Morgunblaðið - 11.03.1917, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
II. marz 127 tbl.

Af>
“A1
Þar sem Surslight sápara er
fullkemlega hrein
og óírienguð, þá
er hún sú eina
ísápa, seni
i . fl-n'ti'
óhætt er ab ÆS1.L
|jvo úr ísna *
knipplinga : 'f
nr.að lin. vTT’T'tH/ ’
/■"£1 <2^
Mli ÍP|i¥
Nltl IteHi
6.
iH
|p
Bandamenn og Japanar
Hér fer á eftir brot úr ræðu eftir
utanríkisráðherra Japana. A hún að
gera mönnum ljóst hlutverk þeirra
í striðinu og afstöðu þeirra til
Bandamanna.
»Þegar við sögðum Þjóðverjum
stríð á hendur 1914 og undirrituð-
um samninginn um að semja eigi
sérfrið, 5. sept. s. á. tókum vér þá
stefnu sem ekki verður um deilt.
Við tókum þátt í sttiðinu, ekki að
eins til að gæta eigin hagsmuna,
heldur og hags bandamanna vorra
Og af mannúðar ástæðum. Lög og
*éttur áttu að vinna sigur í barátt-
ínni.
Til þess að þessu verði framgegnt
Þurfa bandamenn að vinna fullkom-
Jnn úrslitasigur. Ef sigurinn verður
ekki fullkominn, verður friðurinn í
Austurlöndum, sem Japanar haFa
tinnið svo mikið fyrir, í verulegri
hættu. Fyrsta skilyrðið fyrir sigri er
handalag, ekki að eins þeirra stjórn-
^rvalda, heldur og þeirra þjóða, sem
5ameinast hafa til að verja ótviræð-
?n rétt mannúðarinnar.
Þegar Japan fór í stríðið u:ðum
v^r, vegna legu landsins að halda
°hkur frá beinum vopnaviðskiftum.
á annan hátt höfum vér ávalt
?ert oggerumenn bandamönnum vor-
ntii það gagn sem í okkar valdi stend-
Ur, til góðra sigurúrslita. Baráttan er
ehki einskorðuð við vígstöðvar á
|andi eða sjóhernaðinn, heldar snert-
lr hún að kalla má allar mannlegar
^hafnir. Þess vegna vorum vér með
Jð samþykkja ráðstafanir til verzl-
, ^arsambands eftir stríðið, á fund-
llrötn í Paris.
, hafa bandamenn ákvarðað að
s^ha áfram stríðinu, þangað til víst
að varanlegur friður fáist. Og vil
ekki láta hjá líða að votta banda-
J°°ntn vorum, sem lagt hafa svo
, Jð j sölurnar, innilegar þakkir
^tlr Þá ráðstöfun.
^ núirstaða utanríkisstjórnarstefnu
St er samhandið við England.
. ln hefir sýnt traustleika þess
jjj^ands og haginn af því. Báðar
hnar skilja áþreifanlega nauðsyn
sambands þessa til öryggis óg hags-
muna báðum rikjunum. Það er bezti
vegurinn til að halda uppi friði í,
Austur-Asíu.
Vér hljótum einnig að gleðjast yfir
bandalaginu við Rússiand sem gert
var í júlí 1915. Sjðan friður var'
saminn milli Rússa og Japana árið
1905 hefir smám sa'man dregið sam-
an með þessum þjóðum. Mér er
kunnugt um að rússneska þjóðin er
oss mjög þakkiát fyrir öll þau vopn
og skotfæri, sem vér höfum lagt
þeim til síðan stríðið hófst, því það
hefir létt mjög undir með þeim. I
þau 10 ár sem eg var sendiherra
þjóðar minnar í Petrograd hefi eg
haft færi á, að taka eftir þeirri breyt-
ingu á hugarþeli Rússa, sem orðin
er í vor-n garð, og eg get fultyrt að
þeir skoða oss nú, sem beztu vini
sína. Japanar og Rússar eiga mörg
áhugamál sameiginleg í Austur-Asíu.
Bandalag þeírra ei bezta trygging
fyrir varanlegum friði á þeitn hluta
hnattarins.
Þá hefir Japan ætíð reynt að halda
uppi vináttu við Bandaríki Ameríku.
