Morgunblaðið - 10.06.1947, Blaðsíða 8

Þriðjudagur 10. júní 1947
8
MORGUWBLAítlB
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
A tkvæðagreiðslan
ÚRSLITIN í atkvæðagreiðslu Dagsbrúnarmanna um
miðlunartillögur sáttanefndarinnar eru kunn orðin.
Niðurstaðan varð sú, að meirihluti þeirra, sem at-
kvæði greiddu, höfnuðu þessum tillögum til lausnar á
deilunni. Hinum kommúnistisku stjórnendum Dagsbrún
ar hefir þannig um sinn tekist að skapa þá skoðun meðal
margra verkamanna að grunnkaupshækkanir nú bæti
hag þeirra, énda þótt vitað sje að fyrsta afleiðing þeirra
sje tilsvarandi vöxtur dýrtíðarinnar. I þessum efnum
hafa verkamenn beiska reynslu. Dýrtíðaraldan hefir
hækkað jöfnum skrefum jafnhliða því að krónutala dag-
launa þeirra hefir hækkað. Hagurinn hefir þessvegna
stundum enginn orðið.
★
Það er athyglisvert í sambandi við þá baráttu, sem
fram fór í sambandi við þessa nýloknu atkvæðagreiðslu,
hvernig kommúnistar höguðu áróðri sínum. Þeir sáu að
sjálft tilefni deilunnar, hin pólitíska herferð á hendur
ríkisstjórninni var óvinsæl á meðal verkamanna. Þess-
vegna lögðu kommúnistar allt kapp á að sanna þeim að
kaupdeilan væri fyrst og fremst háð til hagsbóta fyrir
þá sjálfa. Þegar sumir verkamenn efuðust um Jgildi
grunnkaupshækkana á sama tíma og íslensk útflutnings-
verslun berst í bökkum, sneru kommúnistar enn við
blaðinu. Þeir vitnuðu til hollustu verkamanna við fje-
lag sitt, Dagsbrún. Ef sáttatillögurnar yrðu samþyktar
væri það ósigur fyrir Dagsbrún.
Þessi þáttur í áróðri kommúnista hefir áreiðanlega
haft mest áhrif, enda þótt hann byggist á falsrökum
einum.
œ*
Mörgum verkamönnum mun hafa fundist, að þeir
yrðu að standa með því, sem stjórn fjelags þeirra hefði
ákveðið, enda þótt þeir væru stefnu hennar andvígir.
Kommúnistar og stefna þeirra hafa þessvegna ekki
fengið neina ótvíræða traustsyfirlýsingu í úrslitum at-
kvæðagreiðslunnar.
En þau sýna samt, að of margir verkamenn hafa látið
blekkjast af áróðri þeirra. Það er síður en svo ósigur
íyrir fjelag .þeirra að meðlimir þess átti sig á nauðsyn
íslensks atvinnulífs til þess að geta staðist erlenda sam-
képpni á mörkuðum sínum.
Hitt er ósigur, ekki aðeins verkamanna heldur allrar
þjóðarinnar, ef útflutningsverslun landsmanna dregst
saman vegna hás framleiðslukostnaðar. Sá samdráttur
leiðir af sjer atvinnuleysi og vandræði, sem þjóðin hefir
verið að reyna að koma í veg fyrir að gætu. skapast í
landinu.
Um það þarf ekki að fara í neinar grafgötur, að fyr-
greind niðurstaða atkvæðagreiðslunnar í Dagsbrún hlýt-
ur að torvelda lausn dýrtíðarmálanna. Það er óhugs-
andi að hefja lækkun dýrtíðarinnar með kauphækkun-
um. Afleiðing þeirra hlýtur þvert á móti að verða
aukin dýrtíð.
Það er þessvegna ástæða til þess að kanna þá ákvörð-
un meirihluta Dagsbrúnarmanna, að halda áfram á
'braut grunnkaupshækkana.
Kommúnistum hefir um skeið tekist að rugla dóm-
greind þeirra með áróðri sínum. En fyr en síðar mun
mun reykvískum verkamönnum og landslýð öllum skilj-
ast betur en nú, hvers eðlis baÁátta kommúnista er.
Þegar þjóðin hefir öðlast þann skilning, og að því líður
óðfluga, verður verkalýðsfjelögum ekki beitt til póli-
tískra hermdarverka.
Um það skal ekki fullyrt hjer, hverjar kunni að verða
afleiðingarnar af ákvörðun Dagsbrúnar.
En eitt er víst, þjóðin þarfnast vinnufriðar. Framund-
an er hábjargræðistími hennar. Hún hefir ekki efni á að
eyða honum í illvígar deilur.
Vinnudeiluna verður að leysa, þótt fyrsta tilraunin
til þess hafi farið ver en skyldi.
werji álri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
í herskálahverfi.
