Alþýðublaðið - 12.07.1951, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 12. júlí 1951.
AUÞtÐUBLAÐíÐ
n K
Gyííi Þ. Gíslason: Síðari grein
eisnðlþfóðasambandslðin
nunn
ÞEGAR ÁÐUR en heims-
styrjöldinni síðari lauk, hófst
nokkurt samstarf milli jafnað-
armannaflokka Evrópu. Höfðu
ýmsir fullan hug á að endur-
reisa sem fyrst annað álþjóða-
sambandið, en margt hafði
breytzt, síðan styrjöldin hófst,
og var margs að gæta í því
sambandi. Vorið 1946 hittust
fulltrúar frá nokkrum jafnað-
armannaflokkum í Clacton á
Eng’andi að tilhlutan brezka
alþýðuflokksins. Voru sumir
fylgjandi tafarlausri endur-
reisn alþjóðasambandsins, en
aðrir töldu slíkt ekki tímabært.
Hinir síðar nefndu munu eink-
um hafa haft ástandið í Aust-
ur-Evrópu í huga, en þar áttu
jafnaðarmannaflokkarnir mjög
í vök að verjast. Þeir höfðu
sumpart verið knúnir til sam-
starfs við kommúnista og töldu
það sumpart óumflýjanlegt.
Undir þessum kringumstæðum
var þeim mjög erfitt um þátt-
töku í slíkum alþjóðasamtök-
um. Varð niðurstaðan sú, að
efna til alþjóðaþinga (Internat-
ional Socialist Conference),
sem einn jafnaðarmannaflokk-
ur í hverju landi gæti gerzt
aðili að. Voru slík þing haldin
í nóvember 1946 í Bourne-
mouth, í júní 1947 í Zúrich og
í desember 1947 í Antwerpen.
Þar var ákveðið að koma á fót
samvinnunefnd (COMISCO þ.
e. Committee of the Internat-
ional Socialist Conference),
sem hefði framkvæmdir með
höndum milli þinga og í ættu
sæti fulltrúar frá ölium aðild-
arflokkum. Framkvæmdar-
stjórn nefndarinnar hefur að-
setur í Lundúnum og starf-
rækir þar skrifstofu. Síðan í
árslok 1949 veitir henni for-
stöðu framkvæmdastjóri, sem
ekki gegnir öðrum störfum,
Julius Braunthal. Hefur hún
stuðlað að sambandi og sam-
vinnu milli flokkanna og miðl-
að upplýsingum. Tvær mikil-
vægar undirnefndir hafa starf
að, þ. e. nefnd til að fjalla um
flóttamannavandamálið og
efnahagsmálanefnd. En al-
þjóðaþing hafa verið haldin í
Vínarborg 1948, í Baarn 1949,
í Kaupmannahöfn 1950 og fyrir
skömmu í Frankfurt am Main.
íslenzki Alþýðuflokkurinn
gerðist aðili að þessu alþjóða-
samstarfi 1948. í því taka nú
þátt allir alþýðuflokkar Ev-
rópu og auk þess a’þýðuflokk-
ar Indlands, Japans, ísraels,
Kanada, Bandaríkjanna, Ar-
gentínu og Uruguay. Flokkar
þess eru 34 að tölu, félagar
þeirra eru nærri 10 milljónir,
en kjósendur þeirra um 44
milljónir.
Hlutverk þessara samtaka
hefur fyrst og fremst verið að
ræða þau sameiginlegu vanda-
mál, sem jafnaðarmenn allra
landa hafa við að glíma, auka
skilning flokkanna á sérstök-
um viðfangsefnum hvers lands
og efla þannig samvinnu og
samúð þjóða í milli. Samtökin
geta ekki skuldbundið flokk-
ana til afstöðu, sem þeir eru
andvígir. Á það hefur reynt,
að erfitt er að samræma sjón-
armið flokka'frá ríkjum, sem
hafa ólíkra hagsmuna að gæta
á alþjóðavettvangi. En oft hef-
ur tekizt að miðla málum og
Fjórir forustumenn jafnaðarmanna í Evrópu í dag: Tage Erlander, forsætisráðherra Svía (lengst
til vinstri), Karl August Fagerholm, fvrrvera idi forsætisráðherra Finna, C’ement R. Attlee,
forsætisráðherra Breta og Ernst Re uter, borgarstjóri í Vestur-Berlín.
stuð’a að skvnsamlegri lausn
deilna og bættri sambúð þjóía.
ALÞ JÓÐASAMBANDIÐ
ENDURREIST.
Á alþjóðaþinginu, sem hald-
ið var í Frankfurt am Main í
byrjun þessa mánaðar, var sam
þykkt, að endurreisa annað al-
þjóðasambandí'ð. Jafnaðar-
mannaflokkarnir í Austur-Ev-
rópu eru nú liðnir undir lok.
