Tíminn - 01.02.1958, Side 6

6
T í MIN N, laugardaginn 1. felbrúar 1958,
Útgefandl: FramtóknarflokkurliiB
Ritstjórar: Haukur Snorrason, Þórarinn Þórarisæex (ábí.
Skrifstofur í Edduliúsinu við Lindargötm
Símar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304
(ritstjórn og blaðamenn).
Auglýsingasírni 19523. Afgreiðslusfml ISKQ)
Prentsmiðjan Edda hJL
„Eyðilegging
EINN morgnninn nú í
vetur vöknuðu Reykvíkingar
við þann boð'skap um þvera
forsíðu Morgunblaðsins, að
til stæði að „eyðileggja
Reykjavik". Þetta var sem
betux fer ekki í tilefni af því
að eldur væri kominn í
benzíngeymana á Klöpp eða
Faxi væri að springa í loft
upp. Áburðarkornin í Gufu-
nesi voru heldur ekki að um-
bneytast. Ástæðan til þessa
hroðalega morgunávarps var
fruimvarp, sem lagt hafði ver
ið fram á Alþingi. í því var
gert ráð fyrir að búa kosn-
ingadeginum virðulegri og
friðsamlegri umgerð, en tíðk
ast hefir hér á landi til þessa.
Með þeim aðgerðum var far-
ið að fordæmi annarra lýð-
ræðisþjóða. Að beztu manna
yfirsýn var talið að ágengni
umboðsmanna stjórnmála-
flokikanna hefði verið úr
hótfi fram í síðustu bæjar-
stjómarkosningum. Stjómar
flokkarnir stóðu að frum-
varpinu á Alþingi. Ákvæði
þess gengu jafnt yfir alla
stjómmálaflokka, eins og
friðimarákvæði landhelgis-
laganna ganga jafnt yfir
íslenzk veiðiskip og útlend.
En þá gerðust þessi morgun-
verk í Morgunblaðinu. Þau
minntu á, aö landhelgisþjóf
arnir útlendu voru háværast
ir gegn friðunarákvæðum
fiskimiðanna. Morgunblaðs-
menn gengu gegn kosningá-
frumvai’pinu meö sama hug
arfari. Þeir, sem mest höfðu
misnotaö aðstöðu sína á
kosningadaginn, og meö því
atferti beinlínis kallað á
réttarbætur, létu eins og út-
lendur togaraskipstjóri, sem
varðskip stendiu* að brota-
máli. Ókvæðisorðum rigndi
ytfir aðstandendur kosninga
fr.umvai-psins. Það jafngilti
því að „eyðileggja Reykja-
vík“! Það stefndi að því að
torvelda mönnum að kjósa,
sögðu íhaldsforingjarnir. Á
. því var einræðismark sögðu
þeir líka, og fleira í þessum
dúr. Morgunblaðið varð svo
skapvonzkulegt dögum sam-
an að engu var líkara en
aðálritstjórinn skrifaði allt
blaðið með eigin penna. En
meirihluti þingmanna lét
.hrópin og' hótanirnar sem
vind um eyrun þjóta. Kosn-
ingalagabreytingin fékk
eðlilega afgreiðslu. Þúsund-
•ir manna sáu þá strax, að
þarna var stefnt í rétta átt.
En vafalaust hafa margir
lagt einhvem trúnað á blekk
ingar og faisanir Morgun-
blaðsins. Útgefendur þess
vita, að óvíst er að allir les-
endur sjái jafnframt rök and
stæðinganna. Fáfræði og
vanþékking er bezti banda-
maður þeirra. Þess vegna er
Mbl. að jafnaði í senn óá-
reiðanlegast og ósvífnast
allra íslenzkra blaða
SVO KOM kosningadag-
urinn. Hvað kenndi hann
um meirihluta Alþingis ann-
ars vegar og viðhorf Morgun
blaðsins og Sjálfstaiðisfor-
ingjanna hins vegar? Hann
á Reykjavík“
kenndi það t.d., að það var
nú eftirminnilega sannaö,
að allir þeir, sem vilja og
ætla að kjósa, hafa nægan
tíma til þess að gera það fyrir
kl. 11 að kvöldi, alveg eins
hér á landi og í nágranna-
löndum. Kjörsókn var hvar-
vetna mikil. í Reykjavík varð
hún meiri en oftast áður.
