Tíminn - 03.04.1941, Blaðsíða 2

154
TÍMIM, fimmtndagmn 3. apríl 1941
39. blað
WTIirtl i" ffWBfflMnBBTBili
'gíminn
Fimmtudaginn 3. apríl
Rækfunarmál
kauptúnanna
Nýlega er fram komið á Al-
þingi frumvarp til laga um
jarðakaup ríkisins vegna kaup-
túna og sjávarþorpa. Efni þess
er það, að veita ríkisstjórninni
heimild til að kaupa jarðir,
lönd og lóðir, í kauptúnum og
sjávarþorpum eða í grennd við
þau. Er til þess ætlazt, að ríkis-
sjóður leigi hlutaðeigandi kaup-
túnahreppum lönd þau, er hann
kaupir samkvæmt ákvæðum
laganna, með ævarandi leigu-
réttindum, og sé árleg leiga 4%
af kaupverði eignarinnar.
Hreppnum er skylt að leigja
landið út til þorps- og kaup-
túnabúa, eftir því sem lög og
reglur þar um mæla fyrir.
Þetta frumvarp er upphaf-
lega samið af framfærslumála-
nefnd ríkisins. Hefir þess áður
verið getið hér í blaðinu. Land-
búnaðarráðherra sendi búnaðar-
þinginu frumvarpið til umsagn-
ar. Hlaut það samþykki þar,
með nokkrum breytingum, og
er nú flutt á Alþingi af land-
búnaðarnefnd efri deildar. eftir
ósk búnaðarþings.
Þess má geta, að á síðasta
flokksþingi Pramsóknarmanna
var samþykkt ályktun um rækt-
unarmál kauptúnanna, þar sem
því var lýst yfir, að flokksþing-
ið teldi höfuðnauðsyn fyrir af-
komu þeirra manna, er búa í
kauptúnum og sjávarþorpum,
að þeir gætu stuðst við j arðrækt
samhliða þeirri stopulu atvinnu,
er margir þeirra hafa við dag-
launastörf og sjósókn. Leit
flokksþingið svo á, að óhjá-
kvæmilegt væri, að land það, er
kauptún og sjávarþorp þurfa til
afnota, væri þeirra eign eða þau
hefðu fullan umráðarétt yfir
því. Er það samhljóða áliti bún-
aðarþings og er að því stefnt
með frumvarpinu, að tryggja
kauptúnunum varanleg um-
ráð yfir landi til ræktunar.
Tæplega verður um það deilt,
að þess er er mikil þörf,að íbúar
kauptúnanna eigi þess kost að
stunda jarðrækt og smábúskap
samhliða öðrum störfum, sem
þar eru fyrir höndum. Um þetta
nauðsynjamál hefir töluvert
verið rætt og ritað að undan-
förnu, og má í því sambandi
geta um þær athyglisverðu
greinar, sem einn af nefndar-
mönnunum í framfærslumála-
nefnd, Jens Hólmgeirsson, hef-
ir skrifað í Tímann í vetur.
Flestir munu sammála um
það, að eðlilegast sé að kaup-
túnin eigi lönd þau og lóðir, er
þau þurfa að nota, og er sjálf-
sagt rétt að stefna að því marki.
En þannig mun nú ástatt um
fjárhag margra kauptúnanna,
að þau eiga erfitt með að kaupa
lönd til að fullnægja þörfinni,
og er því eðlilegt að ríkið veiti
þeim þá aðstoð, sem hér er gert
ráð fyrir. En í frumvarpinu er
ákvæði um það, að ríkinu sé
skylt að selja viðkomandi hrepp-
um, ef þeir óska, þær jarðir og
lönd, sem það eignazt á þennan
hátt, fyrir sama verð og það
borgaði fyrir eignirnar að við-
bættu verði umbóta, er ríkið
kann að hafa látið gera á sinn
kostnað.
