Morgunblaðið - 20.08.1948, Blaðsíða 6

6
MOKGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 20. ágúst 1948.
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavflc.
TramkvstjU Sigfús Jónsson-
Ritstjðri: Valtýr Stefánsson (ábyrgSarm.).
Frj ettaritstj óri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar; Arni Garðar EtristiLnasaoH.
Ritatjórn, auglýsingar og afgreiðsla;
Austuistrseti 8. — Sími 1600.
Aakriftargjald kr. 10,00 á mánuði, ln'niml»nd«l
f lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura mað Lesbók.
kr. 12,00 utanlands.
Vandamál
vjelbátaútvegsins
ÞEGAR ALÞINGI kom saman á s.l. hausti var það fyrst
og fremst eitt verkefni, sem fyrir því lá, að finna ný úrræði
til þess að firra atvinnulítið vandræðum vegna hinnar miklu
og vaxandi verðbólgu í landinu.
Það var fyrst og fremst sjávarútvegurinn, sem á s.l.
hausti var illa á vegi staddur. Þrjú síldarleysissumur höfðu
leikið vjelbátaútgerðina hart. Sýnt þótti að fjöldi báta yrði
ekki gerður út á vetrarvertíð, ef ekki yrðu gerðar ráð-
stafanir til annars tveggja, að lækka útgerðarkostnað
þeirra eða tryggja þeim hækkað verð fyrir afurðir sínar.
Alþingi brást þannig við vanda útvegsins, sem jafnframt
var vandamál þjóðarinnar í heild, að það samþykkti þann
20. desember lög um dýrtíðarráðstafanir. Samkvæmt þeim
ábyrgðist ríkissjóður bátaútveginum og hraðfrystihúsunum
sama verð fyrir afurðir þeirra og gert hafði verið með
hinum fyrri fiskábyrgðarlögum. Jafnframt var ákveðið að
ekki mætti miða verðlagsuppbót við hærri vísitölu en 300
stig.
1 þessari loggjöf voru einnig ákvæði um aðstoðarlán til
útvegsmanna vegna aflabrestsins á síldveiðunum, eignar-
aukaskatt, stofnun aflatryggingarsjóðs útvegsins og álagn-
ingu söluskatts á margskonar viðskipti.
Nú er aftur liðið að hausti. Og hvernig er umhorfs i ís-
lensku atvinnulífi í dag? Er þá fyrst að líta á útflutning
landsmanna það, sem af er þessu ári.
Fyrstu 7 mánuði ársins eða til júlíloka nam verðmæti
útflutnings okkar 237,9 millj. króna. Á sama tíma í fyrra
var verðmæti útflutningsins 110,4 millj. króna. Útflutnings-
verðmætið í ár er þannig liðlega helmingi meira en á sama
tíma í fyrra. Vöruskiptajöfnuður fyrstu 7 mánaða þessa árs
hefur orðið hagstæður um tæplega eina millj. króna. — Á
sama tíma í fyrra var vöruskiptajöfnuður okkar óhagstæð-
ur um 167 millj. króna.
Þegar litið er á þessar tölur virðist afkoma þjóðarbúsins
hafa verið mjög góð. Islendingar hafa aldrei flutt út fyrir
svo mikið fje, sem á fyrri helmingi þessa árs. Á sú stað-
reynd fyrst og fremst rætur sínar að rekja til starfsemi
hinna glæsilegu nýsköpunartækja, sem þjóðin hefur verið
að flytja inn og áttu sinn þátt í að vöruskiptajöfnuður s.l.
árs var svo óhagstæður, sem raun bar vitni um.
En þrátt fyrir þessa staðreynd horfir þó mjög þunglega
fyrir íslensku atvinnulifi og þá fyrst og fremst bátaútveg-
inum. Allar líkur benda til þess að hann muni á komandi
hausti vera síst betur á vegi staddur en í fyrrahaust. Sild-
veiðin hefur fram til þessa brugðist gjörsamlega. Sl.l vetrar-
vertíð var mjög misjöfn í hinum ýmsu verstöðvum.