Allur bærinn var viröulegri
og menningarlegri á kosn-
ingadaginn en verið hef-
ur áður. Þetta er almennt
viðurkenndur sannleikur,
jafnt af almennum kjósend
um Sjálfstæöisflokksins sem
öðrum, enda þótt Morgun-
blaðið hafi ekki treyst sér til
að ræða um þessa staðreynd.
Áróðursmerkin í kring um
kjörstaðina voru horfin,
kjósendum var ekki ekið á
kjörstaö í merktum bílum
eins og þar færi bóndi með
markaða hjörð. Frjálsari og
virðulegri bragur var á hverj
um kjörstað og kjósendur
þurftu ekki aö búa viö þá
niðurlægingu að vera leiddir
inn í kjörklefann i viðurvist
óviðkomandi manna. Hver
maður, sem kjörstað sótti,
fann, áð hér hafði orðið
breyting til bóta. Sú hætta,
að skrilslæti umhverfis kjör-
staði settu blett á kosn-
ingadaginn, hafði veriö fjar
læeð. Kosning í Reykjavík
og öðrum kaupstöðum var nú
friðsamlegri, greiðari og á-
nægjulegri fyrir borgarana
en nokkru sinni fyrr. Þenn-
an vitnisburð staðfestir al-
mannarómurinn nú í dag. En
urn bað kýs MorgunblaÖið að
þegja.
HVAÐ er þá eftir af
„eyðileggingunni á Reykja-
vik?“ Ekkert nema nokkur
eintök af Morgunblaðinu
með fiflslegum skrifum, sem
sagan geymir. Nokkrir valda
spekúlantar ætluðu að nota
kosningalagafrumvarpið til
stórfelldra blekkinga í áróö-
ursskyni fyrir kosningar. —
Það mistókst algjöriega þeg-
ar fyrir kjördag. Þá var það
sem aðalritstjóri Mbl. ákvað
„að fara í miðskúffuna“ og
draga upp gulu bókina, sem
hann hafði geymt þar á ann-
að ár. Gula herferðin hófst
skömmu eftir að „eyðilegg-
ingar“-striðið mistókst. Hún
stóð fram á kosniingadlag.
Þar hafði ihaidið meiri byr
en í áróðrinum gegn kosn-
ingalögunum. En gulu sög-
urnar voru ekki reistar á
meira tilefni en „eyöilegging
in á Reykjavik“. Enda er
gula húsnæðismálið nú aftur
læst i skúffu, og ný áróðurs-
mál dregin fram. Kjósendur
hafa því verið blekktir herfi
lega. Það munu æ fleiri sjá
nú, en helzt til seint. Ef
menn hefðu haldið vöku
sinni, hefðu þeir séð, að gulu
sögurnar voru eins mikil
fjarstæða og hrópin um
„eyöilegginguna á Reykja-
vík“. Enginn ætlaði aö fara
að mæla íbúðir manna eða
ganga á rétt þeirra. Það var
heldur enginn eldur í benzín
stöðinni á Klöpp.
ERLENl YFIRLH
Hinn andlegi arftaki Gandhis
Vinobha Bhave er áhrifamestur índverja næst á eftir Nehru
ÞEIR mimu margi sem líta
'á Nehru sem ar'fíaka andhis í
Indlandi- í raun og veru er þetta
tæpast rétt. Þótt leiðir þeirra
lægju saman í sjálfstæðisbarátt-
uni, voru isjónarmið þeirra ólík
um uppbyggingu sjálfstæðs Ind-
iands í framtlðinni.
