langt
fram úr sínu fyrra meti og sett
nýtt, með 23 milj kr. fjárlaga-
frumvarpi. Enn bólar ekkert á
hinum margumtalaða sparnaði.
Kos|naður við Alþingi og ríkis-
stjórn hækkar um 302 þús. kr.,
dýrtíðaruppbót embættismanna
850 þús. kr., svo að eitthvað sé
nefnt.
Alþjóð hefir sannreynt, eftir
hin tvö ár, að SJálfstæðisflokk-
urinn hefir aldrei komið fram
með eina einustu sparnaðartil-
lögu, utan áform hans á þing-
inu í fyrra með að skera niður
iy2 milj. kr. til verklegra fram-
kvæmda, mest í þágu landbún-
aðarins, er ekki þóttu nein
bjargráð. Að engin samfærsla
í ríkisrekstrinum hefir átt sér
stað. Að nefndirnar eru aldrei
fleiri en nú. Að launin eru hærri
en nokkru sinni áður, þótt að-
eins sé miðað við grunnlaunin.
Að flokkurinn hefir lagt fram
tvenn hæstu fjárlögin, sem
dæmi eru til í sögu þjóðarinnar.
Þetta eru efndirnar á stóru
orðunum í 12 ára stjórnarand-
stöðu. Hafi botninn verið suður
í Borgarfirði, þegar þjóðstjórn-
in var mynduð, laá hefir hann
fjarlægst enn og Sjálfstæðis-
flokknum fatazt herfilega í
leitinni. En það er með Sjálf-
stæðisflokkinn eins og bræð-
urna, sem vantaði botninn.
Gagnrýnin á fjármálastjórnina
undanfarin ár var ekki grund-
völluð á rökum, heldur barin
fram af pólitísku ofstæki í full-
komnu ábyrgðarleysi. Þess
vegna rennur hún nú út í sand-
inn, þegar samanburður fæst og
getur ekki haft meiri árangur,
en þegar Bakkabræður tóku að
bera sólskinið inn í trogum.
Enginn Sj álfstæðismaður
getur vænzt þess lengur, að
þeírra flokkur leggi til botninn.
Þeir gefa trauðla, sem ekkert
eiga sjálfir. Framsóknarflokk-
urinn mun ekki taka upp stór-
yrði og persónulegan skæting
til þeirra andstæðinga, er þann-
ig halda á málunum. Þess er
engin þörf. Staðreyndirnar tala,
og þær mun hann skýra hisp-
urslaust fyrir þjóðinni. D.
Skrifstofa
Framsóknarflokksins
í Reykjavík
er á Lindargötu 9 A
Framsóknarmenn utan af
landi, sem koma tll Reykja-
víkur, ættu alltaf að koma
á skrifstofuna, þegar þeir
geta komið þvl við. Það er
nauðsynlegt fyrir flokks-
starfsemina, og skrifstof-
unnl er mjög mikiis virði
að hafa samband vlð sem
flesta flokksmenn utan af
landl.
Framsóknarmenn! Munið að
koma á flokksskrifstofuna á
Lindargötu 9 A.
Búnaðarsamband Dala
og Snæfellsness
‘gímirm
Fhntudaginn 20. tnarz
Mannskaðar
Síðustu vikurnar hafa verið
óvenjulega miklar slysfarir hér
við land. Menn hafa fallið fyrir
borð af fiskibátum á hafi úti, og
aðrir hafa drukknað í lendingu.
Fiskiskip hafa týnzt með allri
áhöfn, bæði vélbátar og botn-
vörpungurinn Gullfoss. Enginn
er til frásagnar um það, hvort
ofveðrið hefir valdið því, eða
tundurdufl, sem veriö hafa á
reki við strendur landsins.
En auk þess, sem hér hefir
verið talið, berast hingað fregnir
síðustu dagana af grimmdarleg-
um árásum herskipa á varnar-
lausa íslenzka fiskimenn. Fimm
af skipverjunum á línuveiðar-
anum Fróða, sem var á leið til
Englands með fiskfarm, eru
skotnir til bana. Og stærsti ís-
lenzki togarinn, Reykjaborg, er
horfinn með allri áhöfn. Björg-
unarfleki frá skipinu hefir fund-
izt í hafí, og ber hann merki
eftir margar byssukúlur. Það er
eina vitnið, sem enn hefir fund-
izt, um afdrif togarans og þeirra
manna, er þar voru innan borðs.
