Tíminn - 20.03.1941, Blaðsíða 3

33. blað
TlMlM, fimmtiidagiim 20. marz 1941
131
A N N 4 L L
Dánardægur.
Guðmundur Sigurðsson bóndi
að Austurkoti í Hraun,gerðis-
hreppi andaðist 12. f. m. og var
jarðsettur að Hraungerði 21. s.
m. að viðstöddu fjölmenni.
Hann var fæddur að Hrygg 25.
apríl 1887 og var því tæplega
54 ára að aldri er hann lézt.
Foreldrar hans voru Ástríður
Einarsdóttir og Sigurður Jóns-
son, er lengi bjuggu að Hrygg.
Lifir Ástríður enn, og hefir
dvalið síðasta áratuginn á
heimili Guðm. sál. Er hún kom-
in á tíræðisaldur og liggur í
kör. Má henni því vera þung-
bær sonarmissirinn.
Guðmundur ólst upp við fá-
tækt og var á æskuárum mjög
heilsuveill, en snemma bar á
því að hann væri lagvirkur og
hagsýnn. Hann dvaldi í for-
eldrahúsum þar til hann var 22
ára gamall,' en þá réðist hann í
vinnumennsku til Eggerts
hreppstjóra Benediktssonar í
Laugardælum. Á þeim tíma þótti
einna mestur glæsibragur á því
heimili hér í Árnessýslu, og þó
víðar væri leitað, enda mótað-
ist Guðmundur þar mjög og
taldi jafnan sjálfur, að dvölin
þar hefði orðið sér til hinnar
mestu gæfu. í Laugardælum
var hann viðloðandi í 22 ár og
ýmist vinnumaður eða lausa-
maður. En vorið 1931 keypti
hann Austurkot og hóf þar bú-
skap.
Guðm. sál. vann flest þau
störf, er fyrir koma til sjávar
og sveita, og reyndist hvarvetna
hinn nýtasti maður. Ávann
hann sér því traust og trúnað
yfirboðara sinna, og varð það
til þess að hann var gerður yf-
irmaður við ýmsa vinnu, en
lengst var hann verkstjóri við
vegagerð, og fórst það sem ann-
að vel úr hendi. Hann var sem
fyr er getið, hagsýnn maður,
og græddist honum því skjótt
fé, svo hann varð maður vel
efnaður.
Hæfileikar hans nutu sín
bezt á hinum verklegu sviðum,
þó var hann einnig glöggur á
þau verðmæti, er til menningar
horfðu í andlegum efnum og
léði slíku stuðning sinn.
Hann var maður félagslyndur
og hinn öruggasti liðsmaður
hverju því máli, er hann taldi
til framfara horfa. Einn af
stofnendum ungmennafélags í
sveit sinni var hann, og í stjórn
þess langa tíð. Sýndi hann
tryggð sína við félagið meðal
annars á þann hátt að gefa þvi
landspildu til afnota, og að síð-
ustu ánafnaði hann því ' í
erfðaskrá sinni myndarlegri
fjárhæð, er verja skal til skóg-
„Unnir blár
ómi dimmum
flytja feigðarljóð
fjarðar skerjum“.
í gær andaði blærinn mildúm
og örvandi ómum í eyra okkur;
ómum, sem boðuðu komu vors-
ins, hins langþráða gests þeirra,
er búa við yzta haf. Sunnan-
blærinn leysir sálirnar milt og
blíðlega úr viðjum værðarmóks
skammdegisins og glæðir í
brjóstinu trú á glæsileik og
mátt lífsins, samfara von um,
að hið komandi vor færi þjóð-
inni heim gæfu og gengi, í því
ölduróti stórra veðra, er nú
geisar snúðugt yfir lönd og
höf.
Veðrabrigði lifsins eru snögg
og órannsakanleg þeim, sem
ek'ki eru gæddir fjarsýnigáfum,
og jafnvel þeirra útsýn er tak-
mörkum bundin. Erum við ekki
tilfinnanlega smáir og lítils vit-
andi um snöggar veðrabreyt-
ingar lífsins og varbúnir að
mæta stormhnútum þeirra? Það
er okkur flestum í blóð borið
að vona og treysta því, að blíð-
viðrið haldist, svo við fáum ó-
truflaðir starfað að áhugamál-
unum. Það var mér í huga í
gær, að nú birti yfir landi okk-
ar, fram til fjalla og út til sjáv-
ar, og þá jafnframt yfir hug
allrar þjóðarinnar, skýlaus lífs-
trú átti hug minn allan. En í
ræktar. Á sá, er þetta ritar,
margar ánægjulegar endur-
minningar frá samstarfi . við
hann að ungmennafélagsmál-
um. En hugsjónum og stefnu
þess félagsskapar var hann trúr
svo sem bezt má verða.