Það er þess vegna nokkurn veginn víst að Alþingi, sem
kemur saman í byrjun október í haust eða e.t.v. fyrr, mun
standa frammi fyrir nær sama vandanum og s.l. hausti.
Með dýrtíðarlöggjöfinni frá í fyrra hefur að vísu í aðal-
atriðum tekist að koma í veg fyrir hraðan vöxt verðbólg-
unnar. En vandamál bátaútvegsins er jafn óleyst nú og það
var í fyrrahaust. Fram hjá þeirri staðreynd er ekki hægt
að komast þótt festing vísitölunnar hafi orðið útgerðinni
éíð nokkru liði. Raunverulega verður hagur smáútgerðar-
innar miklu verri nú en þá. Fjórða aflaleysis sumarið hefur
að öllum líkindum bæst við. Skuldabyrði útgerðarinnar
hefur ennþá þyngst.
Það má segja að lítið þýði að vera að mála þessa mync
upp á vegg.
Mestu máli skipti að finna leiðir til þess að tryggja áfram-
haldandi rekstur vjelbátaflotans á komandi vertíð. En litlar
líkur eru til þess að það verði gert með nýjum ríkisábyrgð-
um, sem ríkissjóður áreiðanlega hefur ekkert bolmagn til
þess að standa við.
Allt bendir þess vegna til þess að á komandi hausti verði
ekkí umflúið að fara nýjar leiðir í dýrtíðarmálunum og
ráðast beint framan að örðugleikunum. Hingað til hefur
vérið reynt að fara leið ríkisábyrgðanna. En hún dugir
ekki. í henni fellst engin varanleg lausn á því vandamáli,
sem við er að etja.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Sjeðir menn.
MENN ERU misjafnlega sjeð
ir og framsýnir. Sumir gera ráð
fyrir öllum möguleikum og það
kemur þeim ekkert á óvart. —
Þeir sjá um sig og sinn hag.
Þannig eru ferðamennirnir,
sem oanta far hjá öllum skipa-
fjelögum og flugfjelögum sam-
tímis og taka svo það, sem hent
ar þeim best. Það er ekki hætta
á að þessir náungar verði af
ferð. Þeir hafa tryggt sig. —
Aldrei dettur þeim í hug að
afpanta far, sem þeir ætla sjer
ekki að nota. Því þeir hirða
ekkert um hvort fjelögin verða
fyrir óþægindum og peninga-
tjóni og aðrir mfenn, sem þurfa
á farinu að halda missa af því.
Það kemur þeim ekki við.
•
Bráðum nóg komið.
ÞESSI ÓSIÐUR er nú orðin
svo útbreiddur, að menn panti
far með skipum og flugvjelum,
sem þeir nota svo ekki þegar
til kemur, að skipafjelögin eru
farin að láta menn setja trygg
ingu fyrir því, að þeir taki far-
seðla, sem þeir hafa pantað og
láta sækja farseðla með löng-
um fyrirvara.
Það keraur að því að flug-
fjelögin verða að fara sömu
leið og skipafjelögin og krefj-
ast bess, að farþegar kaupi far
seðla mörgum dögum áður en
ferðin er farin.
Hingað til hafa heiðarlegir
menn getað pantað sjer far og
afþakkað það með fyrirvara, ef
þeir hafa ekki getað notað ferð
ina. En nú hafa hinir sjeðu sjeð
fyrir því, að þetta er ekki hægt
lengur.
•
OII sæti pöntuð en
vjelin fór hálf.
ÞAÐ ER ekki langt síðan, að
íslensk flugvjel fór frá Kaup-
mannahöfn. Öll sæti vjelarinn-
ar höfðu verið pöntuð mörgum
vikum áður. Fjöldi manns Var
á biðlista. Þar á meðal voru
nokkrir, sem nauðsynlega hefðu
þurft að komast heim þenna
dag.
Þegar brottfarartími flug-
vjelarinnar kom, mættu ekki
nema helmingur þeirra, sem
pantað höfðu farseðla. Hinir
Ijetu ekkert heyra til sín. Það
var svona 15—20 þúsund kr.
tjón fyrir flugfjelagið.
