Morgunblaðið - 19.02.1949, Blaðsíða 8

I
Laugardagur 19. febrúar 1949.
8
UORGVNBLAÐIÐ
Otg.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Framkv.stj Sigfús Jónsson.
UR DAGLEGA LIFINU
Ritstjóri: Va'itýr Stefánsson (ábyrgSana.)
Frjettaritstjóri ívar Guðmundssoc
Auglýsingar: Árni Garðar KristinssoE.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla;
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, iiinanlandt,
kr. 15.00 utanlands.
í laiuwsölu 60 aura «intakið, 75 aura með Lcabók.
Eru það íslendingar
eínir ?
UNDANFARNAR vikur og mánuði hefur meira verið rætt
um varnir íslands og öryggi þjóðarinnar en nokkru sinni fyrr.
En eru það íslendingar einir, sem um þessar mundir ræða
öryggismál sín?
Nei, því er ekki þannig farið. Ef athuguð er afstaða annarra
Evrópuþjóða kemur þetta í ljós:
Lýðræðisþjóðir Vestur-Evrópu, Hollendingar, Belgir, Lux-
emburgar-menn, Frakkar og Bretar hafa fyrir ári síðan
stofnað með sjer varnarbandalag. Þessar þjóðir hafa hafist
handa um að samræma landvarnir sínar og treysta örvggi
sjálfstæðis síns.
Hvers vegna eru þessar þjóðir að þessu?
Við hvað eru þær hræddar? Eða er samtökum þessara
þjóða beint gegn öðrum þjóðum í árásarskyni?
Varnarsamtök Vestur-Evrópuþjóðanna eru ekki mynduð í
árásarskyni. Það getur engum óbrjáluðum manni komið til
hugar. Hollendingar, Luxemborgar-menn og Belgir hafa
áreiðanlega ekki árás í huga á nágranna sína. Það hafa Frakk-
ar og Bretar eKki heldur í hyggju. En allar þessar þjóðir eru
hræddar við það, sem gerst hefur í Áustur- og Mið-Evrópu.
Þær óttast hina skefjalausu yfirgangsstefnu Rússa, sem lagt
hafa undir sig hverja smáþjóðina á fætur annari.
Ef litið er til þeirra þjóða, sem við íslendingar teljum okk-
ur skyldastar, Norðurlandaþjóðanna, koma svipaðar stað-
reyndir í ljós. Svíar, Danir og Norðmenn hafa í heilt ár staðið
í samningum sín á milli um sameiginlegar varnir landa sinna.
Hvað er það, sem þessar frrðsömu smáþjóðir óttast?
Eru þær e. t. v. smeykar við árás af hálfu Breta eða Banda-
ríkjamanna?
Það er fráleitt. Ef svo væri hefðu þær ekki óskað þess að
Bandaríkjamenn seldu norrænu varnarbandalagi vopn.
í þessu sambandi skiptir það ekki máli þótt ekki hafi ennþá
tekist að koma á slíku varnarbandalagi Norðurlandaþjóðanna.
Þjóðir Norðurlanda vinna þrátt fyrir það ósleitilega að
tryggingu öryggis síns. Svíar treysta nokkuð á vopn sín, en
hafa þó falast eftir vopnum hjá hinum vestrænu lýðræðis-
þjóðum. Norðmenn hafa sent utanríkisráðherra sinn til
Bandaríkjanna til þess að athuga skilyrðin fyrir þátttöku
lands síns í varnarsamtökum lýðræðisþjóðanna. Er almennt
talið að Norðmenn sjeu þess alráðnir að ganga 1 þau samtök.
Danir reyna í lengstu lög að treysta á norrænt varnarbanda-
lag, sem njóti stuðnings Atlantshafsbandalagsins. Allar þess-
ar friðsömu menningarþjóðir leggja þannig á það allt kapp að
treysta varnir sínar, ýmist með eigin vopnum og vörnum,
innbyrðissamtökum eða þátttöku í samtökum annarra lýð-
ræðisþjóða til verndar eigin sjálfstæði og heimsfriðnum yfir-
leitt.