í sambandi við þetta laga-
frumvarp er ástæða til að geta
um annað mál, er nýlega var
lagt fyrir Alþingi, og sem frá
er skýrt í Tímanum síðastliðinn
fimmtudag. Er það frumvarp
um breytingu á lögum Búnað-
arbankans, þar sem gert er ráð
fyrir stofnun smábýlalánadeild-
ar við bankann. Þegar Búnaðar-
bankinn var stofnaður, var að
visu gert ráð fyrir slíkri lána-
deild, en hún hefir enn ekki
verið stofnuð. Er nú lagt til, að
þessi starfsemi verði hafin, afl-
að fjár til lánadeildarinnar og
veitt lán úr henni til smábýla
í grennd við kaupstaði og kaup-
tún og annars staðar, þar sem
ákveðin skilyrði eru fyrir hendi.
Verði þessi tvö frumvörp
samþykkt á Alþingi, eru það
spor í þá átt, að bæta aðstöðu
kauptúnabúa og annarra til
þess að skapa sér atvinnuleys-
istryggingu með aukinni jarð-
Nvja hættan á s j ónum
Eítir Pálma Loitsson forstjóra
Aí hverju eru ekki búnað-
arráðunautarnir b æ n d u r ?
Þegar stríðið skall á, varð
nokkur stöðvun á siglingum ís-
lenzku skipanna á meðan verið
var að átta sig á hinum nýju
hættum og viðhorfum, sem
stríðið skapaði. En brátt var
haldið úr höfn, enda þótt sjó-
mennirnir vissu vel, að hættur
af stríðsaðerðum væru miklar.
En þeir gengu djarflega á móti
þeim, eins og öllum öðrum
hættum, enda er þeim það í
blóð borið. Þeir eru þjálfaðir í
stríði við allskonar hættur og
erfiðleika.
Siglingarnar héldu svo áfram
í rúmt ár með meiri áhuga en
dæmi eru til. Á þeim tíma lyftu
fiskveiðarnar útgerðinni úr
margra ára skuldabasli upp í
velmegun og jafnvel ríkidæmi.
Alltaf bjuggust sjómennirnir
við að verða fyrir árásum af
stríðsaðgerðum, þó var frekar
búizt við, að þeim myndi hagað
þannig, að skipunum myndi
verða sökkt en skipverjar
fengju tækifæri til að bjarga
sér áður. Þegar svo árásirnar
hófust, var það með þeim hætti,
að morðtólunum var beint að
sjómönnunum án nokkurs fyrir-
vara. Hvort sú svívirðilega á-
rásaraðferð hefir verið gerð
samkvæmt fyrirmælum þýzku
herstjórnarinnar eða fundin
upp af taugabiluðum kafbáts-
foringja, skulu ekki leiddar
neinar getur að, en hitt er víst,
að árangurinn af aðferðinni
varð fullkominn, þar sem allar
siglingar íslenzku skipanna
stöðvuðust og það opinberlega
tilkynnt í ríkisútvarpinu.
Er ekki þetta það, sem búizt
hefir verið við, að tap yrði á
skipum og mönnum vegna
hernaðaraðgerða? Hvers vegna
er þá skipaflotinn stöðvaður?
Er það af því, að sjómennirnir
hafa misst kjarkinn við fyrstu
raun? Þannig spyrja margir,
sem þessum málurn eru ekki
nægilega kunnugir. Ég fullyrði,
að íslenzka sjómannastéttin
missi aldrei kjarkinn, þó að
móti blási. Fyrir því eru næg
ljós dæmi. Sjómennirnir okkar
rækt og búskap, þótt þeir hverfi
ekki algerlega að landbúnaðar-
störfum. Enginn vafi er á því,
að hollara er fyrir ríkið að
styðja þannig sjálfsbjargarvið-
leitni manna en að veita stórar
fjárhæðir til að halda uppi at-
vinnubótavinnu á svipaðan hátt
og oft hefir orðið að gera á
undanförnum árum. Sk. G.
