Morgunblaðið - 12.04.1956, Blaðsíða 6

22
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 12. apríl 1956.
Mikil stund lögð á almenna mannrœkt
í handarískum skólum
IÞVÍ lesmáíi, sem hér fer á
eftir mun ég leitast við að
skýra frá kynnum rnínum af
bandarískum skólum og hvernig
þeir komu mér fyrir sjónir, er ég
dvaldist í Bandaríkjunum á s. 1.
ári. Rétt er að hafa það hugfast
við lestur þessarar greinar, að
skólamál og skólakerfi Banda-
ríkjanna eru ekki samræmd. Er
því að sjálfsögðu nokkur munur
á skipan þessara mála í hinum
ýmsu ríkjum. Virtist mér þó
þessi mismunur minni en ætla
mætti. Helzt gætti ósamræmis í
lengd skólaskyldualdurs. í þeim
ríkjum, er ég hafði kynni af, var
skólaskylda ýmist frá 6—16 ára
eða 6—18 ára.
Skólabyggingar eru margar
nýjar. Þar, sem landrými er nóg,
eru skólahúsin víðast einlyft.
Þykir það kostur að losna við
stigana. Flest þau skólahús, sem
ég sá voru þannig byggð, að
skólastofur voru sitt hvoru meg-
in ganganna, en ekki eins og
víða tíðkast hér á landi, aðeins
ein röð af stofum. Fannst mér
húsrými nýtast betur á þann
hátt, gangar verða styttri og þess
vegna styttra að fara, þegar þarf
Sigurður Finnsson, kennari
i Vestmannaeyjum
segir frá heimsókn jbangað
um skóla og mikið notuð. Má þar tími á stundaskránni til dvalar í
einkum nefna kvikmyndavélar bókasafni skólans — undir
og segulbandstæki. Athygli mína handleiðslu kennara eða bóka-
vakti einnig nýleg vél, sem er varðar.
þannig að teikna má á sérstakan Hver kennslustund er 55 mín.
gegnsæjan pappír og kemur Hlé milli kennslustunda 3—5
myndin jafnóðum fram á sýning- mín. Hádegisverð snæða nem-
arfletinum. endur oftast í skólanum. Er það
Bæði piltum og stúlkum er ríku ýmist að þeir koma með hann
lega séð fyrir áhöldum til notk- með sér eða þeir kaupa sér mat,
unar við handavinnu og matar- sem seldur er í skólunum vægu
gerð. Matreiðslunáminu er reynt verði. Dáðist ég oft að því,
að haga þannig, að allar aðstæður hversu mikla háttvísi þetta unga
séu sem líkastar því, er ætla má fólk sýndi í matsalnum. Þótt þar 1 sem er hennar trúnaðarmaður.
að þær verði síðar meir á heim- séu oft nokkur hundruð nemend- j Þarna er dvalið í 7—jO mín.;
Skólastofa í bandarískum skóla.
ýmsu, sem við kemur kennslunni.
(homeroom) til þess kennara, ’
Á veggjunum er komið fyrir
ilum stúlknanna.
NÁMSGREINAR OG
KENNSLUTILHÖGUN
í barnaskólum eru
ur á sama tíma, fer allt fram j flutt er morgunbæn og fáni
með stökustu reglu óg hávaða-1 landsins hylltur. Að því búnu
laust. j fara nemendurnir hver tíl sinnar
í skólum gagnfræðastigsins I kennslustofu eftir því sem
yfirleitt hefir hver kennari sína sérstöku j stundaskráin mælir fyrir.
í menntaskólum (senior high-
kenndar sömu námsgreinar og kennslustofu eins og kennarar í
hér, mikil áherzla lögð á móð- barnaskólunum. Tilgangurinn
urmáls og reikningskennslu.
