Vísir - 30.05.1952, Blaðsíða 4

V í S I R
Föstudaginn 30. maí 1952
’irxsm
DAGBLAÐ
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofur Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VlSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sogsvirkjunin nýja.
Hornsteinn að stöðvarhúsi Sogsvirkjunarinnar nýju var lagð-
ur í gær, að viðstöddu fjölmenni og venjulegri viðhöfn.
Verkinu mun hafa miðað vel áleiðis, þannig að áætlanir hafa
staðist, enda er það að verulegu leyti unnið í ákvæðisvinnu og
fara afköstin nokkuð eftir því. Gert er ráð fyrir að ein véla-
samstæða af þremur verði tilbúin til prófunar á áliðnu sumri
1953, og önnur samstæða um næstu áramót. Alls verða sam-
stæðurnar þrjár og framleiða hver 15.500 kw., eða 46,500
samanlagt.
Spennistöð hefur verið reist við Elliðaár, en þangað verður
lögð leiðsla frá írufossstöðinni, sem verður 51 km. að lengd og
borin verður uppi af 260 stálturnum, en alls er talið að fara
muni í leiðsuna 150 km. af vír. Sogsvirkjunin verður dýrasta
mannvirki, sem til þessa hefur verið ráðist í hér á landi, ef
áburðarverksmiðjan er frá talin, en því aðeins hefur tekizt að
framkvæma verkið, að allir hafa þar lagst á eitt innanlands,
en auk þess hefur Marshallhjálpar notið við, sem endanlega
tryggði fjárhagslegan grundvöll fyrirtækisins og gerði kleift að
■ festa kaup á nauðsynlegum vélum og útbúnaði, sumpart vestan
hafs, sumpart á meginlandi Evrópu.
Allmikið af vélum og tækjum til stöðvarinnar hafa þegar
flutzt til landsins, en margt er ókomið og mun flytjast hingað
á þessu og næsta ári, ef óvænt atvik hindra ekki slíka af-
greiðslu eða flutninga. Er mikið í húfi að greiðlega gangi öll
afgreiðsla frá verksmiðjum þeim, sem hér eiga hlut að máli.
Þegar Sogsvirkjunin nýja er komin upp að fullu, verður vafa-
laust ráðist í nýjar og stórfelldar virkjanir, sumpart í Soginu,
en þó má gera ráð fyrir- að stærstu virkjanirnar verði fram-
kvæmdar síðar við önnur fallvötn austanfjalls. Þróunin í raf-
magnsmálunum hefur verið svo ör, að fæstir hafa gert sér grein
fyrir þvílíkum hraða og aukinni notkunarþörf, en samfara
stóriðju mun þörfin aukast miklu meir. Nægir að skírskota til
áburðarverksmiðjunnar einnar, sem talið er að þurfi um 20.000
kw. í næturorku, en vafalaust rísa upp fleiri sambærileg fyrir-
tæki, sem eiga eftir að byggja upp efnahagsgrundvöllinn og
gera lífvænlegt hér í framtíðinni.
Vatnsafl fallvatnanna og heita vatnið í iðrum jarðarinnar
eru þær auðlindir, sem þjóðin verður að ausa af í framtiðinni
og sem reynzt geta drýgstu tekjulindir hennar, ef ekki skortir
fjármagn til framkvæmdanna. Fólksfæðin og fjárskorturinn
stendur flestum stórframkvæmdum fyrir þrifum, en hér má þó
mikið gera, ef almennur skilningur á þörfinni er fyrir hendi
og horfið verður frá heimskulegri „sosialiseringu", sem er í
þann veginn að gera alla fátæka, en enga eða örfáa ríka.
Halldór Pétursson opnar mál-
verkasýningu á laugardaginn.
Sýnir á 2. hundrað mynda, olíumálverk, vatnslita-
myndir, skopmynlr ng steinprent.
Auðlindir landsins.
A uk þeirra auðlinda, sem getið er að ofan, býr landið yfir
fleiri gæðum, sem lítt eða ekki hafa verið nýtt. Þannig eru
víða kolalög í jörðu, sem talið er að séu á borð við grænlenzk
kol að gæðum, en sem einkum mætti vinna úr olíur og margs-
kyns efni, sem nýr og þýðingarmikill iðnaður gæti byggt á.
Mætti þar skírskota til efnaiðnaðarins þýzka, sem aðallega
byggir framkvæmdir sínar og framleiðslu á efnum, sem unninn
eru úr kolum, en óþarft er að rekja nánar, enda alkunnugt.