vita, að tugir sjómanna láta ár-
lega lífið í baráttu sinni við
Ægi, þeir vita um fjölda skipa,
sem horfið hafa í djúpið með
öllu og þeir hafa séð fjölda af
bátum hvolfa 1 brimlendingum
og sjómenn týnast einn og einn
úr reiða á strönduðu skipi, eft-
ir að vera orðnir örmagna af
kulda og þreytu eftir að hafa
haldið sér þar klukkustundum
og jafnvel dögum saman. Þrátt
fyrir slíkar raunir hafa sjó-
mennirnir ekki hikað við að
sækja sjó og hvers vegna skyldu
þeir þá frekar nú missa kjark-
inn, þegar á reynir. Orsakirn-
ar fyrir siglingastöðvuninni eru
að mínu áliti að finna í ein-
hverjum mistökum hjá forystu-
mönnum þessara mála, en ekki
hjá sjómönnunum.
Hitt er annað mál, að sjálf-
sagt er að gera allt, sem unnt
er,til að draga úr öllum hættum
á sjó og þar á meðal þessari
nýju hættu af völdum stríðsins.
Má búast við, að mönnum komi
ekki saman um, hvaða leiðir sé
bezt að fara í því efni og vil ég
leyfa mér að fara nokkrum orð-
um um þj, leið, sem ég álít að
fara eigi.
Það er vitað, að árásartækin
eru aðallega kafbátar og flug-
vélar. Kafbátarnir eru vopnað-
ir tundurskeytum, fallbyssu og
hríðskotabyssu. Tundurskeytin
eru dýr, varla undir 100 þús. kr.
hvert og takmarkað hvað kaf-
bátur getur haft mikið með sér
af þeim. Má því telja mjög lík-
legt, ef ekki víst, að tundur-
skeytin verði ekki notuð á okk-
ar litlu skip, heldur geymd þeim
stærri. Árásarvopn kafbátsins
verða því fallbyssan og hríð-
skotabyssan, en til þess að nota
þau, þarf báturinn að koma upp
á yfirborðið. Ef herskip eða
vopnuð skip væru nálægt, má
telja vist, að kafbáturinn hætti
sér ekki upp til að gera slíka
árás og ef hann gerði það, væru
allar líkur til, að hægt væri að
ráða niðurlögum hans áður en
honum tækist að gera veruleg-
an skaða. Tel ég því, að okkar
litlu skipum sé bezt borgið fyrir
árásum frá kafbátum i sam-
fylgd með vopnuðum skipum.
Flugvélarnar eru vopnaðar
sprengjum, hríðskotabyssum og
sumar litlum fallbyssum. Það
er vitað, að árásaraðferð þeirra
er, að steypa sér yfir skipin og
skjóta með hríðskotabyssum á
stjórnpallinn, til þess að þvinga
þá, sem þar eru til að stöðva
skipið til þess, að hægra sé að
hitta það með sprengjum, sem
þó vill oft mistakast, sem betur
fer. Það er um að gera, að geta
haldið árásarflugvélinni sem
lengst frá skipinu og verður það
ekki gert með öðru betur en
loftvarnabyssu. Mín skoðun er
því sú, að slíka byssu þurfi að
setja á sem flest skip okkar.
Það er ekki ólíklegt, að sumir
muni segja, að það samrímist
ekki því, sem lýst hefir verið yf-
ir, að íslenzka þjóðin væri
vopnlaus. Má þá benda á, að sú
yfirlýsing hefir ekki verið okk-
ur neinn skjöldur, enda getur
varla verið átt við með þeirri
yfirlýsingu, að við megum ekki
nota vopn til að verja með líf og
limi, þegar reynslan sýnir, að
þeir verða ekki varðir á annan
hátt.
