Tíminn - 24.05.1961, Side 5

TÍMINN, miðvikudaginn 24. mai 1961.
S
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.i, Andrés
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúj rit-
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsinga-
stjóri: Egili Bjarnason — Skrifs.tofur
í Edduhúsinu — Simar: 18300—13305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Kjaradeilan
Félög verkamanna í nokkrum stærstu kaupstöSum
landsins hafa nú boðað verkfall frá og með 29. þ.m., ef
samkomulag hefur ekki náðst um nýja kjarasamninga
fyrir þann tíma.
Það verður áreiðanlega ekki sagt, að þessi verkfalls-
boðun komi nokkuð á óvænt. Framfærslukostnaðurinn
hefur hækkað um 15—20% síðan „viðreisnin“ svonefnda,
kom til framkvæmda, jafnframt því sem eftirvinnan
hefur dregizt saman. Engar kauphækkanir hafa komið á
móti þessu. Því fer fjarri, að láglaunafólk búi nú við
kjör, sem geti talizt viðunandi.
Af hálfu launafólks hefur þeim ráðstöfunum, er valda
þessari kjaraskerðingu, verið tekið með mikilli hófsemi.
Menn hafa lagt hart að sér til þess að láta það sjást í
verki, hvort þessar ráðstafanir bæru þann árangur, sem
lofað 'var. Nú er vissulega fenginn nógu langur reynslu-
tími. Reynslan bendir hiklaust til þess, að kjörin myndu
aðeins halda áfram að versna, ef beðið væri lengur.
Enginn getur því láð verkamönnum, þótt þeir telji
sér ekki fært að bíða lengur. Þeir eru líka mánuðum
saman búnir að reyna samningaleiðina, án þess að
hafa fengið jákvæð svör við óskum sínum.
Því er ekki að neita, að verkföll hérlendis hafa oft
verið af pólitískum toga spunnin. Slíku verður vissulega
ekki haldið fram, ef til verkfalls kemur nú. Það er erfitt
að finna þann mann, sem ekki viðurkennir, að verka-
menn hafi nú pieiri þörf fyrir kjarabætur en um langt
skeið. Þess vegna njóta verkamenn nú almennrar sam-
úðar í baráttu sinni.
Þess má líka minnast, að verkamenn eru hér að berj-
ast fyrir fleiri en sig. Ef kjör þeirra batna, fá t. d. bænd-
ur tilsvarandi kjarabætur. Það sýnir hina sameiginlegu
hagsmuni þessara stétta.
Hitt skal svo fúslega viðurkennt, að atvinnurekendur
eiga í vök að verjast. „Viðreisnin“ hefur einnig valdið
þeim þungum búsifjum. Að óbreyttri stjórnarstefnu, rísa
atvinnuvegirnir ekki undir miklum kauphækkunum. Hins
vegar myndi aðstaða þeirra stórbatna, ef vaxtaokrinu
væri aflétt og dregið úr lánsfjárhöftunum. Lækkun sölu-
skattanna myndi hafa áhrif í sömu átt.
Það ber því allt að sama brunni. Ríkisstjórnin hefur
í hendi sinni að gera ráðstafanir, sem geta leyst kaup-
deiluna. Geri hún það ekki, er það raunverulega hún
og hún ein, sem ber ábyrgð á því, sem á eftir fer.
Ef ríkisstjórnin hverfur frá nokkrum helztu vitleys-
unum, sem hún hefur beitt sér fyrir í efnahagsmálunum,
ætti að vera tiltölulega auðvelt að koma á nýjum kjara-
samningum og afstýra verkföllum. Það er tvímælalaust
krafa þjóðarinnar, að ríkisstjórnin láti undan síga og
standi ekki í vegi þess að hægt sé að semja strax og
þannig afstýrt verkföllum, sem annars geta staðið lengi
og valdið þjóðinni óbætanlegu tjóni.
Dönsk aðvörun
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
lyltingarnar í Irak og Noröur-
Vietnam alvarleg hættumerki
Kerfi bandarískra verndarríkja í Asíu atS hrynia saman
BYLTINGARNAR í Iran og
Suður-Kóreu eru aðvörunar-
merki um ástandið, sem nú rík-
ir í Asíu. Þær sýna ótvírætt, að
það er ekki aðeins í Laos, sem
Asíuríkin, er standa í skjóli
Bandaríkjanna, eiga í vök að
verjast.
Byltingin í íran er örvænt-
ingartilraun, sem gerð er ofan
frá með fyllsta samþykki keis-
arans, til þess að umbæta
stjórnskipulagið áður en því
yrði kollvarpað neðan frá. í
dag er byltingin í fran hvorki
andvestræn né andbandarísk
og enn síður kommúnistisk. En
hún getur orðið þetta allt að
lokum, ef umbæturnar, sem
hin nýja stjórn fyrirhugar og
er byrjuð á, ganga ekki nógu
langt.
í Suður-Kóreu stendur her-
inn fyrir byltingunni og þar er
byltingin hvorki andvestræn né
andbandarísk og enn síður
kommúnistísk. En þó byltingar-
stjórn hersins sé ekki í eðli
sínu andbandarísk, hefur hún
látið orð og fyrirmæli sendi-
herra og hershöfðingja Banda-
ríkjanna í Suður-Kóreu sem
vind um eyru þjóta.