Getur það verið að allar þessar þjóðir, sem hjer hafa verið
nefndgr, sjeu svo lánlausar að stefna að því að „selja lands-
rjettindi“ sín og leggja á sjálfar sig þrældómsfjötra, eins og
íslenskir kommúnistar halda fram?
Er Evrópa allt í einu orðið eitt risastórt heildsölufyfirtæki,
sem verslar með frelsi sinna eigin þjóða?
Það er ótrúlegt, mjög ótrúlegt.
Kjarni málsins er þessi:
Frelsi og menning þjóðanna er í hættu, alveg eins og hún
var í hættu haustið 1939, þegar Hitler atti herjum sínum
og vígvjelum á saklaust fólk. Vald óttans við styrjaldir ríkir
á ný. Hinn nýi fasismi, ógnarstjórn Moskvavaldsins, vofir
yfir frelsi og öryggi þjóðanna.
Það er vegna þessara staðreynda, sem hinar lýðræðissínn-
uðu þjóðir í Vestur-Evrópu og Vesturheimi hafa þokað sjer
saman til þess að verja þau rjettindi, sem gefa lífi frjálsra
manna gildi.
íslendingar eru aðeins lítil þjóð, sem á þá ósk heitasta að fá
að lifa í friði. Frumskilyrði þess að það verði unnt, er að
hún geri sjer ljósar þær hættur, sem að öryggi hennar steðja
og freisti sarnfylgdar við þær þjóðir, sem nú leitast við að
skapa heimsfriðnum og eigin sjálfstæði nokkurt skjól.
Saga úr snjónum
ÞAÐ eru sagðar margar sögur
úr snjónum þessa dagana. ■—
Sumir hafa frægðarsögur að
segja, aðrir frá óförum sínum,
eins og gengur. Með betri sög-
um úr umferðinni undánfarna
daga er þessi hjer:
Maður nokkur fór heiman
frá sjer snemma morguns í
bíl sínum. Hann ók eftir göt-
unum í hlíðunum fram og aft-
ur, rendi sjer í lausamjöll
skaflanna og urðu þeir honúm
lítill farartálmi í fyrstu.
í einni götunni kom hann að
allstórum skafli og hugðist
hafa sömu aðferð og fyr að
renna sjer gegnum skaflinn og
taldi að bíllinn myndi þola það
sem fyr. En maðurinn fann
brátt, að þessi skafl var þjett-
ari fyrir, en hinir, enda kom
það í ljós, er hann gætti betur
að, að það var heill jeppi fal-
inn inni í skaflinum.
Skála-búi kvartar
H. SKRIFAR: — „Kæri Vík-
verji. Mig langar að biðja þig,
að vekja athygli forráðamanna
Strætisvagnanna á því, að í-
búar í Skjólunum telja ekki
samgöngumálunum sínum borg
ið, með ferðum þeim, sem ætl-
að er að hefja á næstunni, þ.e.
á bakaleið úr Skjólunum um
Hringbraut, Miklatorg, Snorra
braut og Laugaveg til Lækjar-
torgs. Flestir. sem búa í Skjól-
unum stunda vinnu í vjel-
smiðjum, afgreiðslum, búðum
og skrifstofum í eða við Mið-
bæinn, og get jeg ekki sjeð
hvað við höfum að gera með
að aka um Austurbæinn, til
að komast niður í Miðbæ. —
Bentu þeim góðu mönnum á,
að okkur vanti fljóta og góða
ferð milli Lækjartorgs og
Skjólanna. Reynslan hefur
sýnt að aukavagn sá, sem geng
ið hefur frá Lækjartorgi kl. 2
mín. yfir 12 og úr Skjólunum
kl. 12,45, hefur komið að mjög
góðum notum, og kæmi íbúum
þar vestur frá mjög illa, ef þær
ferðir legðust niður.
Ekki nóg
REYNSLAN hefur ennfremur
sýnt, að við komumst alls
ekki öll með Seltjarnarnes-
vagninum, þegar við þurfum
helst á því að halda, þ.e. til
vinnu á morgnana, í og úr mat
í hádeginu og úr vinnu á eftir-
miðdögunum.
