Alþýðublaðið - 18.01.1944, Síða 6

B
Með eða án hitaveitu —
Breiðfjörðs bylgjuofnar
hafa allfaf reynzt vel.
Vegna ummæla, sem birzt hafa í tveimur dagblöðum
um að Breiðfjörðsofnar séu einu ofnarnir, sem ekki þoli
hitaveituþrýstinginn, birtum vér eftirfarandi vottorð:
Undirritaður hefir notað Breiðfjörðs bylgjuofna undan-
farin ár, og nú einnig síðan hitaveitan var lögð inn til mín,
og votta ég hér með að þeir reynast vel.
Reykjavík, 2. janúar 1944.
Sveinn Guðmundsson
járnsmiður, Bárugötu 14.
Ég undirritaður votta hér með að ég nota til upphitunar
með hitaveituvatninu Breiðfjörðs bylgjuofna í húsum mín-
um við Laufásveg 21, og reynast þeir í alla staði mæta vel.
Reykjavík, 12. janúar 1944.
Oddur Jónasson.
Ég undirritaður keypti árið 1942 bylgjuofn hjá Breið-
fjörð í húsið Laugaveg 41 A, og hafa þeir reynzt mér prýði-
lega. Hita bæði fljótt og vel.
En er farið var að leggja heita vatnið í hús hér í bæn-
um, heyrði ég að sprungið hefðu bylgjuofnar ásamt hellu-
ofnum og kötlum. Hugði ég því að hér væri um vantemprun
á heita vatninu að ræða og leitaði ég því fyrir mér hvort
eigi væri hægt að fyrirbyggja það og komst að þeirri niður-
stöðu, að eigi væri annað en að hafa frárennslið óhindrað frú
ofnunum. Tók ég því 2 krana af, sem hitaveitan hafði sett á
frárennslið og lagði því næst % tommu rör upp eftir skor-
steininum upp í 2 metra hæð hærra en hæsti ofn hússins var
til að fyrirbyggja að ofnarnir gætu tæmt sig, leiddi það
aftur niður í frárennsli hússins og er þetta sama rörvídd,
er liggur frá því og að því.
Hefi ég síðan hleypt á 20 lítra rennsli á mínútu og er
það helmingi meir en þörf er á til þess að hita allt húsið.
Þessi reynsl^ mín hefir reynzt mér prýðilega og vonast
ég til að öðrum reynist eins ef reyna.
Reykjavík, 9. janúar 1944.
Virðingarfyllst.
Benedikt Benediktsson.
Af ofanskráðum vottorðum er ljóst:
að fleiri tegundir ofna en þeir, er við framleiðum, hafa
bilað af ofmiklum þrýstingi hitaveitunnar.
að ofnar okkar reynast vel þar sem sú aðferð er viðhöfð,
sem lýst er í vottorði nr. 3.
Með ofanskráðum vottorðum og mörgum öðrum, er
fyrir liggja hjá okkur, ætti ummælum hinna tveggja dag-
blaða um ofna þá, er við framleiðum, að véra að fullu hnekkt.
Sfálof nagerðin
GuSm. J. BreitSfförð h.f.
AJLÞYÐUBLAÐIÐ_____________
Kristmann kemur heim.
EANNES A HORNINU
(Frh. af 5. síðu.)
og aftur nú. Það er ekki ástæðu-
laust að spyrja í þessu sambandi.
Hefir ekkert verið gert á þessum
sex árum til að koma í veg fyrir
að þetta gæti endurtekið sig, t. d.
með því að hækka bakka ánna þar
sem hættast er við að þær flæði
yfir? Eða á þetta að ganga svona
ítil í hvert sinn sem bylgusu gerir?''1
„NÚ ER VERIÐ að auka við
Sogsstöðina, svo bæjarbúar gætu
vonað að líða ekki skort á raf-
magni framar. En á ekki að fara
að selja rafmagn til Keflavíkur,
og um allar trissur? Verður fyrir
hyggjan fyrir eigendum Sogsstöðv
arinnar meiri nú en áður? Lendir
ekki allt í sama öngþveitinu og
nú, eftir stuttan tíma?“
að það er hver „silkihúfan upp af
annari í þessum málum“.