Þeir, sem voru á biðlista
höfðu ekki þorað að segja
upp gistiherbergjum sínum upp
á von og óvön, því það er ekki
auðvelt að fá gistihúsherbergi
erlendis nú til dags. Þeir kom-
ust bví heldur ekki með.
•
Það er ekki hægt.
„ÞETTA ER EKKI hægt“, er
orðatiltæki í Reykjavík um
þessar mundir, er mönnum of-
býður eitthvað. Og það má nú
segja, að það er ekki hægt, að
líða fólki þau sjerrjettindi, að
fá að- panta sjer farmiða, hvort
heldur er með skipi eða flug-
þeir geti ekki notað pantað far.
eða láta vita í tæka tíð, að
þeir geti ekki notað pantað far.
Og enn einu sinni verða
marsir að líða fyrir óreglu og
kæruleysi fárra manna.
•
Seint koma flöggin
upp í Reykjavík.
,,ÞAÐ ER flaggað of mikið í
hálfa stöng hjer í þessum bæ
og of lítið í heila stöng“, sagði
einn af merkustu borgurum
þessa bæjar við mig um kvöld-
ið fvrir Reykjavíkurafmælið.
„Og það er ykkur blaðamönn
unum að kenna, að ekki skuli
vera flaggað meira en gert er.
Þið eigið að segja frá því í
blöðunum þegar ætlast er til
þess að menn flaggi og þá verð
ur það gert“, bætti hann við.
Það er nú svo.
Klukkan var komin fast að
hádégi þegar flöggin voru dreg
in að hún hjer í bænum á
Reykjavíkurafmælinu og þó
stóð það í blöðunum, að ætl-
ast væri til að menn flögguðu
þenna dag.
Það er undarlegt seinlæti hjá
mönnum að draga flögg sín mjp
á morgnana. Þau eiga að kmna
upp kl. 8 að morgni og Alft*
komin niður aftur að minsta
kosti fyrir sólarlag. Það er sann
arlega vafasöm uppbót, að láta
flaggið hanga framyfir mið-
nætti, eins og sumstaðar kem-
ur fyrir, þótt það hafi ekki
verið dregið að hún fyr en eft-
ir hádegið.
•
Hnupl og tætingur.
HNUPL og tætingur á eign-
um manna fer nú svo í vöxt
hjer í bænum, að til vandræða
horfir. Það er eins og sumir
menn beri enga virðingu fyr-
ir eignarjetti annara.
Fyrir nokkru var sagt frá
nokkrum dæmum í þessum
dálkum um menn, sem ekki
fengiu að hafa garðyrkjuverk-
færi sín í friði. Það væri ekki
óhætt að skilja eftir sköfu eða
skófluræfil í garði yfir eina
nótt. því óðara væri búið að
stela því.
•
Tjaldi stolið frá
sjúkling.
í LÖNGU BRJEFI segir
sjúklingur mjer frá því, að
hann hafi fengið leyfi til að
setja upp tjald á lóð manns
hjer fyrir innan bæinn. Sjúkl-
ingurinn hjelt þarna til við
tjaldið á daginn, en svaf í
bænum.
Einn morguninn er hann kom
á blettinn, var tjaldið horfið
og bað, sem í því var.
Óþokkaskapur að tarna.
En svona er það á fleiri svið
um. Menn geta ekki verið ör-
uggir með neitt, nema að það
sje undir lás.
En mikið má það nú vera,
ef tialdþjófurinn hefir góða
drauma í tjaldinu, sem hann
stal frá einstæðings sjúkling.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiminniiimiiiiMiiimimiiiiimiimiiiiiiiiiiimiiiniinmiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimmimiiiiniiiiimiiiiiiimiimiiiiiiiimumiimMiiiiimiimiiimmiiin
! MEÐAL ANNARA ORÐA . . . . I
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiimiiimiimmmiiiiiiiiimimmmmmmiiiiiiiiimmimiia
Dollaraskorturinn og bifreiðaútflutningur Bandaríkjanna
Eftir Ralph Harris, frjetta-
ritara Reuters.