Þótt oft hafi komið deiluefni á dag-
inn og syrt í iofti, hefir málunum
þó alt af verið ráðið til lykta, svo
að báðir aðiijar hafa mátt vel við
una. Að vísu eru þau mál til, sem
samkomulag næst ekki um, en slíkt
getur ætíð hent, jafnvel milli banda-
manna«.
Þá mintist ráðherrann á Kína og
afskifti Japana þar, Kveður þar við
sama tón og annarsstaðar í ræðunni:
Þeir vilja hafa frið og vináttu við
þá sem aðra. Japanar hafa hjálpað
Kínverjum til að koma á hjá sér
ýmsum nýjungum, og þúsundir Kín-
verja eru við nám í japönskum skól-
um.
Hergagnasmíð
Þjóðverja.
Maður, sem dvalið hefir 4 mán-
uðí í hergagnaverksmiðju Krupps i
Essen, hefir sagt franska blaðinu
»Temps« svo frá:
300,000 verkafólks, þar af 6000
konur starfa í smiðjunum. Er þeim
skift í tvo flokka og vinnur annar
á nóttunni en hinn á daginn. Her-
stjórnin hefir lagt karlmennina til og
eru þeir á aldrinum 18—46 ára.
í kaup fyrir 12 tíma vinnu fá þeir
8—x 5 mörk, en kvenfólk aldrei meira
en 5 mörk. Þó þetta virðist í fljótu
bragði gott kaup, þá er það þó ekki
hátt þegar tillit er tekið til þess að
markið gildir ekki nema 58 aura og
nauðsynjarnar í geypiverði. Aginn
er mjög strangur og mönnum hegnt
fyrir smávægilegar ávirðingar, opt
með því að senda þá til vígstöðvanm.
Sérstakt herráð ræður fyrir fram-
leiðslunni. Það sem eg sérstaklega
rak augun í, var hve mikið var smíð-
að af 42 cm. skotum, auk hinna
venjulegu skota, sem eru 77, 105,
120, 150 og 2x0 millim. í maí-
mánuði 1916 var vöfið að smíða 7
42 cœ. fallbyssur. Það tekur 6—8
mánuði að fullgera þær, og ættu þær
því að vera tiibúuar núna. í smiðj-
um Krupps eru daglega búaar til
200 þús. sprengikúlur fyrir utan nfl
stórskotatækin sem smíðuð eru.
Fróöleiksmolar
úr reikningum
Sjúkrasamlags Reykjavikur árið 1916.
Til umhugsunar »fyrir fólkið*.
Við árslokin 1916 voru Samlags-
menn 922 að tölu. Af þeim höfðu
702 menn (karlar og konur) fengið
einhverja hjálp í veikindum fyrir sig
eða sína. Otalin eru þó öll börn;
en þau urðu mörg veik árið sem
leið. Sumir Samlagsmenn fengu
hlálp, sem skifti hundruðum króna.
Dagpeningar greiddir Samiags-
mönnum, meðan þeir lágu sjúkir í
heimahúsum, urðu þetta ár að upp-
hæð 1060 kr. og 50 a.
Hjálp, sem Samlagið veitti sængur-
konum, var 440 kr.
Borgun fyrir Samlagsmenn eða
börn þeirra á sjúkrahúsum var 1573
kr. 65 a.
Fyrir sjúklinga, sem dvöldu á
Heilsuhælinu á Vifilsstöðum greiddi
Samlagið 524 kr.
Til lækna greiddi Samlagið fyrir
meðlimi sína 6709 kr. 47 a.
F}7rir meðul handa Samlagsmönn-
um borgaði Samlagið 4245 kr. 71 e.
Fyrir böð hanaa sjúklingum voru
greiddar 13 kr. 50 a.
Arið 1915 styrkti bærinn Sjúkra-
samlagið með 780 kr.
En sama árið var varið úr bæjar-
sjóði til hjálpar sjúkum fátæklingum
18,962 kr. 89 a.
Hvort þykir mönnum nú skemti-
legra í framtíðinni, að sækja sjúkra-
hjálpina suður í Tjarnargötu til fá-
tækrastjórnarinnar, eða sækja hana
sem sína réttbornu eign til Sjúkra-
samlags Reykjavíkur á Laufásveg 8?
