Tíminn - 03.04.1941, Blaðsíða 3

39. blað
TfolIM, flmmtndaglnn 3. apríl 1941
155
B /E K U R
Sigurður Thorlacius:
Um loftin blá. Önnur
útgáfa. Útg.: ísafoldar-
prentsmiðja h.f. Bls.
149. Verð: kr. 6.00 ób.
Þau ár, sem ég var erlendis,
hygg ég, að enginn staður á ís-
landi hafi oftar heillað huga
minn til sín en Þvottáreyjar í
Hamarsfirði. Þar hafði ég verið
vanur að ganga æðarvarp frá
þvl ég var drengur og þangað
til ég fór að heiman fyrir fullt
og allt. Sannleikurinn er sá, að
í slíkum varplöndum er flest af
því samankomið, sem snertir
huga barna og unglinga. Heil-
brigði nátúrunnar, ótal
óþekktir. leyndardómar, sem
barnið brýtur heilann um,
fjörugt og fjölbreytt fuglalíf,
áhrifamiklir atburðir á leik.-
sviði náttúrunnar, sem ýmist
vekja gleði eða sorg, hreyfing
og útivist, allmikil einvera, en
þó samvistir við starfandi fólk,
sem gengur að vinnu sinni í
varplöndunum eins og léttu
gamni. Allt þetta hefir þau
áhrif á barnshugann, sem aldrei
mást út.
Þegar mér barst bók Sigurðar
Thorlacius: „Um loftin blá“,
opnaði ég hana með mikilli
eftirvæntingu. Höfundur er vin-
ur minn frá bernskuárunum og
vissi ég fyrir löngu, að hann
gæti orðið skáld. Söguhetjurnar
voru líka æskuvinir míntr, og
fyrstu örnefnin, sem ég rakst á,
voru frá eyjunum út af Beru-
firði. — Við lestur bókarinnar
varð ég ekki fyrir vonbrigðum,
nema að einu leyti. Þvottáreyj-
ar eru ekki nefndar á nafn, og
er það í mínum augum tölu-
verður galli á bókinni. En kost-
ir hennar eru margir og miklir,
og það eru þeir, sem mig lang-
ar helzt til að benda á. Og til
marks um vinsældir bókarinn-
ar má geta þess, að önnur út-
gáfa hennar er prentuð fjórum
mánuðum siðar en sú fyrsta.
Hún er útgefin af ísafoldar-
prentsmiðju.
Sigurður Thorlacius gæti
skrifað um fólk, bæði börn og
fullorðna. Það sést af þvi,
hvernig hann lýsir „sálarlífi"
fuglanna, skaplyndi og hugs-
unarhætti. Venjulegt rabb vim
daginn og veginn, kvíði og von,
harmur og gleði, örvænting og
hugarró, allt þetta er málað
skýrum dráttum í sögunni.
Kaflinn um Keilunef Trítilson
er sennilega áhrifamesti kafli
bókarinnar, fyrst og fremst
vegna þess, hve vel höfundi
tekst að sýna, hvernig ódauð-
leg vonin og sumarþráin situr
að völdum innst inni í huga
þeirrar veru, sem þó er innilok-
uð í dimmum helli. — Ef til vill
er það einkennilegast við þessa
segu, hvernig höf. tekst að túlka
margbreytilegt sálarlíf og geð-
hrif með ytri háttum, venjum
og jafnvel smáhreyfingum
fuglanna, án þess að gera þá
nokkurntíma mannlega í ytri
tilburðum. í flestum æfintýra-
bókum, þar sem fuglar og dýr
eru látin hugsa og tala, eru
þau líka látin lifa eins og fólk,
jafnvel klæðnaður, verkfæri og
húsakynni eru úr mannheim-
um. Slíkar sögur geta ef til vill
örvað ímyndunarafl lítilla
barna, en þær hjálpa þeim ekk-
ert til að skilja eða þekkja hið
raunverulega líf dýranna. Og
þær eru fjarlægar þeim hug-
myndum, sem börnin sjálf gera
sér um dýrin.
í sögunni „Um loftin blá“ er
svo glögg, skemmtileg og lifandi
lýsing á útliti og háttum ís-
lenzkra fugla, að ég vil mæla
með henni sem sjálfsagðri les-
bók í öllum gagnfræða- og ung-
lingaskólum, 'við hlið venjulegra
námsbóka. Þar er æðarfuglinn,
lundinn, krían, svartbakurinn,
fýllinn, snjótitlingurinn, örn-
inn, rjúpan. Auk þess nokkur
spendýr, svo sem selur og ref-
ur. Eftirtekt höf. er óhemju-
skörp, og lýsingar hans víða
fagrar og hrífandi.