Á togaranum Reykjaborg voru
14 vaskir sjómenn, flestir á bezta
aldri. Auk þeirra var farþegi á
skipinu einn af færustu verzlun-
armönnum þjóðarinnar, fram-
kvæmdastjóri Fískimálanefndar.
Nefndin hefir undanfarið ann-
azt sölu á fiski frá hraðfrysti-
húsunum, og tók framkvæmd-
arstjórinn sér far með skipinu
i þeim erindum að semja við
fiskkaupendur í Englandi um
viðskiptin.
Mikill harmur er kveðinn að
þjóðinni allri við hvarf þessara
mörgu og ágætu manna, en þó
sárastur vinum þeirra og vanda-
mönnum. Manntjónið er óbæt-
anlegt lítilli og fátækri þjóð.
Hitt er ekki síður hryggðarefni
öllum þeim, sem hafa trúað á
batnandi veröld og bjartari
tíma, að svo virðist sem villi-
mennskan hafi aldrei verið á
hærra stigi í heiminum en ein-
mitt nú. Hún læsir klóm sínum
um mikinn hluta álfu vorrar og
mörg önnur lönd. Mestu upp-
götvanir vísindanna, sem gátu
skapað þjóðunum betra líf, eru
notaðar til eyðileggingar á and-
legum og efnalegum verðmætum
í stærri stíl en nokkru sinni áður.
Það hefði mátt ætla, að okkar
fámenna þjóð, sem hefir barizt
fyrir lífi sinu á eyjunni nyrzt
í Atlantshafi í meira en 10 aldir,
mætti lifa í friði, utan við hildar-
leikinn. En því er ekki að heilsa.
Orrustuvöllur ófriðarþjóðanna er
stór. íslenzkir farmenn og fiski-
menn, sem hafa haft þau einu
afskipti af styrjöldinni, að bjarga
frá drukknun sjómönnum ann-
arra þjóða í hundraðatali, eru
nú drepnir á grimmdarlegasta
hátt.
Atburðir síðustu daga benda til
þess, að ekki sé hægt að halda
uppi siglingum milli íslands og
Bretlands á sama hátt og áður.
Þjóðin má ekki við þvi, að senda
margar skipshafnir út í opinn
dauðann. Hins vegar eru sigl-
ingarnar okkur lífsnauðsym Við
þurfum að geta komið afurðum
okkar á markað, og flutt nauð-
synjavörur frá öðrum löndum.
Hér þarf því að leita nýrra ráða.
Ef til vill verður sú leið athuguð,
að láta skipin sigla 1 flokkum, i
fylgd herskipa. Ætti þá að velja
til ferðar saman þau skip, sem
hafa svipaðan ganghraða.Meðan
Bretar hafa herlið hér á landi,
er þeim nauðsynlegt að halda við
sambandi milli landanna. Sjálf-
sagt vilja þeir líka halda áfram
að kaupa nauðsynjavörur héðan.
Er því ólíklegt annað, en hægt
myndi að fá brezk herskip til að
veita íslenzkum skipum fylgd,
nokkrum saman. Með því fyrir-
komulagi á siglingunum mætti
vænta þess, að oft yrði hægt að
afstýra manntjóni, jafnvel þótt
skip yrðu fyrir árásum.
Útgerðarmenn og útgerðarfé-
lög þurfa nú þegar að taka til
rækilegrar athugunar, í samráði
við stjórnarvöld landsins, hvern-
ig hægt er að halda uppi nauð-
synlegum millilandasiglingum,
án þess að lífi sjómannanna sé
teflt I stórkostlega hættu.
Sk. G.
Þorkell Jóhaimessoii:
Búnaffarsamband Dala
og Snæfellsness 1914—
1939, eftir Þorstein
Þorsteinsson og Magn-
ús Friðriksson.
Þetta tuttugu og fimm ára
minningarrit Búnaðarsambands
Dala og Snæfellsness er allmik-
il bók, 270 bls. og prýdd mynd-
um starfs- og stjórnarmanna
sambandsins.. Nokkur búnaðar-
sambönd hafa nú látið prenta
yfirlit pm sögu sína og störf um
aldarfjórðungs skeið og eru þau
rit öll fróðleg og hin myndar-
legustu, en þetta er ekki þeirra
sízt. Er mikilsvert, að einmitt
þeir menn, sem sjálfir eru ná-
kunnugir málum og þátt hafa
átt í starfsemi sambandanna
og stjórn, riti yfirlit um hin
fyrstu ár þeirra og um upphaf
búnaðarsamtakanna á sam-
bandssvæðinu, svo sem hér er
gert, því að svo hefir víða til
tekizt um búnaðarfélögin, að
fátt er um ritaðar heimildir um
upphaf þeirra og störf á fyrri
árum þeirra og helzt á færi
hinna fróðustu innanhéraðs-
manna, er vel muna sjálfir og
kost eiga að ná til annarra
kunnugra manna, að grafa upp
hin fyrstu, dreifðu drög þeirrar
sögu. Um búnaðarsamböndin
sjálf gegnir öðru máli. Plögg
þeirra munu yfirleitt vel geymd
og hægt að styðjast við þau
eftir þörfum. En þó'mun það
bezt henta, að kunnugir menn
riti einnig þá sögu, menn, sem
tiltæk eru persónuleg og náin
kynni af mönnum og héraðs-
högum, sem samtökin eru í
öndverðu frá sprottin, svo sem
hér er gert.