Tillaga mín í þessu máli er
sú, að við fáum vagn frá Lækj
artorgi á korters fresti um
Vesturgötu, Bræðraborgarstíg,
Kaplaskjólsveg, Nesveg, Sörla-
skjól og Faxaskjól og sömu
leið til baka, og farið væri á
heila tímanum, hálftímanum
og korterunum frá báðum
endastöðvum".
•
Hættumerkin
liækka
ÞAÐ væri ekki hægt að hræða
einn einasta krajtka með lög-
reglunni, ef allir lögregluþjón
ar væru eins og hann Guð-
björn Hansson. Ekkert nema
góðmennskan og kurteisin.
Þannig hefur hann allaf verið
frá því að jeg man eftir og það
er nú orðið nokkuð langt síðan,
að hann Guðbjörn varð pólití.
Það var sami hægláti mað-
urinn, sém hringdi til mín á
dögunum og sagði: „Heyrðu,
það. var út af merkjunum. Jeg
hugsa, að lögreglustjóra leiðist,
að honum sje kendur trassa-
skapur. Það er svo ólíkt hon-
um. Og það er heldur ekki af
trassaskap, að hættumerkin
hafa ekki verið hækkuð, held-
ur er það efnisskortur".
•
Breytt um útlit
GUÐBJÖRN sagði mjer frá
því, að ekki væri hægt að fá
járnrör, sem notuð eru til þess
að halda hættumerkjunum
uppi. Það væri aðeins til nokk
ur stykki og þau myndu verða
sett upp innan skamms í Mið-
bænum, þar sem umferðin er
mest og hættan af stuttu merkj
unum mest.
Þá verður merkjunum breytt
þannig, sagði Guðbjörn, að
skífurnar verða kringlóttar, en
ekki ferhyrndar, eins og áður.
Ættu þessar umbætur að fyrir
byggja slysahættu.
Loks gat Guðbjörn þess, að
von væri á efni til merkja-
gerðar á næstunni og þá myndi
verða haldið áfram að breyta
hættumerkjunum og halda
þau.
•
Einstefnuakstur
nauðsynlegur
ÞAÐ er nauðsynlegt að setja
einstefnuakstur á fleiri götur
en nú er í bænum. Og það
kemur að því að það verður
gert.
Ein þeirra gatna, sem ætti
að vera einstefnuakstur um er
Kirkjustrætið. Þar ætti ein-
göngu að vera leyfilegt að aka
frá vestri til austurs.
Gott væri, ef þeir, sem hjer
um ráða vildu athuga þetta
mál, því það er bæði slysa-
hætta og óþægindi að hafa fyrir
komulagið í Kirkjustræti eins
og það er.
•
Onnur snjósaga
í MESTU ófærðinni um hádeg
ið í fyrradag voru nokkrir bíl-
ar fastir á miðri Túngötunni.
Vörubíll nokkur ók þá út í
ófærðina, en kom um leið dá-
lítið við voða fínan luxus og
rispaði hann á afturbretti.
Þá fór allt í háaloft. Bílstjór
inn á luxusnum skammaði
vörubílstjórann fyrir klaufa-
skap, en hinn tók á móti full-
um hálsi og sagði að hann
þyrfti ekki mikið að gapa, sem
væri í fullum órjetti.
Rifust þeir um það um hríð
hvor ætti rjettinn og alltaf
bættist við bílastrolluna í göt-
unni, sem ekki komst leiðar
sinnar vegna rifrildisins.
Þá var það að bílstjórinn á
næsta bílnum fyrir neðan þá
rak hausinn út um gluggann
hjá sjer og sagði:
..Ef þið farið ekki að hreyfa
ykkur piltar, þá Verðið þið
bráðum báðir í órjetti“. -
MEÐAL ANNARA OROA . . I
l||IMiMIIIIIIMIIIIIIMIilllMMIIIilllllllMMMMMMMMMMMMIMIIIMMIIIIIIIIMIIMMIIMIMIM«IIIMMMIMIIIMIIIIIIIIMIMIMlð
Geysimikil aðsókn að kvikmyndahúsum í Vesfur Þýskalandi
Frá frjettaritara Reuters.