Eins og gefur að skilja, eru
nokrrar náttúrulýsingar í bók-
inni. Ég vil t. d. benda á bls. 48,
lýsinguna á Hvaley, sem minn-
ir á fallegt, órímað og raunar
líka óstuðlað Ijóð. Ennfremur
útsýnina yfir ísland, bls. 112—
114, og loks niðurlag sögunnar,
bls. 147—149. — Það er auð-
fundið, að höf. lítur ekki fyrst
og fremst á náttúruna augum
hins kalda rannsóknara, held-
ur með trúrænni (religios) til-
fínningu. Sjá t. d. það, sem seg-
ir um aðalsöguhetjuna, Ærin-
kollu (bls. 148—149.): „Ný orku-
lind hefir endurvakizt í sál
hennar. Og samstundis skynj-
aði hún á eðlisbundinn hátt
margbrotið samhengi lífskeðj-
unnar. Hún skynjaði samband
síns eigin lífs við smæstu, ó-
sýnilegu jurtaagnir sjávardjúps-
ins og við stórhvelin, sem byltu
sér með dynkjum og bægsla-
gangi í fárra metra fjarlægð.
Hún skynjaði fegurðarlögmál
alheimsins í svifaléttum stökk-
hreyfingum höfrun/gsins og i
ávölum formum hafsíldarinnar,
í litskrúði blikans. Og 1 hljóð-
látri lotningu skynjaði hún
frjómagn móður náttúru og
veldi lífgjafans mikla.“
Það mun vera ætlast til þess,
að bókin sé barna- og unglinga-
bók. Hún er samt ekki skrifuð
handa smábörnum, sem eru illa
læs og skilja aðeins takmarkað-
ann fjölda af orðum. En fyrir
stálpuð börn og unglinga, sem
þurfa að læra málið, eins og
ins, að endanlegri lausn sjálf-
stæðismálsins.
III.
Pulltrúunum var þetta ljóst
sjálfum. Þeir unnu að visu í
nefndum og á fundum að at-
hugunum og tillögum um mörg
aðkallandi dægurmál. Fundar-
sóknin var yfirleitt mjög góð.
Elzti fulltrúinn, Jón Björnsson,
bóndi á Starmýri í Suður-Múla-
sýslu, var 81 árs. En hann lét
ekki aldur hindra sig frá funda-
setu, og nokkuð svipað mátti
segja um nálega alla hina
yngri fundarmenn. En aldrei
voru jafn þéttskipaðir allir
bekkir, og það fram á nótt, eins
og þegar rætt var um skilnað-
armálið. Og aldrei fögnuðu
fundarmenn með sterkari lófa-
taki nokkrum ræðum, heldur en
þeim, þar sem afdráttarlaust
var bent á algerðan skilnað ís-
lands óg Danmerkur, sem óhjá-
kvæmilega sögulega þróun. Enn
sem fyrr var sýnilegt, að hin
stóru mál og hin stóru tök áttu
dýpstan hljómgrunn í hugum
Framsóknarmanna.
IV.
Framsóknarmenn ræddu
sjálfstæðismálið ítarlega og frá
mörgum hliðum. En í fundar-
lok var samþykkt tillaga í mál-
inu, sem nú er fyrir löngu kunn
alþjóð manna, bæði úr útvarpi
og blöðum. Tillagan er, að ég
held, vel undirbúinn grund-
völlur að sigursælli lokasókn í
frelsismáli íslendinga.
Flokksþingið samþykkti það
sem bindandi stefnuskráratriði.
að vinna af alefli að því að gera
ísland að frjálsu og óháðu lýð-
veldi. í því liggur það, að slíta
öll hin gömlu, niðurlægj andi og
skaðlegu stjórnarfarsbönd, sem
um margar aldir hafa bundið
íslendinga við tvær frænd-
þjóðir. í því liggur auk þess
glöggt fyrirheit um að fylgja í
fótspor Mr. Baldwins, er hann
leysti frá völdum í Englandi
konung, sem ekki hentaði þjóð
sinni, sem starfsmaður hennar.
Næst samþykkti flokksþingið
að fela æðsta valdið í málefn-
um þjóðarinnar íslenzkum
manni, sem kallaðist ríkisstjóri,
og sé það ,embætti látið hald-
ast þar til forseti er kosinn. Með
orðalaginu á tillögunni er girt
fyrir það, að Framsóknarmenn
megi ljá fylgi þessháttar leið-
togum, sem kynnu að vilja end-
urreisa hið fallna konungdæmi,
sem einhverskonar bráðabirgða-
ástand, þar til forseti yrði kos-
inn.
Meira er ekki sagt um ríkis-
stjórann í áðurnefndri ályktun.
En ég hygg, að Framsóknar-
menn muni gera tvær kröfur til
ríkisstjórans. Fyrst, að hann sé
ekki baráttumaður fyrir nokk-
urn einstakan flokk, en auk
þess og sérstaklega, að hann sé
einlægur íslendingur, óhvikull í
sjálfstæðisbaráttunni, og með
enga minnimáttarkennd gagn-
vart Dönum eða öðrum þjóðum.