með því er sá, að gera kennur-
Hver einstakur kennari hefir unum hægara fyrir með notkun
schools) er val námsgreina venju
lega mjög frjálst. Tíðast eru tvær
námsgreinar, sem öllum nem-
sína kennslustofu og sinn á- kennslutækja. Enda er sömu sögu endum er skylt að stunda. Oftast
i . * 11 * ’ ' v_ 1 j ollld liCUIlolUöU/lU Dg oiilii a Jiviiiioiu u, i_jiiua vi omhi w ov^u cuuuiii ci OJIJ 11 UV oiuuua. v_/i iuoi
a omas mi. í ínna ymsu u . kveðna hóp barna, sem hann á að segja um kennslustofur gagn- ! eru þessar föstu námsgreinar
byggmgarinnar. Litil ruða er * b
venjulega í hverri skólastofu-
huð. Var mér ljóst, að það væri
eingöngu gert til þess að fá
meiri birtu fram á gangana. —
Kemur sér líka o"t vel að geta
séð inn í skólsstoúmnar. Eigi
einhver þangað e-indi getur
hann séð það, hvor-t hann veldur , ...
_ ... . *. * , , . 1 og verkefnum ymiss konar a
o* - •ml iU ot æ( 1 e a e 1-, veggjum stofunnar. Mátti þar sjá
Stonr gluggar eru svo tii end-j bæðl m fróðleiks og
anna a gongunum. Allt er að , . , . , ,,
6 B ! skemmtunar. Þetta gerir skola-
lífið ljúfara og heimilislegra;
að kenna flestar og stundum all- fræðastigsins og barnafræðsl-
ar þær námsgreinar, sem bömin
læra í skólanum. Mjög fannst
mér kennarar og nemendur
leggja sig fram um það að gera
sína kennslustofu sem vistlegasta
og sem mest „menntasetur“.
Komið var fyrir teikningum
sjálfsögðu gert til þess að hafa
þessar vistarverur sem bjartast-
ar og hentugastar. Var ekki laust
við að mér f^/ndist stundum um
óþarflega mikinn glæsibrag að
ræða. En það er afsakað með
því, að fagurt umhverfi hafi
áhrif á skaphöfn.
Fimleikasalir, þannig gerðir,
að með lítilli fyrirhöfn má setja
í þá skilrúm, eru í flestum hin-
um nýrri skólum. Salir þessir
eru stundum það stórir, að þeg-
ar þeim er skipt í tvennt fást
tveir salir, sem eru hvor um sig
allt að 12x24 rn.
nemendunum finnst vænna um
stofuna sína og kennarinn hefir
miklu betri aðstöðu við kennsl-
una. Frímínútur eru með þeim
hætti í bamaskólunum, að kenn-
aranum er í sjálfsvald sett hve-
nær hann hefir þær. Getur hann
því hagað svo til að létt sé á starfi
og hvíld tekin, er hann sér að
þess er mest þörf, þ. e. a. s., þeg-
ar þreyta fer að gera vart við
sig. Sá ég ekki betur en að bæði
nemendur og kennarar yndu
þessu fyrirkomulagi hið bezta.
í gagnfræðaskólum (junior
Ómissandi þykir líka að hafa
samkomusal með leiksviði og I highschools) í Bandaríkjunum
upphækkunuðm sætum, sem ! eru kenndar færri námsgreinar
rúmar alla nemendur skólans.
Ásamt öllum áliöldum skólantia
heldur en hér á landi. Yfirleitt
eru þar ekki kennd erlend tungu-
unnar, að þær verða hlýlegri og
árangur af náminu hlýtur að
verða meiri vegna þess að ó-
gjörningur mundi það vera fyr-
enska og þjóðfélagsfræði (saga
og landafræði). Aðrar tvær aðal-
námsgreinar verður svo hver
nemandi að kjósa sér. Þessar
fjórar námsgreinar eru síðan að-
ir kennarana að flytja öll þau j algreinar nemandans, og skal
kennslu- og hjálpartæki með sér, j hann daglega fá kennslu í sér-
sem þeir geta komið fyrir og j hverri þeirra. Auk þessa eru
notað, ef þeir hafa sérstök um- i svo íþróttir skyldunámsgrein, og
einn slíkur skóli, sem átti bæði reikningur, verklegt nám, þjóð
að gegna hlutverki menntaskóla félagsfræði (landafræði og saga),
og gagnfræðaskóla í héraði, sem íþróttir, tónlist. dráttlist, leiklist.