Ég hefi bent á það, sem mína
skoðun, að bezta öryggið fyrir
sjómennina og skipin sé, að
vopna skipin eins vel og föng
eru á og láta þau sigla í sam-
flota, reyna að fá brezk herskip
til að fylgja þeim milli landa,
en sé þess ekki kostur, þá að
útbúa stærstu fiskiskipin okk-
ar sem fylgdarskip. Vopnin þarf
að fá frá Bretlandi eða Ame-
ríku og er hægt að setja þau á
skipin hér. Kenna þarf nokkr-
um mönnum af skipshöfn hvers
skips að fara með þau og er
hægt að taka eitt af varðskip-
unum til að kenna 20 manna
hóp í einu. Þarf sú kennsla ekki
að taka lengri tíma en 2—3
daga.
Það munu margir spyrja
hvers vegna við séum að öllu
þessu umstangi, hvort við höf-
um ekki nóg af innifrosnum
sterlingspundum og hvers
vegna þá að leggja sig í meiri
hættu til að afla fleiri. Er því
til að svara, að verðmætið, sem
í húfi er, verður ekki metið í
pundum. Það er sá óbætanlegi
hnekkir, sem íslenzka þjóðin
hlýtur að líða, bæði út á við og
inn á við, ef íslenzkir menn
geta ekki haldið áfram að
framleiða með íslenzkum fram-
leiðslutækjum og á það auð-
vitað einnig við aðra en sjó-
mennina. Það ætti að vera öll-
um ljóst, að það sem ríður mest
á af öllu nú á þessum tímum,
er að hver íslenzkur maður og
kona hopi ekki frá störfum sín-
um, hvað sem á gengur. Annars
getur farið svo, að við verðum
áður en varir komin í vinnu-
mennsku hjá útlendingum í
okkar eigin landi og fram-
leiðslutækin í hendur þeirra.
Hvers virði verður þá sjálfstæð-
ið, sem Alþingi lýsir væntan-
lega yfir bráðlega?
P. L.
Viwnið ötullega fijrir
Tímattn.
Nú er bændavika útvarpsins-
á enda, og þakka ég öllum, sem
þar héldu erindi, fyrir góða
skemmtun og mikla fræðslu,
sem vonandi ber góðan ávöxt
út um byggðir landsins. Mér
fannst að ég vera kominn út í
blessaða sveitina, endurnærður
af nýjum þrótti, lífi og fjöri,
þegar ég heyrði lýsingu á vori,
sumri og nýjum gróðri, og öllu
því yndislega, sem blessuð
sveitin hefir að bjóða manni,
en alltof fáir vilja verða að-
njótandi, nema þá aðeins tíma
og tíma.
Ég fór að hugsa um það,
hvers vegna búnaðarráðunaut-
arnir eru ekki bændur, dreifðir
út um sveitir landsins. Finnst
mér það dálítið öfugstreymi, að
þessir menn, sem læra búfræði
innan lands og utan og hafa þar
af leiðandi mikla og góða þekk-
ingu og skilyrði til að vera fyr-
irmyndar bændur uppi í sveit-
um landsins, skuli setjast að
hér í Reykjavík strax þegar að
þeir byrja sitt ráðunautsstarf.
Verður mér á að halda, að það
sé ekki sérlega eftirsóknarvert
að vera bóndi, og þá sé það líka
ekki þeirra sannfæring, að það,
sem þeir ræða og rita um
sveitabúskapinn og öll hans
gæði. Og sama gæti ég trúað,
að mörgum fleiri dytti í hug.
Þessir menn finnst mér vera
vera sjálfkjörnir og sjálfsagðir
bændur, er gætu áreiðanlega
mörgu og meiru til leiðar kom-
ið í búnaðinum með sínum
framkvæmdum á því sviði og
hægra fyrir margan bóndann
að fá leiðbeiningar og taka þá
sér til fyrirmyndar í þeim efn-
um. Ég sé enga ástæðu til þess,
að þeir séu ekki eða eigi ekki að
vera sveitabændur. Geta þeir þá
sýnt í verkinu, að þeirra kenn-
ingar eru ekki hégómi eða
markleysa, og árangur í sinni
búnaðarkennslu sæju þeir
margfallt meiri með því að
stunda búskap.
