Morgunblaðið - 13.09.1960, Side 20

20
MORGVNBLAÐiÐ
Þriðjudagur 13. sept. 1960
skal ég skrifa nafnið mitt hér á
bréfið hans til sannindamerkis,
og fá yður það svo aftur, svo að
þér getið sannað . . .
•— Það er nú kannski óþarfi,
tautaði Norwood og dró stólinn
sinn að skrifborðinu. — Það var
aldrei ætlun mín að vera svo
frekur. Ég hef átt í erfiðeikum,
en ég hafði aldrei hugsað mér
að fara að trúa öðrum fyrir þeim.
Og fengi ég tilhneigingu til slíks,
myndi ég auk þess ekki fara að
leita til prests af frjálsum vilja.
Eina tilfinning min gagnvart
kirkjunni er andúð, svo að koma
mín hingað er næstum móðgun . .
og jafnvel þó að . . . nei, ég vil
ekki fara að telja einkaraunir
mínar
— Ég skil vel afstöðu yðar.
Séra Harcourt hallaði sér aftur
í háa stólnum, rétt eins og sam-
talinu væri lokið. — Tregðu yðar
til að telja raunir yðar virði ég
fullkomlega. Það er ómetanlega
þægilegt að þurfa ekki á með-
aumkun að halda, og langoftast
er meðaumkun bara til ills eins.
Maður þarf ekki annað en segja.
„Veslings maður“, og þá byrjar
fórnardýrið strax að lýsa því,
hvað það sé mikill vesalingur.
Norwood brosti ofurlítið og
brosið gaf til kynna, að hann léti
ekki slá sig út af laginu fyrir
gott orð.
— Þessvegna skulum við ekki
fara að ræða persónuleg mál-
efni yðar, hélt klerkur áfram. Ég
sé, að þér eruð prófessor í seinni
alda sögu, svo að þér viljið allra
helzt tala um eitthvað á því
sviði. Hvor var Englandi þarfari,
Gladstone eða Disraeli?
— Jú, ég er söguprófessor, tók
Norwood fram í og það var eins
og hann vaknaði við, fullur á-
huga. — Og áhyggjur mínar
standa ,einmitt í sambandi við
það. Ég kom að háskólanum sem
aðstoðarkennari, 1923, og tveim
árum seinna hlaut ég prófessors
nafnbót. Það var opinbert leynd
armál í deildinni, að mér var ætl
að að verða eftirmáður Dentons
prófessors, þegar hann færi frá
íyrir aldurs sakir. Og sjálfur
óskaði hann þess. Eins og þér
sjálfsagt vitið, dó hann svo, eftir
margra mánaða legu. Ég gegndi
störfum hans í fjarveru hans,
og nú tilkynnir rektorinn, að
hann hafi skipað Ware frá Ox-
ford eftirmann hans. Eins og
nærri má geta varð þetta mér
sár vonbrigði. í fyrsta iagi þurfti
ég mjög á að halda launahækk-
un — og var meira að segja far
in að taka út á hana fyrirfram,
en annað er þó verra: að þetta
leggur allar framavonir minar í
rúst.
Norwood þagnaði og leit nú í
fyrsta sinn beint í augu Har-
courts, eins og sá maður gerir,
sem væntir sér samúðar og skiln
ings, og svipurinn á hrukkóttu
andlitinu var líka hughreystandi.
— Síðan konan mín dó, hefur
starf mitt tekið allan tíma minn
og umhugsun, hélt Norwood
áfram. Það er nú orðið fjögur
ár. Við vorum miklir vinir. Ég á
eina litla dóttur og geri allt, sem
ég get til að halda henni sem
mest hjá mér. Vitanlega er hún
mér mikil huggun, en þegar ég
þarf að gæta hennar, verða að
sjálfsögðu önnur áhugamál út
undan. Þessvegna er starf mitt
við háskólann raunverulegt líf
mitt, sem ég hef helgað mig svo,
að allt annað er útilokað, og nú
eru mestar horfur á, að ég verði
— 38 ára gamall — að standa í
stað það sem eftir er.
