Morgunblaðið - 28.10.1917, Blaðsíða 7

H rs %t f', tTVlf. * o r©>
7
Höfnirs.
Herra ritstjóii!
Gjörið svo vel og ijáið nokkr-
um linum rúm í heiðruðu blaði
yðar.
Nú er bráðum að því komið að
afhenda eigi höfnina og bærinn
taki við heuni, að því er eg bezt
veit, í næstu viku. Kemur manni
þá til hugar sú spurning, hver á
að taka við yfirráðum á höfninni,
eftir að hún hefir verið afhent;
hefir nokkuð verið hugsað fyrir
því? Þau útgerðarfélög, sem hafa
skip i siglingum hingað til hafn-
arinnai', þeir skipstjorar sem eiga
að sigla skipunum ut og inn í
höfnina, og þau vátryggingarfé-
lög sem eiga að greiða tjón, sem
kunna að hljótast af þeim sigling
um, láta sér ant um þá spurningu.
Ef að bað fé sem Reykjavíkur-
höfn hefir kostað, á ekki að fara
til ónýtis, verður að breyta ástand-
inu, sem hingað til hefir ríkt á
höfninni. Þetta er ekki til að setja
út á núverandi hafnarvörð, því
hann gerir eftir megni svo vel
sem hann getur, en það er ekki
nóg. Það má til og á að vera
sjómaður, sem stendur í svona
áríðandi stöðu, maður sem hefir
næga kunnáttu til að koma fyrir
skipum þannig, að hafnarsvæðið
verði sem bezt notað, maður sem
hefir komið til margra hafna og
getur lagt skipum þar sem þau
eiga að liggja. Ilvernig er ástand-
ið á þessari dýru höfn núna?
Verra en á nokkurri höfn í heimi.
Hvaða gagn er oss að höfn, sem
er gerð ómöguleg vegna þess að
alla reglu vantar. Reykjavíkur-
höfn er, eins og eg hefi áður skrif-
að um, ein stærsta bygð höfn í
heimi, og þó ein af þeim höfnum,
sem minst rúm er í, og þessvegna
mest áhætta að sigla til, og hvers-
vegna? Vegna þess að hafnar-
nefndin skipar ekki hafnarfógeta,
sem er stöðu sinni vaxinn.
Hafnarfógeti sá, sem verður
skipaður, verður að sjálfsögðu að
hafa greinilega hafnarreglugerð
til þess að halda sér að. Nú þeg-
ar taka á við höfninni, er hvorki
til hafnarfógeti né hafnarrpglu-
gerð. Sannást að segja furðu-
legt ástand.
Skipin leggjast hér og hvar
sem þeim þykir bezt henta, án
tillits til nokkurs og það fá þau
leyfi til. Mótorskútur liggja á víð
og dreif, en svo nærri bólvirkjun-
um að skipin geta ekki komist
upp að þeim.
Battariisgarðurinn, sem oftast-
nær hefir verið laus, er nú um-
girtur af mótorbátum, sem liggja
svo nálægt, að það er erfitt fyrir
stærri skip að komast að og frá.
Duflið, sem afturkaðallinn á að
vera fastur við, liggur svo langt
frá að bæta þarf við tveim vír-
köðlum til þess að ná þangað.
Þetta dufl getur þó legið töluvert
nær. Þar að auki verður kað-
allinn að liggja yfir mótorbáta,
sem liggja þar fyrir akkerum, og
geta þeir skemst meira eða minna
af vírköðlunum, bæði þegar skip
liggja bundin við garðinn og þeg-
ar verið er að draga þau að og
frá. Á sjálfri h'öfninni liggja alls
konar skip og snúast eftir veðri
og vindi, svo að engin stærri skip
geta komist að hafnarvirkjunum.
Einn af botnvörpungunum, sem
hefir verið seldur til Frakklands
liggur á miðri höfninni fyrir 30
föðmum án þess að hafa gufu uppi,
þó að nóg sé af festarhringjum
til að festa hann við örfiriseyjar-
garðinn.