Kommúnistaflokkarnir, sem
opnuðu þeim vinarfaðm í
stríðslok, kyrktu þá í faðmi
sínum. Alls staðar annars stað
ar í Evrópu er afstaðan til
kommúnismans og Bovétríkj-
anna orðin skýr og ótvíræð.
Afstaðan til auðvaldsskipulags-
ins hefur alltaf verið ljós, þótt
einstakir flokkar séu misjafn-
lega langt á veg komnir í bar-
áttunni gegn því. Sú skoðun
hefur því nú orðið ráðandi, að
tími væri til þess kominn að
treysta samtökin og efna til
nýs átaks til eflingar hinni al-
þjóðlegu jafnaðarmannahreyf-
ingu.
Endurreisn alþjóðasambands-
ins þarf að verða til þess að
blása nýjum eldmóði í jafnað-
armenn um heim allan. Þeir
eiga nú að setja markið hærra
en nokkru sinni fyrr. Þeir
þurfa að velja sér ný markmið
í samræmi við nýja tíma og
nýjar aðstæður og rökstyðja
stefnu sína á grundvelli sið-
ustu reynslu og nýjustu þekk-
ingar.
MARXISMINN OG JAFN-
AÐARSTEFNAN.
Fram að fyrri heimsstyrjöld
var marxisminn þungamiðja í
kenningakerfi nær allra j£fn-
aðarmannaflokka. Hann var
tú’kaður á lýðræðissinnaðan
hátt, enda er tvímælalaust, að
Marx og Engels gerðu ráð fvrir
jþeim möguleika, að verkalýð-
urinn gæti náð völdum með
lýðræðisaðferðum, þar sem til-
tekin ski’yrði væru fyrir hepdi.
Á árunum milli styrjaldanna
dró hins vegar úr áhrifum
marxismans utan Sovétríkj-
anna og kommúnistaflokkanna,
en þar var hann túlkaður með
sérstökum hætti. Aðstæður
voru löngu breyttar frá því
Marx setti fram kenningar
sínar, og ný þekking hafði leitt
í ljós mikilvægar veilur í þeim,
eins og raunar kenningum ým-
issa annarra merkra samtíðar-
mana hans og lærifeðra.. Þeir
heimspekingar munu nú sára-
fáir á Yestur’öndum, sem að-
hyllast hina díalektísku efnis-
hyggju Marx, og það er varla
til sá kunnur hagfræðingur,
sem te’ur kenningu hans um
verðmætisaukann standast.
Þessar tvær kenningar eru þó
svo mikilvægar í því hug-
myndakerfi, sem um síðustu
aldamót var kailað marxismi,
að sá, sem aðhyllist þær ekki,
getur varla kallað sig marxista
í hinni klassisku merkingu
orðsins. Auðvitað er hægt að
víkka merkingu hugtaksins
svo mikið, að það þýði nokk-
urn veginn hið sama og jafnað-
armaður, og gera sumir það.
Slíkt er þó hæpið. Og sannast
mála mun, að ýmsir þeirra,
sem bera orðið marxisma mest
í munni, hafi litla hugmynd
um, hvað Karl Marx kenndi í
raun og veru.
Karl Marx hafði ómetanlega
þýðingu fyrir mótun jafnaðar-
stefnunnar á 19. öld. Sagnfræð
ingar og hagfræðingar munu
ávallt telja hann merkastan
brautryðjanda hennar. Áhrif
hans voru svo mikil, að jafn-
aðarmenn hikuðu lengi vel við
að viðurkenna það, er ljóst
varð, að ýmsar kenningar hans
voru orðnar úreltar. En það er
kominn tími til þess að draga
hér hreinar línur.
Fræðimenn meðal nútíma-
jafnaðarmanna hyllast- yfir-
leitt ekki undirstöðukenn-
ingar Marx um díalektísku
efnishyggjuna og verðmæt-
isaukann. Þeir líta ekki svo
á, að ríki jafna'ðarstefnunn-
ar hljóti að koma, hvort sem
menn vilja eða vilja ekki,
eins og Marx gerði, heldur
að það sé eitt af mörgum
úrræðum, sem mannkyni'ð á
völ á, að vísu það bezta.
