Alþýðublaðið - 18.01.1944, Síða 5

Iviánufaagur IC. janúar 1S44
ALÞYÐUBLAÐIÐ
s
Á mynd þessari sést Cordel Hull (í miðið), þegar Roosevelt forseti og frú Hull buðu hann
velkominn heim eftir för -hans á hina sögufrægu ráðstefnu í Moshva. Myndin var tekin á
flugvellinum í Washington.
„Við biómgumsí i snjómim.44
Cordell Hull kemur aftur heim.
EIiNU SINNI las ég eftirtekt-
arverða grafskrift í kirkju-
garði fiskiþorps nokkurs, er
stendur við vog á hinni klett-
óbtu strönd Nýja-Englands. Ég
taldi hana svo merkilega, að ég
skrifaði hana hjá mér. Þe.tta
var grafskrift á leiði alþýðu-
konu, sem hafði alið allan aldur
sinn í þorpi þessu og skilað
miklu og góðu ævistarfi. „Starfa
hennar fyrir þorpið okkar mun
lengi mmnzt.“ Þegar ég ritaði
orð þessi hjá mér minntist ég
einkunnarorða íbúanna í Nýja
Skotlandi, sem er skammt frá
Nýja-iEnglandi á Atlantshafs-
strönd Ameríku hinum megin
landamæra Kanada. Nýja Skot-
land er frægast fyrir vorblóm-
in sán. Þau sjást iþar strax í
maimánuði, áður en síðustu
snjóa leysir. Einkunnarorð þessi
eru svohljóðandi: — „Við blómg
umst í snjónum“.
Grafskriftin á leiði konunnar
í kirkjugarði fiskiþorpsins í
Nýja-Englandi og einkunnarorð
Nýja Skotlands rifjuðust upp
fyrir mér fyrir nokkrum mán-
uðum, þegar ungur kanadiskur
flugmaður kom inn í garðinn-
minn í Hampshire og sagði: —
Ég er nýkominn ihingað í flugvél
frá Kanada, og þar eð ég er öll-
um öðrum ókunnur hér á Eng-
landi, ákvað ég að koma rak-
leiðis til yðar. Eg varð meira en
lítið undrandi. Ég hafði ekkert
frétt af manni þeosum í tvö ár,
og þegar ég sá hann síðast, stóð-
um við meðal grenitrjánna í æt't
landi hans og hiorfðum yfir timb
urhús fiskimannanna út á Ma-
honeflóann í Nýja Skotlandi.
Þegar ég sá hann nú, hávaxinn,
vörpulegan og fríðan sýnum,
fannst mér ^m hafrænan'í Nýja
Skotlandi léki um mig og ilmur
gr nitrjánna þar bæri*t s' v t-
'iiT' mu,uij Starfi hans rnun
Þngi minnzt eins og annarra
Kanadamanna, er ég til þekki
03 .ugt h ta 'teiöir s’osr austur
yfir Atlantshafið til þess að inna
sinn þátt í styrjöldinni af hönd-
um. Ég kynntist þessum vini
mínum fyrst í hvítlita mennta-
skólanum við Mahoneflóann.
Skóli þessi stendur á hæð eins og
flest bændabýli, beitilönd og
akrar í iþessum hluta Nýja Skot-
lands. Það er saga út af fyrir sig,
hvernig á því stendur. Sú var
sem sé tíðin, að frumbyggjarnir
töldu sig miklu skipta að geta í
tæka tíð séð til ferða einkennis
klæddra, óvinveittra hermanna
HEIN þessi, sem er eftir
R. A. Fletcher, var upp-
haflega flutt sem erindi í
brezka litvarpið, en er hér
þýdd úr útvarpstímaritinu
The Listener. Fjallar greinin
um landshætti og íbúa Nýja
Skotlands í Kanada, en eink-
um hina svonefndu Lunen- i
borgara, sem byggja suður-
strönd þess og eru af þýzk-
um ættum.
eða varðelda, sem voru merki
til nágrannanna um það, að
Rauðskinnar væru í nánd. Þess
vegna völdu þeir það ráð að
byggja hús sín uppi á hæðurn.