ÞAÐ ERU VÍST allir sam-
mála um, að herskálarnir sjeu
ekki til frambúðar. sem íbúð-
arhúsnæði og að því fyr sem
þeir hverfi því betra. En það
rjettlætir samt varla hve sóða-
legt er 1 kringum þessa skála
víðast hvar og það hirðuleysi,
sem lýsir sjer í herskálahverf-
unum.
Núna um helgina kom jeg í
herskálahverfi, sem var til fyr
irmyndar um alla umgengni á
meðan herinn bjó þar. Það er
Knox vestan við Melana.
Þarna hefir verið íbúðar-
hverfi síðustu 2—3 mánuðina
og alt er komið í uppnám. Stíg-
arnir milli skálanna eru fullir
af rusli og spítnabraki og öðru
hefir verið fleygt til og frá.
•
.Getur verið snyrtilegt.
SANNLEIKURINN er sá, að
herskálahverfi, eins og t. d.
Knox, þar sem skálarnir eru úr
góðu efni og hefir verið vel við
haldið. getur verið mjög snyrti
legt, bæði að utan og innan,
En bað kemur ekki af sjálfu
sjer og alls ekki nema, að þeir,
sem þarna búa taki sig saman
um að hafa þrifalegt í kring-
um sig.
Knox-hverfið er eins og smá
bær útaf fyrir sig. Það er alt
undir íbúunum sjálfum komið
hvernig hann lítur út.
Þó að þetta sjeu einungis
bráðabirgðaíbúðir, þá er ekki
nema sjálfsagt að reyna. að
hafa þar alt eins gott og frek-
ast er kostur.
9
Samtök hverfisbúa.
ÞESSI ÁBENDING um um-
gengnina í Knox-hverfinu er
ekki sagt íbúunum til lasts. En
það sem þeir ættu að gera, væri
að taka sig saman um, að hafa
Knox, sem fyrirmyndar skála-
hverfi, eins og það var meðan
herinn var þar. Það kostar dá-
litla fyrirhöfn og einhverja
vinnu, en þeir, sem þarna búa
munu undrast hve fá handtök
það verða á hvern einstakan,
ef allir leggja fram sitt.
Nú þarf ekki nema samkomu
lag um þetta atriði milli íbú-
anna. Þeir munu komast að
raun- um. að þeim líður mun
betur þegar þeir eru búnir að
taka til.
•
Viðurstyggð
niðurníðslunnar.
EN ÞÓ LJÓTT sje um að
litast við íbúðarskálana er það
hátíð hjá þeirri viðurstygð
niðurníðslunnar, sem sjá má
umhverfis þá hermannaskála í
útjöðrum bæjarins, sem ekki er
búið í, en annaðhvort standa
auðir, eða eru notaðir sem
geymsluhús. Víða er hver ein-
asta rúða brotin, • hurðir af
hjörunum og óþrifin í kring
þannig, að ekki er hægt að lýsa
því á prenti.
Það þyrfti sannarlega að
gera gangskör að því að hreinsa
til umhverfis þessa óþrifa skála
og gleyma þá ekki um leið, að
taka niður skiltin með erlendu
áletrununum, sem enn blasa
við víða og eru til skammar.
•
Þörf ráðstöfun.
UMFERÐADÓMSTÓLLINN
nýi var þörf ráðstöfun, sem á
eftir að gera mikið gagn. Það
er ólíkt, að sjá aðalumferðar-
göturnar nú fyrir nokkru,
þegar bifreiðarnar voru all-
an daginn beggja megin göt-
unnar, svo ekki var þverfótað
á aðalgötum. Þó er þetta ekki
alveg í lagi ennþá. Það er t. d.
Kirkjustrætið, fyrir framan
Hótel Skjaldbreið, sem lögregl
an byrfti að athuga. Þar geyma
teppa umferðina tímunum sam
an. —
•
Verkfall.
ÞÁ ER VERKFALLIÐ. sem
allir hafa verið að tala um und
anfarnar vikur byrjað fyrir al-
vöru. Það má búast við, að
þetta verkfall komi við marga
og valdi miklum óþægindum,
bæði þeim, sem í því eiga og
hinum, sem fyrir utan það
standa. Það verður vafalaust
ekki langt að bíða, að einstakl-
ingar og heimilin fari að finna
fyrir afleiðingum þess, að
stærsta verklýðsfjelag landsins
leggur niður vinnu um hábjarg
ræðistímann.
Nóg af þeim.
ÞAÐ ÞYKIR TÍÐINDUM
sæta. að sjómannadagsráðið er
að flytja til landsins margs-
konar dýr til sýninga hjer í
bænum. Það eru einkum ung-
lingarnir og börnin, sem spyrja
hvenær sýningin verði opnuð.
Eina konu hefi jeg heyrt
fussa við þessari væntanlegu
dýrasýningu. Hún sagði eitt-
hvað á þessa leið:
„Það var þá uppátækið, að
vera að flytja hingað apaketti
frá Afríku, eins og það sje ekki
nóg af þeim fyrir!“
Áhyggjur út af
þágufallinu.