Rit þetta er í tveimur aðal-
köflum. Fyrst ritar Þorsteinn
Þorsteinsson sýslumaður yfirlit
um búnað í Dalasýslu og um
Snæfellsnes fram um miðja 19.
öld. Þáttur þessi er vel og
skipulega saminn og hefir höf.
vel heppnast það vandaverk að
gefa yfirlit um helztu búnaðar-
þætti og sögu þeirra í ljósu og
þó stuttu máli. Styðst hann hér
mjög við rit Þorvalds Thorodd-
sens en eykur þó við miklu
efni úr öðrum ritum og úr
skjölum. En auk þess kemur
honum að haldi þekking hans
á héraðshögum og eykur þetta
stórum gildi þáttarins. í undir-
búningi að riti sínu um Magnús
Ketilsson hafði hann aflað sér
góðrar þekkingar um búnað á
síðarahluta 18. aldar og fram
um 1800, og er stuðst við það
hér.
í inngangi lýsir höf. almenn-
um 'húnaðarháttum í mjög
stuttu máli og hefði sá þáttur
mátt vera ýtarlegri. Þá segir
hann frá akuryrkju að fornu
og tilraunum á 18. öld. Næst
rekur hann sögu garffyrkjunn-
ar, einnig í stórum dráttum. Er
gaman að bréfum séra Jóns
Bjarnasonar á Ballará um þessi
efni. Það er jafnan skemmti-
legt að virða fyrir sér þessa
gömlu tilraunamenn, þeir eru
eins og stór börn að leik; allt
í ofboð smáum stil — nema
gleði þeirra, þegar þeim heppn-
ast einhver tilraunin! Annars
má geta þess, að fyrstu kartöfl-
urnar, sem spruttu í íslenzkri
mold, svo að ég viti, ræktaði W.
Hastfer barón á Bessastöðum
isverð en hann telur, að skarn
sé sama sem salernisáburður.
Þá koma smákaflar um túna-
sléttun og áveitur, garffhleffslu,
vegagerðir og áburffarhirffing.
Ég ætla, að skýring höf. á orð-
um Njálssögu, um að aka skarni
á hóla þyki frumleg og athygl-
telur, að skarn sé hér sama
sem salernisáburyður.
Kalí
Með aukinni ræktun á und-
anförnum árum, hefir áburðar-
þörf landsmanna fariö vaxandi.
Menn hafa verið hvattir til að
mæta hinni auknu þörf með
betri hirðingu búfjáráburðar og
meiri nýtingu sjávargróðurs og
fiskúrgangs til áburðar. Árang-
ur þessara hvatninga hefir orð-
ið nokkur, en alls ekki nægur,
sízt á ófriðartíma. Nokkuð hef-
ir verið bætt úr áburðarþörf-
inni með tilbúnum áburði, en
víða er um sveltiræktun að
ræða. Þótt nýting sjávargróðurs
og fiskúrgangs og hirðing bú-
fjáráburðar yrði svo góð, sem
æskilegt væri, myndi áburðar-
þörfinni ekki verða fullnægt.
Vegna flutningaerfiðleika er
ekki hægt að nota þessar á-
burðartegundir nema í nálægð
þess staðar, sem þær falla til á.
Það er því eðlilegt að notkun til-
búins áburðar fari vaxandi,
enda hefir svo reynzt að und-
anföi’nu.
í vor fáum við e. t. v. nokkuð
af köfnunarefnis- og fosfór-
sýruáburði til landsins, en ekki
kalí. íslenzkur jarðvegur er
ikaljiauðugur og áburði hagað
þannig á liðnum árum, að við
getum án verulegs tjóns látið
liða eitt ár án þess að bera á
kalí. Til lengdar getum við það
þó ekki. Á meðan stríðið stend-
ur má búast við að kalí verði
ekki flutt til landsins, en sem
betur fer er alís ekki ómögulegt
að afla þess í landinu sjálfu.
