Tíminn - 20.05.1964, Blaðsíða 14

CLEMENTINE
j^alB var nýstárlegt að sjá Cita-
“ og við Clementine höfðum
an af að ganga um Cita-
viíSið, og sérstaklega eftir
•kjunum, en þaðan mátti
alla leið niður til fljóts heil-
Lárusar. (>
ílsstjörinn ög Alice prins-
buðu okkur síðdegis einn
u í ökuferð upp.í sveit, og
'drukkum við te úfTundir beru
meðan eiginmenn okkar
önnum kafnir við fundar-
an, notuðum við tímann til
konar starfa. Við héldum
pðiir á fundum, og báðar töl-
við á frönsku í kanadíska
pið.-
Sunnudaginn 17. september
Churchillhjónin af stað í
til að heimsækja enn einu
Roosevelthjónin á heimili
þeirra í Hyde Park.
„l>au dvöldu hjá okkur fáeina
daga,“ hélt frú Rosevelt áfram,
„og við höfðum nóg að gera þá
dagana. Maðurinn minn vildi fara
í veiðitúr, 'en ég vildi fara í
skemmtiferð. Bæði fengum við
okkar vilja framgengt.“
Á eftir fóru þau til Halifax og
um borð í H.M.S. RENOWN, og
héldu heim.
Heimsókninni var lokið, en vin-
átta Clementtne og Eleanor jókst.
Þegar hún átti síðar leið um
Bandarikin, hringdi hún ætíð til
Eleanor og mælti sér mót við
hana. Sama gegndi, þegar frú
Roosevelt ferðaðist til Bretlands
og skipti þá engu máli, hve lengi
hún staldraði við.
Þær skrifuðust á, og Clementine
leyfði Eleanor ætíð að fylgjast
með heilsufari Winstons. Eftir að
hann hafði fengið slagið, skrifaði
hún Eleanor: „Hann braggast með
hverjum deginum, en þetta hafa
verið erfiðir dagar og fullir á-
hyggjum."
Þessar tvær eiginkonur áttu
margt sameiginlegt — þær áttu
báðar einstæða eiginmenn.
17. KAFLI
DULARFULLA JÓLAKAKAN
í barnæsku hlustuðum við með
hryllingi á söguna af því, þegar
nomin.;, illa gaf Mjallhvíti eitrað
epli. Eftir því sem árin færðust
yfir okkur, færðist eitrið jafn-
framt í aðra hluti og aðrar sögur,
skúrkarnir urffu læknar og vís-
indamenn í hrjyllingssögum, og
eitrið fólst í kökum og tertum,
konfekti og bakteríuhlöðnum
sígaretfljm. En á stríðsárunum
uðu þeSsar konfekt- og kökusög-
ur að ógnvekjandi veruleika í
Downingstræti.
Velunrfarar hvarvetna í heim-
inum sendu þangað eggjakassa,
ávexti, tertur, sælgæti, smjör,
sykur og hundruð pakka af allsj
kyns sjaldgæfu lostæti ásamt
vindlakössum og vindlapökkum,'
en vindlum unni Winston hug-!
ástum. Hann sá ekkert af þessu.1
Scotland Yard tók hvern pakka,
sem bárst til nákbæmrar skoðunar
og venjulega höfnuðu þeir í
brennsluofnunum. Flestar gjafa
þessara voru svo sem nógu sak-
leysislegar, en væri sendandinn
ekki persónulegur kunningi þeirra
Churchillhjóna, var gjöfinni hafn-
að. Áhættan var of stór.
Stundum gat lítið gat á selló-
fanpappírnum, sem vafið var utan
um vindilinn, komið upp um það,
hvar eiturnálinni hafði verið
stungið í vindilinn. Örlítil óná-
kvæmni í niðurröðun konfektsins
í efstu röð gat bent til þess að
þar hefði einhver sendiboði óvin-
anna eða brjálæðingur farið hönd-
um um. Þar sem, ekki voru send
nöfn gefandans ^neð gjöfinni,
hefði það aðeins verið tímaeyðsla
að reyna að komast á slóð hans.
Það var öruggara og auðveldara
að brenna öllu.
Þó að frú Landemeyer, matselj-
unni á Downing Street nr. 10,
þætti súrt í broti að þurfa að
horfa á eftir svo góðum mat í
eldinn, féllst hún á þessar að-
gerðir. En Clementine tókst að
koma meiri fjölbreytni í mataræð-
ið á Downing Street með hjálp'
Bernard Baruch, sem sendi henni
vel þegna matarpakka frá New
York.