REVÝAN HEFIR komið því
á, að menn kalla verkfallið al-
ment þágufall vegna þess, að
það er eingöngu í þágu komm-
únista. Kunningi minn, sem
hafði áhyggjur út af því, hvern
ig fara myndi með sorphreins-
unina í bænum á meðan verk-
fallið stendur, var að velta því
fyrir sjer hvort það yrði nefnt
öskufall, ef sú vinna fjelli nið-
hætta á öskufalli.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Verilunarfrelii reynl í Belaín
Eífir Henry Kazliff.
Brússel: — Það tekur aðeins
eina klukkustund að fljúga frá
París til Brússel, en á þessum
eina klukkutíma flytur maður
úr landi skortsins í land, þar
sem segja má að flest sje fáan-
legt. Þetta er ljósast að kvöldi
til, þegar göturnar ljóma 'af
auglýsingáljósum, sem- ekki
sjást í London eða París. Raf-
orkufranjleiðsla Belgíu í mars-
mánuði var 30% hærri en á
sama tíma 1938, en þetta er
mögulegt sökum þess, að Belg-
um hefir þegar tekist að fram-
leiða um 90% af því kola-
magni, sem þeir unnu úr jörðu
fyriu stríð.
Líkt og í Frakklandi, kvarta
Belgíumenn yfir því, að kolin
ákveði framleiðsluna. En þrátt
fyrir þetta hefir framleiðslan í
mars orðið 8% hærri en fyrir
stríð, og talan jókst upp í 12%
í apríl.
Nóg á boðstólum.
Segja má. að flest sje fáan-
legt í belgiskum verslunum.
Það er til nóg af innfluttum
fatnaði, nylon silkisokkar eru
alstacar, enginn skortur virðist
vera á sígarettum. Á veitinga-
j húsum er auðvelt að fá kaffi,
te, sykur, smjer, bandarískar
appelsínur og aðra nyja ávaxti,
því Belgía hefir ekki farið að
dæmi Breta og Frakka, heldur
leyft því nær ótakmarkaðan
innflutning.
Belgiska stjórnin leit svo á,
að óhætt væri að hætta á að
eyða erlendum innstæðum, til
þess að „metta verkamanninn"
og fá þjóðina til að taka á allri
orku sinni við framleiðslustörf
in. Og þrátt fyrir þetta, er svo
komið í dag. að innstæður
Belga erlendis hafa aukist um
5.135.000.000 franka.
Belgar hafa reynt að berjast
við verðbólguna með því að
komast fyrir rætur hennar frek
ar en með því að draga úr af-
leiðingum og hylja einkenni
hennar. Strax eftir uppgjöf
Þjóðverja undirbjó stjórn lands
ins róttækar ráðstafanir gegn
verðbólgu, enda hefir tekist að
•kom í veg fyrir það, að pen-
ingar í umferð ykjust frá því,
sem var í árslok 1945. Fjár-
hagur landsins er samt ekki
sem bestur og ýms vandamál
eru enn óleyst á því sviði. En
miklu máli skiftir það, að-tak-
ast skyldi að halda upp verð-
gildi peninganna bæði í land-
inu sjálfu og erlendis. Stjórnin
hefir ennfremur lagst gegn
þjóðnýtingu og nýjum sköttum
á fjármagn, og hefir þetta leitt
til þess, að Belgar, sem fje áttu
erlendis, komu því heim af
frjálsum vilja.
Svartur markaður.
Belgiska stjórnin hefir unnið af
kappi að því að ryðja úr vegi
hömlum í utanríkisviðskiftum.
Hún hefir útrýmt næstum öll-
um takmörkunum á innflutn-
ingi til landsins. Það er lítill
vafi á því, að Belgar gera þetta
í eiginhagsmuna skyni. Belgar
eru mjög háðir verslun og út-
lönd. En böggull fylgir þó
skammrifi. Alveg eins og höml
ur á utanríkisviðskiftum hafa
í för með sjer hömlur á innan-
ríkisviðskiftum, þannig ’fer
saman frjálsræði um utanríkis-
viðskifti og frjálsræði um inn-
anríkisviðskifti. Síðan snemma
á árinu 1945 hefir belgiska
stjórnin st’öðugt verið að slaka
á verðlagseftirliti og vöru-
skömtun innanlands, enda virð
ist ókleift að halda slíku uppi
þar í landi. Menn giska á, að
um 30% af verslun með land-
búnaðarafurðir í landinu fari
fram á svörtum markaði.
LONDON: — Óvenju mikið
hefir verið að gera fyrir björg-
unarbáta í Bretlandi í apríl-
mánuði s.l. Aðeins einu sinni
á stríðsárunum fengu björgun-
arsveitir jafn margar kvaðning
ar, en það var árið 1941.