í þaraösku eru um 20% af kalí
og í þangösku yfir 10%.Til sam-
anburðar má geta þess, að í
þeirri tegund kalíáburðar, sem
mest er notaður eru 40% kalís.
í þaraöskunni er einnið örlítið
af fosfórsýru. Mér finnst -því
sjálfsagt, a. m. k. á meðan stríð-
ið stendur, að við reynum að
nota okkur kalínámurnar við
strendur landsins. Þarann.
eins og hann er, þar sem flutn-
ingskostnaður yrði ekki um
of, en þaraösku annars staðar.
Við þarabrennzlu þarf eng-
in teljandi verl^færi og myndu
því vafalaust einhverjir vilja
nota sér þessa atvinnubót, ef
markaður væri tryggur. Gæti
Áburðarsala ríkisins ekki orðið
milliliður milli seljenda og
kaupenda? Keypt þaraösku
föstu verði t. d. í vor og sumar
og fram á næsta vetur.
Vegna klórsambanda mun
þurfa að bera öskuna á að
haustinu eða snemma vors, sér-
staklega fyrir kartöflur. Þótt
hafist yrði handa, myndi því
ekki hægt að fullnægja kalí-
þörfinni að vori á þennan hátt,
en nú er góður tími til þara-
öflunar og þessvegna rétt að
athuga þetta mál nú þegar.
Sumarið 1942 getur það víða
orðið kalíið, eða réttara sagt
kaliskorturinn, er takmarkar
uppskeruna. G. Ó.
Næst talar höf. um heyskap
og hlöffubyggingar, gripahús og
sel og þvínæst um búfé. Er hér
margt fróðlegt og athyglisvert.
Um fjárkláðann fyrri má telja
efalaust, að hann fluttist hing-
að með kynbótahrútum vorið
1761, hvorki fyrr né siðar, og er
þetta byggt á bréfi frá Skúla
Magnússyni til Rentukammers-
ins dags. 20. maí 1763. En skýr-
ingin á því, að fjársýkin kom
upp mjög samtímis í Borgar-
firði og austur í Árnessýslu, er
sú, að á báðum þessum stöðum,
Leirá og Hjálmholti — og
reyndar víðar — höfðu tilraun-
ir áður gerðar verið um kyn-
bætur með hrútum frá fjárbú-
inu á Elliðavatni, og þar sem
fjárbúið sjálft átti talsvert af
kynbótahrútum, var þessari ó-
heilasendingu 1761 dreift að ein-
hverju leyti austur og vestur
um sveitir. Blandaða féð var ó-
næmara, og þess vegna kom
veikin fyrr fram og gerðist fyrr
skaðvæn úti um sveitirnar
heldur en á fjárbúinu sjálfu,
þar sem fátt var af innlendu fé,
enda fór hún ekki að gera usla
þar fyrri en sumarið 1762 og þó
einkum um og eftir árslokin
1763. En í Árnessýslu og Borg-
arfirði verður hennar þegar
vart veturinn 1761—62. Mun
það prentvilla, sem hér stendur,
að fjársýkin hafi gert vart við
sig á Leirá og í Hjálmholti í
byrjun ársins 1761.
Þorbjörg Jónsdóttír
á Bjarnaslödum
í Hvítársíðu lézt að heimili sinu 15.
janúar s. 1., eftir þjáningarfulla legu
rúmlega 21 árs að aldri.
Þorbjörg sál. var fædd 6. des. 1919
og var elzta barn hjónanna Jóns bónda
Pálssonar og Jófríðar Guðmundsdóttur
á Bjarnastöðum. Hún var heitmey Sig-
urðar Jóhannessonar bónda á HaUkeis-
stöðum. Voru þau að undirbúa búskap
sinn, þegar Þorbjörg tók sjúkdóm þann,
er dró hana til dauða á fáum vikum.
Æfisaga tvítugrar sveitastúlku er
ekki löng og sjaldnast viðburðarík. En
þeim mun fleiri vonir eru bundnar við
framtið ágætlega gefinnar og tápmik-
illar stúlku á þessu reki. Svo var og
hér. Öllum, sem kynntust Lóu — en svo
var hún daglega nefnd — þótti vænt
um hana og gott þótti að njóta verka
hennar, sem unnin voru af dugnaði og
trúmennsku. Sveitarfélagið, sem átti í
vonum góða félagsstoð þar sem hún
var og fagnaði því, að hún ætlaði að
starfa meðal þess, saknar hennar því
sárt. En þyngstur harmur er þó kveð-
inn hennar nánustu: unnustanum, sem
átti þar í vonum lífsförunaut sinn, for-
eldrum hennar, systkinum og ömmu,
sem komin er yfir nírætt.
