Þjóðviljinn - 12.11.1971, Blaðsíða 1

Föstudagur 12. nóvember 1971 —
36. árgangur — 258. tölublað.
„Ég hef þá skoðun á lánamál-
um iðnaðarins, og hef lýsthenni
l^-yfir áður, að ég tel sjálfsagt að
allar útflutningsgreinar búi víð
sambærileg lánakjör. Sjávarút-
vegur, landbúnaður og iðnaður.
En ég álít að afurðalán eigi
fyrst og fremst að miðast vtð
útflutningsvörur“_
Þetta kom fnam í svari við
Handbók
fyrir
launþega
Tveir þingmenn Alþýðubanda-
lagsins, Bjarnfríður Leósdóttir og
Helgi Seljan, lögðu nýlega fram
á Alþingi tillögu til þingsálykt-
unar um útgáfu handbókar fyrir
launþega. Tillagan er svo:
Alþingi ályiktar að fela félags-
málaráðuneytinu í samiráði við
Menningar- og fræðslusamibaínd
alþýðu, þ.e. fræðslustofnun Al-
þýðusamibands fslands, að gefa
út handbók fyrir launþega.
í handbók launþega verði öll
lög og reglugerðir, hæstaréttar-
ölóimar, fétaigsdémar og opinber-
air samþykktir, er varða rótt,
vemd og öryggi launþega.
Greinargcrð:
Lög um rétt, vernd og öryggi
launþega eru nokikur þáttur x
íslenzkri löggjöf.
Mikið skortir á, að hinn ai-
menni launþegi eigi aðgang að
eöa þekki lög og reglugerðir, er
várða rétt hains. En til þéss að
geta neytt réttár síns þárf hver
einstakur að vita, hver hann er.
Því er mjög nauðsynlegt, að
veaikaflóllk hafi undir höndum í
Bjamfríður Leósdóttir
einni bók öll þau lög, regiugerðir
og opinberar samlþykktir, er
varða rétt þess.
I sifkri handbök laiuruþega
þurfa m.a. að vera þessi lög: Lög
um stéttarfélög og vinnudedlur,
Xög um rétt verkafóiks til upp-
sagnarfrests frá störium og
launa vegna vejkdnda og slysa,
lög um eftirlaun till aldraðra fé-
laga í stéttarflélögum, lög um
atvinnuleysistryggingar, lög u.m
öryggiseftirlit á vinnustöðumi, lög
um orlof, lög um iðju og iðnað,
lög um iðnfræðslu, lög um al-
mannatryggingar, lög um tekiju-
skatt og útsvör og gildandi skatt-
stiga, lög um heilbrigðiseftirUt
Framíhald á 7. síðu.
Ilelgi Seljan
skiptaráðlherra, Lúðviks Jóseps-
sonar, á Alþingi í gær, er hasrm
svaraði fýrirspum frá Pétri Pét-
urssyni. Fyrirspumin var þess
efinis, hvenær gera mætti ráð
fyrir því að iðinaðarfyrirtæki.
sem firamleiddu vönxr til út-
flutnings, fengju notið svipaðrar
fiyrirgreiðsiu hjé bönkum varð-
amidi afúrðalán út á framleiðslu
sína eims og aðrir atvinnuvegir,
svo sem sjávarútvegur og land-
búnaður.
f svari sínu ræddii ráðherrann
almiennt um lánamál iðnaðarins
og las í því titeflni umsögn Seðla-
bankans þar um. Kom m.a. fram
í ræðu hans, að afúrðalán txl
sjávarútvegs hefðu veríð á sið-
asta ári 1197 milj. kr. til land-
búnaðar, 689 mifj. fcr. til iðnað-
ar 157 milj. hr.
Ráðherrann kvaðst vilja vinna
að þessum málum og laigfæra,
on. á hinm bóginn væri erfitt að
skapa fastar regiur um lánamál
iðnaðarins, firamleiðslan væri wo
margsikonar og breytileg. Eins-
og málin stæðu í daig ,væri fyr-
irframgreiðsla til iðnaðarins
mjög breytiteg og raunar stund-
um allt upp í það að.vera jaifln-
géð þeárri sem sjávarútvegur
nýtnr mí.