ERINDI ÞAÐ, sem Sigurður Ein
arsson flutti á sunnudagskvöld,
hefir vakið geysilega athygli, enda
var það með öðrum blæ og veiga-
meira en flest önnur erindi, sem
flutt hafa verið í útvarpið. Von-
andi fáum við fljótt að heyra fram
haldið.
Hannes á horninu.
Jóhannes Reykdal
verksmiðjueigandi í Hafnarfirði
er sjötugur í dag.
Leikfélag Hafnarfjarðar
leikur Ráðskonu Bakkabræðra,
annað kvöld kl. 8, (en ekki kl.
8.30, eins og venjulega).
Frh. af 4. síðu.
og málinu á þessari sögu, vil ég
minnast á notkun orðsins fersk-
Áður en ég svo vík frá stílnum
sömu blæbrigðum á íslenzku. . .
ur. í mínum átthögum og yfir-
leitt hér vestra, allt norðan af
Hornströndum og vestur að
Tálknafirði, er þetta orð aðeins
notað í tveim samböndum. Það
er talað um ferskan fisk, og fólk
segir, að því sé eitthvað í fersku
minni. Kona mín og tvær aðrar
austfirzkar konur, sem ég hefi
spurt um notkun orðs þessa á
Austurlandi, segja mér, að þær
hafi ekki heyrt það notað nema
einungis í einu sambandi — eða
þegar fólk vilji leggja áherzlu
á, að það muni einhvern atburð
mjög greinilega. Þessar konur
þekkja allvel til málfars alls al-
mennings um Vopnafjörð, Jök-
uldal og Fljótsdalshérað. Þá
hafa heldur ekki neinir þeir
Vestfirðingar, sem ég hefi spurt
um notkun þessa orðs, heyrt
það neins staðar á landinu, þar
sem þeir hafa komið, notað í
fleiri samböndum en þeim tveim
ur, sem ég heíi þegar drepið á.
En íslenzkir rithöfundar — og
þar á meðal ég — hafa á síðari
árum notað það utan þeirra tak-
marka, sem því virðast hafa
verið sett í alþýðumáli, og hjá
sumum hefir mjög vel tekizt um
hina nýju notkun þess. Aftur á
móti hefir öðrum skeikað all-
mjög um hóf og smekkvísi í
þessu efni, og til eru þeir, sem
virðast hafa tekið sérstöku ást-
fóstri við orðið ferskur, vilja
sem víðast trana því framan í
íslenzka lesendur. Látum nú
alveg vera, þó að ung stúlka sé
sögð vera fersk og ilmur og
angan sömuleiðis, en ég býst
helzt við að heyra bráðum tal-
að um ferskar kerlingar, fersk-
ar gamalær og ferskan óþef . . .
Það er nú svo langt frá því, að
Kristmann Guðmundsson geri
sig sekan um slíkar smekkleys-
ur sem þessar, en hins vegar er
því ekki að neita, að honum
hefir auðsjáanlega geðjazt alveg
sérlega vel að orðinu ferskur
— og hann er áreiðanlega far-
inn að treysta fullmikið á fjöl-
hæfni þess til áhrifa og sam-
löðunar.
Það, sem ég kynni helzt að
hafa við þessa sögu að athuga,
er sjálft Náttröllið, en svo heitir
steindrangur í skarðinu ofan
við bæinn Foss. í rauninni virð-
ist mér helzt, að höfundurinn
hefði ekki þurft á Nátttröllinu
að halda. Sagan hefði verið
táknræn langt út fyrir það svið,
sem henni er í þrengsta skiln-
ingi markað þó að tröllsins hefði
að engu verið getið, og að mín-
um dómi er það í sögunni, sem
að því lýtur, frekar annmarki en
kostur. Minnsta kosti er óhætt
að segja, að betur hefði farið á
því, að Nátttröllið hefði ekki
sem tákn komið í ljós jafnber-
lega og raun ber vitni um, og
það eykur síður en svo á reisn
og áhrifamagn þessarar skáld-
sögu, þegar höfundur lætur af-
skipti Odds bónda af hinni
steindu óvætt valda honum ald-
urtila. Ég þykist þess og full-
viss, að svo kunnustulega sem
Kristmann fléttar saman hina
ýmsu þræði orsaka og afleið-
inga, þá hefði honum ekki orð-
ið nein skotaskuld úr því að
botna söguna án þátttöku Nátt-
tröllsins.