FRANKFURT — Kvikmynda-
húsin erU nú betur sótt í Vest-
ur-Þýskalandi en nokkru sinni
áður í sögu landsins. Skýrslur
sýna, að kvikmyndahúsgestir
á hernámssvæðum Vesturveld-
anna eyða samtals 2,600 ríkis-
mörkum á ári í bíóferðir.
Talið er, að um 50,000,000
bíómiðar seljist á viku hverri
í Vestur-Þýskalandi, eða álíka
margir og allir íbúarnir þar
eru. Þetta er um 50 prósent
meira en fyrir stríð.
• •
400 MYNDIR
SÍÐASTLIÐIÐ ár gátu Þjóð-
verjar í Vestur-Þýskalandi
yalið á milli um 400 kvik-
mynda. Af 300 erlendum mynd
um voru flestar gerðar í Banda
ríkjunum, Bretlandi og Frakk-
landi. Austurríki, Ítalía og
Svíþjóð hafa einnig orðið þess
vísari upp á síðkastið, að þýski
kvikmyndamarkaðurinn er
sjerlega góður.
Síðastliðið ár var enn verið
að sýna meir en 70 gamlar
þýskar kvikmyndir frá Hitlers
tírnabilinu. Þær'fengu yfirleitt
góða dóma. Þjóðverjar höfðu
meiri mætur á sumum þessum
myndum en þeim, sem gerðar
hafa verið frá ófriðarlokum.
• •
VILJA GLEYMA
UM 35 kvikmyndir voru tekn-
ar í Vestur-Þýskalandi síðast-
liðið ár, en meðalkostnaður
þeirra var um 1,000,000 þýsk
mörk. Búist er við því, að um
50 myndir verði framleiddar í
ár, og að minnsta kosti helm-
ingur þeirra verður gerður
með útflutning fyrir augum.
Þjóðverjar fara fyrst og
fremst í kvikmyndahús til þess
að gleyma, þótt ekki sje nema
örstutta stund, erfiðleikum
sínum. Þetta verður fyrst og
fremst ljóst, þegar athugað er,
hvaða myndir eru vinsælar og
hverjar óvinsælar í Þýska-
landi.
• •
VINSÆLUSTU
MYNDIRNAR
KVIKMYNDIR, sem sækja
efni sitt í skemmtanalíf Vínar-
borgar fyrir stríð, dansleika-
hús og ævintýri Múnchhausen
eru meðal þeirra vinsælustu.
Flestar þessar myndir hafa
verið gerðar fyrir stríð, og
Þjóðverjar kjósa þær miklu
fremur en þær, sem búnar
hafa verið til eftir ófriðarlokin
og margar hverjar snúast um
erfiðleika stríðsfanganna, sem
snúa heim, o.s.frv., o.s.frv.
Kvikmyndahúseigendur, sem
margir hverjir leggja fram fje
til kvikmyndaframleiðslu,
neita nú að aðstoða við töku
fleiri „raunsæismynda“. Þeir
gefa þá skýringu, að þýskur
almenningur sjái nóg af húsa-
rústum allt í kringum sig, og
vilji fá að horfa á glæsilegar
íbúðir og skrautlega nætur-
klúbba á sýningarljereftinu.
• »
ERLEND
FRAMLEIÐSLA
ÞÝSKIR bíógestir hika ekki
.við að gagnrýna erlendar kvik
myndir. Þó kjósa þeir yfirleitt
frekar að sjá þær en þýsku
myndirnar, sem teknar hafa
verið eftir stríð. Vinsælustu
myndirnar eru þær, sem Greta
Garbo eða Marlene Dietrich
leika í. „Óður Bernadettu“
náði miklum vinsældum, og
sömu sögu er að segja um
Frh. á bls. 12.