— Eru stúdentarnir yðar meg-
in í þessu máli?
— Áreiðanlega, sVaraði Nor-
wood með ákafa. — Ég hef heyrt,
að það hafi verið haldinn mót-
mælafundur í gærkvöldi og þar
hafi verið húsfyllir.
— Það var slæmt. En samt get
ið þér líklega bætt úr þessu áður
en frekari skaði er skeður.
— Hvað eigið þér við með því?
Eiga stúdentarnir kannski ekki
að hafa leyfi til að láta skoðun
sína í ljós á þessu ranglæti?
Hartcourt sat þögull og fitlaði
við pappírshníf inn sinn, en horfði
í andlit gests síns. Allt í einu
leit han á fallega eirstungumynd
á suðurveggnum til vinstri frá
honum — þetta var vel gerð eftir
mynd af „Lj ósi heimsins“, eftir
Holman Hunt. Augu Norwoods
fylgdu honum og staðnæmdust
andartak við myndina. Þetta var
sama sem ávítur.
— Vitanlega er þetta réttu við
brögðin við slíku sem þessu, taut
aði hann, — þyrnikóróna — und
irgefni — knýja hógværlega á
hurðina, sem nýbúið er að skella
á nefið á manni. . . En það er nú
ekki mikið til af slíku 1 háskól-
anum, þó að hann sé kallaður
kristileg stofnun . . . Hann getur
vel hafa verið Ijós heimsins, en
að því er ég bezt get skilið, hef-
ur skipulagður kristnidómur
gert meira en nokkurt annað afl
í veraldarsögunni til þess að
halda heiminum í myrkrinu. Jafn
vel Búddatrúarmenn hafa aldrei
brennt vísindamenn á báli.
— Þeir hafa enga vísindamenn
átt til að brenna, svaraði Har-
court rólegur, — en í mínum aug
um, dr. Norwood, virðist þetta
atvik geta orðið merkustu tíma-
mót í lífi yðar . . . Mergurinn
málsins er þessi: Það hefur verið
farið illa með yður og háskólinn
veit það. Aðkomumaður hefur
feftgið embættið, sem þér áttuð
rétt á að fá. Stúdentarnir eru
móðgaðir — og með réttu. Þá
verða þeir fyrirfram fjandsam-
legir nýja manninum og deildin
lendir í erfiðleikum með að
ganga sinn gang.
Norwood hlustaði með athygli.
— Þér munuð brátt komast að
raun um, að vinir yðar í háskól-
anum verða þakklátir fyrir það,
að atvik, sem gat orðið til upp-
þots og ófriðar, er tekið með still
ingu og lagni . . . og hvað stú-
dentana snertir . . . Hvílíkt tæki
færi, maður! Ef þér sækist eftir
glæsilegum ferli, sem prófessor,
stendur hann yður nú opinn.
Venjulegur stúdent hefur ólíkt
meiri áhuga á íþróttum en em-
bættisferli kennara sinna. Ef þér
takið þessu eins og maður, marg
faldar það gildi hvers orðs, sem
þér segið í kennslustofunni.
— Ég skil alveg hvað þér eruð
að fara, og ég get vel skilið rök
semdafærslu yðar og gildi henn
ar, en þetta er nú samt býsna
beizkur biti að kingja. Ef
til vill vitið þér ekki, hvað þetta
hefur kostað mig. Sjálfur hafið
þér verið heppinn og náð hæztu
mannvirðingum, en líklega hafið
þér aldrei reynt það, sem ég hef
mátt þola.
Harcourt leit á Norwood,
svörtum, djúpum augunum með
rannsakandi tilliti, og gesturinn
fór að velta því fyrir sér, hvort
hann hefði nú gengið einu skrefi
of langt. Því að það var sýnilegt,
að Harcourt hafði heldur ekki
farið varhluta af þjáningunum.