índland og Pakistan:
Mannfttll á landamærunum,
skæruliðar berjast í Ðacca
KARACHI, NÝJU DEHLI — 11/11 — Talsmaður indversku
stjórnarinnar sakaði Pakistani í dag um áhlaup yfir landa-
mærin. Samtímis berast fréttir af auknum umsvifum
skæruliða Bangla Desih í Dacca, höfuðborg Ausitur-Pakist-
an. Þá hefur Ali Bhutto, fyrrum utandkisráðherra Pakist-
ans látið enn að því liggja að Kínverjar muni berjast með
landi hans ef til styrjaldar dragi.
Talsmaður indverstou stjómiar-
innar staðfesti, að hvað efitir
annað hefði komið til vopnaðra
átaka við landamærin undan-
fama daga, en þar hefðu jaínan
átt upptöfc pakistamskar hensveit-
ir. Hefðu þær t.d, þrívegis fanð
yfir landamæri Kashmír-fylkis í
gær.
Frá Karachi berast hinsvegar
þær fréttir, að í morgun hefðu
45 imdverskir hermenm og „er-
indrekar11 verið félldir í Dímaiip-
ur-héraði í Austur-Pafcistan. Með
„erindrekum" Indverja er áttvið
skæruliða BamigJa Dcsh-hreyfing-
arinnar, sem í gær áttu í vopma-
viðiskiptum í sjóMri Dacca, höf-
uðborg Austur-Pakistams, við
stjómiahhermemn. Varð mikil
ringutreið á götum úti. Skæru-
liðar réðust einkum gegn orku-
verum, og var straumlaust í sex
stumdir í Darca í gær, og foongar-
yfirvöld hafa játað að þar ríki
vatnsskortur.
Bhutto hitti Maó
AIi Bhutto, fyrrum utamrikis-
réðherra og leiðtogi stærsta
stj órnmálaíflokks Vestur-Pakist-
ans, flutti ræðu á fjöldafundi í
Lahore í dag. Hamm er mýktoitn-
inn frá Pefcing og kom mönmum
á óvart með því að sfcýra frá
því, að harnm hefði hitt að méh
Maó Tse-tumg, en áður var ekk-
ert um þær viðræður vitað.
Sagði Bhuitto, að ef til styrjald-
ar kæmi milli Imdlands og Pak-
istams, mundi hún ekki takmark-
ast við landamærahéruð ríkjanna
ein. Ættu Pakistamir volduga
vini sem naumdu berjast við hlið
þeirra, og er efkki talimm vafi
á þvi að þar hafii hanm átt við
Kínverja.
Bhutto vék að þeim ummælum
Indiru Gandhi, forsætisráðherra
Indlamds, að húm viJdi ekki semja
við hertforingjastjórnima í Pak-
istam, og saigði að þá skyldihún
bíða fram yfir áramót er „sitjtóim
fóiksins" tæki við o-g sernja um
-réttláta lausn méla.
Kínverjar
komnir til
New York
NEW YORM ll/ll — Sendi-
nefnd Kína hjá SÞ kom í diaig
til New York undir forystu
Tsjíao Kúan-húa aðsitoðarutan-
rákisriáiðherra. PuJltrúar Albaníu,
Kúbu. Rúmeníu, Sómalí og Suð-
ur-Jemen tóku á móti nefndinni
á filuigvellinum, en emgir fuUtrú-
ar bandarískra stjómvalda. Tal-
ið er að í miefndimmi séu mjög
færir sérfræðingar og er fylgzt
með hverju fótmáli þeirrta af
miikilli athygli
Sendinefndin verður boðin
velkomin á sérstökum fundi hjá
SÞ á morgun.
Kíverska sendinefndin hefur
tekið á leigu hátt í fjörutíu hei>
bergi á fimmtándu hæð Roose-
velts-hótelsins í New York, þar
til hún finnur sér fastan sama-
stað.