Gandhi vildi halda sem fastast
í ýmsa ’gamla siði og atvinnuhætti
og var yfirleitt illa við véltækni
nútímans. Ilann lagði miklu meira
ikapp á eflingu ýmiskonar heim
ilisiðnaðar en istóriðju og því heitti
hann sér fyrir þvi, að Indverjar
gengu sem mest í föitum, seín unn
in voru á heimiiunum sjálfum.
Hann sat sjálfur löngum við rokk
sinn til að vera öðrum til fyrir-
myndar. Gandhi taldi heimiiisiðn
aðinn nauðsynlegan til að vega
á anóti því loisi, scm innreið vél
taekninnar myndi valda.
Nehru hefir hinsvegar verið
ffulltrúi allt annarrar stefnu í
þessum cfnum. iHann hefir verið
fuUtrúi vestrænnar framfara-
stefnu. Markmið hans er að land-
búnaður cg iðnaður Indlatids kom
ist sem fyrst ó tæknistig nútímans.
Hann vM skapa nýtt Indland í
stað þess, að Gandhi vildi ihalda
sem mest í það Indiand, sem var.
Nehru verður þvi tæpast talinn
arftaki Gandhis að öðru leyti en
því, að hann 'hefir öðlast það vald,
sem Gandhi hafði áður í Kongress
íílokknum. Markið, isem hann Stefn
ir að, er ihinsvegar ekki rnark
Gandhis. Hann cr ekki hinn and-
legi arftaki Gandhis.
SÁ MAÐUR, sem öðrum frem-
ur getur talist hinn andlegi adf-
taki Gandhis, ier Vinobha Bhave.
Að dómi kunnugra ;er hann nú
áhrifamesti maður Indlands, næst
á eftir Nehru. Þó gegnir hann
ekki neinu opinberu istarfi, hefir
engan sérsta'kan flokik að baki
séi* cg styðst eingöngu við persónu
leg áhrif sín. Þau eru hinsvegar
slik, að stj órnmálaflokkarnir kepp
ast við að sýna honum sem mesta
virðingu og hvarvetna sem hann
kemur, fflykkjist alþýða manna
saman itil að hylla hann. Ástæðan
Vinoaha Bhave
nokkiu* hefði gefið Vinobha 100
ekrur af landi, sem hann myndi
aftur gefa landlausu fólki. Með
þessu hófst barátta Vinobha fyrir
því að járðeigendur gæfu land af
fúsum og frjálsum vilja og þannig
yrði réttlátari jarðskiptingu eða
sameign komið á.
Viðreisn landbúnaðarins cr án
efa stærsta mál Indlands. Stórlega
vantar á, að mátvælaframleiðslan
fullnægi þörfum þjóðarinnar.
Ejöldi manna býr istöðugt við
fæðuskort cg oft kemur til stór
felldrar hungursneyðar. Stjórnin
hefir reynt að stuðla að eflingu
landbúnaðarins ýmist með hrein
um samvinnubúskap eða með skipt
ingu stórjarða milli smábænda.
Hvorugt hefir enn gefið igóða
raun, því að það virðist falla Ind
verjum heldur illa að fá mjög
miklar og strangar fyrirskipanir
ófan frá. Vegna þessa hófsit Vin-
obha handa um Bhoodan eða land
gjafahreyfinguna svonefndu. Til
gangur hennar er að fá því fram-
gengt m;eð góðu, sem ekki var
hægt að fá fram með valdi þannig,
að tilætlaður árangur næðist.
SÍÐAN Vinobha hóf þessa hreyf
ingu sina fyrir tæpum sjö árum, er
hann húinn að fara fótgahigandi
víðsvegar um allt Indland. Hann
kemur hvarvetna 'eins og föru-
maður, tötralega ildæ'ddur, og lif
ir við hinn fábreyttasta kost. Stund
um heldur hann fjölmenna fundi
með landeigendum og fer þess á
leit við þá að þeir láti jarðir sín-
ar verða sameign þess .fóMcs," sem
býr í viðkomandi sveitaþorpi.