Þessar ströngu öryggisráðstaf-
anir urðu upphaf þeirra atvika, er
síðar var kallað „mál dularfullu
jólakökunnar".
Thompson lögreglumaður segir
svo frá: „Til Downing Street barst
dag nokkurn hin fegursta jóla-
terta. Ég tók hana þegar til
vörzlu.“
Einhver úr starfsliðinu hlýtur
að hafa sagt frú Churehill frá
henni, því að hún lét senda eftir
mér og spurði mig, hvers vegna
ég hefði tekið kökuna.
„Kannske er allt í lagi með
hana", sagði hún með vonar-
glampa i augum.
„Það er ómögulegt að segja,
frú,“ svaraði ég. „Við vitum ekki,
hver sendi hana.“
„Jú, það veit ég reyndar,“ svar-
aði hún. „Eg hef nöfn og heim-
ilisföng sendanda.“
„Sá, sem mundi vilja ná lífi hr.
Churchills mundi ekkj sýta það,
að gefa upp rangt nafn og heimil-
isfang. Það er ef til vill unnt að
hafa upp á þeim, sem raunveru-
lega sendi kökuna — og ef til
vill ekki“, svaraði ég.
„Jæja,“‘ sagði hún og hafði enn
ekki gefið upp aila von um að
geta bjargað tertunni, „hvað eig-
unr við að gera? í þetta sinn höf-
um við þó að minnsta kosti nafn
og heimilisfang sendanda.“
„Við skulum rannsaka málið og
athuga sendandann. Eg er ekki
enn búinn að koma kökunni fyrir
kattarnef.*'
„Ágætt", sagði hún. „Það er
gott, á meðan þér hafið ekki eyði-
lagt hana. Það væri gaman að
geta haft hana á jólaborðinu."
Á meðan á rannsókninni stóð,
var farið með kökuna út á Che-
quers, en henni fylgdu ströng
fyrirmæli frá mér og frú Chur-
chill um, að hana mætti ekki
snerta.
Að nokkrum tíma liðnum feng-
um við skýrslu frá öryggislög-
reglunni, sem sett hafði verið í
rannsókn málsins.
! Tvær gamlar konur höfðu spar-
að af þeirri fæðu, sem þeim hafði
verið skömmtuð í eitt ár til að
geta búið til þessa köku fyrir Win-
ston. Bakari þar í sveitinni hafði
svo bakað kökuna og hafði hún
verið til sýnis í búð hans, áður
en hún var send af stað. Lögregl-
an þar á staðnum sagði við mig
eftirfarandi: „Þú getur reitt þig á,
að þessar tvær gömlu konur eru
alveg stórfínar — og sömuleiðis
kakan.“
Frú Churchill létti. Hún hafði
spurt mikið um kökuna, á meðan
á rannsókninni stóð. Matseljan frú
Landemare hafði verið að nauða í
henni allan tímann: „Á ég að Daka
jólatertu eða ekki?“ Og jafnvel
forsætisráðherrann hafði beint
þeirrj beiðni til Scotland Yard,
„að reyna að lyfta hulunni af jó.la
kökuleyndardómnum fyrir jól.“
Það tók þó nokkurn tíma að
rannsaka kökuna til hlítar, en það
borgaði sig.
Eftir jól fengu gömlu konurnar
tvær þakkarbréf, sem undirritað
var af Winston sjálfum.“
Sorglegri endalyktir biðu stórr-
ar ostaköku, sem send var. En
þetta var uppáhaldshnossgæti
Clementine. Hún var óhuggandi,
þegar þurftj að eyðileggja kök-
una.
Thompson sagði: „Svipað þessu
gerðist, þegar við fórum til Ame-
ríku vegna fyrsta fundar Chur-
chills með forsetanum í Hvíta hús-
inu. Honum voru sendir vindlar
þúsundum saman, en þeir voru
allir eyðilagðir, ef við gátum ekki
haft uppi á sendanda. Undirskrift-
in á öllum gjafakortum og bréf-
um, sem fylgdu gjöfunum, sættu
nákvæmri athugun."
Nr. 10 við Downing Street er
afar stórt hús, þótt svo virðist
ekki utan frá séð. Á neðstu hæð,
41
ungfrú Hiekka, þá eru enn eftir
þeir Latvala, Lindkvist og Jaatin-
en. Hvað hina síðastnefndu snert-
ir.. .
