Morgunblaðið - 28.10.1917, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
„Romanov ofursti“
siiidur til Siberíu.
Það er nú all-langt síðan að
fregn kom hingað um það, að
bráðabirgðastjórnin í Rússlandi
hefði sent Nikulás fyrverandi
Rússakeisara, og fjölskyldu hans
til Tobolsk í Síberíu. Það þótti
að vísu eigi tíðindum sæta, þótt
hinn fyrverandi einvaldur yfir
öllum Rússum vséri sendur í út-
legð til Síberíu — þangað sem
hann hafði sent fjölda þegna
sinna áður í útlegð, vegna þess
að þeir voru of frjálslyndir. En
nú er sköpum skift. Nú koma
hinir frjálslyndu menn heim úr
útlegðinni, en keisarinn er send-
ur til Síberiu!
Franska blaðinu »Le JournaL
og brezka blaðinu »Times« hefir
þó þótt þessi atburður þess virði
að segja dálítið nákvæmar frá
honum, heldur en gert var í skeyt-
unum. Skal hér þrædd frásaga
þeirra ef einhver skyldi hafa
gaman af að lesa hana, og er
réttast að geta þess þegar, að
Nikulás er nú nefndur »Romanov
ofursti«. —
Nokkrum dögum áður en fjöl-
skylda Romanoffs ofursta átti að
flytjast í burt frá Czarakoje Selo,
var henni tilkynt hvað í ráði var.
Lét hinn fyrverandi keisari þá
syngja sér messu og voru þar
auk fjölskyldunnar þeir þjónar
þeirra, er leyfi fengu til þess að
fylgja þeim í útlegðina. Að lok-
inni gððsþjónustu bað Nikulás
um leyfi til þess að fá að kveðja
þjóna sína, er eigi fengu að fara
með þeira, en við það var ekki
komandi og yfirleitt var gætt
mestu varkárni með það að ekk-
ert kvisaðist um það, að nú ætti
að reka keisarafjölskylduna í út-
legð.
egar á að borga
brúsann.
í »Politiken« hefur hagfræðingur-
inn Carl Thalbitzer nýlega ritað
grein um það er greiða skal kostn-
aðinn af heimsstyrjöldinni. Greinin
er of löng til að hægt sé, að birta
hana hér orði til orðs, en hér kem-
ur útdráttur úr her.ni:
Síðan stríðið hófst 1914, hafa
stjórnir stríðsþjóðanna rótað upp
peningum og ausið þeim út. Strið-
nauðsynjar þurfti að fá og það fljótt
og enginn tími til að vera að þjarka
um verðið. Seðlai og rikisskulda-
bréf hafa verið prentuð eins hratt
og vélarnar orkuðu og pappirinn
entist. Það hefir því ekki verið neinn
vandi að vera fjármálaráðherra síðan
stríðið hófst — taka bara lán á lán
ofan og borga reikninga. Vandinn
kemur ekki fyr en striðið er búið.
Stríðið hefir misskift gæðunum.
Það var ákveðið að lagt skyldi
af stað snemma morgúns. Kvöld-
ið áður var riddaralið og fót-
göngulið látið umkringja höllina.
Var það einvalalið, þrautreyndir
menn 0g trúir, sem safnað hafði
verið saman úr öllum herdeiidum
Rússa. Höfðu þeir allir verið
sæmdir áður »St. Georgs-kross-
inum« fyrir ágæta framgöngu i
stríðinu. Þéttur hervörður var og
í allri götunni milli hallarinnar
og járnbrautarstöðvarinnar og á
járnbrautarpöllunum voru vél-
byssur hafðar til vonar og vara.
Kerensky hafði sjálfur tekið að
sér að fylgja keisarafjölskyldunni
á leið. Óku þeir Nikulás saman
í bifreið til járnbrautarstöðvanna
og segja þeir sem sáu, að keisar-
inn hafi verið hinn rólegasti, eins
og hann hefir altaf verið síðan
hann var hneptur í varðhald.
Drotningin og börn þeirra hjón-
anna óku í annari bifreið. Var
drotningin róleg að sjá, en dæt-
urnar voru bæði gremjulegar og
veiklulegar að sjá. Þær hafa all-
ar legið í taugaveiki i sumar og
lagðist hún mjög þungt á þær.