BYLTHKiGAR AR í íran og
Suður-Kóreií; sém fylgja í kjöl-
far upplausnarinnar í Laos og
Suður-Vietnam, eru ótvíræð að
vörun þess, að kerfið, sem
byggist á viðhaldi bandarískra
leppríkja í Asíu, er að brotna
niður. í öllum þessum ríkjum
hafa ríkisstjórnirnar verið
skjólstæðingar okkar — í raun
réttri skapaðar af okkur. í öll-
um þessum löndum er þetta
kerfi að hrynja og alls staðar
af sömu ástæðunni. Þessi ríki
hafa ekki neitt að bjóða til að
mæta vaxandi kröfum fólks-
ins um aukið sjálfstæði og
betri lífskjör, heldur búa þau
ekki aðeins við spillt stjórnar-
far, heldur og fram úr hófi aft-
urhaldssamt. Það bætir svo
ekki úr skák, að þau eru undir
vernd stóiveldis, sem ekki er
Asíuríki.
STJÓRN Kennedys er ekki
höfundur þeirrar stefnu að búa
til í Asíu eins konar hálfhring,
myndaðan . af hernaðarlegum
skjólstæðingum Bandaríkjanna.
Hún stendur hins vegar and-
spænis því, að þetta kerfi er að
hrynja saman með þeirri upp-
lausn og hættu, sem því fylgir,
og þeim vanda sem er fólginn i
því, að reyna að halda brotun-
um saman. Þetta er viðfangs-
efni, sem Bandaríkjamenn hafa
aldrei þurft að fást við áður,
og leiðtogar þeirra hafa ekki
Stefna John Foster Dulies samrýmist ekki nýjum aðstæðum og við-
horfum í Asíu, enda er kerfi hennar sem óðast að hrynja saman.
búið þá undir að fást við. Eng-
inn þeirra hefur skýrt það fyr-
ir þjóðinni, að víðtæk breyting
hafi orðið á hernaðarstöðunni
og hverjar afleiðingar þess eru.
Þjóðinni hefur ekki verið sagt,
að sú hernaðarstaða, sem John
Dulles byggði þessa stefnu á,
er ekki lengur f yrir hendi.
Þjóðinn hefur ekki verið sagt,
að Dulles byggði þessa stefnu á
því að ógna kommúnistaríkjun-
um með kjarnorkusprengjun-
um. Þess vegna halda margir
Bandaríkjamenn í dag, að
Kennedy geti viðhaldið þessari
stefnu með nokkrum sjóliðum
eða jafnvel með því einu að
steyta hnefana.
ÞAÐ veldur nú hálfgerðu
vonleysi og ugg meðal okkar,
að við höfum ekki verið búin
undir það að horfast í augu við
þessa staðreynd. Við megum
hins vegar ekki láta hugfallast
vegna þess. Við getúm gert okk
ur bezt grein fyrir þessum stað-
reyndum, og hvernig ber að
mæta þessu, með því að rifja
upp fyrir okkur reynslu Breta
og Frakka, er þeir hafa verið
að leysa upp nýlenduveldi sitt.
Það, sem við erum að fást við,
er raunverulega endalok þess
kerfis bandarískra verndarríkja
sem Dulles setti á laggirnar.
Það eru til öfgamenn í Frakk
landi, sem vilja steypa de
Gaulle úr stóli, til þess að
tryggja áfram franskt Alsír eða
a.m.k. telja þeir sér trú um
það. Það eru til í Bretlandi
öfgamenn, sem eru móðursjúk-
lega andstæðir Macmillan
vegna þess, að hann er að leysa
upp brezka nýlenduveldið. Hér
í Bandaríkjunum eru líka til
öfgamenn, sem eru reiðubúnir
til að stimpla Kennedy undan-
haldsmann eða jafnvel enn
verra, vegna þess, að hann er
að reyna að fara samningaleið-
ina til lausnar á öngþveitinu í
Indó-Kína í stað þess að grípa
til vopna. En hvað sem öfga-
mennirnir kalla þá de Gaulle,
Macmillan eða Kennedy, þá er
það öldungis víst, að þeir síðar-
nefndu hafa rétt fyrir sér.
•W'V*V**\ •V'V‘V*V*V*V'V«V*-'
Nýlega er lokið í Danmörku stærstu verkföllum, sem
þar hafa orðið um langt skeið. Þau hafa valdið dönsku
þjóðinni óhemju tjóni.
Fyrst var búizt við því, að þessi verkföll myndu
aðeins standa örfáa dagaj því að heldur lítið bar á milli.
Það reyndist hins vegar erfitt að jafna þennan ágreining
eftir að verkföllin voru hafin og kapp hlaupið í báða
aðila. Verkföllin stóðu því vikum saman.
Þetta ætti að vera hvatning um að ekkert yrði látið
ógert til þess að leysa kaupdeilurnar hér án þess að til
verkfalls þurfi að koma.
Ný ferðaskrifstofa
Nýlega tók til starfa hér í
bæ ferðaskrifstofa, sém ber
nafnið Landsýn h.f. Að henni
standa nokkrir ungir menn,
og er framkvæmdastjóri henn
ar Guðmundur Magnússon.
Verður hún fyrst um sinn á
bórsgötu 1.
Á vegum Landsýnar verða skipu
lagðar hópferðir. bæði innan
lands og utan, og einnig mun
skrifstofan annast hvers konar
fyrirgreiðsJu fyrir ferðamenn,
skipuleggja og undirbúa ferðalög
fyrir einstaklinga. félagssamtök og
staríshópa.
Nú í sumar skipuleggur Ferða-
skrifstofan Landsýn nokkrar ferðir
til útlanda 7.—27 júlí um Aust-
ur-Þýzkaland, Tékkóslóvakíu og
Pólland. Þá skipuleggur ferðaskrif
stofan hópferð ungs fólks til Júgó
slavíu í júlílok, og taka þátttak-
endur þátt i alþjóðlegum vlnnu-
flokki sjálfboðaliða við vegagerð
i Serbíu og Makedóníu, og ferð til
Kína í ágúst, og verður það fyrsta
almenna hópferðin héðan austur
þangað.
I