Morgunblaðið - 22.07.1951, Blaðsíða 3

lÆugaröagur 22. júlí 1951.
morguisblaðið
Fimmlugur í dag:
Guðni Jónsson magister
GUÐNI JONSSON magister er
fimmtugur í dag. Hann er fædd-
ur á Gamla-Hrauni á Eyrar-
bakka, sonur Jóns Guðmunds-
sonar bónda og formanns og
konu hans Ingibjargar Gislínu
Jónsdóttur.
Guðni varð stúdent 1924. Las
guðfræði fyrst en hvarf frá því
■og varð magister í íslenskum
fræðum 1930.
Guðni magister er fyrir löngu
orðinn þjóðkunnur maður fyrir
mikil ritstörf og margar útgáfur
hinna gömlu rita. Auk þess er
hann skólastjóri við einn fjöl-
mennasta skóla landsins.
Guðni er af traustu fólki kom-
inn, og sjálfur hefur hann verið
sterltur bæði á líltama og sál. A
námsárum sínum reyndist hann
afbragð bæði við heyskap austan-
fjalls og útróðra suður í Höfn-
um og á sama hátt hefur hann
verið margvirkur, vinnuspakur
og verksvalur í starfsgrein sinni.
Starfsbræður og vinir minnast
ENDA þótt eina lausnin á húsnæðis-
vandræðurn Moskvubúa væri mikil
fjöldasmið húsa, þá virðast vjelar
vera notaðar ótrúlega litið við bygg-
ingarvinntl. Eftirfarandi birtist fyrir
skömmu í Pravda: Vinnuvjelar voru
fyrir sex mánúðum fluttar að húsi
nokkru, sem var i smíðum. Vjelarn-
ar hafa ekki enn verið notaðar, en
liggja undir beru lofti, ryðga og eyði
leggjast. 1 sama blaði var „brjef frá
verkamanni“. — Það var komið með
steypuhrærivjel til okkar, skrifaði
hann. Hún lá óhreyfð og ónotuð
lengi. Loksins kom einhver að næt-
urlagi og hirti vjelina úr henni. —
Það gerði heldur ekkert til, jeg álít,
að það sje lítið gagn að vjelum.
Klæðnaður venjulegs Moskvubúa
er heldur .fátæklegur. Fatnaður er
flestur gráleitur, vegna þess, að lita-
iðnaður stendur enn á lágu stigi.
Eöt eru mjög bætt. Bæði er klæðnað-
hans og konu hans Sigríðar Ein- ur oft svo ónýtur, að hann dettur
arsdóttur og óska honum og fjöl- I sundur, og svo hitt að fatnaður er
skyldu hans gæfu og gengis á svo dýr, að almenningur getur ekki
Jeg bjó tvö ár i Moskva
Kjör rússneskra verka-
manna ern bágberin
Effir William O'Danieis herforingja
Síðari grein
þessum merkisdegi.
3. Th.
Tóniísiarfjelagskórinn fer
i söngför út um land
ÞANN 24. júlí n. k. fer Tón-| Þriðji þáttur söngskrárinnar
listarfjelagskórinn í söngför tilj eru sjö lög úr óperunni Carmen
kaupstaða og kauptuna uti a
landi. Söngfólk kórsins í þessari
för er 47 talsins, auk söngstjór-
ans dr. Victor Urbancic, for-
manns kórsins og unditöeikara,
svo og gestum kórsins. Á vegum
kórsins verða því rúmlega 70
manns. Fyrsti viðkomustaður
kórsins eru Vestmannaeyjar, en1 stúlknanna.
þaðan verður haldið áfram með
Esju til Akureyrar og sungið á
nokkrum viðkomustöðum skips-
ins á þeirri leið. —
Fararstj óri Tónlistarf j elagskórs
ins í söngför þessari, Þorsteinn
Sveinsson, hjeraðsdómslögmaður,
tjáði blaðinu að ráðgert hefði
verið að syngja á þessum stöð-
i:m: Vestmannaeyjum, Egilsstaða
kauptúni, en þangað verður farið
í bilum frá Reyðarfirði, Eskifirði,
NorSfirði, Seyðisfirði, Húsavík,
Siglufirði og Akureyri. Á Akur-
eyri verður kórinn um kyrt í
einn dag en fer síðan til Hóla og
fleiri staða og syngur á Sauðár-
króki og jafnvel á fleiri stöðum
í suðurleið, ef tími vinnst til.