Hann blygðaðist sín og bjóst
við, að hinn færi að verja sig
gegn þessari árás. Svo leið heil
mínúta í djúpri þögn. Norwood
fyrirleit sjálfan sig, þegar hann
sá hinn drúpa höfði.
Loks leit hann upp aftur og
brosti þá. Það var alveg eins og
hann væri að látast ekki heyra
klaufalegt grobb í pörupilti. Nor
wood þótti fyrir því, ef samtalið
ætti að enda svona, en sú virtist
ætlun Harcourts.
— Ég ætlaði nú ekki að særa
yður, sagði Norwood feimnislega.
— Þá hafið þér heldur ekki
gert það.
Norwood stóð upp og bjóst til
ferðar. — Þakka yður fyrir,
sagði haann og rétti fram hönd-
ina. — Ég vildi óska, að ég gæti
á einn eða annan hátt launað yð-
ur þessa stund, sem þér hafði
gefið mér.
Augu Harcourts ljómuðu.
— Ég held, að hugur fylgi
þarna máli hjá yður, — enda ætla
ég að þiggja boð yðar. í seinni
tíð hef ég hugsað mikið um eitt
atriði, sem snertir veraldarsög-
una. Ég vildi gjarna verða ein-
hvers vísari um það, en tii þess
þarf ég að fara í smiðju til
kunnáttumanns. Það eru svo
margir fræðilegir erfiðleikar,
sem ég þarf að glíma við. Vitan-
lega er þetta ekki neitt, sem
snertir yðar persónulega vanda-
mál . . . Vilduð þér koma heim
til mín . . . ég á dálítið erfitt með
að koma heim til annarra . . . og
vera hjá mér eina kvöldstund . . .
helzt mjög bráðlega. Ég þarf á
ráðum yðar að halda, Norwood.
— Það skyldi vera mér ánægja.
— Ég vona, að þér komið til
kvöldverðar, og svo getum við
rabbað saman á eftir. Við erum
vanir að hafa fáeina gesti á
þriðjudagskvöldum. Án allrar
viðhafnar. Þessir gestir eru oft-
ast karlmenn en þó ekki alltaf.
Og svo eru aðstoðarprestarnir
mínir, sem báðir eru vel mennt-
aðir og skemmtilegir menn —
Talbot, M. A. í enskum bókmennt
um frá Cambridge, og Simpson
frá Harvard. Hvað segið þér um
þriðjudaginn kemur?
— Rétt eins og stendur er ég
alveg bundinn heima við á kvöld
in svaraði Norwood afsakandi. —
Það er vegna hennar litlu dóttur
minnar, en ég vona, að úr þessu
rætist bráðlega. Ég hafði hana í
heimavistarskóla, en þar hafði
hún enga elju, fyrir heimþrá. . . .
Því miður . . .
— Getið þér ekki bara tekið
han með yður? Hvað er hún
gömul?
— Aðeins átta ára. Ég held
hún myndi bara þreyta yður.
— Þér vitið ekki, hvað við pip
arkallarnir sækjumst eftir að
hafa börn til þess að lífga upp
hjá okkur. Mér væri það aðeins
aukin ánægja ef hún kæmi líka?
Er það þá ákveðið?
— Ég vona bara, að hún geri
yður ekki erfiðara fyrir, svaraði
Norwood og tók í hönd Har-
courts.
—O—
Síðar sama dag kom Sonja, og
Ijómaði nú af lífsfjöri, sjálfs-
trausti og ánægju.
Hún nam staðar sem snöggvast
innan við dyrnar og horfði á
Harcourt dótturlegum ástaraug-
um, og hann lyfti hendi í kveðju
skyni og horfði á hana, er hún
nálgaðist stól hans.
Sonja, maður hefur næstum
ekkert leyfi til að vera eins glað
legur og þér eruð. Hvað hefur
komið fyrir yður?
— Ég fékk skilaboð frá Har-
court dómprófasti að koma hing
að. Er það kannski ekki næg á-
stæða? Hún losaði skúf af fjólum
úr kápunni sinni og lagði á borð
ið við hönd hans. — Segið mér
nú erindið, sagði hún um leið
og hún settist, andspænis honum.
