Morgunblaðið - 18.07.1963, Blaðsíða 6

6
MORGUNBL 4 Ð t Ð
Fimmtudagur 18. júlí 1963
KAKVIÐBURÐUR
FYRSTA PIATIGORSKY-MÓTIÐ
HINN 2. þ. m. hófst vestur í
Los Angeles eitthvert öflugasta
skákmót, sem haldið hefur ver-
ið í Bandarikjunum. Við þann
eld sitja 8 stórmeistarar dg þeir
ekki af verri endanum, þeirra á
meðal Friðrik Ólafsson. Þeir vita
það fyrir vestan og raunar hvar
sem er, að Friðrik okkar er ekki
neinn veifiskati, og' því er ekk-
ert undarlegt að hann skuli vera
kvaddur til.
Að skákmóti þessu stendur svo
nefnd Piatigorsky-stofnun, sem
mun hafa að markmiði aukna
mennt og menningu. Er hún
kennd við hinn heimsfræga rúss
nesk-bandaríska sellósnilling
Gregor Piatigorsky, sem hefur
víst snúið sér æ meir að högg-
myndalist í seinni tíð. Forseti
stofunarinnar er kona listamanns
ins, bandarísk milljónafrú, sem
þarf að koma peningunum í lóg
með einhverju góðu móti, og er
hún kunn að dálæti á skáklist
inni og stuðningi við hana. Hún
efndi t.d. í hittiðfyrra til einvíg-
is milli landa sinna Reshevskys
og Fischers, ef takast mætti að
fá greinilega fram, hvor hefði
yfirhöndina. Tilraunin fór þó út
um þúfur, því að Fischer taldi
sér misboðið að loknum 11 skák
um, er breytt var tafltíma í þágu
Reshevskys, og kom ekki oftar
til leiks. Reshevsky var þá dæmd
ur sigurinn, þar eð leikar stóðu
jafnir áður. Þessum úrskurði vís
aði Fischer alllöngu síðar til með
ferðar fyrir dómstóli, þar sem
hann hefði orðið sér til álits-
hnekkis, en ekki hefur enn frétzt
af niðurstöðu dómsins.
Líklega hefur Fisoher komið
sér í bili út úr húsi hjá frú
Piatigorsky með þessu bram-
bolti sínu, a.m.k. er hann ekki
meðál þátttakenda nú, en aftur
á móti „óvinurinn" Reshevsky.
Er það leitt, því að hinn ungi
snillingur hefði sannarlega sett
mikinn svip á þetta fyrsta
Piatigorsky-mót við hlið heíms
meistarans og annarra stórridd-
ara.
Ekki veit ég hvaða sjónarmið
frú Piatigorsky hefur haft við
valið á boðsmönnum til móts-
ins, en ekki er ólíklegt að hún
hafi fyrst og fremst miðað ein-
göngu við kandídatatign, þ.e.
þann hóp skákmeistara, sem
keppt hefur á áskorendamóti.
Síðan hefur hún viljað skipta
sætunum að jöfnu milli nýja óg
gamla heimsins, boðið tveimur
úr heimalandinu, tveimur úr
suðurálfunni, tveimur frá mesta
skákveldi jarðar og tveimur öðr
urn Evrópumönnum.
Lítum snöggvast yfir hópinn.
Vígabarðalegastir eru auðvitað
nýbakaður heimsmeistari, Tigran
Petrosjan frá Armeníu, 33 ára
gamall, og Eístlendingurinn Paul
Keres, 47 ára. Hinn síðarnefndi
hefur tekið þátt í öllum 5 áskor
endamótunum og oftast lent þar
í öðru sæti, og Petrosjan hefur
verið við sama heygarðshornið
fjórum sinnum.
Þriðji Slavinn er Svetozar
Gligoric frá Júgóslavíu. Hann
stendur á fertugu, fékk stór-
meistaratitilinn 1951, hefur síð-
an verið í allra fremstu röð og
þrisvar keppt á áskorendamóti.
Fjórði Evrópubúinn er Frið-
rik Ólafsson, sem er 28 ára gam
all og hefur þó verið stórmeist
ari í 5 ár. Eins og muna má,
tók hann þátt í áskorendamóti
1959, hinu næstsíðasta. Næst
Svíanum Stáhlberg er Friðrik
með vissu frægasti skákmaður
Norðurlanda, og nú sjálfsagt
orðinn ofjarl hans við skákborð-
ið.