Stundum talar hann við einn og
einn landeigenda í einu og fær
hann til að gefa sér hluta af land-
eign sinni, er Vinobha gefur svo
viðkomandi þorpsbúum. Sem tnál-
flytjandi er Vinobha mjög siýngur,
þótit hann tali jafnan mjög hóf-
samlega og sæki mál sit.t aldrei
af neinu ofurkappi. Ef iifla geng
ur með einhvern landeiiganda, á
liann til með að lýsa sjaifúm sói*
sem hinum glataða syni fjölskyld-
unnar, er sé nú kominn aiftur, og
hvort rétt sé að neita honum um
hlutdeild í þessa heims gæðum
hennar. í Indlandi er fjclskyldú
tilfinningin. rík og hefir Vin*
obha oft orðið vel ág-epg-t með
þri að beita þessum irtákÉLwtningi.
SÁ ÁRANGUR, 'áem Vinobha
hefir náð, er orðinn fairðulega
mikill. í 3000 sveitaþorpiuim haí'a
allir landeigendur gefið iiþp jarð
eignir sínar og eru þær nú yrktar
í sameign af þorpsbúum, en aðai:
stéfna Vinobha er sú, að iand
það, sem hann fær gefið, ‘sé nytj
að sameighiiega af viðkomandi
þorpsbúum. Jafnhliða hvetur
hann þá ekki aðeins til beíri rækt
ar, heldiu* einnig til _að auka
margskonar heimaiðju. í þúsund
um annarra þorpa hefir hann feng
ið landeigendur tii að gefa'mcira
og minna af landeignum sínum,
sem síðan hafa verið samyrktar
af þorpsbúum. Á langflestum
þessara staða hefir framleiðslan
aukist veruifega í kjölfar þessara
breytinga.
í fyrstu gsrðu ýmsir gys að
þessari starf&emi Vinohha, ekki
sízt kommúnistar, en hú;er slíku
Löngu hætt. Hreyfing hans er orð
in svo viruæl, að allir keppast nú
('’Tamhald á R *(ðu)

'BAÐsromNi
er ekki sizt sú, að hann minnir
Indverja meira á Gandhi en nokkur
annar maður.
Vinobha Bhave er 62 ára.gam-
all. Fundum hans og Gandhis bar
í'yrst saman, þegar Gandhi kom
hehn eftir dvöl sína í Suður-
Aíríku, en þá var Vinobha ungur
stúdent mjög byltingarsinnaður í
skoðunum.Gandhi hafði strax mik-
il áhrif á hann og gerðist Vinobha
brátt dyggasti flærisveinn hans.
Gandhi féfck mikið álit á Vinobha,
er m. a. sést á því, að hann gaf
honum nafnið Aohai-ya, sem þýð-
ir kennarinn. Vinobha kallar sig
því venjulega Acharya Vinobha
Bhave.
Á baráttuárunum milli heims
styrjaldanna, sat Vinobha nokkr-
um sinnum í fangelsi hjá Bretum
fyrir þátttöku sína í ilúnni óvirku
mótspyrnu Gandhis gegn þeim,
en hún ffólst í því að neita fyrir-
skipunum Breta, en grípa hinsveg
ar aldrei til ofbeldis- Eftir að síð-
ari heimsslyrjöidin hófst, fól
Gandhi Vinabha að veita forustu
hinni óvirku andstöðu gegn styr
jafldarreksitri Breta. Fyrir vikið,
sat Vinobha í fangelsi mestöll stríðs
árin. Hann notaði timann m. a.
tii að læra tungumáfl, en hann
mun kunna ffleiri miál en flestir
eða allir landar flians. Þetta kem
ur honum að góðu lialdi á ferða-1
lögum hans um Indland, því að þar
eru töiuð niörg tungumál.