Hvað skyldu þeir nú vera margir,
sem árið síðasta hafa sparað sér
göngurnar þungu og óskemtilegu
suður í Tjarnargötu, á fund fdtækra-
stjórnarinnar, með því að vera í
Sjúkrasamlagi Reykjavíkur.
Öll alþýðan í Reykjavík inn í
Sjúkrasamlagið!
ÞaÖ er markið!
\
Ekki er ráð nema I tima sé tekið
Á þessum alvörutímum er nanð-
synlegt að hver einstaklingur geri
sitt til að firra landið vandræðum.
Hverjum manni hlýtur að vera það
ljóst, að skórinn kreppir að meir og
meir, þó að við íslendingar séum í
mörgu betur staddir en aðrar þjóðir,
þá er engu síður ástæða til að hugsa
um framtíðina í fullri alvöru.
Enginn vafi er á því, að skortur
verður á ýmsu sem til sjávarútvegs-
ins heyrir, og væri því rétt að menn
reýndu að spara það sem hægt er,
af þeim hiutum. Eg vil vekja at-
hygli mótorbátaeigenda og mótor-
ista á því, að spara sem
mest að hægt er af steinolíu,
með því að láta ekki vélarnar
ganga fyrir fullu afli, og ekki of
lengi að óþörfu. Eg er viss um að
mikið sparsst með því, ef allir eru
samtaka með það, og útgerðarmenn
hljóta að sjá sinn eigin hag í þessu,
því með því geta þeir farið fleiri
sjóferðir með sömu olíubirgðum.
Einnig mun öllum vélstjórum á
gufuskipum ljóst á hvern hátt ,að
spara má kol — t. d, með því að
keyra ekki með meiru en svarar s/4
af fullu afli vélarinnar, fyrir utan
það að spara má kol á ýmsan ann-
an veg, sem vélstjórum mun kunn-
ugt, og yrði oflatígt mál að skýra
hér.
Eg vona að allir sjái nauðsyn á
þessu, og athugi rækilega þetta mál,
sjálfum sér og öðrum til heilla.
Ó. Sf (Ægir).
Flugvélar og dýr.
Náttúran er allra hluta móðir, og
þangað leita menn sér fyrirmynda
að mörgum nýjungum. Stundum
reynist þetta vel, stundum illa. Vél-
ar þær, ef svo mætti að orði kom-
ast um dýrin, sem náttúran hefír
skapað, eru oft teknar sem fyrir-
mynd þess, er mennirnir vilja smiða
úr ólífrænum efnum.
Það er því ekki að undra, þótt þeir
menn, sem fyrstir tóku að smiða
flugvélar, vildu sniða þær eftir fugl-
unum. Sá elsti, sem enn þá lifir í
þjóðsögum, hélt að nægja mundi að
setja á sig vængi. Þeir sem hærra
hugsuðu, smiðuðu vélar í fugslíki,
og reyndu að láta þær likja efrir
vængjataki fugíanna. En þó að fugl-
inn sé þúsund sinnum þyngri en
jafnrými hans af lofti, vildi þetta
ekki lánast. Og nú dettur engum
í hug að smíða flugvélar með
hreyfanlegum vængjum. Og flug-
vélarnar eru altaf að verða ólikari
fuglum en áður. Edison hefir látið
í ljós, að engin tegund flugvéla, sem
nú þekkist, mundi eiga varanlega
framtíð fyrir höndum. Sumir telja
hentara að sntða lögun flugvélanna
fremur eftir fiðrildum en fuglum.
Loftskip þau sem mest tíðkast nú,
eru oftast sniðin eftir fiskum. Sti
lögun er höfð til þess að þau spyrni
sent minst á móti loftinu, þegar þau
eru á ferð, og lögun fisksins er
þannig, að hann mæti sem minstri
mótstöðu í vatni. Aðalörðugleikarn-
ir á nothæfi loftskipa, koma af því,
að erfitt hefir verið að stýra þeim.
Annars eiga öll loftför tilveru sína
að þakka fullkomnuninni á smíði
léttra mótora. An þeirra eru allaf
loftfarir nútímans ógerningur.