í bjuggu um tólf þúsund manna, ^m þrjár síðustu greinarnar geta
kostaði tuttugu og fjórar millj. nemendur valið.
króna. Nemendur þessa skóla
voru um átta hundruð á aldrin-
um 12—18 ára
Borð og stóla er reynt að hafa
Skólar starfa ekki á laugardög-
um. Eru því fimm dagar í hverri
viku, sem nemendur koma í
skóla. Enska, reikningur, verk-
sem liðlegust og fyrirferðaminnst. legt nám og þjóðfélagsfræði
Gat ég ekki betur séð en að góð- j (landafræði og saga), eru kennd
um árangri hefði verið náð í j á hverjum degi, íþróttum eru
þeim efnum. Tíðast eru borð og ! ætlaðir 2—3 tímar og öðrum
stóll samþyggð. En þannig er um námsgreinum, sem nemendur
búið, að auðvelt er bæði að kom- geta valið sér 2—3 stundir á viku.
ast í og ur sætmu.
Kennslutæki eru mörg í hverj-
Venjulega eru svo frjálsar stund
ir ein eða tvær og áætlaður er
Matreiðsla og íiúshald eru kennd við sem eðlilegastar aðstæður.
Nemendum gefst gott tækifæri til tónlistarnáms.
hlýtur þetta að kosta of fjár. ' mál. Oftast eru námsgreinar ráð ákveðinnar kennslustofu. venjulega verður svo að velja
Til fróðleiks skal bess getið, að gagnfræðaskólanna þessar: enska, i Enginn efast um gildi góðra tvær aðrar aukagreinar. Er hver
- -- - •’ — —;1—:------ ---i-i—* -a™ kennslutækja, ef þau eru notuð. þeirra kennd 2—3 stundir á viku.
En þau eru æði haldlítil, ef þau Hér er oftast um að ræða tónlist,
liggja rykfallin í einhverjum dráttlist, leiklist o. fl,
skúmaskotum óhreyfð og ónotuð, :
sem alltaf er hætt við að verði, LÆRA AÐ AKA BIFREIB
ef ekki er svo um hnútana búið, j Flestir menntaskólar veita
að kennurunum séu þau innan nemendum sínum tækifæri til
handar. j þess að læra að aka bifreið. Hafa
í gagnfræðaskólunum hafa bifreiðaverksmiðjurnar fram til
nemendumir ekki sama kennar- þessa látið skólunum í té nýja
ann í öllum námsgreinunum eins bifreið á hverju ári. Er skólinn
og oftast er í barnaskólunum.' fær hina nýju bifreið er sú not-
Nemendumir færa sig þar á aða send í staðinn til verksmiðj-
milli kennslustofa, ef þeir eiga unnar.
að sækja kennslu til fleiri en j Mér var ljóst, að árangur af
eins kennara. Frímínúturnar eru þessari kennslu væri mjög góð-
Eins og áður er sagt eru þær ur. Tiltölulega fáir, sem læra bif- !
í raun og veru ætlaðar til þess. reiðaakstur í skólunum, eru vald- I
aðeins 3—5 mín. Ætiazt er til ir að bifreiðaslysum.
þess að nemendurnir séu komnir I
inn í kennslustofuna, þegar ■ HEIMANÁM LÍTH)
skólabjöllunni er hringt. Heimanám er lítið í bandarísk- j
Helzt virtust mér skólamenn um skólum. Gildi þess virtist mér j
hallast að þeirri skoðun, að bezt nokkuð um deilt, Sá ég skýrslur, j
væri að sami kennari kenndi allt sem sýna áttu árangur rann- j
að þremur námsgreinum og sóknar, er gerð var til þess að j
hefði þannig hver nemandi sinn komast fyrir hið rétta í þeim \
aðalkennara, einnig í gagnfræða- málum. Bar skýrslan það ótví-
skólum. Er þetta talið heppilegt rætt með sér, að betri árangur
m. a. vegna þess að það gerir náðist hjá þeim nemendum, sem
kennurum auðveldara fyrir að voru látnir hafa nokkurt verk-
sinna þörfum hvers einstaks efni til úrlausnar heima. En
nemanda, ef þeir fá tækifæri til sjálxsagt þótti að stilla því mjög
þess að kynnast þeim rækilega. i í hóf. Sýnt var fram á að mikið
Sérhver bekkjardeild hefir því heimaverkefni gæti haft mjög
einhvern sérstakan kennara sem óheilladrjúg áhrif á nemendur
sinn aðalumsjónarmann í skól- sálarlega.