Við sáum af hæðum þessum út
á flóann með hinum mörgu eyj-
um sínum. Einu sinni höfðu
sjóræningjar bækistöðvar sínar
'í eyjum þessum og enn rennur
sjóræningjablóð ■ í æðum hinna
hæglátu þýzkættuðu manna, er
héruð þessi ibyggja.
Þessi vinur minn líktist mun
meira sjómanni en flugmanni.
Sömu ,sögu er að segja af flest-
um þeim .mönnum, er fljúga
sprengjuflugvélunum frá Kan-
ada til Englands um þessar
mundir. Forfeður hans fluttust
vetur um haf frá Hannover í
Þýzkalandi fyrir nær tveim öld-
um. Þetta var á átjándu öld á
valdadögum Georgs II. Englands
kommgs og kjörfursta í Hann-
over. Það var því sízt að undra,
þótt Hannoverbúar væru óðfús-
ir þess að flytjast búferlum til
hinnar nýju heimsálfu. Illu
heilli var stærsti hópurinn, er
til Veturheims fór af þessum
slóðum, á vegum hvatvíss um-
boðsmanns, er fékk vissa fjár-
hæð greidda fyrir hvern mann,
sem vestur fluttisi. Það var því
hagsmunamál hans, að vestur-
fararnir yrðu sem flestir, enda
lá hann ekki á liði sínu. Hann
gekk jafnv.el svo langt að ráða
lil vesturfarar gamlar konur
og munaðarlaus börn. Þegar
maður þessi hafði fengið nægi-
lega stóran hóp að dómi sjálfs
sín, lét hann hann fara um borð,
fékk honum eins lítinn vista-
forða og hann taldi sér frekast
auðið og fullyrti, að byrinn væri
'hinn hagstæðasti og ferðin stutt,
enda þótt þetta væri að haust-
lagi, þegar allra veðra var von. .
En ryngja hans varð mun
þyngn eftir en áður.
En þvi fór fjarri, að byrinn
reyndist hagstæður. Eftir mikla
hrakninga náði skipið loks í höfn
í Halifax. Farþegarnir höfðu
kvalizt svo af hungri, að sum-
ir þeirra gátu ekki staðið á fót-
unurn. Halifaxbúar reyndu að
láta þeim allt það í té, sem þeim
var auðið, En hjálp þeirra hrökk
skarnmt, enda voru íbúar Hali-
fax í þá daga aðeins nokkrar
þúsundir. Veturinn myndi brátt
ganga í garð, og íbúarnir voru
sízt aflögufærir um nauðþurftir.
Þá fann Cornwallis ofursti ráð
til bjargar og kom tillögu sinni
á framfæri við forustumenn
fólksins frá Hannover. Hann
kvað ihermenn sína fúsa til þess
að láta því í té nokkurn hluta af
mjölbirgðum sínum og flytja
þær urn borð í skip það, er hafði
flutt það vestur um haf. Þá
skyldi siglt suður með strönd-
inni og setzt að við Mahone-
ílóa, þar sem gnægð fiskjar
myndi að hafa. Þannig voru góð
ar horfur á því, að fólk þetta
myndi lifa veturinn af. Af ótta
við árásir sjóræningja og Rauð-
skinna var því ráðlagt að reisa
bjálkakofa sína uppi á hæðun-
um. Ef það lifði veturinn af og
hygðist brjóta landið til rækt-
unar að vori, var því gefið fyrir
heit um það, að því skyldi sent
korn til útsæðis.
