Morgunblaðið - 11.03.1917, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Ralljós o(j lækninyar.
Rafmagnsnefad bæjarstjórnar hefir
nú látið uppi álit sitt og tillögur um
væntaniega bygging rafmagnsstöðvar
við Elliðaárnar. Nefndin lýtursvo á,
sem bænum sé brýn þörf á raf-
magni og kemst svo að orði:
>Bænum er brýn og bráð þörf
á rafmagnsstöð, sem gæti létt ljósa-
framleiðslunni að einhverju tölu-
verðu leyti af gasstöðinni, fram-
framleitt ljós handa þeim, sem nú
hafa ófullnægjandi Ijós, látið í té
afl til smá-iðnaðar og starfrækslu
hafnartækja m. m. og síðast en
en ekki sízt, kent fólki að nota
rafmagn og kent nægilega mörg-
um mönnum að fást viðuppsetn-
ingu og viðhald raftnagnstækja.*
Vonandi etu allir sammála nefndinni
í þessum atriðum, sem útaf fyrir sig
eru full-gildar ástæður til að flýta
sem mest bygging rafmagnsstöðv-
arinnar.
En nefndinni hefir láðst að geta
eins mikilsverðs atriðis i þessu máli,
eg á við þá brýnu pörj sem er á
rafmagni til lakninga hér í Reykja-
vik. Eins og ástandið er nú, eru all-
ar lækningar með rafmagni hér í
bænum mjög erfiðar og óvissar;
margar mjög mikilsverðar rafmagns-
lækningar algerlega óframkvæman-
legar meðan stöð vantar, sem get-
ur framleitt sterka rafmagnsstrauma.
Fjöldi sjúklinga — sérstaklega fólk
sem þjáist af gigt og ýmsum tauga-
sjúkdómum, leitar rafmagnslækninga
á lækningastofum Jóns Kristjánsson-
ar læknis. Strauminn fær læknirinn
frá pósthúsinu og er það ýmsum
annmörkum bundið; rafmagnsstöðin
á pósthúsinu hefir svo lítinn kraft
að ekki et nægur straumur til allra
nauðsynlegra lækninga; bilanir koma
líka fyrir og straumurinn er seldur
dýru verði. Loks má geta þess, að
Jón læknir hefir ekki tryggingu fyr-
ir að fá rafmagnið framvegis; sjálf-
ur hefir hann orðið að kosta leiðslu
frá pósthúsinu að lækningastofum
sínum.
Röntgen-stofnun háskólans á til-
veru sína undir rafmagni frá Völ-
undi; verkstniðjan hefir góðfúslega
hlaupið undir bagga og hjáípað
Röntgen-stofnuninni um straum.
Sérstaka leiðslu hefir stofnunin orð-
ið að kosta alla leið frá Völundi að
Hverfisgötu nr. 12. Þvi miður er
rafmagnsstraumurinn hvergi nærri
svo sterkur eða stöðugur, að geisla-
lækningar og — skoðanir á sjúkling-
um verði framkvæmdar fullkomlega
eins og vera ber. Við því er heldur
ekki að búast og verður ekki bót á
því ráðin fyr en Reykjavík eignast
stóra rafmagnsstöð. Völundur hefir
enga skyldu til að framleiða raf-
magn handa Röntgen-stofnuninni;
gæti jafnvel verið að hann þyrfti
sjálfur á rafmagni sínu að halda.
Eldsvoði gæti lagt verksmiðjuna i
ejði. Þá stæði Röntgen-stofnunin
uppi rafmagnslaus og þyrfti' liklega
að koma sér upp sérstakri rafmagns-
stöð; engar lækningar gætu farið
fram meðan á því stæði.
Ekki er nóg með það, að þær
rafmagnslækningar sem nú þegar
fara fram hér í£Reykjavik, séu ýms-
um erfiðleikum og ófullkomleika
bundnar. Mikilsverðar lækninga-
aðferðir með rafljósi hafa læknar
erlendis fundið upp siðustu 4—5
árin og verður ekki unt að láta is-
lenzka sjúklinga njóta góðs af þeim
fyr en hér verður komið upp raf-
magnsstöð, sem framleiðir miklu
sterkari strauma en nú er kostur á.