Frá Suður-Ameríku eru Migu
el Najdorf og Oscar Panno.
Najdorf er pólskur að uppruna,
hefur verið búsettur í Argentínu
í tvo áratugi eða lengur og nú að
sögn setztur að í Venezuela.
Hann tók þátt í tveimur fyrstu
áskorendamótunum. Najdorf er
53 ára og því aldursforseti þessa
stórmóts. Yngstur þátttakenda er
aftur á móti Panno frá Argen-
tínu, fæddur sama árið og Frið
rik, en víst eitthvað yngri í ár
inu. Hann vakti fyrst á sér at-
hygli, þegar hann sigraði á heims
meistaramóti unglinga í Kaup-
mannahöfn 1953. Tveimur árum
seinna fékk hann stórmeistara
nafnbót, og árið 1956 tók hann
þátt í áskorendamóti. Síðustu ár
in hefur hann sjaldnar teflt á
mótum en áður.
Og þá eru það heimamennirn
ir, hvorugur raunar fæddur
Bandaríkjamaður. Samuel Res-
hevsky er eins og Najdorf af
pólskum Gyðingaættum og hef
ur átt heima vestra í 43 ár, allt
frá því er hann ferðaðist þang-
að sem undrabarn í skáklistinni,
— en nú er hann 51 árs að aldri.
Hann hefur aðeins einu sinni tek
ið þátt í áskorendamóti, en auk
þess var hann eins og Keres einn
af fimmmenningunum, sem
inn. Meðalaldur er hinsvegar 3. Rc3 dxe
39% ár, og er Gligoric næstur 4. Rxe — Bf5
þeim mörkum. Verður gaman að 5. Rg3 — Bg6
sjá hvaða aldursskeið stendur 6. Bc4 e6
sig jafnbezt. 7. Rle2 Rf6
Alþjóðaskáksambandið hefur 8. Rf4 — Bd6
yfirumsjón með Piatigorsky-mót 9. Bb3 — R8d7
inu, og af hálfu sambandsins 10. Df3 — Dc7
setti það einn af varaforsetunum, 11. h4 0-0-0
Jerry Spann frá Oklahomaborg. 12. h5 - Bf5
Fyrir borgarstjórn Los Angeles 13. RxB — Da5t
töluðu við setninguna tveir máls 14. c3 — DxR
metandi menn. Viðstaddir voru 15. Dd3 DxD
500 gestir, þeirra á meðal 15. RxD h6
Piatigorsky-hjónin, sem voru. 17. Hli4 — Hhe8
hyllt af hlýleik og virðingu fyr 18. Be3 — Rd5
ir rausnina, — en verðlaun eru 19. 0-0-0 — RxB
víst ákveðin hvorki meira né 20. fxR - Rf6
minna en 10 þúsund dalir, og 21. Hfl — He7
mun sigurvegarinn fá 3 þúsund 22. Rf2 — Bg3
þar af. Auk þess hefur verið 23. Hh3 Bd6
gerður forkunnarfagur silfur- 24. Bc2 — e5
bikar, sem er farandgripur, en 25. Rd3 — exd
eftirlíkingu hans mun sigurveg- 26. exd — He2
arinn fá til eignar. Gripurinn er 27. g4 - Hde8
listasmíð, og teiknaður af frú 28. Bdl H2e3
Piatigorsky, svo að sýnilegt er 29. HxH — HxH
að hún hefur fleira til brunns 30. Hf3
Tigran Petrosjan
kepptu um heimsmeistáratign í
skák 1948, að Alexander Alekh-
ine látnum. — Pal Benkö er Ung
verji en flýði land 1957, er
hann var staddur hér á íslandi
á stúdentaskákmóti árið eftir
uppreisnina minnisstæðu. Síðan
fór hann vestur um haf og fékk
borgararétt í Bandaríkjunum.
Hann varð stórmeistari 1958 og
keppti á áskorendamótinu 1959
eins og Friðrik. Hann átti 35
ára afmæli í þessari viku.
Athyglisvert er að þátttakendur
þessa móts skiptast að jöfnu nið
ur á fjóra áratugi, tveir eru á
þrítugsaldri, tveir á fertugsaldri,
tveir miili fertugs og fimmtugs
og tveir komnir á sextugsaldur-
að bera en peningana.
Morgunblaðið mun birta næstu
vikurnar skákir mótsins og má
vænta að mörgum þyki akkur í
því. Fylgja skákunum stuttar um
sagnir, en ekki skákfræðilegár
skýringar svo neinu nemi. Koma
þá hér fyrstu skákirnar tvær.