Flestir lifðu veturinn af, enda
þótt nokkrir dæju. Brátt hóf
svo fólk þetta blómlegan bú-
skap í héraði þessu, er það valdi
heitið Lunenborgarfylki. En þar
með var ekki sagan öll. Fólk
þetta var bændafólk af sléttum
Þýzkalands. En forfeður þess
'höfðu verið bátasmiðir og fiski-
menn á strönd Eystrasalts. Frum
'byggjar þessir tóku nú brátt
upp siðu forfeðra sinna,. enda
var ástin til hafsins þeim í blóð
borin, og hagleik höfðu þeir til
að bera í ríkum iriaáLi. Aldar-
langt helguðu þeir sig iðju þeirri
að smíða fallegar og rennilegar
skonnortur handa sjálfum sér og
Bandaríkjamönnunum hinum
megin við landamærin. Betri
megin við landamærin. Betri'
skip gat ekki. Þegar smíði tré-
skipanna lagðist niður og skipa
byggingar nútímans hófust,
hurfu íbúar Nýja-Skotlands frá
iðju þessari. Én þeir er búa í
hafnarbæjunum í Lunenborgar-
Frh. á 6. sí&u
Gramur bæjarbúi skrifar um hitaveituna, rafmagns-
leysið og kalda vatnið og ber fram nokkrar óþægilegar
fyrirspurnir.
UR BRÉFAHRÚGUNNI nm
hitaveitunii og rafmagnsleys-
ið tek ég þetta bréf frá „Sigga á
Sjónarhóli“ um neyðaróp forstjór-
anna. ,,í blöðum og útvarpi hefir
að undaníörnu mátt lesa og heyra
lesið regíulegt neyðaróp frá for-
stjórum hitaveitu og rafmagns.
Þegar fyriríækin sem þeir stjórna
reynast með öllu ómöguleg, þá
hrópa þeir út til bæjarbúa, sem
sitja skjálfandi af kulda í 12 til
17 stiga frosti, og í hálfgerðu
myrkri, og geta ekki hitað ofan í
sig bita eða sopa: Notið ekki heita-
vatnið, notið ekki rafmagnið!“
„HVAÐ ÆTLI að milljónatug-
irnir þurfi að verða margir sem
eytt er í þessi fyrirtæki til þess að
svo mætti nota þau? Kunnugir
menn, sem víða fóru um bæinn
sögðu, að ástand fjölda margra
bæjarbúa um næst síðustu helgi
hefði verið hræðilegt. Fólk sem
búið var að fá hitaveituna, reiddi
sig á hana til upphitunar, enda
var þess hvergi getið að það væri
ekki óhætt. Blöðin voru látin til-
kynha það hátíðlega að í svona og
svona mörg hús væri, heita vatn-
ið komið, og bætt yrði við af alefli.
Allt var í stakasta lagi.“
„ÞÁ VAR EKKI með einu orði
minnst á það, að hitaveitan væri
ekki fullgerð". Þá var ekki getið
um að ekki væri búið að koma
fyrir einhverjum ólukkans krön-
um, sem tæmdu vatnsgeymana!
Fólkið, sem heita vatnið hafði
fengið, vissi vel, af því að það
þreifaði á því, að vatnið var oft-
ast í ólagi, enda höfðu þeir menn
sem hitaveitan hafði til að fará í
hús til að lagfæra, svo mikið að
gera, að oft komu þeir ekki fyrr
en eftir sólarhring, eftir að kvört-
un hafði verið send skrifstofunni.