Höfðu þær hvergi nærri náð sér
enn og allar höfðu þær mist hár-
ið í veikindunum.
— Á járnbrautarstöðinni beið
þeirra aukalest, sex svefnvagnar
og einn veitingavagn. Kerensky
fylgdi þeim til næstu járnbraut-
arstöðvar. Þegar hann skildi við
þau spurði keisarinn:
— Má eg eiga von á því, að
fá að koma bráðlega aftur til
minna kæru heimkynna í Czars-
koje Selo?
En hinn nýi einvaldur svaraði
engu.
í Síberíu.
Það var ákveðjð að keisara-
fjölskyldan settist að í landsstjóra-
húsinu í Tobolsk, en er þangað
kom hafði húsinu eigi verið breytt
eins og þurfti.
Suma sveltir það, en veltir als-
nægtum yfir aðra, hraðar en þeir
eru menn til að taka við. — Rikin
reyna að vísu að jafna þetta feikna
ranglæti, en fá ei rönd við reist.
Það er fyrst þegar rólegu timarnir
koma aftur að hægt verður að jafna
metin að nokkrum mun. Verkefnið
verður því ekki að eins það, eftir
stríðið að borga skuldir, heldur
einnig að reyna að koma á jafnaði
eigi minni en var fyrir stríðið. Hin
miklu útgjöld verður að taka af
þeim sem græddu á stríðinu og
neyðinni.
Nú má spyrja í hverju komi
í ljós það eiginlega tap, sem af
stríðinu hefir hlotist, því að auðæfin
hafa ekki einungis flutt sig úr einum
vasa í annan, heldur eru stríðsþjóð-
irnar sem heild fátækari en þær
voru fyrir stríðið. Nú hefir að visu
verið unnið aí miklu meira kappi
en nokkru sinni fyr og fóikið aldrei
fyr orðið að spara eins mikið. En
vinnan hefir farið í herþjónustu og
Frá endastöð járnbrautarinnar
var keisarinn og fjölskyldan flutt
með gufuskipi til borgarinnar og
á skipinu urðu þau nú að bíða í
fimm 8Ólarhringa eftir því að
breytingunum á húsinu væri lok-
ið. Skipið lá fyrir festum úti á
miðju fljóti, en kom að eins að
landi einu sinni á dag, tft þess
að leyfa keisarafjölskyldunni að
ganga sér til hressingar á fljóts-
bakkanum, langt fyrir utan borg-
ina. Drotningin fór þó sjaldan í
land og bæði hún og sonur henn-
ar voru mjög veikluleg, og auð-
séð að þeim leið illa.
Að morgni hins 26. ágúst var
hinn nýi bústaður þeirra tilbúinn.
Keisarinn, þrjár dætur hans og
sonur, fóru þangað fótgangandi
en drotningin og Olga, elzta dótt-
ir þeirra, óku í vagni. Fylgdu
þeim hinir sömu hermenn, er
settir höfðu verið til þesB að gæta
þeirra á leiðinni. Um miðjan dag
kom þangað helzti presturinn í
borginni og lýsti blessun yfir hinu
nýja heimili keisarans.
Fjórtán herbergi hefir fjölskyld-
an til umráða. Eitt þeirra er ætl-
að þeim hjónunum, annað fyr-
verandi ríkiserfingjanum, dæturn-
ar hafa tvö herbergi og auk þess
er þar setustofa og matstofa. Hin
herbergin eru ætluð þjónustu-
fólkinu. Húsið er bæði gamalt og
óvistlegt og eigi bætir það úr
skák, að hár skíðgarður hefir ver
ið gerður umhverfis það, svo að
eigi sjáist þar inn um gluggana
úr næstu húsum. Að öðru leyti
er æfi þeirra lítt frábrugðin því
sem var í Czarskoje Selo. Kl. 10
er þeim færður morgunverður,
kl. 1 ábætir og kl. 6 miðdegis-
verður — og er allur maturinn
mjög óbreyttur og fátæklegur. —
Það eru að eins þau keisarahjón-
in sem talin eru fangar. Börnin
eru undir umsjá móður sinnar
og hún sér sjálf um kristilega
fræðslu þeirra.
hergagnagerð, að svo miklum mun,
að framleiðsla venjulegra nauðsynja
hefir orðið útundan. Forðabúrin eru
nú tæmd og vélarnar í verksmiðj-
unum slitnar.