Skömmu eftir aldamótin síðustu
tóku svissneskir læknar að reyna
sólböð við berklaveiki. Heilsuhæli voru
reist uppi í Alpafjöllum 1300—1500
metra yfir sjávarmál. Veðurlag þar
uppi i há-fjöllunum er þannig, að
oftast nær eru kyrviðri, og sólskin
flesta daga ársins. Sólböðin fara
þannig fram að sjúklingarnir liggja
alls-naktir í sólinni, jafnt vetur sem
sumar. Likaminn styrkist og stælist
og flestir sjúklingar með berklaveiki
í beinum, liðamótum og kirtlum fá
bót meina sinna. Mjög margir verða
al-heilir, en öðrum batnar að ein-
hverju leyti þó ekki fái þeir fullan
bata.
Nú hagar mjög óvíða til eins og
i Alpafjöllunum að stillur og sól-
skin ríki allan ársins hring. Þar sem
stormasamt, er verða sólböð ekki
tekin og á öllu láglendi varna ský
sólunni að skina, ef til vill vikum
saman. Loks er sólargangur víða
svo stuttur, þó heiðskírt sé, að sól-
böð koma ekki að notum.
Við þessu hafa læknar nú fundið
það ráð, að nota rafljós til lakninga
á berklaveiki í stað sólarljóss. Þeir
lampar sem bezt hafa gefist eru
kolbogalampar, enda er ljós þeirra að
samsetningumjg líkt sólarljósi. Hvern-
ig hafa þessar Ijóslækningar við
berklaveiki geíist? Geta þeif sem
í sólarlitlum löndum lifa, en berkla-
veiki taka, læknast með rafljósi?
Þótt örfá ár séu siðan lækningar
þessar hófust, er óhætt að fullyrða
að rafljósa-lækningin stendur sólböð-
unum lítið að baki. Erlendis er
mesti fjöldi berklaveikra sjúklinga
læknaður með ljósi eingöngu og
stendur á sama hvar veikin er í
líkama sjúklingsins; minstar tilraun-
ir hafa þó verið gerðar á sjúkling-
um með berkla i lungum; aðallega
hafa sjúklingarnir haft »kirúrgíska*
berklaveiki, þ. e. a. s. berklaveiki,
sem áður var reynd við skurðlækn-
ing eða sérstakar umbúðir. Berkl-
amir geta verið í beinum (beináta)
eða liðamótum, t. d. í hryggjariiðn-
um, mjaðmarlið eða úlflið, í kirtlum
eða hörundi. Stundum taka berkl-
arnir sér líka aðsetur í lífhimnu,
kynfærum karla og kvenna, eða i
nýrum.
Þar sem ekki er kostur á ljós-
lækningum, eins og t. d. hér i
Reykjavík, eru sjúklingar með berkla
í liðamótum settir í sérstakar um-
búðir; batni sjúklingum ekki við það
verður oft að skera upp iiðinn og
taka parta úr beinunum. Þykir oft
vel ganga, ef sjúklingarnir fá staur-
lið og sárin gróa. Stundum verður
ekki komist hjá að taka af limi. Við
berklaveiki á öðrum stöðum eru
líka gerðar ýmsar óperatíónir, sem
stundum gefa sjúklingunum fulla
heilsu, en oft koma þessar aðgerðir
ekki að haldi og sjúklingurinn verð-
ur ekki læknaður.
Ytra hefir á síðustu árum orðið
gagngerð breyting á öllum þessum
lækningatilraunum; rafljóslækningin
hefir gefist svo vel, að skurðlækn-
arnir vísa nú sjúklingunum frá sér
til Ijóslæknanna. Rafljósið læknar
líka lang-flesta sjúklingana að ein-
hverju leyti eða fullu, nema þeir
séu langt leiddir; þó getur mönnum
batnað, þótt veikin sé komin á hátt
stig. A Ijósstofnun Finsens sá eg
siðastliðið sumar fjölda sjúklinga, sem
læknaðir voru með Ijósi; mig rekur
sérstaklega minni til tveggja karl-
manna með berkla í fæti. Veikin
var komin á svo hátt stig, að til
stóð að taka af fótinn um mjóa-
legginn. Sem betur fór, var þó
reynt rafljós við sjúklinga þessa og
lánaðist það svo vel, að báðir héldu
heilum limum sínum og greru öll
sár þeirra.