NEW YORK.
ÞAÐ FYLGIR nú í kjölfar verð-
hækkunarinnar, sem allar
stærstu bifreiðaverksmiðjur
Bandaríkjanna tilkynntu fyrir
skömmu síðan, að í ljós kemur,
að útflutningur bandarískra
fólks- og vörubifreiða hefur
stórminnkað að undanförnu.
Fjöldi landa, sem áður voru
talin góð markaðslönd, hafa nú
hert á eftirlitinu með innflutn-
ingi bíla frá Bandaríkjunum, og
Bandaríkjamenn fluttu út 13,
000 færri bíla fyrstu fimm mán-
uði þessa árs en á sama tíma
síðastliðið ár. Þetta þýðir það,
að útflutningurinn hefur á einu
ári minnkað um tólf prósent.
• •
LÚXUSVARA.
INDLAND, Kanada, Bretland,
Kína og ýmis önnur lönd, sem
orðið hafa fyrir barðinu á doll-
araskortinum, líta á amerískar
bifreiðar sem lúxusvöru og hafa
ýmist hætt með öllu eða dregið
mjög úr þessum innflutningi.
Þetta hefur þegar komið illa
við bífreiðaframleiðendur Banda
xíkjanna.
Jafnvel útflutningur vörubíla,
sem þó er mikill skortur á í
þeim löndum, sem eyðileggingin j
hefur orðið hvað mest í, hefur .
minnkað um 27,000 bíla á ein-
um tólf mánuðum.
• •
BRETAR KEYPTU 400
BRETLAND hefur að heita má
stöðvað allan innflutning amer-
ískra vöru- og fólksbifreiða. Að-
eins um 400 voru seldar þangað
síðastliðið ár.
Verslunarmenn í Bandaríkjun
um gera sjer engar vonir um,
að bifreiðaútflutningur þeirra
verði í ár jafnmikill og síðast-
liðið ár, en þá seldu þeir úr
landi 267,000 fólksbíla og 263,
000 vörubifreiðar.
Verðmæti þessa útflutnings
nam um 1,000 milljón dollurum.
• •
KANADA.
BANDARÍSKIR bifreiðafram-
leiðendur urðu fyrir versta á-
fallinu, þegar Kanada, sem
einna síðast allra landa fór að
finna til dollaraskortsins, bann-
aði innflutning á öllum lúxus-
vörum frá Bandaríkjunum. -—
Dollarar til kaupa á amerískum
bílum eru nú stranglega skammt
aðir. Kanada flutti þannig inn
aðeins 1,000 bíla fyrstu fimm
mánuði þessa árs -— eða um
12,000 færri en 1947.
Indland hefur lagt bann við
innflutningi dýrari bifreiðateg-
unda og Ástralía hefur strangt
eftirlit með bifreiðainnflutningi
frá Bandríkjunum. Flest ríki
Suður-Ameríku hafa farið að
dæmi Ástralíu.
• •
BESTA MARKAÐSLANDIÐ.
EINA LANDIÐ, sem enn má
telja góðan markað fyrir bif-
reiðaverksmiðjur Bandaríkj-
anna, er Suður-Afr'ika. Suður-
Afríka hefur nú tekið við af
Kanada sem stærsti bílainn-
flytjandinn, og flutti síðastliðið
ár inn næstum 30,000 bíla. —
Önnur aðal innflutningslönd
1947 voru Belgía með 24,000
bíla, Svíþjóð með 12,500, Argen-
tína með 23,000 og Mexiko með
18,500. En öll þessi lönd hafa
nú hert á innflutningshömlum
sínum og eninn vafi er á því,
að bifreiðainnflutningur þeirra
frá Bandaríkjunum verður tölu-
vert minni í ár.
Einn af forstjórum þekktrar
bílaverksmiðju í Bandaríkjun-
um ræddi fyrir skömmu við
frjettamenn um erfiðleika bif-
reiðaframleiðendanna. „í dag
er svo komið“, sagði hann, „að
eftir eru í öllum heiminum að-
Frh. á bls. 8.