Þeir gætu eins fyrir það
ferðazt um og haldið fyrirlestra
og námskeið, eins og þeir nú
gera. Eins gætu þeir setið bún-
aðarþingið í Reykjavík og hald-
ið fundi, þegar þess þyrfti, og
ekki væru þeir lakari alþingis-
menn fyrir bændastöðuna.
Einnig gætu þeir haldið út-
varpserindi. Semsagt sé ég ekki,
að þyrfti að draga neitt til
skaða úr þeim störfum, sem þeir
hafa nú.
Það er svipað með dýralækn-
ana. Þeir fara í höfuðstaðinn.
Hefði ég þó haldið, xað þeir
hefðu eins mikið erindi út í
sveitirnar. En það er undan-
tekningarlítið, að strax og
menntunin er fengin, er sezt að
í Reykjavík, jafnvel þótt mað-
urinn hafi þar ekkert að gera,
en nóg verkefni úti á lands-
byggðinni. Hér í Reykjavík eru
þrír eða fjórir dýralæknar og
hafa þeir býst ég við' lítið að
gera, að undanteknu því, þegar
einn er sendur út í sveitir að
rannsaka ormaveiki eða mæði-
veiki í sauðfé. En ættu þeir
ekki þægilegra með að rann-
saka og fylgjast með þessum og
ýmsum fleiri kvillum í dýrum,
ef að þeir ættu heima úti á
landi. Ættu bændur þá ekki
þægilegra með að leita til þeirra
í mörgum tilfellum? En þeirra
hafa þeir lítil eða engin not hér
í Rykjavík. Bændur hafa yfir-
leitt litla eða enga þekkingu á
dýrasjúkdómum, því miður, en
eru með ýmislegt lækninga-
kukl við veik dýr, sem ekki ger-
ir oft annað en að auka á illa
líðan skepnanna, í staðinn fyr-
ir að þeir myndi vitja læknis,
ef kostur væri. Ég man það, að
þeirra var mikið vitjað meðan
þeirra naut við, Péturs Kristó-
ferssonar á Stóru-Borg og Jóns
Ásgeirssonar á Þingeyrum. Þeir
voru báðir góðir dýralæknar,
þótt þeir væru ólærðir, var
þeirra oft vitjað og heppnaðist
þeim með afbrigðum vel. Veikt-
ist einu sinni hjá mér hestur á
ferðalagi, og þótt nokkuð væri
langt til Péturs, þá hraðaði ég
mér til hans og fékk hjó hon-
um lyf og ráðleggingar. En þeg-
ar ég kom aftur, var hesturinn
búinn að fá krampa og hefði
drepist innan skamms, ef ekki
hefði komið hjálp. En fyrir ráð-
leggingar Péturs og lyf, batnaði
hestinum. Er þetta eitt tilfelli
af mörgum slíkum, að ég veit,
að það hefði enga þýðingu haft
að tala við dýralækni í síma.
Dýralæknar ættu að vera
dreifðir út um land og litlu
færri en héraðslæknar eru nú,
en til þess þarf að fjölga þeim
frá því sem nú er, og sé ég ekk-
ert því til fyrirstöðu, því að
mér finnst ekki að neinu leyti
verra fyrir neinn að læra og búa
sig undir það starf, sem miklar
líkur eru til að hann komizt
strax að, heldur en að bætast
í hóp þeirra lærðu manna, sem
nú ganga í örtröð.
Að endingu vildi ég segja
þetta: Þið ungu menn, sem vilj-
ið læra og lækna, lærið dýra-
lækningar. Farið svo út í sveit-
ir landsins og læknið dýrin, þvi
þau þarf að lækna eins og
(Framh. á 4. síðu.)
JÚMS JÓNSSON:
Sjötta flokksþíng
Framsóknarmanna
i.
Nú er liðinn hálfur mánuður
síðan lokið var flokksþingi1
Framsóknarmanna. Nálega all-
ir fulltrúarnir eru komnir heim
og teknir að gegna margháttuð-
um skyldustörfum í átthögum
sínum.