anum. Til hans geta og eiga nem- Áherzla er lögð á það, að börn
endurnir að leita, ef einhver og unglingar leggi stund á eitt-
vandamál ber að höndum. Á hvert sérstakt viðfangsefni i tóm-
hverjum morgni fer hver þekkj-1 stundum sínúm (hobby) hver
ardeild inn í sína „heimastofu“ I eftir sínu áhugasviði. ,
í skólunum eru klúbbar ýmiss
konar, t. d. skákklúbbar, bridge-
klúbbar, blaðamannaklúbbar,
ljósmyndaklúbbar o.s.frv.
Dansleikir virtust mér haldnir
miklu sjaldnar en í íslenzkum
framhaldsskólum. Er venjulega
haldinn dansleikur í byrjun
skólaárs, um áramótin og í lok
skólatímans að vorinu. Dansleik-
ir skulu ekki standa lengur en
til kl. 11.
TÓNLIST
Er ég ber saman ameríska og
íslenzka skóla, finnst mér mun-
urinn hvergi meiri en í öllu því,
er við kemur tónlist og tón-
listarnámi. Skólarnir eiga kynst-
ur af góðum hljóðfærum, sem
nemendur eiga kost að læra á,
ef þeir óska. Enginn þarf að
óttast það, að hann vegna efna-
hags þurfi frá að snúa. Það er
að sjálfsögðu ofviða mörgum
heimilum að kaupa dýr hljóð-
færi handa börnunum.
Hljóðeinangraðir klefar auð-
velda notkun hljóðfæranna. Hægt
er fyrir marga að vera við æfing-
ar samtímis, þótt hver einstak-
ur nemandi sé að fást við sér-
stakt viðfangsefni.
í hverjum skóla er fjölmenn
hljómsveit, sem leikur við hátíð-
leg tækifæri og setur mikinn
glæsibrag á samkomur skólans.
Verður því vart með orðum
lýst, hversu giftudrjúgt það mun
fyrir mótun heilsteyptrar skap-
gerðar og allan andlegan þroska,
að börn og unglingar fái tæki-
færi eins og þarna bjóðast til
þess að læra og iðka þessa ágætu
list.
Tónlistin verður líka mörgum
góð dægradvöl síðar á lífsleið-
inni. Styttri og styttri vinnudag-
ur hefir eins og við vitum skap-
að nýtt vandamál, þ. e. hvernig
á áð verja tómstundum svo að til
heilla megi verða. Skólarnir
reyna því eins og áður er sagt
að styðja allt, sem stuðlar að
því, að nemendurnir finni eitt-
hvert viðfangsefni, sem er þroska
vænlegt fyrir þá.
ÍÞRÓTTIR
Íþróttalíf í skólum Bandaríkj-
anna er mikið og fjörugt. Sér-
staklega er mikið um kappleiki
milli skólanna í amerískum fót-
knattleik, körfuknattleik og
frjálsum íþróttum.
Að sjálfsögðu er það ekki allur
fjöldinn, sem þátt tekur í þess-
um kappleikjum. Það eru aðeins
þeir færustu í íþróttinni, sem
valdir eru til keppninnar sem
fullt.rúar skóla síns. Þykir það
einhver mesti heiður, sem nem-
anda getur hlotnazt, að komast í
kappliðið.
Skólinn sér þessu íþróttafólki
fyrir þjálfurum og þeir, sem
undir keppni æfa, verja til þess
miklum tíma auk þess skyldu-
náms, sem þeim er æuað iil )ík-
amsþjálfunar.
Þeir, sem ekki æfa undir
keppni fá oftast tvær kennslu-
stundir í íþróttum á viku hverri.
E nemandi heilsu sinnar vegna
geiur ekki tekið þátt í neinum
jþróttum, er honum skylt að
velja einhverja námsgrein í stað
iþróttanna.
Skólaíþróttirnar, eru mest
ýmiss konar knattleikir. Þykir