En eftir því sem hleypt var vatni
á fleiri hús, versnaði ástandið. Með
sama innrennsli, hríðféll þrýsti-
mælir, af því að vatnið var of lít-
ið, og þrýstingur á því ónógur.“
„FÓLK FÓR, sem vonlegt var,
að reyna að auka innrenslið íog
með því að auka eyðsluna) til þess
að reyna að fá sama hita og áður
með hæfilegu innrensli, en ekkert
dugði, og síðast kom ekki nokkur |
dropi. Þá varð fólk annaðhvort að |
taka veituna úr sambandi og hita
upp með kolum ef kolablað var
til (ekki mun hitaveitan þó hafa
útvegað nein kol, sem hún ætti þó
að vera skyldug til), eða sitja í
kuldanum — þó rafmagnsofn væri
til. Fólkið tók eftir því, að þrýst-
ingurinn á vatninu féll, eftir því
sem rafmagnið varð lélegra, en
forráðamennirnir þrættu fyrir að
þetta stæði í sambandi hvort við
annað, en það kom annað hljóð í
strokkinn þegar neyðarópið kom“.
„AÐ ÞESSU ATHUGUÐU spyr
maður: Hversvegna var farið að
hleypa heita vatninu í húsin með-
an veitan er ekki nærri fullgerð
og vitað var að bærinn hefir um
langan tíma á degi hverjum ver-
ið að heita má rafmagnslaus? Þó
( fólk hefði beðið eftir veitunni í
i 1—2 mánuði, var það búið að bíða
| lengur — af orsökum sem helst
! eru ekki nefnandi. En að demba
vatni inn í sem flest hús, sem svo
| reynist algjörlega ófullnægjandi er
j hálfgerð hefndargjöf. Ég er einn
af þeim sem varð að taka veituna
úr sambandi, og fara að kynda með
kolum, og ég held að ég setji hana
ekki í samband aftur fyrr en húns
er komin í fullt lag svo ég þurfi
ekki að auka eyðsluna vegna
vatnskorts, eða vantandi þrýstings
á því, — enda verður upphitun
með vatninu með „reynslu-taxt-
anum miklu dýrari, en með
kolum.“
„RAFMAGN SMÁLIN eru búin
að vera lengi í mesta ófremdar-
ástandi. Bæjarmenn munu þó hafa
vonast eftir að þau væri komin í
fullt lag með Sogsvirkjuninni. Byrj
að var á því að selja rafmagn í
stórum stíl til Hafnarfjarðar, ekki
aðeins til ljósa og suðu- heldur
einnig til upphitunar, því vitan-
legt er, að þar eru hús, sem hituð
eru eingöngu með rafmagni. Síðan
er setuliðið víst látið fá það raf-
magn er það þarfnast, en einu-
ungis valdboð frá þess hendi getur
afsakað það — en því mun ekki
til að dreifa frekar en með mjólk-
ina — meðan skortur ’ er á raf-
magni til bæjarbúa. Síðan, þegar
orðinn er algjör skortur á raf-
magni, er verðið á því hækkað að
dæmi okrara og Gyðinga."
„ÁÐUR FYRR voru menn verð-
launaðir með lægri taxta fyrir að
eyða sem mestu af því, nú er
mönnum hengt með hærri taxta
fyrir að eyða miklu rafmagni, og
þetta gerir stofnun sem er eigra
bæjarbúa; Ekki má koma hér byl-
gusa í nokkrar klukkustundir, þá
fara Elliðaárnar úr farvegi sínum.
Rafmagnsstjóri segir að þetta hafi
komið fyrir fyrir tæpum sex árum,
Framhald á 6. síðu.
Fóðurbætir:
Fóðurfolöndur fyrir mjólkurkýr, 2 teg.
Hænsnakorn
Hænsnamjöl, 2 tegundir
Hestafóðurblanda
Svlnafóðurblanda
Fóðurblanda fyrir sauðfé
Hestahafrar
Okkar langa reynsla í blöndun og sölu fóðurbætis
tryggir viðskiptamönnum okkar bezt, að fá jafnan góða og
hentuga samsetningu á fóðurbæti fyrir allar skepnur.
Komið sem fyrst og leitið upplýsinga um fóðurbætis-
tegundir okkar, sem eru blandaðar daglega í okkar full-
komnu fóðurblöndunarvélum.
Mjólkuríélag Reykjavíkwr