EFTIR fráfall Gandhis 1948,'
myndadist brátt það álit, að Vin
obha væri hinn sjálfsagði andlegi
arftaki Gandhis vegna svipaðra
lífsskoðana og framkomu. Vin-
obha lét þó iíitið á sér bera þang
að til vorið 1951. Þann 18. april
1951 báriust þær fregnir frá sveita
þorpinu Pochem.pelli, að maður
Skip, sem mætast á nóttu. —
VIÐ ERUM tveir saman með
bil á kosningadagskvöldið og höf-
um fest hanai í ræsí; gebk illa
að konrast upp úr þvi. Hált var
og aðstaða erfið. Þá ber þar að
ökumann, sem stöðvar bíl sinn
eins og íslendinga er vandi, þeg-
ar þeh’ sjá ökufclaga í nauðum
staddan. Er þetta D-bíli, spyr
komumaöur og er brosleitur.
Nei, þetta er B-bíll, segjum við
og erum málhressir vell Fari það
í kolað að óg fari þá að clraga
ykkur upp úr, segir komumaður,
og ekur af stað. En hann fór
aldrei nema tvær bíllengdir. Þá
stöðvaði hann bilinn, kom út og
tók hraustlega á með okkur. Bill
inn komst ó réttan kjöl og við
fórum að sdnna B-iistamönnum,
en hann ó.k áfram i leit að sínu
D-listafólki.
Svona sögur gerast á kosninga
daginn. Skip mætast á nóttu og
stefna sitt í hvora áttina. En
þegar kemur að persónulegum
viðskiptum við náungann, er ó-
greiningur oftast gleymdur og
menn reynast hjálplegir hv-er við
annan. Sem betur fer hefir enn
ekki tekizst að citra svo hugi
manna með haturs- og ofstækis-
skrifum, að margir teggi trúniað
á sögurnar um „óvini Reykjavík-
ur“ og „fjandmenn“ borgaranna.
Þegar maður tal'ar við mann,
stendur ekkert eftir af slíkum
rógsskrifum.
Þíóðsaga verður til.
í HITTEÐFYRRA birti Tíminn
ferðasögu, auðkannda mcð upp-
hafsstöfum höfundar. í þessari
ferðasögu var klausa þar sem höf
undur lýsti fjallinu Esju út frá
sínumi sjónarhóli og' fiegurðar-
skyni Það var heldur ljót lýs-
ing. Manninum þótti Esjan mið-
ur fallegt fjall. Hann um það.
Það er misjafn smekikurinn og
um það þýðir ekki að deila. Svo
líður árið og vel það. Þá kemur
þessi EsjuMausa aiit í einu í
skrautbúningi í MorgúSiMaöinu.
Hún á iþá að tákna viðhorf Tím-
ans og Framsóknarfflokfcsins til
Reykjavikur. Um þetta eru síð-
an birtar ýmsar meir^ og minina
fjálglegar hugleiðingar, síðast
skýtur kiausa þessi uþp kollinum
innil í miðri útvarpsgagnrýni
Morgunblaðsins nú í víkuniii, ai-
veg upp úr þurru.: Með þessu
liáttalagi er verið að reyina að
koma þjóðisogublæ á • frásögn
þessa. Að lyktum verðivr höfund-
ur týndur og gleymdur en Mtol.
heldur því til haga að þetta sé
skoðun miðstjórnar’ Framisóknar-
flokkshis af hinu litskrúðuga
fjalli. Þetta er aðeins lítið dæmi
um faflsanir þær og blekkingar,
sem vaða daglega uppi í Morgun
blaðinu. Yfiifleitt vita lesendur
aldrei, bvort bliaðið skýrir rétt
frá eða hvort það er að ijúga
að þeim. Blaðið er eiitt aUra ó-
áreiðanlegasta fréttabiað íslands-
sögunnar. Það var ekki að ósekju
sem prestur einn minnti á það
í Mbl. hér á dögunum, aö það
væri Ijótt athæfi að fatea um-
mæli manna. Slfflot gerðu ekki aðr
ir en „stjórnmálasisussar". Þetta
var góð og kristiileg athuga-
semd, sem þó hefir því miðui*
farið inn um annað eyrað og út
um hitt iijá stalcstemahöfundi
Mbl. — Kaldbakur.