— Það er dálítið, sem þér getið
gert fyrir mig. Ég ætla að hafa
fáeina gesti á þriðjudagskvöld.
Það er orðið siður heima hjá mér.
Flestir gestir mínir eru ein-
mana sálir, sem oftast þekkjast
ekki innbyrðis, svo að það er
ekki alltaf jafnhægt að . . .
— Nei, það get ég skilið, svar
aði hún hlæjandi.
— Og ég þarf á yður að halda
á þriðjudagskvöldið.
— Þakka yður fyrir. Það verð
ur indælt.
— Það skuluð þér ekki taka
sem gefinn hlut. Það er stundum
einkennilegt samsafn, sem kem
ur saman hjá mér. í þetta sinn
er um að ræða átta ára gamlan
móðurleysingja. Ég þyrfti að
hafa sem bezt næði að tala við
föður hennar, svo að mér datt
í hug •. . .
Það ar þessvegna verið að
bjóða mér, sagði Sonja og gerði
sér upp móðgun. — Og ég, sem
var farin að sjá sjálfa mig í
anda, sitjandi við hægri hlið
dómprófastsins í nýja flauels-
kjólnum mínum, og svo á að reka
mig í útlegð inn í krakkaherberg
ið, ásamt stelpukorni.
— Ég hef nú ekki séð hana,
en hún gæti alveg eins verið
töfrandi, framar öllum börnum,
sem þér hafið nokkurntíma aug
um litið. En svo er heldur ekki
óhugsandi, að hún verði snúin og
afundin. Ef hún líktist föður sín
um, talar hún enga tæpitungu.
Jæja, komið þér þá?
— Það vissuð þér áður en
spurt var, svaraði hún og var nú
orðin alvörugefin. Mér er það
ánægja ef ég get gert yður ein
hvern greiða.
— Ágætt, góða — en nú verð
ég að biðja yður að fara. Það
eru margir þarna frammi, og ég
get ekki látið þá bíða meðan ég
tala við manneskju, sem ekkert
gengur að. Út með yður!
Hún dokaði við dyrnar, rétt
a
r
k
ú
á
— Eftir þessu landabréfi ætti
Moccasin eyja að vera handan
við næstu trjáþyrpingu!
Á meðan, á eyjunni.
— Allt í lagi strákur, fariu
að vinna við þessa elgshúð. Það
fer að dimma! Ég heyri í báta-
vél, og hljóðið nálgast .... Ef
það er Markús væri heppilegra
fyrir hann að snúa við og halda
til baka meðan hann er ennþá
fær um það!
eins og henni hefði dottið eitt*
hvað í hug. Svo sneri hún sér að
honum, brosandi.
— Sonja! kallaði hann, — vilj
ið þér visa þeim næsta inn.
Hún gekk hröðum skrefum
gegn um bókaherbergið, reif af
sér svörtu húfuna og srauk yfir
hárið á sér.
— Lesið þér alltaf hugsanir
fólks? spurði hún á leiðinni inn
í fatageymsluna.
— Aðeins þær góðu, svaraði
hann, bltðlega.
Óvenjufalleg ung stúlka um
tvítugt stóð upp, þegar Sonja
spurði, hver væri næstur.
— Viljið þér koma hérna með
mér? spurði Sonja vingjarnlega
og vísaði henni svo inn í litla
hliðarherbergið. — Gerið svo vei
að fá yður sæti. Hún benti á legu
bekkinn við gluggann, og svo
settust þær báðar.
Sonja, sem var eftirtektarsöm
á smáatriði, sá, að fatnaður ungu
stúlkunnar var dýr og vandaður
en ekki af allra nýjustu tízku.
Vafalaust var hún ein úr þeim
stóra hópi, sem hafði verið efnað
ur til skamms tíma en nú ör*
eiga.
