Tíminn - 01.02.1958, Page 7

TÍMINN, laugardaginn 1. febrúar 1958.
7
íslenzka glíman er menningararfnr,
sem ekki má giatast
4 ai|)ingismenn vilja aí íulinægt veríi ákvæ'S-
um giidandi iaga um glímukennslu í skólum
Á þinginu í vetur fiuttu
fjórrr aiþingismenn úr öitum
stjórnmáiaflokkunum þings-
ályktunartillögu um endur-
vakningu glímukennslu í
skóium. Er þar vakin athygli
á því að ákvæði gildandi
fræóslulaga séu dauður bók-
stafur, en íslenzka giíman
hins yegar menningararfur,
sem ekki má glatast.
PJ uínirtgsmenn tilJöguimar eru
Benediíct Gröndal, Karl Kristjáns
son, Alfreð Gíslason óg Kjartan J.
Jó’hanrtsson. Tillagan er á þessa
leið:
AJþingi ályktar að beina þeirri
áskorun til ríkisstjórnarinnar, að
hún geri ráðstafanir til þess, að
fullnsegt yerði á raunhæfan hátt
ákvasðúm gildantli laga og reglu
gerða um, að í öllum skólum
landsins sc piltum gefinn kosiur
á tilsögfl í íslenzkri glimu.
í gneinargerð segir:
„Menaka glíman er þjóðaríþrótt
sérstæð og karlniannleg. Hún er
anen ningarari ur, sem ekki má glat
asst.
GJímmxni. fylgir, ef rétt er á
Iiai’dið, þjálfun líkama og sálar.
Hún krefet kumiáttu, lagni, fimi
og orku, en einnig krefst hún skiln
ings á hæfni og aðstöðu mótherj
ans, svo og sjálfstæðis, af því að
í glímunni mætir maffur manni,
án þess að geta treyst á nokkurn
annan en sjálfan sig. Þá eru og
reglur hennar strangar um hátt-
vísa framkomu og drengilega.
Allt þetta gerir það að verkum
að íslenzka glíman er áhrifamik
il til uppeldis. Hún herðir stál
manndómsins hjá þsim, sem iðka
hana, eflir hreysti þeirra, dug
og drengskap.
Fyrriun iðkuðu sveinar almennt
glímu af sjálfsdáðmh, enda var
þá gflíman venjulegiu- ákemmti
þáttur á samkomum, jafnvel oft
við kirkjur. !
Nú er þetta breytti Margt veld
ur, og skal ekki gerð tilraun til
að rekja þaff hér. En gildi glím
unnar hefir alls ekki breytzt. Það
er aðalatriði í þassu samhandi.
Aðrar iþróttir hafa komið til sög
unnar. Þær eru margar ágætar
og skulu sízt lastaðar. En engin
þeirra getiu- tekið við lilutverki
glímunnar, fyllt sæti hennar sem
þjóðaríþróttar og haft sama nienn
ingarlegt gildi og hún.
Skólalöggjöfin ráðstafar nú orð
ið miklu af tíma æskumanna og
fjöri, sem þeir áður réðu sjálfir
yfir og vörðu meðal annars til að
iðka glímu. Skólaniir verða að at-
huga þetta og verja meiru til
glímuæfinga en almennt er gert.
Glíman má ekki hverfa úr söguiini.
Glímumenn
Skylda skólanna
„Skylda skólanna í þessu efni
hefir vakað yfir Alþingi, þegar
íþróttalögin, sem nú gilda, voru
sett. í 14. gr. þeirra segir:
„Enn fremur skulu piltar í öll
um sk’óliim eiga kost á tiilsögn í
gilímu."
í reglugerð um leikfimikennslu
og íþróttaiðkanir í skólum frá 8.
marz 1944 segir einnig:
,,Gefa skal nemendum tækifæri
til þess að læra glímu, frjiálsar
iþróttir og knattleiki. Slík kennsla
fari fram í námsbeiðum, útitím
um eða frímínútum."
Loks eru ákvæði í gildandi náms
skrá fyrir skólaíþrófctir. Þar segir
að því er snertir 10-*-12 ára
drengi:
„Þá má einnig veita tilsögn í
undistöðuatriðum glímu og frjálsra
íþrótta.