Jarðarförin fór fram 25. janúar með
óvenjulega mikilli þátttöku og samúð
sveitunga og annarra kunningja hinnar
vinsælu fjölskyldu, sem hér átti um
svo sárt að binda. — Á kirkjunni, að
Gilsbakka, flutti Halldór skáld Helga-
son á Ásbjamarstöðum eftirfarandi
kveðju.
„L Ó A"
Þær stundir koma, er ræna manninn
þó málfærið sé ekki týnt. [máli,
Og stundum er sem hjartað höggvist
stáli
og hugurinn sé snertur neistabáli,
þó hvorugt verði sannað eða sýnt,
— því utanlendis augans sjónarhrlnga
er einkaheimur dýpstu tilfinnlnga.
Það fann eg bezt, er fregnin barst mér,
Lóa,
um flutning þinn af teignum brott.
— Og hver er sá, er ekki ann því frjóa,
þvi unga, sem er kjörið tU að gróa
og lifa, starfa — gera mlkið gott?
Og skal ei æskán eiga forgangsréttinn
við athöfn þá, að stækka sólskins-
blettlnn?
Og hjá þeim unga er lífsþráin sem lóa,
er leggur út á reginhaf
og leitar oft eins langt og stjömur glóa.
En lóur sumars bíða ei haustsins snjóa,
— þær fara víst, er bezta byrinn gaf?
Og svo leggst þagnarþungi á auðan
teiginn
og þá, sem standa eftir — hérnamegin.
Og hvað skal mannsins málfar á því
er mikla þögnin hefir sett? [þingi,
Það verður eins og særður þröstur syngí
að sumarþrotum, elnmana í lyngi,
um týndan, horfinn, bjartan sólskins-
blett,
um ungan vin, er flaug í heiðið háa
frá heimalandi frosta og vetrarsnjáa.
Og ávarp mitt er eins og smáfugls-
[kvakið,
— sem angurstrengur kveði við;
því hvernig skal það málsins rökum
rakið,
er reiðarslagið hittir brjóstið nakið
og skuggi fer um hugrænt sjónarsvið?
Hver samkennd rís sem þögul undiralda
til yfirborðs á haffletinum kalda.
Öll mannleg vizka er sein til fullra
svara,
og sífellt er því spurning til,
er lausnar krefst á landi nyrata hjara:
hví lóur sumar skuli snemma fara
og þagna skuli þeirra undirspil?
En hér skal kveðjast, hér á skiptispori.
Eg heyri kannske svar með nýju vori?
Halldór Helgason.
Útbreiðið Tímaiin!
Yfirlit þetta gefur reyndar ó-
fullkomna hugmynd um þenn-
an merka búnaðarþútt Þor-
steins sýslumanns. Hann kemur
víða við og drepur á margt,
sem hér er ekki kostur að
greina frá. Eitt skal þó hér tal-
ið, sem er í sjálfu sér merkilegt
rannsóknarefni. Höf. telur, að
ein orsök fátæktar þjóðarinn-
ar fyrrum hafi verið skortur á
efni í varanlegar byggingar.
Hér þurfti að byggja torfhúsin
upp á 20—30 ára fresti. Telur
höf., að á Norðurlandi, þar sem
hús entust betur, hafi fjársöfn-
un orðið meiri hjá bændum,
þegar hlé varð á harðærum, en
sunnanlands, og þakkar hann
þetta því, að þeir höfðu minni
kostnað af húsabyggingum. Eg
held nú, að höf. geri annars
vegar of mikið úr kostnaði
manna við bæjarbyggingar
fyrr á öldum, meðan vinnu-
kraftur var nægur og ódýr og
mjög lítið keypt af erlendu
byggingarefni til húsagerðar,
og hins vegar geri hann full-
mikið úr því, að Norðlendingar
hafi efnast fljótar en t. d. Vest-
firðingar og Sunnlendingar. í
góðu árunum. A. m. k. mundi
það síður eiga við um Dala-
menn, sem búa að ýmsu leyti
við svipað loftslag og Norðlend-
ingar og þó mildara, enda hafa
jafnan verið búhöldar miklir
þar um sveitir, fyrr og síðar.
(Framh. á 4. síöu.}