Manna var hann hjálpsam-
astur, ef til hans var leitað,
lítillátur og góður þeim, er mið-
ur máttu sín á einhvern hátt.
Ráðhollur og nokkuð ráðríkur,
tryggur vinum sínum og sleit
ekki vináttu né kunningsskap
að fyrra bragði, en þungur í
skauti þeim, er honum fannst
sér órétt gera, Eru þetta ein-
kenni flestra skapfestumanna.
Gestrisinn var hann og fannst
það oft, að honum þótti miður,
ef menn fófu svo nálægt hýbýl-
um hans, að eigi kæmu heim og
þægju beina. Var hann þá jafn-
an glaður, er gesti bar að garði,
og gaf sér tóm til að sinna
þeim.
Það kom brátt í ljós, er Guðm.
gerðist bóndi, að hann var ekki
síður nýtur maður á þeim vett-
vangi en öðrum. Réðist hann
þegar í stórfelldar umbætur á
jörð sinni, bæði til gagns og
fegurðarauka, og sparaði
hvorki fé né fyrirhöfn til þeirra
hluta. Hann átti í fari sínu
ýmsa þá beztu kosti, er bóndi
þarf að hafa, svo sem forsjálni,
reglusemi, iðjusemi og spar-
semi, sem þó var vel við hóf.
Hann bjó jafnan með bú-
stýrum en kvæntist aldrei og
gat engin börn. En systurson
sinn tók hann í fóstur, og fórst
við hann, svo sem hann væri
hans eigin sonur. Við andlát
Guðmundar sál. er stórt skarð
höggvið, því auk þess sem hann
var sterk stoð í sinu sveitarfé-
lagi og góður þegn þjóðár sinn-
ar, þá var hann einnig fyrir
margra hluta sakir til sóma
sinni stétt. Guðmundur var
jafnan glaður á mannfundum
og í kunningjahóp, og undi sér
vel í flokki hinna ungu, þó hann
væri kominn á fullorðins ár.
Hvatti hann æskumenn til ráð-
deildar og hollra lífsnautna, og
brýndi fyrir þeim, að reglusemi
væri undirstaða gæfunnar. í
eðli sínu var hann alvörumaður,
og var það djarft greypt í skap-
gerð hans að kryfja hvert mál
til mergjar, fyrst og fremst frá
hagsmunalegu sjónarmiði.
Hann trúði mjög á mátt
samtakanna og samvinnunnar
til að auka heill almennings
og þá sérstaklega bændastétt-
arinnar, sem hann að vonum
lét sér mjög annt um, og var
því afstaða hans til stjórn-
mála mjög bundin þessu sjón-
ármiði.
Þótt Guðmundur nyti trausts
manna almennt í lífinu, þá var
hann þó oft misskilinn og sætti
tíðiun nokkurri andstöðu, sem
kom af því, hversu gagnrýninn
dag flytur sunnanblærinn
þungan hljóm, úr áttu aldur-
tila. Þar sem áður ríkti dagur,
drottnar döpur og eyðileg nótt.
Öll fáum við mannanna börn
það að vöggugjöf að vera háð
duttlungum ósýnilegra og óvið-
ráðanlegra afla, með ýmsum
hætti erum við minnt á getu-
leysi okkar og ráðleysi, móti
þeim dularöflum, er ráða á um
líf okkar. Mannlífið lýtur þeim
lögum, að þroskast við ljós og
myrkur, vorblíðu og vetur, er
veitir mönnum gæfu eður
gæfuleysi. Þungur bikar er nú
réttur þjóð okkar; beiskt er
henni að bergja af honum, svo
beiskt, að flestir hugsandi
menn drúpa höfði í þögulli
hryggð við þeim blóði ataða ka-
leik, er ein mesta menningar-
þjóð álfunnar réttir nú að okk-
ur sem viðurkenningu fyrir þau
afreksverk, er íslendingar hafa
sýnt í að bjarga nauðstöddum
sonum hennar úr' sjávarháska.
Öll þjóðin er lostin ugg og kvíða
við þann atburð, sem gerðist
að morgni þess 11. marz, á haf-
ínu suður af Vestmannaeyjum.