En hvað sem þessu líður, er
sagan skáldverk, sem er þrungið
þrótti og lífi, ber vott um mikla
mannþekkingu, hvort sem litið
er á einstaklinga eða fjöldann,
sýnir sérlega leikni í meðferð
efnisins, vitnar um stílgáfu, sem
yfirleitt forðast öfgar, og orð-
auðgi, sem má teljast einstök,
þegar tekið er tillit til þess, hve
lengi höfundurinn hefir búið er-
lendis og skrifað á framandi
máli. Og loks:
Þrátt fyrir raunsæi 'höfundar-
ins á hið misjafna í fari mann-
anna er honum enginn sorti
fyrir augum eða bölmæði fyrir
brjósti.
Og gaman væri nú að því, að
útgefandanum tækist að koma
út næstu bók Kristmanns á þó
ekki væri nema svo sem sex til
átta mánuðum styttri tíma en
það hefir tekið hann að koma
þessari sögu fyrir sjónir ís-
lenzkra lesenda.
Guðm. Gíslason Hagalín.
iýja SkotEand.
Frh. af 5. sí&u.
fylkinu á suðurströndinni eiga
ágæta fiskibáta, sem þeir eru
næsta stoltir af. Þeir hafa getið
sér mikinn orðátír sem sjómenn.
Ég hefi oft séð klakaða fiskibáta
þeirra halda til hafnar á vetrum.
Það eru iþessir menn, sem hafa
valið sér einkunnarorðin: ,,Við
iblómgumst í snjónum.“ Kanada
menn hafa getið sér þann orð-
stír í styrjöld þeirri, er nú geis-
ar, að þeir séu einhverjir mikil-
hæfustu isjómenn flota banda-
manna. En ibeztu sjómenn Kan-
ada eru frá Nýja iSkotlandi. Syn-
ir Lunenborgarfylkisins hafa
vissulega lært vel til starfa síns.
Nýja Skotland var upphaflega
ibyggt mönnum af enskum,
skozkum, þýzkum og frönskum
ættum. Lunenborgararnir á suð-
urströndinni lögðu brátt þýzk-
una niður hæði sem talmál og
ritmiál. En ástin á hljómlist og
sönglist hefir aldrei fyrnzt þeim.
Vinur minn, flugmaðurinn,
sem fyrr um getur, heimsót-ti
mig oft síðar. Hann hafði mér
margt að segja. -Hann lýsti fyrir
mér órahæð þeirri, er hann flygi
í, kuldanum og ísingunni á flug-
vél -sinni. Enn minntist ég eink-
unnarorðanna: „Við hlómgumst
í snjónum.“ iSiíðar frétti ég að
-hans væri saknað, og hugði helzt
að hann myndi 'hafa farizt. En
áður en la-ngt um -leið ibarst mér
ibréfspjald frá honum, þar sem
hann lét isvo um mælt, að hann
væri ií Þýzkalandi. Hann hafði
haf-t hug á því forðum daga að
stunda framhaldsnám við þýzk-
an íhiás-kóla. Þegar þar að kemur
hygg ég, að hann muni verða í
t-ölu þeirra, sem leggja fram
krafta sína til þess að reisa að
nýju hinar hrotnu borgir meg-
inlandsins. Evrópa mun þarfn-
4st- fuKLtingis slíkra manna.
Þyrfti ég hjálpar með, kysi ég
mér engra manna fulltingi fr-ern
ur en dáðadrengjanna fr-á Nýja
iSkot-landi. -Starfa þeirra mun
lengi minnzt. ,,-Því kaldari, sem
snjórinn er, því bjartari verða
iblómin."
Þriðjudagur 18. janúar 1944
1 ■ " 1 ...........~ 8,
SÚÐIN
vestur og norður á morgun.
Kemur við á báðum leiðum
á Sandi, Ólafsvík, Stykkis-
hólmi, Flatey og helztu Vest-
fjarðahöfnum vegna pósts og
farþega, ef veður og aðrar
ástæður leyfa.
tívAÐ SEGJA HIN BLÖÐLN?