Söngskrá kórsins er mjög fjöl-
breytt og er í þremur aðalþáttum.
í fyrsta þættinum eru 9 lög, ætt-
eftir Georges Bizet.
Einsöngvarar þar verða m. a.
frú Guðmunda Elíasdóttir óperu-
söngkona, í hlutverki Carmen,
Gunnar Kristinsson, óperusöngv-
ari, í hlutverki nautabanans og
Ásta Hannesdóttir og Hanna
Helgadóttir í hlutverki tatara-
veitt sjer það óhóf að kaupa mikið
af nýjum fötum. Gildir þctta jafnt
um ytri fatnað sem innri föt. Moskvu
búinn kaupir sjer sjaldan skó, því
að þeir eru svo dýrir, að hann er hálf
an mánuð að vinna sjer fyrir einu
pari. Húsgögnin eru svo undarlega
ósmekkleg og ónýt, að blaðið Kvöld-
Moskva fjekk leyfi til að birta langa
grein. sem hjet „Hversvegna fást
hvergi góð húsgögn?"
NOTA UPPFINNINGAR
ANNARRA
Þannig kemur einstöku gagnrýni
fram og óánægja með þetta þjóð-
skipulag. — En áróðursvjelin held-
ur áfram að mala um það, að Rúss-
ar sjeu mestu tæknivitringar hehns-
ins.
Þó stjórnarherramir setji fram yf-
irlýsingar um að Rússar hafi gert
hjerumbil allar uppgötvanir þessarr-
Æðsta Sovjetið, löggjafarsamkunda Rússlands, kemur saman
einu sinni á hverju ári og afgreiðir þingmálin á 4 dögum. Er þetta
rnjög fljót afgreiðsla, enda segja þingfulitrúarnir aðeins já og
amen. — Myndin er frá samkundu þessarri.
ram til sjálfboðaliðavinnu
þrjá sunnudaga".
næstu fallegustu karlmannsfötum, sem jeg
hefi nokkru sinni sjeð“, sagði hún.
VERÐA AÐ „GEFA“ HLUTA AF I.ANGAR AÐ FRÆÐAST UM
LAUNUNUM | BANDARlKIN
Og það er sama, þótt allir verka
mennimir hafi unnið ógreidda yfir-
vinnu um langa hríð, þá gefa allir
sig fram sem sjálfboðaliða í Voskryes
Undirleik í óperulögunum ann-
ast frú Katrín Dalhoff.
inGrf-!ndí Vffr firlníuðdaMgf0rí ar °B siðustu aldar’ hefi h>B °'ðið ‘niks- Fyrir þá’vinnu fá þeir ekkert
fyrstu var tilLtíunin sú að för ^ss var. að almenningur i Rússlandi aukakaup fyrir slíka sjálfboðaliða-
in yrið farin 3. júlí si^stliðinn JT’ bSef r ™nu. Skattamir í Rússlandi eru und
en henni var frestað vegna bess haf? veriði letgð, keypt eða þeim hefir arlega iagir a pappirnum. Nattur-
. ... , ’ , .... verið stolið fra Vestrænum þjoðum. lega „gefa“ verkamenn rikisins mikla
Almenningur veit það, að neðan- vinnu f „sjálfboðaliða“-starfi sinu.
'jarðarbrautin i Moskvu var gerð af pn j)ar ag auki er Stalin Ríkislánið.
'útlendum verkfræðingum, að jám- Það er sagt vera öllum frjálst, hvort
brautirnar voru gerðar af frönskum þeir kaupa skuldabrjefin eða ekki.
'og amerískum vielfræðingum. — En ótrúlegt er að nokkur verka-
'Stærsta orkuver Rússlands. Dnjepr- j maður þori að færast undan því að
stifl.au var byggð af Bandaríkjamönn-
um um 1930 og túrbinurnar i rafstöð
ing voru beint frá Bandarikiunum,
eins og svo margar aðrar vjelar í
'Rússahöndum.
Tvær bestu dráttarvjelar Rússa eru
nákvírmar stælingar á bandariskum
dráttarvjelum. Bestu bifreiðamar eru
ð sumir söngfjelaganna komu
fram í óperunni Rigolettó, sem
þá var sýnd í Þjóðleikhúsinu og
söngstjóri kórsins var þá einn-
ig stjórnandi söngs og hljóm-
sveitar í óperu þessari.