Jarðfræðirannsóknir hafa leitt í Ijós, að biksteinn virðist
nægur fyrir hendi, sem ef til vill getur orðið útflutningsvara
sem hráefni, eða að unnið verður úr honum hér. Grjótvinnslu
má hefja víða í storum stíl, en í því efni nægir að minna á
gabbroið í Eystra- og Vestra-Horni og ef til vill marmaralögin
á Snæfellsnesi og víðar. Það er skoplegt að íslendingar skuli
flytja inn grjót fyrir nokkra tugi eða hundruð þúsunda á ári,
þótt gnægð af grjóti sé hér meiri en af öllu öðru. Miklu nær
væri að verja slíku fé til eflingar trjáræktar í landinu, þannig
að hin ömurlega, grýtta jörð, yrði að einhverju leyti hulin aug-
um manna. Steina í bryggjustólpa eða legsteina þarf ekki að
flytja inn í landið, — hér er nóg af slíkum steintegundum, að-
eins ef einhvérjir nenna að vinna þær og flytja á markað.
Í þessu sambandi mætti vekja athygli á tinnunni, sem flytja
mætti út fullunna í skartgripi og gæti vafalaust bætt nokkuð
úr brýnni gjaldeyrisþörf þjóðarinnar.
Málmar ýmsir finnast hér í jörð, en talið er að vinnsla
þeirra borgi sig tæpast, þótt allt slíkt sé í rauninni órannsakað
að mestu. Gerðist þess fyll þörf að fé til náttúrurannsókna yrði
ekki skorið' við neglur, svo sem' tíðkast hefur. Náttúran gefur
góðan ávöxt af öllu fé, sern til ’rannsókna hennar er varið og
landið mun engum bregðast, sem trú'hafa á framtíð 'þess og
gæðum.
Halldór Pétursson listmálari
opnar sýningu á listaverkum
sínum í Listamannaskálnum á
laugardaginn kemur.
Sýnir hann þar á 2. hundrað
mynda, olíumálverk og vatns-
litamyndir, skopmyndir og
steinprent.
Þetta er fyrsta sjálfstæða
sýningin sem Halldór hefur
haldið, en hann sýndi ásamt
þeim Sigurði Thoroddsen og
Jóhanni Bernhard skopmyndir
í Listvinasalnum á Freyjugötu
fyrir 2—3 árum.
Halldór Pétursson er löngu
þjóðkunnur fyrir myndskreyt-
ingar sínar í bækur, fyrir
hestamyndir og myndir úr
þjóðsögum og loks fyrir teikn-
ingar sínar og skopmyndir í
Speglinum.
Á sýningunni verða þó ein-
vörðungu nýjar myndir til sýn-
is þegar frá eru taldar örfáar
þjóðsagnateikningar úr hinni
nýju þjóðsagnaútgáfu próf.
Einars Ól. Sveinssonar.
Meðal þeirra mynda, sem á
sýningunni verða, eru m. a.
nokkur olíumálverk af hestum,
én hestar hafa frá öndverðu
verið þao myndaefnið, sem
Halldór hefir hvað mest lagt
rækt við og enda náð þar ó-
venju sterkum tökum á við-
fangsefninu.
Þá eru á sýningunni allmarg-
ar vatnslitamj^ndir frá Reykja-
vík og mikið af myndum úr
íslenzkum þjóðsögum.
Halldór er í hópi hinna yngri
listmálara okkar og óefað með-
al þeirra allra vinsælustu og
kunnustu. Hann hefir stundað
listnám bæði í Danmörku og
vestur í Ameríku.
Myndirnar eru nær allar til
sölu.
Landsmót ungmannafélag-
anna að Eiðum í sumar.
Dagana 3.- 4. júlí n.k. verður
17. sambandsþing ungmenna-
félaganna háð að Eiðum og
strax að bví loknu fer fram 8.
landsmót U.M.F.f. þar á staðn-
um.
Auk venjulegra íþróttagreina
verður keppt í þremur greinum
starfsíþrótta, akstri dráttarvéla,
starfshlaupi og að leggja á borð.
Auk íþróttanna verða mörg
skemmtiatriði á dagskrá, svo
sem ræðuhöld, kórsöngur, viki-
vakar, upplestur, kvikmynda-
sýningar o. fl.
Búist er við að fjölmenni
verði mikið á mótinu og góð
þátttaka í íþróttakeppninni. Á
síðasta landsmóti voru um 5000
manns, en 250 tóku þátt í
keppni og voru þeir frá 14 hér-
aðasamböndum.
Heldur námskeið
í svartlist
H. A. Múlier, prófessor í
svartlist við Columbia-háskól-
ann í New York, var meðal
farþega á Heklu frá Vestur-
beimi
Prófessorinn, sem er einn
fremsti maður á sínu sviði,
kemur hingað á vegum Hand-
íða- og myndlistaskólans og
heldur námskeið hjá honum.
Mun hann dveljast hér fram í
júlímánuð.
Áhugi fyrir
starfsíþróttum.
Ungmennafélögin hér hafa
sýnt nokkurn áhuga fyrir
starfsíþróttum að undanförnu.
Sem dæmi um það hafa þau
tekið þrjár greinar starfsíþrótta
á dagskrá sem keppnisgreinar
á næsta landsmóti ungmenna-
félaganna að Eiðum í sumar.
Þá hefur sambandsstjórn
ungmennafélaganna ákveðið að
senda fulltrúa tilNoregs í sumar
til þess að kynna sér starfs-
íþróttir og framkvæmd þeirra
hjá Norges Bygdeungdomslag.