Marx byggði sameignar- eða
þjóðnýtingarkenningu sína
fyrst og fremst á kenning-
unni um arðrání'ð, en hún
grundvallaðist aftur á móti
á kenninguni um verðmæt-
isaukann. Marx og samtíðar
menn hans ræddu aðallega
um þjóðnýtingu og sam-
vinnurekstur sem tekjujöfn-
unarleiðir. Þeim er ekki lá-
andi, þótt þeir sæu ekki fyr-
ir þau skilyr'ði, sem nútíma-
ríkisvald hefur til þess að
jafna tekjur borgaranna, t.
d. með almannatryggingum,
ráðstöfunum í skattamálum
og öðrum ríkisfjármálum o.
s. frv. Þau rök, sem nú má
færa fyrir gildi áætlunarbú-
skapar, verða ekk| sótt í rit
Marx, því að það hugtak var
í nútímaskilningi óþekkt á
hans dögum.
Það er því kominn tími til
þess að skipa marxismanum á
sinn stað í kenningakerfi jafn-
aðarstefnunnar. Hann á að
skipa heiðurssess í sögu henn-
ar. Ymsar grundvallarhugsjón-
ir hennar eru enn hinar sömu
og hugsjónir Marx og fylgis-
manna hans; en skilyrðin til að
hrinda þeim í framkvæmd eru
nú gerólík, úrræðin því önnur
að verulegu leyti og sömuleið-
is rökin fyrir þeim. Marxism-
inn í hinni klassísku og réttu
merkingu þess orðs er því orð-
inn ófullnægjandi sem fræði-
legur grundvöllur nútímajafn-
aðarstefnu.
KJARNIJAFNAÐARSTEFN-
UNNAR.
Eðli og inntak jafna'ðar-
Síaða háls-, nef- og eyrna-
læknis við Landspífalann
er laus til umsóknar frá 1. október næstkomandi.
Umsóknir sendist stjórnarnefnd ríkisspítalanna
fyrir 1. september.
11. júlí 1951.
STJÓRNARNEFND RÍKISSFÍTALANNA.
Smurt brauð.
Sniffcr.
Nesfispakkar.
Ódýrast og bezt. Vmsam-
legast pantið með fyrir-
vara.
MATBARINN
Lækjargötu S.
Sími S034Ö.
sfinar
Þýzkir 6 volta hlaðnir og
óhlaðnir.
Véía- og raftækjaverzluniu
Tryggvag. 23. Sími 81279.
stefnunnar er enn hið sama
og það var á árununi, þegar
hún var að mótast. Jafnaðal'
menn eru andvígir auðvalds
skipulagi af því að því hafa
fyigt og því h'jóta að fýlgja
atvinnuleysi og kreppui’,
það hefur í för með sér lam-
andi öryggisleysi og hrópleg
an ójöfnuð í lífskjörum.
Jafnaðarmenn vilja koma í
veg fyrir, að einn maður
njóti ávaxtanna af vinnu
annars manns. Þeir vilja, að
allir menn séu frjálsir og
jafnréttháir, ekki aðeins á
stjórnmálasviði, heldur einn
ig í aívinnumálum. Þeir
vilja ekki, að fámennur
minnihluti hafi ráð a!Is þorra
hverrar þjóðar í hendi sér í
skjóli einkaeignaréttar á
mikilvægustu framleiðslu-
tækjunum. Þeir viija, að
þjóðin sjálf taki allar meg-
inákvarðanir bæði í stjórn-
málum og atvinnumálum.
Þeir telja hagkerfi jafnaðar
stefnunnar ekki geta borið
tf'ætlaðan ávöxt nema sam
fara lýðræði. Og þeir telja
Iýðræði ekki ver'ða fullkom-
ið nema samfara hagkerfi
jafnaðarstefnunnar.
í stjórnmálum vilja þeir
tryggja andlegt frelsi, al-
meiman og jafnan kosninga
rétt og jafnrétti fyrir lög-
um, og þeir telja það ekki
unnt nema með lýðiæ'ði. í
efnahagsmálum vi’ja þeir
tryggja öllum fulla atvinnu,
vaxandi framleiðslu og þar
af leiðandi batnandi lífs-
kjör, félagslegt öryggi og
jafnari skiptingu tekna og
eigna. Þessunt markmiðum
telja þeir ekki unnt að ná
nema me'ð því að skipu-
leggja þjóðarbúskapinn með
lýðræðisaðferðum. Víð þá
skipu/agningu er nauðsyn-
legt að beita þjóðnýtingu á
sumum sviðum, á öðrum
sviðum á rekstur bæjar- og
sveitarfélaga betur við, á
enn ö’ðrum sviðum er sam-
vinnuhreyfingin bezt fallin
til þess að ná markmiðinu
og í einsíökum greinunt get
ur einkarekstur verið heppi
legasta lausnin. En hvert
sem skipulag atvinnufyrir-
tækjanna kann að vera,
telja jafnaðarmenn nauðsyn
Iegt, að rikisvaldi'ð hafi skií
yrði til lýðræðisúegrar heild
Framh. á 7. síðu.