í þessum fyrsta hópi fuhtrúa
Kínverska alþýðulýðveldisins
emu 22 menn, þar af tíu dipió-
matar.
14 árekstrar
Síðdegis í gærdag snjóaði nokk*
uð í Reykjavík og nágrenni. Varð
við þetta mikil hálka á götum
bomgairinmar og urðu 14 árekstr-
ar í Reykjavík í gærkvöld vegna
háJkunnar.
Akureyrarpollur og Oddeyrin meg fiskiðjuveri og sláturliúsi. Verður Pollurinn að fúlum pytti?
Nú beinist atbyglin að mengun í Eyjafirði:
VERDUR „POUURINN
AB FÚIUM PYTTIÍ
Sýómaður er stundiaði stoaik
í sumiar á Eyjaíirði hafði tal
af blQÍfimu og hélt því firam,
að allkrr kmækilimigiuir væri
diaiuður í Akureyra’rpolli
vegna mengunar. Spumingin
er, hvort brennisteinsvetmi
bafi myndiazt í svo ríkum
mæli á botni pollsins eða út
eifltir firði, a'ð lifi í sjónum
stafi hæfta af.
Akurey rarb ær vteiitti 2C40
þúsund kr. fjárveitingu til
mengunarrannsólkna á þessu
ári. Fór megnið af þessu fé
til kaupa á tækjum til þess
að takia sýni, sagði Helgi
HiaJllgrimssion, verkfræðingur
í viðtali við blaðið í gær.
Annars höfðu þeir tekið sýni
úr PoJlinum sirueimima í haust,
en niðurstöður liggja ekki
fiyrír ennþá um ástand meng-
unar í PoJdinium.
Kræklingur útdauður?
Helgi kvað sjómenn al-
mennt hialdia því fram. að
kræfclingur sé útdiauður í
BoUinum Hwað þá um ann-
að sjávardýralif er heldur
sig við botn. Fá sýni hafla
ennþá verið tekin til þess að
vitneskjia liggi fyrir um á-
standið.
Er um sérstaka mengunar-
valdia að ræða frá byggð við
Eyjiafjörð?
Þar er fremstt í flokki
skólp frá 12 þúsund manns
á Akureyri og emnfremur líf-
ræn úrgangsefni frá fiskiðju-
verum og sláturhúsum á
Oddeyrartanga. Þá er Afcur-
eyri þeldatpr sem verfcsmiðju-
bær og stafar einna mest
hætta frá sútunarverksmiðju.
Mikið miagn af sápu er not-
að við hreinsun sfcipanna og
ef til vilj blásteinn. Þá eru
litunarefni notuð við uJlar-
iðnaðinn, en mengunarhætta
er efcki taiin stafla frá þeim
í ritoum mæli.
Mengast Gleráin?
Afcureyringar graía sorpið
í gryfjur í mynni Glerárdals-
ins. Er aflíðandi haJli frá
sorpgryfjunum niður að Gler-
ánni og berast án efla úr-
gangsefni með vatni niður í
ána.
Byiggð er taJsverð út með
firðinum, og eru íbúar taldir
um 15 þúsund mianns við
Eyjafjörð. og em þá AkuT--
eyringar meðtaldir.
Sem dæmi um mengunar-
vald er maurasýra notuð í
hey. Sxirheysgerð er noktour
hjá bændum við Eyjafjörð.
íbúar við fjarðarbyggðir
þuria að vera á verði gegn
mengunarhættu af völdum
skólps éða annarra ixrgangs-
efna. Lífræn efni ganga í súr-
efnissamibönd og myndia
brennisteinsvatnsefni (HS).
Súrefnið eyðist og þar með
allt líf á botninum. Jafnvæg-
ið er viðfcvæmt á þessu sviði
náttúrunnar eins og öðrum.
Einfcum þurfa íbúar í svo-
nefndum U fjörðum að hrnga
Frámhald á 7. síðu.
i