— Þá verðum við að sleppa
þeim líka, sagði Storm. Þeir voru
lokaðir inni í klefa sínum, þegar
frú Latvala fórst. Ölkassarnir
voru settir fyrir dyr þeirra klukk-
an tvö um nóttina og þá var frú
Latvala sannanlega enn á lífi.
Kassarnir voru ekki teknir fyrr
en klukkan átta um morguninn.
Ég hef rannsakað skipið og kýr-
aogað á klefanum er svo lítið,
að þar kemst ekki út nokkur
lifandi maður. Og hefðu þeir get-
að opnað dyrnar, hefði hávaðinn
í kössunum vakið alla farþegana
þar niðri. Á annan hátt varð ekki
komizt úr klefanum.
— Það fer ekki milli mála. —
Harri kinkaði kolli. — Auk þess
hafði hvorugur minnstu ástæðu til
að myrða frú Latvala. Og ekki
heldur frú Berg, ef við gerum ráð
fyrir, að morðinginn hafi tekið
frú Latvala í stað frú’Berg.
— Einmitt það? sagði Storm
með spumarhreim í röddinni.
Hann leit rannsakandi á Harri.
—r- Þá er Latvala einn eftir.
— Sem getur ekki verið morð-
inginn, sagði Storm stuttaralega.
— Við komumst að þeirri niður-
stöðu áðan, að hann hefði áreið-
anlega aldrei farið ao myrða eig-
inkonu sína. Ef við gerum ráð
fyrir að hann hafi kastað konu
sinni fyrir borð i stað frú Berg
þá er margt sem /pælir því gegn.
I fyrsta lftgi: Það ær ekki unnt að
kasta heilli kerlingu fyrir borð í
einu vetfangi. Hún berst á móti,
æpir og skrækir og snýr sér ef
til vill að árósarmanninum. Maður
verður víst að gera ráð fyrir, að
eiginmaður þekki eigmkonu sína
nógu vel til þess,#ð honum þurfi
ekki að verða á slík mistök. Og
14

jafnvel þótt frú Latvala hefði
hvorki æpt né skrækt eða snúið
sér að honum, þá hlýtur Latvala
að hafa fundið, að hann hafði
ekki í höndum sér stórbeinótta
frú Berg heldur frú Latvala, sem
var heldur vel í skinn komið.
— Tjá, sagði Hjarri. Hann hafði
sett upp afskaplegan sjerlokksvip.
— Auk þess, sagði Storm. —
Latvala er alls ekki óvitlaus.
Hann hefði umfram allt gert sér
í hugarlund, hvernig lögreglan
mundi líta á málið. Þegar konan,
sem hefur verið hans höfuðaðstoð
hvað fjármálin snerta, lýsir því
yfir í vitna viðurvist, að hún muni
hætta að styðja hann og ógnar
honum með gjáldþroti og síðan
örskömmu síðar lætur lífið á dul-
arfullan hátt, er ekki svo erfitt
að leggja tvo og tvo. Þegar af
þeirri ástæðu var ekki um annað
að gera fyrir Latvala en að halda
sér í hæfilegri fjarlægð.
Harri mælti: — Ef til vill hef-
ur hann verið í æstu skapi. Og
þess vegna hefur hann ekki hugs-
að eins skýrt og ella. .
— Það er ekki unnt að neita
því, að hann var í æstu skapi. En
það leið fljótlega hjá. Það er eitt
atriði, sem við verðum að taka
með í reikninginn . . .
Storm tók upp pappírshníf og
benti með honum á Harri eins og
til að leggja frekatí áherzlu á
Það, sem hann sagði:
— Við höfum athugað fjár-
haginn hjá byggingarfyrirtæki
Latvala. Og eftirfarandi hefur
komið í ljós: Fjárhagsgrundvöll-
AV,\\.V.vV/Á 'V vN , 4/
ur fyrirtækisins er traustur. I-Iefði
frú Berg getað framkvæmt ætlun-
arverk sitt, hefði það að sjálf-
sögðu bakað Latvala erfiðleika og
orðið honum til mikils óhagræð-
is. En hann hefði áreiðan-
lega komizt yfir þá erfiðleika.