Glímuæfingar skulu miðast við
kennslu höfuðbragða glknunnar
og vörnum við þeim.“
Eimim of varkár
Þegar ég settist niður til að
skrifa þennan þátt, var mér
eigi Ijóst, Jivert. sækja skyldi
efniviðinn. Ég Tét því hugann
reika um stund, en ekki varð
neitt þaö ú vegi hans, sem mér
virtist gh-nilegt viðfangs. Sá
ég -brátt, að ég yrði enn einu
sinni áð leita á náðir mótsins
í Wageningen, enda þótt nokk-
uð sé i£m liðið og sá brunnur
fróðleiks jafnfram-t að mestu
tæmdur.
Það er haft fyrir satt, að
menn eígi hægar með að draga
upp hefldaiimynd áf einhverj
um afcburði, þegar hann er tek-
inn að fyrnast í huga þeirra.
Þeim er þá líkt farið og manni,
sem horfir á hlut úr fjarlægð,
hann eygia- einungis aðáldrætt-
ina i byggi-ngu Mutarins, en
hinir smærri vilja hverlfa hon
um, enda ógreiniilegir.
Þdgar ég rífjaði upp fyrir
mér þau atriði, sem mér þótti
minnisstæðust frá sbákmótinu
í Wageningen, voru mér gleymd
ar aöar einstakar skáldr, en í
þeirra stað kommn persónuleik
inn í skákstíl hinna ýmisu kepp
enda. Mér Btóg t. d. ljóslifandi
fyrir hugskotssjónum, hversu
leikarrdi létt Szabo yfii'bugaði
flesta keppinauta sína, ég
mbmtist isigurvflja Larsens,
frælcflegs endaspretts Donners,
seiglu UMmanns, jafnteffetil
hneigingar Trifunovic, hug-
kvæmni StaMhergs, j-afnlynd
is Tescbners, ójafnrar tafl-
memtsku Ivkovs, bjartsýni
Niephaus, varkárni Troianescu
. . - Já varkárni Troianescu
hér 'kemur mér efniviðurinn.
Rúmenski skákmeistarinn
Ti'oianesco er læknir að
mennt. Hann er talinn einhver
jafixbczti skákmaður Kúmena,
en einn Ijóffur þykir ‘á ráði
hans og þið rennið áreiðan-
lega grun í, hvað það muni
vera, lesendur góðir. Varkárni
er -sem sé lekki aliitaf kostur.
Ilún igetur einnig verið galli
og það slæmur galli, þegar á
herðir. í Wageningen reyndi-st
hún Troianescu fjötur um fót
oftar en ;einu sinni, og ég æ-fcla
að taka hér nokkm- dæmi má’li
mínu til sönnunar:
Hvítt: Troianescu
Svart: Larsen.
Hollcnsk vörn.
1. c4—f5 (S-karpt áfbrigði,
sem bentar vel á móti varkár-
um skákmanni!) 2. Rf3—Rf6 3.
g3—d6(!) (Sálfræði sfcákarinn-
ar. Larscn veit, að Troian.escu
er illa við að leika peðum sín-
um mxifcið fram, og býst efcld
við, að hann muni reyna að
hindra 4- —e5 -hjíá svörtum.
Larsen reynist hafa rótt fyrir
sér.) 4. Bg2? (Hvers vegna
ekki 4. d4?) 4. —e5 5. d3—Be7
6. 0-0—0-0 7. b3? (Hægíara
leikur og tilgangslaus. Rétt
var 7. Rc3 istrax.) 7. —c5! i
(Larsen hyggur á kóngs-sófcn, I
en áffur tryggir ,hann aðstöðu
sína á miðborðinu.) 8. Re3—
Rc6 9. Bg5—Be6 10. Rel
(Hvítur hefir vald yfir d'5-reit
inum, en hernaðai-leg þýðing
þess er ákaflega rýr.) 10. —
Rg4! 11. BxB—DxB 12. Rd5—
Dd7 13. Rc2? (Nú voru síðustu
forvöð fyrir hvítan að stöðva!
framsókn Bvar.ts á kóngsvæng!
með 14. h3—Rf6 15. RxRf— I
IIxR 16. f4, en svartur hefh'
samt sem áður mjög' góða stöðu
eftir 15. —dö.) 13. —f4 14. Dd2
—Df7 15. Ii3—Rí'6 16. Rxlt—
DxR 17. Kh2? (Þessi leikur er
algjörlega út í höt.t, eins o-g
næsti leikur svarts sýnir.) 17.