Öll þjóðin horfir nú döpur í
bragði fram á leið, til vorsins og
sumarsins, er fer í hönd. Fyrstu
synirnir, sem hún missir fyrir
miskunnarlausum morðvélum
hernaðarins. Allir hinir mörgu,
sem eiga ástvini á sjónum, er
hann var og gjörhugull um hin-
ar hagrænu hliðar þeirra mál-
efna, er hann skipti sér af. En
slíkt er oft talinn vottur um
Dröngsýni, og lítur að vísu
stundum þannig út í fljótu
bragði, en hyggindin þau sem í
hag koma, eru þó nauðsynleg í
hverju verki, og voru þau sterk-
asti þátturinn í fari Guðmund-
ra heitins.
Lengst af var hann heilsu-
veill, en æðraðist ekki og gekk
að störfum sem heill væri.
Hann tók banamein sitt fyrir
tveim árum og bar það með
karlmannlegri stillingu, og
horfði ókvíðinn móti dauða
sínum. Bjó hann sig undir um-
skiptin með þeirri sömu fyrir-
hyggju, sem alltaf hafði ein-
kennt hann.
Nú þegar Guðmundur er horf-
inn, þá finnum vér það betur,
sem þekktum hann, að það var
ávinningur að hafa kynnzt hon-
um og átt við hann samstarf,
og endurminningar um mætan
og góðan dreng munu lengi lifa
hjá þeim, sem af honum höfðu
nánust kynni.
Ágúst Þorvaldsson.
sigla hina hættulegu leið, eru
slegnir ótta og skelfingu.
Grimmt vorum hlið
þats hrönn of braut
föður míns á frændgarði
varð Agli að orði, er hann spurði
lát Böðvars. Grimmt er það
hlið, sem vígahrammur styrj-
aldarinnar hefir nú höggvið í
frænda og vinagarðinn. Fjórir
frændur og vinir fallnir hlið við
hlið sama daginn. Það er ekkt
fljótgert, eða sársaukalaust, að
sætta sig við það grimmlyndi
örlaganna, að slá til dauðs, í
einu höggi, fjóra starfsglaða,
bjartsýna og lífsglaða drengi;
drengi, sem maður hefir alizt
upp með og notið frá þeim á-
stúðlegra heilræða, er freist-
ingar lífsins vildu beina manni
á villigötur. Það eru döpur og
ómild sannindi, að heyra þá
fallna, þremur dögum eftir að
við dvöldum saman i skýlausri
gleði og sungum ættjörðinni lof
í óbrotnum ættjarðarljóðum.
Stilltum saman hugina í hrjúf-
um en einlægum söng. Þess
kvölds mun ég minnast, sem
eins hins hlýlegasta í lífi minu,
sem ljóss í myrkri. Það mun
Dýrfirðingum nú í hug, að
grimmt og óbætanlegt skarð sé
nú höggvið i frændgarð vaskra
drengja. Þeirra drengja, er
samkvæmt framsæknu eðli sínu
hafa tekið sér stöðu i fylking-
arbrjósti þeirra manna, er
standa útvörð um verðandi hag
og gengi fjarðarins. Ég sé I
huganum hvern einasta Dýr-
firðing drjúpa höfði í þögulli
sorg og þakka drengilega fram-
göngu hinna föllnu vina, sem
létu lífið fyrir land sitt, á svo
eftirminnilegan hátt, að minn-
ingin um fall þeirra mun skráð
á spjöld sögunnar við hlið
þeirra atburða, er til mestra
afreksverka verða taldir og
valdið hafa þjóðinni sárustum
trega. Allir Dýrfirðingar, nær
og fjær, líta í huganum upp í
dalinn, sem ól þá og vígði sér
fyrstu handtökin þeirra; hand-
tökin er sett hafa drjúgan svip
og varanlegan á allt umhverfið
þar. Við biðjum þess, að kær-
leikur og bróðurhugur megi
græða, svo sem menn eru færir
að græða, þau djúpu hjartasár,
sem ljónshrammur styrjaldar-
innar hefir veitt nánustu ætt-
ingjum hinna föllnu.
Ég sé dalinn minn og fjöllin
bera svip sorgar og saknaðar, en
jafnframt sé ég hann boðinn og
búinn til að létta harma og
græða sár þeirra, er eiga um
sárast að binda. Gjalda mun
hann, græðandi lyfjum, það
starf, sem íbúar hans hafa lagt
honum og munu leggja lífs-
sprotum hans.