Hann hefði ekki þurft annað en
sýna bókhaldið til að geta fengið
ný lán og þó að hann hefði þurft
að fresta einhverjum framkvæmd-
um, hefði ekki orðið neitt gjald-
brot þess vegna. Vígstaða var sem
sagt erfið, en alls ekki hættuleg
og langt frá því, að eina leíðin,
sem fær væri að fremja morð.
Þetta er sannleikurinn, og ég hefi
síðar, eftir að ég talaði við Lat-
vala, orðið handviss um, að hann
er saklaus.
— En...
Storm hóf upp brýnnar.
— Ég sé, sagði hann, — að þér
hafið síðan tekið örlög frú Berg
til athugunar. Nú er það hins veg-
ar svo, að allt sem ég hefi sagt,
á einnig við um frú Berg. Við
höfum þegar athugað þann mögu-
leika, að morðinginn hafi myrt
frú Berg. Þess vegna er þetta að-
eins endurtekning á því sem °fyrr
er fram komið. Og þá grunuðu
höfum við þegar hvítþvegið af
allri synd.
Spakvitringssvipurinn var
löngu horfinn af andliti Harris og
hann virtist ekki vita sitt rjúk-
andi ráð. — þá þegar allt kem-
ur til alls, morðingjans að leita
meðal farþeganna eða áhafnar-
innar?
| — Það held ég ekki, sagði
I Storm lögreglumaður.
14. KAFLI.
i Harri leynilögreglumaður var
duglegri cg framtakssamari en
Storm hafði haldið.
Þrem dögum eftir að hann
hafði sýnt Storm skýrsluna, sem
honum í rauninni liafði alls ekki
þótt sem verst, bað Harri um
j nýtt viðtal við hann.
! — ónáða ég?
j — Nei, sagði Storm —. Ekki ef
þér hafið eitthvað nýtt fram að
— Ég held það.
— Setjizt niður og leyfið mér
að heyra.
Harri gegndi og Storm
fannst hann óþarflega nákvæmur
við að hagræða buxnabrotunum,
aður en hann settist. Hann velti
því hins vegar fyrir sér, hvað
Harri bæri nú fyrir brjósti. Hann
var enn líflegri og áhugasamari
en nokkru sinni áður og var
varla á það bætandi fyrir. Storm
hafði gleymt því, að hann væri
til, enda hafði hann snúið sér af
alefli að því að reyna að leysa
málið, og vikið honum algerlega
brott úr huga sér á meðan. Hon-
um fannst enn Harri vera sér til
byrði, — maður, sem hafði tekizt
að troða sér inn í raðir lögregl-
unnar fyrir klíkuskap og sem
hafði veitt honum, Storm, þá
vafasömu ánægju að verða læri-
faðir og meistari sinn í greininni
fyrir orð yfirboðaranna.
Nú, þegat Storm hafði Harri
fyrir framan sig, minntist hann
þess, að hann hafði falið honum
lítilvægt verkefni, sem var aðal-
lega fólgið í að grafast fyrir um
fortíð nokkurra manna.
— Jæja? sagði Storm óþolin-
móður.
— Jú . . . Harri beindi brún-
um, fjörlegum augum sínum í
aðra átt, en loks leit hann á
Storm. — Það er vegna Lind-
kvists lögfræðings.
— Nújá. Hvað er með hann?
— Þér sögðuð mér, að hann
hefði ekki þekkt frú Berg, var
það ekki?
— Svo sagði hann a.m.k. í
Stokkhólmi.
— Ennfremur hafði hann spurt
Jaatinen í upphafi ferðarinnar um
frú Berg. Hver hún væri og hvers
konar kona . ..
— Það er rétt.
Harri dró djúpt inn andann. —
Hvað finnst herra lögregluforingj
anum um að heyra, að Lindkvist
þekkti mjög vel til frú Berg.
— Hvað segið þér? Þekkti
hann hana?
— Hann þekkti a.m.k. til
hennar og vissi, hver hún var. Og
hann vissi ennfremur, að hún
hafði orðið völd að hfyggilegum
þáttaskilum í lífi hans.'
Nú vaknaði áhugi Storms fyrir
alvöru. Hann hallaði sér yfir borð
ið og sólargeislarnir endurspegl-
aðist í gráum augunum. — Þér
eigið sem sagt við, að Lindkvist
hafi aðeins látið sem hann vissi
ekkert í sinn haus. Haldið áfram.
Áhuginn ljómaði af andliti
Harris, en hann neyddi sjálfan
TÍMINN, miðvikudaginn 20. maí 1964 —