—Dli6 (Hótar 18. —fxgt og
hvíta drotitningin felliu'.) 18.
Ritstjóri: FRIÐRIK ÓLAFSSON
Ddl—Bg4 19. Del (Hvítur virð
ist vita, hvorki í þennan heim
né annan.) 19. Hf5 20. Ii4—
Hh5 21. Bd5t—Be6 22. Bf3
(Hvítur þykist hafa sloppið
vel, en nú dynja óisköpin yfir.)
22. —Hh4f 23. gxh4—Dxh4t
24. Kgl—Bh3! (Nú eru allar
bjargir bannaðar.) 25. e3—Hf8
26. De2—Hf6 27. Bd5t—Kf8
og hvitur gafst upp, því að eft
ir 28. Rel—Dgðt tapar hann
drottningunni eða verður mát.
Þessa skák má kaUa viðvörun
nr. 1. Ástæö'an fyrir tapinu var
augljós. Varkárni úr hófi fram.
Viðvörun nr. 2.
Gætið þess að ganga aldrei
til nióts við fyrirætlanir and-
stæðingsins nema nauðsyniegt
sé.
Hvítt: Szabo
Svart: Troianescu.
Nimzoindvcrsk vörn.
1. cl4—Rf6 2. c4—e6 3. Rc3
—Bb4 4. e3—b6 5. Rge2— Ba6
6. a3—Be7 (Liprara virðist
6. —Bxc3t 7. Rxc3—d5 8. b3—
0-0 9. Be2, en sú staða kom upp
fjölmörgum sinnum í síðasta
einvígi þeirra Smyslovs og Bot
vinniks.) 7. Rf4—d5 8. b3—0-0
(Eins og Larsen í skákinni hér
I Enn fremur segir í sörnu náms
skrá að því er viðkemur 13—16
ára drengjum:
„Á þesu tíanabili skal nemend
um kennd glíma, svo að þeim séu
töm öll brögð og varnir við þeirn.
Þeim skal einnig leyft að þreyta
glímu innhyrðis, og skal þá aðal
lega láta glíma hændaglímu og
einkunnaglímur. Þeian skulu kynnt
glímulög.“
Lögin, reglugerðin og náms
skráin bera greinilega með sér
að ætlast er tii, að skólarnir gefi
piltum kost á að læra glímu.
Hins vegar munu þessi ákvæði
\era dauðir bókstafir lijá mörg-
um skóluni og af liálfu þeirra
alls enginn kostur gefinn á glímu
kennslu. Beint og óbcint verða
því þessir skólar til að beina á-
huga ungra sveina frá glímuiðk
un. og vinna þeir þess vegna að
hnignun þessarar ágætu þjóðlegu
íþróttar — öfug-i við það, seni til
er ætlazt.
Tillaga þessi stefnir að því, að
Alþingi leggi fyrir ríkisstjórnina
(menntamálaráðherra) að gei'a
ráðstafanir til, að áðurnefnd á-
kvæði verði ekki lengur dauðtr
bókstafir hjá skólunum.
að framan, hyggur Szabo á
fcóngssókn, en fynst vii-1 hann
tryggja aðstöðu sína á miðborð
inu. Næsti leikur lians er leik
ínn í þeim íiigangi 9. Df3!—
c6? og svartur svarar eins og
Szabo ætlaðist tfl af hor.mn.