Allir höfðu hlakkað til að sjá
Gullfoss, eftiriætisgoð allra, fyrsta
farþegaskip íslands, verða fyrsta
skipið, sem legðist að nýju upp-
fyllingunni, en hversvegna gat
það ekki orðið? Vegna þess að
smáskip lágu fyrir akkerum um
alla höfnina alveg upp að upp-
fyllingunni, og hversvegna var það f
Vegna þess að það vantar hafn-
arfógeta með sjómannsþekkingu og
hafnarreglugerð. Nú getum vér
ekki beðið lengur, það verður að
breyta til, ef höfnin á að koma
að notum, og peningarnir ekki að
fara til einskis, allir sem hafa
áhuga fyrir höfninni heimta það.
Hvað segir kaupmannastéttin um
þetta? Á hún að halda áfram
að greiða þessa dýru uppskipun,
af því að skipin geta ekki kom-
ist að bólvirkjunum, vegna þess
að alt er á ringulreið á höfninni.
Vér heimtum allir, að leiðin að
og frá bólvirkjunum sé óhindruð,
vér heimtum mann, sem hefir
þekkingu og vald til að ryðja
leiðina, annars verða skipin að
liggja fyrir utan og gamla upp-
skipunarlagið að halda áfram.
Hér er nóg af duglegum mönn-
um, sem mundu fáanlegir til þess
að taka að sér starfann, mönnum
með sjómannsþekkingu, sem kunna
að fara með skip, og geta haldið
reglu á höfninni.
Það má ekki dragast lengur að
setja skýra reglugerð fyrir höfn-
ina og hafnarfógeta með sjómanns-
þekkingu.
H.f. Eimskipafélag íslands.
Emil Nielsen.
Skrítla.
Eitt sinn, eigi alls fyrir löngu,
kotn kvenmaður inn á landsímastöð-
ina i Reykjavik og spurði símaþjón-
inn: ^Hvað kostar að síma til
Kaupmannahafuar ?« — »35 aura
fyrir oiðiðt, svaraði hann. — Eftir
dálitla umhugsun spurði hún aftur:
>Hvað ætli það kosti þá svona í 10
mínúturít (Electron)
Um storma
Stormar er sá vindur nefndur,
sem hefir 20 metra hraða á sek-
úndu eða meir?. Það er einkenni
á stormum, að vindhraðinn er aldrei
jafn, heldur í byljum, fer stundum
hraðara en 20 metra á sekúndu og
stundum hægar. Flestir stormar
eru líka hvirfilstormar (cyklon), það
er að segja, þeir blása öfugfvið vísis-
gang úrsins umhverfis einhvern mið-
depil. Þó er það sjaldan að storm-
hraðiun sé hinn sami alt umhverfis
þennan miðdepil.
Ef vindurirm verður nú 30—35
metrar á sekúndu, þá er það nefnt
fárviðri (orkan). Þau hafa altaf
hvirfilrás. Eigi er það nefnt firviðri
þó að einstaka fellibylur komi.
Vindhraðinn verður að vera yfir
30 metrar á sekúndu til jafnaðar.
Hér á landi hafa víst sjaldan komið
ofviðri enda þótt byljir hafi komið
svo hvassir, að vindhraðinn hafi verið
yfir 30 metra.
Svo sem kunnugt er, er vindur-
inn mældur í stigum frá o—12.
Logn er táknað með o en ofviðri
með 12. Er það sjaldan nema f
hinum heitari löndum, að vindurinn
nái hámarki sínu.
Aður en farið var að gera veður-
athuganir ollu stormar oft feikna
tjóni vegna vanþekkingar manna.
Hafa mörg manns íf glatast þess
vegna. Má hér geta um nokkur
dæmi þess.
I septembermánuði 1591 geisaði
stormur yfir eyna Tcrceira og nær
100 spænsk skip strönduðu þar. Sá
stormur stóð látlaust í heila viku.
1696 geisaði stormur yfir England
og ónýttust þá nær 200 strandferða-
skip. Rithöfundurina Dan:el Defoe
hefir haldið því fram, að hinn mesti
stormur sem sögur fara af, hafi
verið í nóvembermánuði 1703. Þá
fórust 13 herskip úr flota Beau
monts flotaforingja á Goodwins-
grunni og 1200 sjómenn druknuðu.