Maðurinn sem U.M.F.Í. valdi
til fararinnar er Stefán Qlafur
Jónsson kennari í Reykjavík.
Veitir Landbúnaðarráðuneytið
honum einnig styrk til ferðar-
innar.
Þýzka hljémsveit-
in kemur í n. viku
Þ. 5. n.m. kemur með GuII-
fossi kammersveit Philhar-
monihljómsveitar Hamborgar.
Heldur hún hér einn opin-
beran hljómleik, undir stjórn
Ernst Schönfelders, en sam-
einast síðan Symfoníuhljóm-
sveitinni.undir stjórn Kiellands,
á tveimur tónleikum, með þátt-
iöku um 70 hljóðfæraleikara.
Gefst Reykvíkingum þá ein-
stætt tækifæri til þess að hlýða
á stóra hljómsveit. Þeir tón-
leikar verða haldnir í Þjóðleik-
húsinu 10. og 13 júní, en hinn
14. júní fer kammersveitin utao
með Gullfaxa, en hún á að koma
fram á Edinborgarhátíðinni 1
sumar, ásamt söngkröftum frá
Hamborgaróperunni.
Auk þess sem að ofan getur
heldur hljómsveitin 3 hljóm-
leika í Reykjavík og Hafnarfirði
fyrir styrktarfélaga Tónlistar-
félagsins.
BERGMAL
Það hefir að vonum vakið
nokkra eftirtekt, að konur hafa
í hyggju að efna til kappróðurs
í tilefni af hátíðahöldunum á
Sjómannadaginn 8. júní næst-
komandi. Var ætlast til að
kappróður kvenna skyldi fara
fram á Tjörninni, væntanlega
vegna þess að þar er svo
grunnt, að enginn hætta er á
meiri háttar slysum. Nú hefir
aftur komið á daginn að nátt-
úrufræðingar mæla eindregið
gegn því að kappróður þessi sé
leyfður þar, af því að hann
myndi geta haft ill áhrif á
fuglalífið, og synjaði því um
leyfið.
Ekki af
baki dottnir.
Sjómannadagsráð er þó ekki
af baki dottið, en einn af for-
ráðamönnum þess upplýsir að
gerð verði tilraun til þess að
breyta ákvörðun bæjarstjórnar.
í þessu tilefni hefir Bergmáli
borist stutt bréf, sem hér verð-
ur birt á eftir:
„Eg hef veitt því athygli, að
í dagblaðinu Vísi er komizt svo
að orði í sambandi við vænt-
anlegan kappróður kvenna þ.
8: júni: „iEtlunin var að fá leyfi
bæjarstjómar til að hafa kapp-
róður kvenna á tjörninni, en
hún vildi ekki leyfa það. Þó
mun stjórn Sjómannadagsráðs-
ins gera tilraun til þess að fá
bæjarstjórn til þess að breyta
þeirri ákvörðun.“
Tjón fyrir
fuglalífið.
Þessi klau'sa er mjög athygl-
isverð — og óskammfeilin.
Eins og allir vita hafnaði bæj-
arstjómin þessum tilmælum af
þeim ástæðum, að kappróður
með öllu því, sem honum hlýt-
ur að fylgja, mundi valda miklu
og varanlegu tjóni fyrir fugla-
lífið á tjörninni, sem á sannar-
lega nógu erfitt uppdráttar, þó
að félagsamtök og opinberir
aðilar hafi ekki forustu um að
þurrka það út.
Engar þakkir skyldar.
Þess vegna hefir Sjómanna-
dagsráðið einnig gott af að vita
það, að fjöldi bæjarbúa og þá
ekki sízt við, sem heima eigum
við tjörnina, munum kunna því
litlar þakkir fyrir þá viðleitni
að eyðileggja fyrir okkur þessa
helztu bæjarþrýði. Og við
munum einnig fylgjast vel með
því, hverjir þeir bæjarfulltrúar
eru, ef nokkrir verða, sem. nú
heykjastá því að friða tjöraina.
Liggur undir gagnrýni.
Eg vil einnig minna Sjó-
mannadagsráðið á það, að ýmis
starfsemi þess hefir sætt nokk-
urri gagnrýni að undanförnu
og ætti það því síður að gera
sér leik að því að espa almenn-
ing upp á.móti sér. — Tjarnar-
búi.“
Hér er litlu við að bæta, en
Bergmál tekur algerlega undir
meginatriðið í bréfinu, að kapp-
róður á Tjörninni á ekki að
leyfa. Þótt það geti verið ágæt
skemmtun, er of mikið í húfi,
ef það yrði til þess að fæla fugl-
ana í burtu, eða á einn eða
annan hátt raska ró þeirra
þar. — kr.
Gáta dagsins.
Nr. 133:
Óríkir menn og óþrif
einatt mig veiða, en þó ei par
um fenginn sinna sinn.
Fangi mig ekki fóstri minn
fær hann.um síður gatnagað
skinn
Svar við gátu nr. 132:
Skæri.