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
Tónlistarfjelagskórinn efnir til
scngfarar út á land. Fyrir nokkr-
um árum söng kórinn á Vest-
tjörðum og í fyrra var farið til
Vestmannaeyja.
Það þarf ekki að efast um við-
tökurnar, sem kórinn muni fá
hjá áheyrendum í kaupstöðum og
Meðan jeg var í Moskvu reyndu
.valdhafarnir allt, sem þeir gátu til
®ð koma þeirri hugsun inn meðal
iþjóðarinnar, að Bandarikin væra and
sty,ggilegt bæli „auðvaldsþrælkunar-
innar“. Allt væri í niðurníðslu þar
nema herbúnaðurinn, encfa stefndu
tBandaríkin fyrst og fremst að því að
reyna að litrýma menningu Rúss-
lands. Um þetta fjallaði áróðurinn
iskefjalaust. En þrátt fyrir allan áróð
| ur, var ekki einn einasti Rússi, sem
ij:g mætti og sem jeg gat talað við
| ró og næði, sem ekki langaði til
íð fræðast eitthvað um bandarísk
imálefni og framfarir á öllum svið-
lum.
jarðarlög, vorlög, þióðlög og kauptúnum landsins, því kórinn frá 7.is-verksmiðjunum. sem eru bún-
1 — lullkomnum bandanskum tækj-
rimnalög, útsett af söngstjóran-
um dr. Urbancic. Fyrsta lagið í
þessum þætti er eftir Ólaf Þor-
grímsson hrl., form. kórsins. Ein-
söngvarar kórsins í þessum þætti
■eru frú Svava Þorbjarnardóttir
og Gunnar Kristinsson,
Annar þáttur söngskrárinnar
or helgaður að mestu einsöngs-
lögum eftir innlend og erlend
tónskáld. Þó verða undir þessum
þætti bæði tersettar og dúettar.
er alþekktur sem góður söngkór
og vann sjer til mikillar frægð-
ar á norræna söngmótinu í Kaup
mannahöfn sumarið 1948.
Utvarpshlustendum er hann
einnig vel kunnur af söng sínum
í útvarpið við mörg tækifæri.
3 sporvagnar i árekstri
I.ONDON: — 15 manns særðust
fyrir skömmu er þrír sporvagnar
1 lentu i árekstri. Óku þeir hver aft-
Flest allir einsöngvarar kórsins an á annan. Flytja varð hina slös-
koma fram í þessum þætti eða uðu farþega í sjúkrahús til aðgerða
næsta þætti, en þeir eru 14 tals- j og sporvagnaumferð stöðvaðist
ins í þessari söngför. lega klukkustund.
ar
um.
* Annars kemur það almenningi lít
ið við, hvaðan bestu bifreiðamar
koma. Á götum Moskvu sjer m.aður
konur höggva ís að vetralagi, flvtja
sornið, moka snjóinn undir stiórn
karlverkstióra og vinna fleiri álika
störf. Maður sem kemur ffá Vestur-
löndum undrast mjög yfir því hve
konan er þrælkuð í Rússl.andi, en ef
'til vill er þetta e°rt í ákveðnum til-
gangi. til þess að herða hana og stæla
'og gera hana hæfa til hernaðar.
kaupa fáein skuldabrjef, þegar verk-
stjórinn fer fram á það. Ætlast er til
áð hver maður kaupi á hverju ári j
skuldabrjef i Stalins-láninu, sem nem vj(,HÚNAÐUR I FULLUM
ur eins mánaðar launum. Ef hann (;\]yQl
leyfir sjer að neita þvi er hann tal- I
inn annaðhvort geðveikur eða land- I h,'fi venð n0R" lenf > hf>rnl,m
ráðamaður. tess’ aS ætti að hek1t,a her’
Einu sinni á ári kemur æðstaráð 1 ÚSir- hverniK h'er llta ut_ blsyndar.