Hvernig stöndum við íslendingar
að vigi að þessu leyti? Við verðum
að fara á mis við einhverja hina
mikilsverðustu lækningu sem komið
hefir fram á síðustu árum. Þeir sjúk-
lingar hér í Reykjavík með berkia-
veiki og beinátu, sem ekki læknast
af venjulegum skurðlækningatilraun-
um, deyja margir hverjir drotni sin-
um; aðrir fá staurliði, missa útlimi
sína eða verða örkumlamenn á ann-
an hátt. Þannig er ástandið í Reykja-
vík þangað til bæjarstjórninni lánast
að koma upp rafmagnsstöð.
Þess skal getið, að til eru lampar,
sem notaðir eru ti! lækninga á
berklaveiki og má komast af með
veika strauma við þá (ca. 3 ampere).
Sigurður læknir Magnússon á Vífils-
stöðum hefir þegar byrjað Ijóslækn-
ingar með slíkum áhöldum og hugs-
ast getur að eg fái rafmagnsstraum
frá pósthúsinu til starfrækslu slíkra
lampa. En Ijóslækningar þessar eru
mjög ófullkomnar í sambanburði við
kolbogaljóslækningarnar; gefast einna
bezt við berkla í kirtlum og grunn
sár; aftur á móti er mjög hæpið að
fá góðan árangur af þessari lækn-
ingu við berkla í liðamótum og
beinátu.
Það sem nauðsynlega þyrfti hér í
Reykjavík er rafmagnsstöð, svo stór,
að nota mætti kolbogaljós til lækn-
inga. Straumurinn má ekki vera
veikari en 150 amperes meðan lækn-
ingin fer fram og eru lækningar
með svo sterku rafmagni óhugsan-
legar fyr en rafmagnsstöðin fyrir-
hugaða kemst upp.
Það sem eg vildi benda á með
þessum línum er að rafmagns-lækn-
ingar þær, sem nú fara fram hér i
bænum, eru miklum vandkvæðum
. M
bundar og ekki svo fullkomnar, að
sjúklingar í öllum tilfellum hafi af
þeim það gagn sem vera ber. Enn-
fremur að rafljós-lækningar á berkla-
Hérmeð tilkynnist vinum og vanda-
mönnum, að eigínmaður minn elsku-
legur, Berent Sveinsson, andaðist að
heimili sinu i gær, 10. þ. m., kl. 3
e. h. Jarðarförin verður ákveðin siðar.
Steinum, II. marz 1917.
veiki geta ekki komið að verulegu
haldi vegna þess að sterkan straum
vantar. Fæstir islenzkir sjúklingarmeð
berklaveiki hafa efni eða ástæður tilað
leita sér lækninga erlendis.
Eg hika ekki við að halda því
fram að fjöldi sjúklinga með berkla-
veiki missi heilsuna — sumir jafn-
vel lífið — fyrir rafmagnsleysið í
Reykjavík. Ekki þarf að draga i efa
að bæjarstjórnin greiði fyrir bygg-
ingu rafmagnsstöðvarinnar eins og '
unt er. Dýr verður stöðin sennilega
bænum, en dýrt er það Hka mörg-
um bæjarbúa að rafljósið vantar;
það kostar hann oft heilsuna.
Gunnlaugur Claessen.
Erí. símfregnir
frá fréttar. Isafoldar og Morgunbl.
Kaupmb. 9. marz
Bretar hata lýst því yfir að
þeir vilji koma á heimastjórn
á Irlandi þegar i stað, ef Irar
sjálfir æski þess.
Danir og Spánverjar hata
bannað blöðum að flytja nokkr-
ar tregnir um siglingar.
Kaupmh. 10. marz
Englendingar eiga aðeins 30
enskar mtlur ótarnar til Bagd-
ad, en Tyrkir hörfa undan.
írlendingar krefjast heima-
stjórnar þegar i stað og eru
Englendingar því samþykkir,
en vilja þó ekki neyða Ulster-
búa til að taka stjórnarbreyt-
ingunni.
Frakkar krefjast þess, að fá
Elsass og Lothringen að stríð-
inu loknu.
Zeppelin greifi er látinn.
Rikisstjórnin danska hefir
lagt löghald á alt útlent hveiti,
sem geymt er í Danmörku.
Snjóað hefir ákaflega síðustu
daga.
Enn hefir ekki tekist að
ráða fram úr samgöngu-vand'
ræðunum og vátryggiug ge»n
stríðshættu fæst ekki enn Þ^