Hefði hann aftur á móti gleyrnt
varkárni sinni um tstund og leik
íð 9. —c5!?, hefði rn-álið liorft
allt öðru vísi við. Þetta bygg
ist lá þeirri grundvallarreglu,
að ’sókn á öðrum hvorum vængn
um sé bezt svarað með mótat-
iögu á miðborði.Eftir 9. —c6 er
hins Vegar hvíta miðborðsstað
an trygg, og hvítur igetur ótruifl
aður ráðist í fyrirhugaðar að-
gerðir sínar á kóngsvæng.) 10.
g4! (Svarfcur á nú enfitt um vik
enda reynist staða hans óverj-
andi, þegar fram í sækir. Fram
hald skákarinnar til enda birti
cg lathugasemdalaust.) 10. —
Rd7 11. g5—Re8 12. cxd—Bxfl
13. dxe—Ba6 14. exd7—Dxd7
15. Hgl—Rd6 16. Bb2—Hac8
17. 0-0-0—Bb7 18. Kbl—c5 19-
c!5—c4 20. b4—a5 21. Rh5 (Nú
skál hafizt handa.) 21. axb 22.
Rí6t—Bxf6 23. gxf6—g6 24.
axb4—Ha8 25. e4—Hfd8 26.
h4—Rb5 27. h5—Rxc3t 28.
Dxc3—De8 29. Hdel—Kf8 30.
hxg—fxg 31. f7—Dxf7 32.
Hg3—Ke8 33. Hf3—De7 34.
Ðxc4—Dd7 35. d6 og svai'tur
gafst upp.
Við'vörun nr. 3.
Sé andstæðingurinn að ná fesíut
á miðbor'ðinu grípið þá til
gagnráðstafana; áður en þaS
er um seinan.
Hvítt: Teschner.
Svart: Troianescu.
Kóngindversk vörn.
"l. d4—Rf6 2. c4—g6 3. Rc3
—Bg7 4. e4—d6 5. Be2—0-0
6. f4—c5 7. Rf3—cxd 8. Rxdl4
—Rc6 9. Be3—Bd7? (Nú fær
hvítur að byggja upp stöðu 6Ína
i i'ó og næð'i. Svar-tur átti að
leika 9. —Rg4 10. Bxg4—
Bxd4 11. Bxd4—Bxg4 12. Dd2
—Rxd4 13. Dxd4—e5 14. fxe—
dxe 15. Dxe5—He8 16. Dg3—
Bf5 17. 0-0—Bxe4 og staðan
er jöfn.) 10. 0-0—a6? (Ekki
er þessi leikur til þess fallinn
að lirífa frumkvæðið úr hönd
um hvíts.) 11. Dd2—Hc8 12.
Klil—He8 13. Hadl—Rg4 14.
Bgl—Da5 15. Rb3—Bxc3? 16.
bxc3—Dc7 17. c5—Rf6 18. Bf3
—Be6 19. cxd—exd 20. Rcl4—
Bc4 21. Hfel—Rxd4 22. Bxd4
—Rd7 23. Bg'4—Be6 24. f5—
Bc4 25. Dh6—Re5 26. f6
og svartur gafsit upp.
Nú er ég e-kki bemlínis að
halda því ifram, að miikil -var
kárni sé alltaf slæm, -hún reynd
ist Troianescu ve-1 í skákumun
’á möti Niephaus og Ko'larov í
þessu sania móti, en ég er þairr
ar skoðunar, að hún leiði
meira illt af sér en go-tt, þeg
ar til lengdar læitur. Þa'ð bera
þessar þrjár skákir Troianeseu
Ijósan vott mn.
Á víðavatigi
Gula sagan, sem Mbl.