Sovjetrikjanna sarrían. Er það nokk- 1>að 8et ÍeS sagt vnr Vist a
urskonar þing og heldur fundi sina í Fússland er nú ekkert annnð en e.n-
Krernl i Moskvu. Sennilega cr engin «■ alfeherjar herbúðir. og er Moskva
löggjafarsamkunda jafn fljót að ljúka ir iðdepillinn í vigbúnaðarkapphlaup.
störfum. Fundir standa venjulega. í
iPússa. Mörgum ægir það ógnarvald,
fjóra daga fulltrúarnir hlusta á skýrsl seln er f<>!Sis ! Sovjet-Rússlandi. Þó
er rjett að athusca það, að Rússar
sina sigra með
ur ráðherranna, sámþykkja þær og
fara að því búnu aftur heim til sin.
t na-
AÐVORUN
tiS kaupenda
IVIorg u nblaðsins
Athuglð að hætt verður án frekari aðvörunar að senda
blaðið til þeirra, sem ekki greiða það skilvislega. Kaup-
endur utan Reykjavíkur, sem fá blaðið sent frá afgreiðslu
þess hjer, verða að greiða það fyrirfram. — Reikninga
verður að greiða strax við framvisun og póstkröfur innan
14 daga frá komudegi.
VF.RKAMÖNNUM SÝN9
VINNUHARKA
SKEFJALAUS ÁRÓÐUR
Líf okkar starfsmanna scndiráðs-
anna i Moskvu var yfirleitt heldur
fábreytilegt. Eins og jeg hefi áður
sagt, gátum við ekki eignast marga
rússneska kunningja. Helsta skemmt-
un okkar var að fara í leikhús og
horfa á ballet. Við sáum t. d. leik-
Verkamenn í Moskva verða fyrst. ritið „Geggjaði farandsalinn", sem
og fremst að kunna að hlýða. Þeir er klúrt leikrit og svivirðandi um
eru álitnir verka-hermenn og eru Truman forseta. Einnig sáum við
undir ströngum aga. Komi verkamað ( ballet um æyi bandarísks negra-
ur nokkrum sinnum of seint, þá er drengs, sem er þrælkaður og kúgað-
honum refsað. Vinnuvikan er yfir-1 ur þangað til hann kemst til Rúss-
'lýst 48 stunda, en þar sem hverjum lands, þá sameinast hann hinum
verkamanni er ætlað meira verkefni frjálsa verkalýð. Þó almenningur
á þessum tima en hann getuf afkast-1 trúi ekki öllum áróðri valdhafanna,
hafa iafnan unnið
mergðinni, en hinsvegar cþki með
áfburðamönnum. Nú undir sovjet-
skipulaginu eru afburðamennirnir
ennþá færri en nokkru sinni fyrr,
Iþessvegna er ieg ekki i vafa um það,
að vestrænu bióðirnar, bó þær hafi
ef ti’. vill ekki á eins miklu liði fram
sð tefla, þá stnndast Rússar ekki á
tmóti þeim, livað sem á dynur.

að, þá verður hann að vinna mikla
eftirvinnu án þess að fá nokkra auka
greiðslu fyrir hana.
I Þegar fer að nálgast íok hvers
framleiðsluárs tekur vinnuliarkan þó
út yfir. Verksmiðjurnar verða að
Ijúka ákveðinni framleiðslu. Verka-
mennirnir eru hvað eftir annað kall-
aðir saman og stjórnmálafulltrúar
halda ræður „Við viljum sýna þrá
ókkar eflir friði“ segja þeir. Þess-^ÍMoskvu, alveg undrandi, þegar liún
vegna hefir verið stungið upp á því. sá hann. „Hvemig stendur á þvi, að
‘að li.alda Voskryesniks. Við skulum | negrarnir í Ameríku eru kvaldir og
halda Voskryesniks og gefa okkur . kúgaðir og samt er þessi negri i þeim
Iþá hefir kommúnistum þó merki-
lcga mikið tekist að læða þeirri húg-
mynd inn hjá fólki, að svertingjarnir
d Ameriku sjeu ennþá þrælkaðir,
jafnvel imyndar fólk sjer, að þeir
sjeu hafðir í böndum og yfir þá sjeu
•settir þrælastjórar, sem láti leður-
ólarnar dynja yfir bak þeirra.
Þessvegna varð stúlka ein, sem
var viðstödd komu Paul Robeson til
%
SKIPAUTGCRÐ
RIKISINS
Tn • u
„Esja
fer Reykjavík austur um land til
Siglufjarðar þriðjudaginn 24. júlí
kl. 10 f.h.
niiiiimiiiiifmiiiiMiniiiiiniim
HURÐANAFNSPJÖLD
og BRJEFALOKUR
SkiltagerSin
SkólavörHiutíg 8,