Það myndi þykja með öllu óhaf-
andi, að ríkisstjóri á íslandi
fetaði í spor Hindenburgs, er
hann bað Vilhjálm II. um leyfi
til að mega vera forseti. Hin
nýafstaðna sorgarsaga Páls rík-
Tilkyimiiig frá isrezku herstjórniimi:
§kotæ£ingar
verffa haldnar á fimmtudaginn 3. þ. mán. kl. 10—16
á eftirfarandi stöffum:
Skotiff verffur í suffurátt frá Gunnarshólma að
Kolviðarhóli.
í norffurátt frá Kolviffarhóli yfir Norffurvelli að
Dyravegi.
í vesturátt frá Dyravegi aff Gunnarshólma.
Odýr kjðtkaup.
Fyrst um sinn seljum viff daglega hverjum sem
hafa vill
væna framparta af fullorðim fé, fyrir
aðeins kr. 1.80 —r- eina krónu og átta>
tíu aura — hvert kíló.
Rýrara ærkjöt í HEILUM SKROKKUM, selst fyrir
sama verff.
Komiff sem fyrst, því birgffirnar geta þrotiff áffur en varir.
ÍSHÚSIÐ HERÐUBREIÐ
Sandskeiffisveginum verffur ekki lokaff meffan æf-
ingar fara fram. Skotiff verffur í austurátt.
Bankarnir verða lokaðir
laug’ardaginnSyrirpáska
Athygli skal vakin á |ní, að víxlar, sem
falla í gjalddaga þriðjudaginn 8. apríl, verða
afsagðir miðvikudaginn 9. apríl, séu þeir eigi
greiddir eða framlcngdir fyrir lokunartíma
hankanna þann dag.
Landsbanki íslands.
Útvegsbanki íslands h.S.
Búnaðarbanki íslands.
það er talað af fullorðnu fólki,
er þetta afbragðs saga, sökum
þess, hve frásögnin er lifandi,
atburðirnir „spennandi“ og efn-
ið fjölbreytt. En mér kæmi ekki
á óvart, þó að það færi um
þessa bók, eins og „barna-æfin-
týri“ H. C. Andersens forðum,
að hún yrði engu síður lesin af
fullorðnu fólki. Ef sagan „Um
loftin blá“ væri um fólk, en
ekki fugla, en að öðru leyti hin
sama bók, mundi höfundurinn
vera kallaður skáld í fremstu
röð, og bókin talin ein af okkar
snjöllustu skáldsögum. Eg vona,
að höf. fái sína viðurkenningu
engu síður, þó að hann hafi
valið sér verkefni á öðrum vett-
vangi en flestír aðrir, og að
þessi útgáfa af bókinni seljist
engu miður en sú fyrri. í þetta
sinn hefir bókin verið prýdd
ágætum ljósmyndum, sem eiga
vel við efnið.
Jakob Jónsson.
KAUPI GULL HÆSTA VERÐI.
Greiffi 35 krónur fyrir hvern
10 króna gullpening
SIGURÞÓR, Hafnarstræti 4
Reykjavík
T U S K U R.
Kaupum hreinar ullar- og
bómullartuskur hæsta verði.
Húsgagnavinnustofan,
Baldursgötu 30.
isstjóra í Júgoslaviu sannar ó-
tvírætt, að á þessum hættu-
tímum má engin þjóð, sem
annt er um frelsi sitt, gera
of lágar kröfur til fremstu
trúnaðarmanna sinna um kjark
í mótgangi og sanna þjóðrækni.
er stærsta og lang-
merkasta smásögusafn,
sem til er á íslenzku.
Mörg hundruð sögur eftir marga af
allra frægustu höfundum heimsins
hafa birzt í Dvöl. Bókamaður! Áttu
Dvöl alla frá byrjun í bókasafninu
þinu?
Dvöl
Kopar,
aluminium og fleiri málmar
keyptir í LANDSSMIÐJUNNI.
V.
Fríkirkjuvegi 7, — Sími ý678.
Fyrír
Páskahreingerníngarnar
Burstavörur
Gólfklútar
Afþurkunarklútar
Kvlllayabörkur *
Þvottaduft, 50 aura pk.
SIlvo fægilögur
Brasso fægilögur
Windoline gluggafægiefni
Zebo ofnsvcrta
Kristalsápa, 1.10 V2 kg.