þegir nú um
Síðan bæjarstjóraarkosniugum-
um lauk, hefir Mbl. ekki minnæt
einu orði á gulu söguna, sem
það Iiampað'i mest fyrir kosn-
ingaraar, en hún var sú, aí)
stjórnarflokkarair hefðu í undfct-'
búningi löggjöf um að sviptií
menn umráðarétti yfir húsum
sínum og skerða heimiHsíriðimiV
á margan hátt. Ef Mbl. hefði trn-
að nokkuð á þessa sögu sína,
hcfði vissulega ekki veitt af þvi,
að það héldi baráttunni gegiv
þessu fyrirhugaða frelsisráni á-
fram! Eu nú bregður svo kyn-
lega við, að Mbl. minnist ekfcV
á þetta mál meira. Ástæðan en*
sá, að ritstjórar Morgunhiaðsma
vita betur en nokkrir menn aðr-
ir, að þessi saga um fyriræilanii-
ríMsstjóraai-innar, var uppspuEÁ-
frá rótum, og að almenningur er
ná farinu að átta sig á því, þótí
of margir létu blekkjast af þv.F
í kosniugaliitanum. Þess vegnrv
teiur Mbl. ráðlegast að þegja nuh
En þessi gula saga þess mim
þó ekki gleymast. Sá stundarhag--
ur, sem hún reyndist Sjálfstæðis-
flokknum, Inun í framuðiiiE.I
vaida hónum margfalt meirn
. tjóni, þegar menn hafa áttað sig
tii fulls á þessum starfsaðferfÞ
um.
i
Nýjar gular sögur
Þótt Mbl. þegi orðið um gul t
söguna varðandi húsaleigumáliffl,
hefir það síður en svo lagt gulun
sögurnar á hilluna. Það íylgir
baxa reglunni, áð búa til nýjar
sögur, þegar þær eI<M liafa
gengið sér til húðar. Nú er aða?-
lega hatnpað sögu um það, a#
Tíminn hafi líkt forkólfum Sjálí-
stæðisflokksins við morðingja og
brennuvarga vegna þess, að sýmí
var frarn á, að fordæmið að guIíÉ*
sögunum væri fengið frá uazisi-
um. Þá er búin til saga um það',
að Tíminu vilji taka upp Moskvra-
linu frá 1935 vegna þess, a$t
hann hefir hvatt til þess, aS allli'i
frjálshuga fólk, sem sé aadvígi
aíttirhaldi og einræði, takí hönð-
um saman. Raunar er þetta ekkíi
annáð en það, sem bæði Frani-
sóknarflokkurinn og Alþýðufloklk
urinn hafa hvatt til frá fyrsti*-
tið. Eu á máli gula skáldsius hjá
MM. heitir þelta samt Moskvra-
lina!
Hvert skyldi meg'a rekja upp-
haf þessarar gulu sögra um
Möskvulínuna? Hvaðara haídla
menn að fyrirmyndin sé? Vsa’
það ekki Hitler, sem kallaöíi
stefnu jafnaðarmanna og anra-
arra írjálslynclra afla bæ&»
Moskvulínu og kommúnisma!
Fagrsaöarháríö og afmæli
Örlögin eru stundum kyndug.
Fagnaðarhátíð Sjálfstæðismanna
yfir kosningasigrinjim í Reykja-
vik var Iialdinn 30. janúar eða
þegar rétt 25 ár voru liðla frá
valdatöku Hitlers í Þýzkalandi.
Sú var tíðin, að valdatökra Hitl-
ers var vel fagnað í herbúðum
Sjálfstæðisflokksins, nazistar
kallaðir „menn með hreinar huga
anir“ og þeir dásamaðir fyrir al)
hafa rekið rauðu hættuua a3
liöndum sér. Uppvaxandi forkólf-
ar Sjálfstæðisflokksins voru þá
sendir til pólitískrar skólagöngtn
li Þýzkalandi og fluttu heim með
sér ránfuglsmerkið, fyrmnyndind
að málfundafélögum Sjálfstæðis-
verkamanna, fyriratyndina a#
starfsemi Heintdallarhreyfmg-
iuinnar o. s. frv.
Á þetta var hinsvegar ekkerj-
minnzt í fagnaðarhófi Sjáífstæífc
ísmanna á fimmludagmn. Nú er
Hifcler jafu kappsamlega afneitað
og hann var lofsunginn áður. Ea
það nægir ekki íil að breiE'a yftr
fortíðina. Og' gulu sögurnaa', sem
settu Itinn nazistiska blæ á ný-
lokna kosningabaráttu í Reykja-
vik, eru ný söunun þess, að for-
kólfar Sjálfstæðisflokksins af-
neita síður en svo ýntsum vinnra-
brögðum Hitlers, þútt þc-.ir lát-
íst ekki lengur kannast við þeirn-
an gamla lærimeistara sinn.