Það er merkilegt fyrirbrigði á
tíma hinnar harðsnúnu gróða-
hyggju, að unnt skuli vera að fá
um 280 fulltrúa úr öllum hér-
uðum landsins til að koma
saman á pólitískan fund í höf-
uðstaðnum, dveljp, þar allt að
hálían mánuð og hafa engan
ferða- eða dvalarstyrk, enn síð-
uf kaup. Þvílíkt fyrirbrigði ger-
ist enn á íslandi. Og á hinu
óeigingjarna landsmálaviðhorfi
fólksins -í dreifbýlinu hvílir
frelsi og sjálfstæði landsins að
meira leyti en sem svarar
höfðatölu.
Ég er ekki 'viss um, að þeir
áróðursmenn bæjaflokkanna,
sem telja eftir dreifbýlinu og
smáþorpunum þá pólitísku að-
stöðu, sem núverandi kjör-
dæmaskipun veitir, hafi nokk-
urntímann leitt hugann að því,
að kjósendur landsins eru ekki
allir jafn dýrmætir fyrir mann-
félagið. Kjósandi úr fjarlægri
byggð, sem leggur á sig mán-
aðarför til höfuðstaðarins, mitt
| um vetur, með nokkurra miss-
era millibili, til að eiga þátt í
| að skapa hina pólitísku fram-
tíð landsins, er alls ólíkur þeim
skoðanaleysingjum, sem sums
staðar í þéttbýlinu eru dregnir
að kjörstað í vögnum og sagt
fyrir, hvaða málstað ber að
styðja. Þjóðfélaginu er í flestum
tilfellum lítið gagn að dómum
og úrskurðum þeirra, sem þarf
að draga á kjörstað með sams-
konar fyrirhöfn og notuð er við
dauða hluti, sem nauðsynlegt
þykir að færa úr stað.
Við Framsóknarmenn höfð-
um búizt við nokkrum erfiðleik-
um við að koma hinum mörgu
gestum fyrir í heímilum í bæn-
um. Öll gistihús voru troðfull af
öðru fólki. Og í bænum var
meir áskipað í herbergi heldur
en nokkru sinni fyrr 1 sögu
Rvíkur. Þetta fór á annan veg.
Gestirnir áttu nálega allir góða
heimkomu til frænda og vina.
Sú gestrisni sýnir, hve sterk eru
böndin milli hins forna bænda-
lands og hins hraðvaxandi höf-
uðbæjar. Sú hin sama gestrisni
hefir líka orðið sér til sóma,
þegar börn úr Reykjavík leita
upp til dala á styrjaldartímum.
II.
Þetta var sjötta flokksþing
Framsóknarmanna. Hið fyrsta
var haldið á Þingvöllum vorið
1919. Það var nokkurskonar
þjóðfundur og þjóðhátíð. Þar
var mótuð stefnuskrá flokksins,
sem starfað var eftir í 12 ár.
Jafnframt var þessi fundur
glæsileg kynningarsamkoma.
Hinir ungu menn, sem voru þá
að ganga inn í landsmálabar-
áttuna, festu þá á Þingvöllum
sín fyrstu heit um velferð lands
og þjóðar.
Næsta flokksþing var seint á
vetri 1931. Það var haldið í
Reykjavík, skömmu áður en.
Héðinn gerði leynisamning
þann, sem leiddi til þingrofsins.
Því hefir jafnvel verið haldið
fram, að fjölmenni og glæsi-
leikur þessa flokksþings hafi
komið andstæðingum Fram-
sóknarmanna til að gera það
bandalag, sem varð báðum
þessum flokkum til svo lítillar
ánægju. Á flokksþinginu 1931
gátu Framsóknarmenn lítið yfir
12 ára starfsemi, með mikilli
ánægju. Aldrei fyrr eða síðar í
sögu landsins hafði einum flokki
tekizt að inna af hendi jafn-
mörg þrekvirki til að lyfta þjóð-
inni úr miðaldasvefni inn í heim
nútímamenningar, þar sem
efnalegar og andlegar framfar-
ir höfðu fullkomlega haldizt í
hendur.