Frh. af 4. síðu.
viðvörunar, ef hraðskilnaðar-
liðið á eftir nokkurn snefil af
dómgreind. í greininni, sem
nefnist ,.Á almenningur að
borga?“, segir m. a. á þessa
leið:
„Dansk-íslenzk sambandslög frá
1. desember 1918 eru enn í fullu
giídi. Og þau halda áfram að gilda
þangað til þau hafa verið numin
úr gildi annaðhvort með nýjum
samningi íslendinga og Dana eða
með einhliða ákvörðun okkar eða
þeirra, að loknum lögmæltum
undirbúningi.
Ríkisstjórn Islands hefir lagt
fyrir Alþingi 'það, er nú istur, 63.
löggjafarþing, „tillögu til þingsá-
lyktunar um niðurfelling dansk-
íslenzka sambandslagasamningsins
og um rétt danskra ríkisborgara,
heimilisfasta á íslandi“.
Lesandinn veitir því strax at-
hygli, að ríkisstjórnin leggur til,
að ísland taki á sig þá ábyrgð, að
nema úr gildi á eigin spýtur á-
kvæði 3. málsgreinar 6. greinar
sambandsl. um gagnkvæm rétt-
indi ríkisborgaranna til fiskveiða
í landhelgi hvors lands, án tillits
til búsetu.
Ríkisstjórninni er kunnugt um,
að enn eru ekki liðin þrjú ár frá
því sambandslögunum var sagt
upp. Henni er enn fremur ljóst, að
engar viðræður hafa átt sér stað
um framtíðarsambúð landanna.
Tillaga stjórnarinnar er því ekki
reist á neinum réttar- eða samn-
ings-gr undvelli.
Þeim tveim lögfræðingum, sem
sæti eiga í ríkisstjórninni, ætti
að vera það auðskilið, að með því
að svipta Færeyinga og aðra danska
ríki-sborgara, búttsea utan íslands,
rétti til fiskiveiða í íslenzkri land-
helgi, sem -þeir hafa nú samkv. 3.
málsgr. 6. gr. sambandslaganna, er
verið að fella á ísland skaðabóta-
skyldu, sem getur numið mörgum
milljónum króna.
Þess er að vænta, -hvað sem öðru
líður, að ríkisstjórnin láti þegar í
stað bera fram á alþingi aðra til-
lögu til leiðréttingar því atriði,
sem hér er nefnt, þó ekki sé nema
til að firra landið stórtjóni.
Ef stjórnin heldur fast við hina
upphaflegu tillögu sína, knýr al-
þingi til að samþykkja hana og
framfylgir henni síðan með þeim
auðljósu afleiðingum, sem hér hef-
ir verið bent á, er rétt fyrir nú-
verandi ráðherra að vera við bví
búnir, að þeir verði sóttir til sekt-
ar og bóta fyrir það tjón, sem
ætla má að þeir baki landinu með
þessum hætti.“
Áreiðanlega blandast engum
hugur um, að þetta eru varnað-
arorð í tíma töluð. En er hrað-
skilnaðarliðið móttækilegt fyrir
nokkur rök? Sjálfsagt telja
margir litlar líkur á því.
Stúdentafélag Reykjavíkur
heldur fund í Háskólanum ann-
að kvöld kl. 8.30. Umræðuefni er:
Stofnun lýðveldis á íslandi. Fram-
sögumaður er Gísli Sveinsson, al-
þingism. Lýðveldisnefndinni og
útgefendum Varðbergs er sérstak-
lega boðið á fundinn.
„OG SVO ER ÞAÐ kalda vatnið.
Það sést nú ekki á efri hæðum
húsa sem standa á hæðum bæjar-
ins, nærri hálfan daginn. Salernin
er ekki hægt að hreinsa 5—6 klst.
Leikfélag Reykjavíkur
sýnir „Vopn guðanna“, eftir
Davíð Stefánsson, annað kvöld kl.
8. — Sala aðgöngumiða hefst kl. 4
á degi hverjum. — Það má segjaý dag-
Kvöríunum um rolfugang
í húsum er veitt móttaka í síma 3210 frá 18. jan. til
25. jan. kl. 10—12 f. h. og kl. 1—5 e. h. Einnig getur
fólk snúið sér til Aðalsteins Jóhannssonar meindýra-
eyðis, sem verður til viðtals á Vegamótastíg 6 alla
virka daga kl. 9—12 f. h. til febrúarloka.
Heilbrigðisfulltrúinn.