Tilkynning
til innflytjenda frá Gjald-
eyris oginnf lutningfsnefnd
Hér með vill nefudin vekja athygli innflytj-
enda vefnaðarvöru, búsáhalda og skófatnaðar
á því, að hún ntun 1111 alveg á næstuimi af greiða
viðbótarleyfi frá Bretlandi fyrir þessum vöru-
flokkum fyrir yfirstandandi ár til þeirra inn-
flytjenda, sem leyfi hafa fengið undanfarið
fyrir þcssum vörum. — Er því þciin, sem hér
eiga hlut að mali, hent a að senda umsokuir
sínar til nefndarinnar hið fyrsta.
Reykjavík, 30. marz 1941.
GJAEDEYRIS- OG IAXFEETATAGSAEFAD
Sumir menn hafa gagnrýnt
þann hluta tillögunnar, sem
veit að tímatakmarkinu um
stofnun lýðveldis. Flokksþing-
ið bindur Framsóknarmenn við
að gera fyrir sitt leyti úrslita-
átök í því efni innan þriggja
ára. Hvers vegna að biða í þrjú
ár? Enginn segir að bíða skuli
í þrjú ár. En á þessum næstu
þrem árum verður hnúturinn
að vera leystur eða höggvinn.
Sá atburður mætti vel verða
strax í vetur, í sumar, í haust,
í byrjun næsta árs 0. s. frv. Með
þ.ví að lýsa takmarkinu glöggt
og örugglega, þá er aðeins eft-
ir að fylkja liðinu. Ef meiri-
hluti Alþýðuflokksins og. Sjálf-
stæðismanna kæmu nú þegar
og lýstu sig reiðubúna að stofna
lýðveldi þegar í stað, þá skyldu
menn sjá, hvort Framsóknar-
menn hikuðu um samstarf og
stuðning.
Framsóknarmenn vildu ekki og
álitu ekki heppilegt að fram-
kvæmd sjálfstæðisins yrði
flokksmál nokkurs eins flokks,
eða sem kalla mætti sérmál
hans. Þeir télja málið óleysan-
legt á þann hátt. Það er ef til
vill hægt að fá samþykktar á-
lyktanir á þingi um stofnun nýs
ríkis, óháð öðrum þjóðum. En
(Framh. á 4. síðu.)
324 Robert C. Oliver:
— Við sjáumst í London, elskan mín,
sagði hún og kyssti hann. Þú verður
að hraða þér — Taylor þarfnast þín —
við sjáumst bráðum í London.
Bob var blaðamaður og þegar hann
var búinn að yfirstíga fyrstu efasemd-
irnar, var hann ekki seinn i svifum.
Hann sendi svarskeyti til John Tay-
lor, þess efnis, að hann kæmi. Um sama
leyti og Taylor lagði af stað frá Mar-
seille, hóf flugvél Bobs sig frá jörðu og
tók stefnu á Berlín.
Taylor kom fyrr á „Hótel Albert“.
Þar beið hann iðandi af óþolinmæði,
eftir komu Bobs.
í hvert skipti sem hann heyrði ekið
að innganginum, fór hann fram til þess
að gá að hvort það væri hann. Þegar
þetta hafði endurtekið sig nokkrum
sinnum kom sá rétti.
— Hvað er um að vera? spurði Bob
hálf úrillur.
— Ég handsamaði Cabera.
— Þann þræl —----------
— Já, en það er þó honum að þakka,
að ég er búinn að fá vitneskju um,
hvar Grabenhorst er niður kominn.
— Hér í borginni!
— Nei. Hann flaug til fæðingarstað-
ar síns. En ég varð að hafa þig með,
Æfintýri blaðamannsins 321
sjálfsagt ekki í vafa um hvernig komið
er fyrir yður. En einn greiði er annars
verður. Sem stendur þarfnast ég yðar
aðstoðar. Seinna kunnið þér að þarfn-
ast minnar. Þér hafið ekki morð á
samvizkunni eftir því sem sagt er —
allt þess háttar lét Grabenhorst aðra
sjá um. Ekki rétt?
Cabera kinkaði kolli.
— Ágætt. Vissulega sleppið þér ekki
við hegningu. Ef til vill harða hegn-
ingu, en hún verður hvorki líflát né
æfilangt fangelsi.
Og vafalaust verður það mildara ef
ég gleymi að segja frá fangelsisveru
minni í Norður-Afríku. Skiljið þér?
Þér eruð enskur borgari?
Það er tekið hart á þvi ef ráðizt er á
enskan embættismann — en eins og ég
sagði áðan, geri ég það, sem ég get til
þess að ekki verði meira um það talað,
ef þér aftur á móti segið mér hvar Gra-
benhorst er. Ég þarf að vita það strax,
því ég elti hann strax í kvöld. Hvert
flaug hann.
Cabera vætti varirnar með tungunni.
Ég skildi við hann skammt frá flug-
velli hans. Þar kastaði hann á mig
Kveðju og ráðlagði mér að hverfa hið
skjótasta.
Ég er gramur við hann yfir þessu, þvl
hann hefði vel getað tekið mig með