Eftir að Norðurálfan hafði náð sér
eftir Napóleons-stríðin, hafði þar
hrúgast upp feiknin öll af auðæfum.
Það má svo segja að allur heim-
urinn hafi »staðið á pinnum* og
þrælað fyrir Evrópu, sem hafði
skip sin út um öll höf til að raka
saman fjársjóðunum. En í allan
þennan auð hefir nú komið feikna
skarð. Stríðið má ekki standa lengi
úr þessu til þess að allur samanlagður
herkostnaður sé ekki kominn upp i
500 miljarða króna — það er fjár-
hæð svo mikil að menn geta alls
ekki gert sér hugmynd um hana —.
Fyrir þetta fé hafa stjórnirnar tæmt
öll forðabúr út um gjörvallan
jarðarhnöttinn. Tekjur jarðarbúa í
heild sinni hafa ekki farið þverrandi,
heldur aukist — útgjöldin að vísu
aukist meira. Það eru ekki pening-
„Með rá og reiða.‘‘
Við birtingu skeyta þeirra sem
Luxburg sendiherra Þjóð’verja í
Buenos Aires sendi utanríkisráða-
neytinu í Berlin, fyrir milligöngu
sænska sendiherrans, kom það í
Ijós að Luxburg hefði mælst til
þess við stjórnina, að hún léti^
kafbátana sökkva skipunum með
»rá og reiða«, þannig að enginn
yrði til frásagna um afdrif skips-
ins. Auðvitað er þetta bein hvatn-
ing til þess að myrða alsaklaúsa
hlutlausa sjómenn, 0g það er því
sízt að furða þó menn fyllist
gremju yfir því.
I sam'oandi við skeytabirting-
una má geta þess, að samkvæmt
skýrslum, sem Lloyds hefir gefið
út hafa óvenju mörg skip »horf-
ið« í hafi upp á síðkastið. Er ekki
ólíklegt að sum þeirra að minsta
kosti hafi »horfið« af völdum
þýzku kafbátanna, þó enn sé það
ekki orðið uppvíst.
•Kafbátahernaðurinn á eftir
að harðna enn,« segja Þjóðverjar,
»Þetta er ekki nema barnaleikur
á við það sem verður,« stóð fyr--
ir nokkrum mánuðum í þýzku
blaði. Vonandi er ekkert sam-
band milli hugmyndar Luxburgs
greifa og þessara orða þýzku
blaðanna. En einkennilegt er það
samt, að tala »horfinna skipa«
hefir vaxið mjög síðustu mánuð-
ina.
»Daily Mail« stingur upp á
því, að brezka stjórnin sjái fyrir
því, að öllum kafbátaskipverjum,
sem gert hafa sig seka um mann-
úðarleysi við vopnlausa, saklausa
sjómenn, verði látnir sæta ábyrgð
gerða sinna að ófriðnum loknum-
Vill blaðið að þeir verði dregnir
fyiir lög og dóm og þeim hegnt
eftir atvikum.
----------■ ■ -
arnir sem hafa farið forgörðum r
þessu stríði, heldur vinna og verð-
mætar vörur. — Margir nafa lánað
ríkinu alt fé er þeir máttu án vera,
en hafa 5% í renturog þykjastgóðir
með það. Aftur á móti hafa þeir
ekki reiða peninga til e’ns og áður,
en það þýðir ekki annað en það, að
af þessum mönnum er ekkert að
taka lengur upp í herkosnað. Þeir
eru þegar rúnir. Þjóðarauðurinn
hefur þverrað og skattþolið minkað
alstaðar. Varla mun nokkur af-
stríðsþjóðunum geta búist við að fá
greiddan nokkurn herkostnað. Þ?ð
verður hver og ein að bera tjón sitt
sjálf. Líklega verður skuld Þjóðverja
um 150 miljarðar marka og skuldir
hinna ríkjanna í liku hlutfalli. Segj-
um að helztu rikin taki ekki það
óyndisúrræði að gefa sig upp sem
gjaldþrota, þá mun þó verða að
jafna skuldagreiðslunni niður á all-
mörg ár eftir striðið og leggja þunga
skatta á allar stéttir. Líklega munu
leiðandi ríkin reyna að greiða kostn-
aðinn á svo sem 10—20 árum.