— Ég vildi gjarna tala ofur
lítið við yður áður en þér farið
inn til dómprófastsins, sagði'
Sonja. — Þér vitið náttúrlega, að
það er stöðug aðsókn að honum
allan daginn, af fólki, sem þarf
á ráðleggingum að halda. Þess-
vegna reynum við að létta ofur-
lítið af honum mesta annríkinu.
Það er meira að segja ekki óal-
gengt, að erindið er ekki meira
áríðandi en svo, að við getum af-
greitt það.
— Ég veit það, svaraði unga
stúlkan lágt, — og ég er því feg-
in.
—Ég vissi, að þér munduð
skilja mig. Get ég sagt dóm-
prófastinum nokkuð um yður?
ajtltvarpiö
I*riðjudagur 13. september
8.00—10.20 Morgunútvarp. (Bæn.
8.05 Tónleikar. — 8,30 Fréttir. —
8.40 TónleiRar. — 10.10 Veðurfr.).
12.00 Hádegisútvarp. — (12,25 Fréttir
og tilkynningar).
12.55 „A ferð og flugi": Tónleikar
kynntir af Jónasi Jónassyni.
15.00 Miðdegisútvarp.
(Fréttir kl. 15.00 og 16.00).
16.30 Veðurfregnir.
19.25 Veðurfregnir.
19.30 Erlend þjóðlög. —
19.40 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Erindi: Un> vörumerkingar
(Sveinn Asgeirsson hagfræðing-
ur).
20.55 Píanótónleikar: Bela Siki leikur
fjórar ballötur eftir Chopin, í g-
moll op. 23, í F-dúr op. 38, í As-
dúr op. 47 og í f-moll op. 52.
21.30 Utvarpssagan: „Barrabas'* eftir
Pár Lagerkvist; I. (Olöf Nordal
þýðir og les).
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Kvöldsagan: „Trúnaðarmaður I
Havana" eftir Graham Greene;
IX. (Sveinn Skorri Höskuldsson).
22.30 Lög unga fólksins (Kristrún Ey-
mundsdóttir og Guðrún Svafars-
dóttlr).
23.25 Dagskrárlok.
Miðvikudagur 14. september
8.00—10.20 Morgunútvarp (Bæn. — 8.15
Tónleikar. — 8.30 Fréttir. — 3.40
Tónleikar. — 10.10 Veðurfr.)
12.00 Hádegisútvarp.
(12.25 Fréttir og tilkynningar)*
12.55 „Við vinnuna": Tónleikar.
15.00—16.30 Miðdegisútvarp.
Fréttir kl. 15.00 og 16.00).
16.30 Veðurfregnir.
19.25 Veðurfregnir.
19.30 Operettulög.
19.40 Tilkynningar.
20.00 Fréttir.
20.30 Erindi: Goðinn frá Valþjófsstað;
III. (Sigurður Sigurmundsson
bóndi í Hvítárholti).
21.00 „I þrískiptum takti": Hljómsveit
in Covent Garden og hljómsveit
belgíska útvarpsins leika valsa
eftir Weber, Tjaikovsky og Ric-
hard Strauss. Stjórnendur: Hugo
Rignold, Robert Irving og Franz
André.
21.25 Afrek og ævintýr: „Flóttinn**,
fyrri hluti frásagnar eftir René
Belbenoit (Vilhjálmur S. Vil-
hjálmsson rithöfundur).
21.50 Einsöngur: Giuseppe Valdengo
syngur lög eftir Tosti.
22.00 Fréttir og veðurfregnir.
22.10 Kvöldsagan: „Trúnaðarmaður f
Havana" eftir Graham Greene:
XVI. (Sveinn Skorri Höskulds-
son). j:
22.30 Um sumarkvöld: Alfreð Andrés-
son, Kramer og harmonikuhljóm
sveit hans, Erna Sack, Webster:
Booth, Rinda, Joe Newman sext-
ettinn, Snoddas. Judy Garland ofi
Edmundo Ros skemmta.
23.00 Dagskrárlok.