Ein syndin býður annarri
heim. Óheilindin í leynisamn-
ingi nábúaflokka Framsóknar
höfðu sýkt flokkinn sjálfan.
Hópur manna í Framsóknar-
flokknum hafði ekki hærri
metnað fyrir sig og sinn flokk
heldur en að gera Framsóknar-
menn að ánauðugum vikapilt-
um bæjaflokkanna. Þá gerðu
kjósendur Framsóknarflokksins
svipaða hreingerningu hjá sér
eins og Júgóslavar framkvæmdu
nýlega, er þeir ráku af höndum
sér valdamenn þá, sem voru að
selja lanöið og þjóðina í útlenda
ánauð. Á útmánuðum 1933
héldu Framsóknarmenn sitt
þriðja flokksþing, mynduðu
flokksskipulag sitt, sem lítið
hefir verið breytt síðan. Með því
tryggðu flokksmenn í hinum
dreifðu byggðum sér úrslita-
valdið um málefni flokksins.
Næstu ár voru kosningar.
Keppinautar Framsóknarmanna
ætluðu þá að uppskera ávext-
ina af kj ördæmabreytingunum
og leynimakkinu frá 1931. Ýms-
ir slíkir menn vonuðust eftir
að Framsóknarflokkurinn kæmi
gersigraður út úr kosningunum
1934. En þar fór mjög á annan
veg.
Fjórða flokksþing Fram-
sóknarmanna, sem haldið var
um veturinn 1934, var mikil
vakningarhátíð. Frambjóðend-
um flokksins voru á því flokks-
þingi fengin í hendur góð vopn,
frumvörpin um hið nýja af-
urðaskipulag, bæði um afurðir
lands og sjávar. Einn af fram-
kvæmdastjórum Sambandsins,
Jón Árnason, hafði haft forust-
una um undirbúning þessara
mála og lagt í það margra- ára
vinnu. Síðan hafði almennur
fundur kaupfélagsstj óra í land-
inu svo að segja bundið enda á
undirbúninginn. Þær nýjungar
og umbætur, sem fólgnar voru
í frumvarpinu um skipulag af-
urðasölunnar, voru svo djúp-
tækar, svo heilbrigðar og lífs-
nauðsynlegar þjóðinni, að móti
þeim varð ekki staðað. Kosn-
ingasigur Framsóknarmanna
1934 og ’37 voru réttlát og eðli-
leg laun frá hálfu kjósenda til
þess flokks, sem hafði borið
giftu til að leysa á heppilegan
hátt stórkostleg atvinnuvand-
ræði almennings.
Fimmta flokksþing Framsókn-
armanna var enn háð í Reykja-
vík 1937. Alþýðuflokkurinn hafði
þá fyrir skömmu boðað Fram-
sóknarmönnum stríð, nema ef
þeir vildu gerast byltingarmenn.
Framsóknarmenn voru víðs-
fjarri að taka því boði. Auk
þess var sú meinsemd þá orð-
in sýnileg, sem síðar kom fram
í klofningi Alþýðuflokksins.
Mátti heita ljóst hverjum
manni, að varanlegt og óslitið
samstarf við Alþýðuflokkinn
gæti tæplega komið til greina.
Framsóknarmenn þokuðu sér á
þessu flokksþingi meir inn á
mitt leiksviðið. Þeir börðust að
vísu hraustlega við „breiðfylk-
ingu allra íslendinga“ vorið
1937 og unnu töluvert á. En
jafnframt var mörgum Fram-
sóknarmönnum Ijóst, að aukið
samstarf við Sjálfstæðisflokk-
inn gæti komið til greina um
ýms málefni, sem ekki var unnt
að leysa með Alþýðuflokknum.
Og að lokum kom svo hið
sjötta flokksþing Framsóknar-
manna á útmánuðum í vetur.
Það var sýnilegt, að megin-
verkefni þess yrði að leggja
meginlínur i starfsemi flokks-