í hvirfilvindi sem kom } Indlandi
1780 strÖLduðu mörg ensk skip hjá
St. Lucia og milli 40 og 50 frönsk
herflutningaskip fórust. Druknuðu
þar 4000 franskir hermenn. A
landi drap stormurinn og þúsundir
manna. 1 hinni opinberu skýrslu
sinni segir Rodney flotaforingi, að
enginn maður geti gert sér í hugar-
lund hve ógurlegur stormurinn var.
Tveimur árum síðar varð annað
sjóslys vegna storms. Graves flota-
foringi var þá á leið yfir Atlanzhaf
með mörg kaupför og skip. sem
tekin höfðú verið að herfangi. Storm-
urinn var svo mikill að skipin neydd-
ust til þess að slá undan, en stýrðu
á öfugt borð og í gegn um mið-
depil þann er stormurinn æddi um.
Og i einu vetvangi breyttist vind-
áttin úr suðaustri i norðvestur og
mörg kaupför og herskip sukku en
3000 sjómenn létu lifið.
í annálum frá árinu 1859 er
getið um »Royal Carter«-storm-
nn. Þá fórust 350 skip meðfram
ströndum Englands.
Áið iSó^kom ógurlegurhvirfilbylur
í Kilkútta. í miðdeplinnm, sem storm-
urinnsnérist um sogaðist sjórinu upp
um 13 metra, reif skip laus frá festum
og fleygði þeim langt upp á land
og iun í skóg. Þrem vikum seinna
kom annar stormur. Tóku menn
þá eftir þvi ,.ð vindhraðinn jókst
eftir því sem liærra dró upp i loftið.
I októbermánuði árið 1851 höfðu
veðurathugunastöðvar í Englandi
spáð stormi og varað sjómenn við.
En eigi var tekið mark á þvi. Fiski-
skipiu frá Eymoeth hé!du öll á haf
út en flest þeirra fórusi. Þann dag
eru talin 130 skip á skipatjónslista.
Lloyds.
í marzmánuði árið 1891 skall á
stórhríðarbylur hjá Euglandsströndum
áu þess að veðurathugunarstöðvarnar
hefðu orðið varar við það að hann
var í aðsigi. Fórust þó 30 smáskip
og mörg stórskip strönduðu á
suðvesturströnd Englands.
Verstu hvirfilbyljanna hafa menn
orðið varir í grend við Vesturheims-
eyjar og M.iuritas, í Bengals flóa og
Kíuaflóa. Um miðjarðarlíauna ligg-
ur 2.0 gráða breitt belti kringum
hnöttinn þar sem menn hafa aldrei
orðið Varir við hviifilbylji. Þeir eru
einnig sjaldgæfir í suð mhluta Atlanz-
haís, alt að 25 gr. suðurbretddar og
eins í austurhluta Kyrrahafsins.
DAGBOK
Gangverð erlendrar myntar.
Bankar Póathús
Doll. U.S.A.&Canada 3,40 3,40
Franki franskur 57,00 0,57
Sænsk króna ... 119,00 1,20
Norsk króna ... 102,50 1,03
Sterlingspund ... 15,40 15,30
Mark ....... ... 45,00 0,447^
Kveikt á ijóskerum hjóla og bif-
reiða kl. 5.
Messað í dag { dómkirkjuuni kl. 10
síra Jóhann Þorkeisson (altarisganga),
kl. 5 síra Bjarni Jónssou. 1 fríkirkj-
unni í Rvík kl. 2 síra Ól. Ólafsson.
Járnsteinn sem Björn Þorsteinsson
fann í Esjiínni, hefir verið rannsakað-
ur og reyndist járnið í honum nœr 22°/0.
Á fimtndaginn kemur verður útför
Tryggva Gunnarssonar bankastjóra.
Jarðarför Brynjólfs Einarssonar
simaverkstjóra fór fram í gær að við-
stöddu fjölmenni. •
Nýtt gamanblað kom út í gær og
nefnist »Geisli«. Ekki hefir það fundið
púðrið ennþá, en það er ef til vill
nokkuð ungt til þess. Blaðið kostar
12 aura og er helmingi minna en
Kvennablaðið. Helzta fyndnin í því
er sú, að það lofar að birta næst nöfn
þeirra drengja er hafi selt mest af
þessu blaði og næsta blaði á undan!