í skauti friðsæla dalsins mun
andstreymi og sorgum létt svo
sem verða má, við yl sólar og
sefandi nið árinnar. Náttúran
ein á yfir þeim dulmögnum að
ráða, sem ofar er mannlegum
mætti og læknar mein þeirra,
sem leita hennar í barnslegu
trúnaðartrausti. Megi hollvætt-
ir þeir, er í dalnum búa, snú
aftur saman þann snarþátt, er
nú hefir verið slitinn svo
grimmlega úr brjóstum nánustu
ástvina hinna föllnu. Veri það
einlæg bæn okkar.
(Framh. á 4. síOu.)
Bjarni Andréssom
Á orrustuvellí lífsins

Skinnaverksmiðjan IÐUNN
framlelðir fjölmargar tegundir af skóm á karla,
konur og börn. — Vinnur ennfremur úr lniðuin, skinn-
um og gærum margskonar leðurvörnr, s. s. leður til
skógerðar, fataskinn, hanzkaskinn, töskuskinn, loð-
sútaðar gærur o. m. fl.
Skinnaverksmiðjan Iðunn, er búin nýjustu og full-
komnustu tækjum, og liefir á að skipa hóp af fag-
lærðnm mönnum, sem þegar hafa sýnt, að þeir eru
færir um að keppa við útlenda farmleiðslu á þessu
sviði.
IÐUNNARVÖRUR lást hjá kauplélögum um allt
land og mörgum kaupmönnum.
Idunnarvörur eru smekklegar, haldgóðar, ódýrar
Notið ItM W AIl vörur

SKOR

VINNIÐ ÖTULLEGA AÐ ÚTBREIDSLU TlMANS
300 Robert C. Oliver:
útskorna skrín. Hún hafði hjartslátt.
Hvaða leyndarmál skyldi það hafa að
geyma?
— Það er í rauninni furðulegt, að
Sir Reginald skyldi geyma dýrmæta
leyndardóma í svo veikbyggðu skríni,
sagði Bob, þegar hann sá hve auðvelt
var að opna það.
Lucy þurfti aðeins að ýta á ofurlitla
fjöður til hliðar og þá hrökk lokið
upp. Þau störðu bæði ofan í skrinið.
Það var tómt.
Þau litu vandræðaleg hvort á annað.
Lucy roðnaði.
— Það er tómt, sagði hún með grát-
staf i kverkunum. Þessir þorparar hafa
eyðilagt innihaldið, sem var svo þýð-
ingarmikið fyrir mig.
Bob beit á vörina og var hugsi. Var
það mögulegt, að Sir Reginald hefði
ekki geymt þýðingarmestu skjöl sín
betur? Nei, ómögulegt!
Lofaðu mér að skoða skrinið, bað
hann Lucy.
Hann skoðaði það í krók og kring,
þreifaði á hliðunum, og bankaði með
hnúunum í botninn.
— Lucy, sagði hann, þú skalt ekki
taka það hátíðlega, en ég gæti trúað
að skrínið hefði tvöfaldan botn.
Lucy greip skrínið og leitaði í ákafa
eftir einhverri leynifjöður, til þess að
Æfintýri blaSamannsins 297
Cabera stóð hugsi um stund. Var
þetta endirinn á þessu mikla skipu-
lagða samstarfi? Þurfti þá ekki meira
til þess að slíta hina voldugu keðju?
Nú — þannig hlaut þetta að vera —
Grabenhorst vissi hvað hann söng.
Þegar hann fann að undirstaðan var
að bila, greip hann síðasta tækifærið.
Sennilega var hyggilegast að fylgja
fordæmi hans.
En Grabenhorst var ekki af baki
dottinn. Hann sýndi þá dæmalausu bí-
ræfni að aka beina leið heim í skraut-
hýsi sitt, til þess að ná í fjársjóð, sem
hann geymdi þar á óþekktum stað, sem
enginn vissi um nema hann. Þennan
fjársjóð hafði hann geymt þarna ef
eitthvað óvænt bæri að höndum. Meðan
hann var inni í húsinu, brotnaði einn
stærsti liður „Keðjunnar" suður í Af-
ríku.
Það var erfitt fyrir Emir að verða að
snúa aftur til þess staðar, sem hann
f3Tir skömmu hafði yfirgefið sem sig-
urvegari. En hann vissi, að hann var
algjörlega hjálparvana. Hér dugði eng-
in mótspyrna. Hann var yfirunninn.
Allt var hrunið til grunna. Hann hafði
allt of mikið treyst á vernd Graben-
horst, sem hann áleit sterkari en allt
annað. En nú hafði hann fengið sönn-