FYRSTA SKÁK.
Caro-Kann vörn
Hv.: Keres Sv.: Petrosjan
Hér settist heimsmeistarinn
nýji í fyrsta sinn að kapptefli
eftir krýninguna. Hann beitti
Caro-Kann vörn. Keres blés til
atlögu á kóngsvæng, en Petro
sjan hrókaði þá á langveginn og
veitti fullnægjandi viðnám.
Keres hrókaði líka langt og virt-
ist ná heldur vænlegri stöðu,
en hann komst þó ekkert áfram
vegna nákvæmrar varnar Petro-
jafntefli.
ÖNNUR SKÁK
Ben-Oni vörn.
Hv.: Najdorf Sv.: Panno
Fyrsta sigur mótsins vann hinn
elzti á þeim yngsta. Panno við-
hafði Ben-Oni vörn, sem er held
ur hægfara, og svo kom að hann
fórnaði peði, þar eð honum
fannst orðið of þröngt um sig,
enda hélt hann sig þannig geta
notfært sér opna skáklínu fyrir
biskup sinn, en Najdorf gaf and-
stæðingi sínum ekki færi á að
byggja upp viðhlítandi taflstöðu
heldur þrýsti stöðugt á, svo að
hinn varð að einbeita sér að vörn
inni einni. Þar kom þó, að peða
fylking Najdorfs réði úrslitum.
í þessari skák var einnig lang-
hrókað af báðum.
sjans, og loks var sætzt á jafn- Hvítt Svart
tefli í 30. leik. Rannsókn leiddi 1. d4 — Rf6
í ljós eftir á, að Keres átti ekki 2. c4 — c5
neinna betri kosta völ. 3. d5 — e5
4. Rc3 — d6
Hvítt Svart 5. e4 — g6
1. c4 — c6 6. Rf3 — Bg7
2. d4 — d5 Framhald
á bls. 8.
leið og fyrrnefndum
kvæmdum lýkur.
fram-
• Vondu kartöflurnar pólsku
„Kartöfluátvagl“ skrifar:
„Eins og allir þeir vita, sem
keypt hafa kartöflur undanfar-
ið og bragðað á þeim, eru þess-
ar kartöflur yfirleitt óætar
og oftatst tæplega skepnum
bjóðandi.
Dagblaðið „Vísir“ var svo vog
að um daginn að spyrja sjálfan
forstjóra Grænmetisverzlunar
ríkisins, hvort nokkurra úrbóta
væri von. Kartöflurnar væru
trénaðar og vart boðlegar mönn
um. Forstjóranum „kom á ó-
vart, er við tjáðum honum álit
manna á kartöflunum, því að
hann kvað enga kvörtun hafa
komið til einkasölunnar í sum-
ar“.
Þannig hljóðuðu ummæli
hans. Þá er fernt til:
1) Forstjóri kartöflueinokun-
arinnar bragðar aldrei kartöfl-
ur.
2) Bragðlaukar hans eru í ó-
lagi.
3) Hann hefur ekki vit á
þeirri vöru, sem hann selur
almenningi.
4) Fólk, almenningur og verzl
unarfólk, er hætt að kvarta,
því að veit, að það hefur ekk-
ert að segja.
Engar kvartanir berast, því
að ekkert tillit er tekið til
þeirra. Þegar Neytendasamtök
in kærðu Grænmetissöluna fyr
ir kartöfluruslið, slapp forstjór
inn með áminningu.
Mér barst fyrir skömmu síð-
asta blað samtakanna, „Neyt-
endablaðið". Þar er sagt frá
fróðlegri athugun, sem gerð
var á vegum samtakanna.
Keypt voru tíu sýnishorn af
kartöflum í tíu verzlunum, og
áttu þær allar að vera í II.
flokki. Samkvæmt niðurstöðum
vísindalegrar rannsóknar lenti
ekkert, sýnishornanna í II.
flokki. Tvö lentu í III. flokki
og var þó annað þeirra alveg
á mörkunum að geta talizt til
hans. 7 — sjö — voru ekki hæf
til manneldis samkvæmt gæða-
kröfum ráðuneytisreglugerðar!
Hvað segja forráðamenn Græn-
metissölunnar við þessu? —
Ekkert. Enginn þeirra lendir í
öðrum flokki, hvað þá í fyrsta
— Velvakandi birtir þetta
bréf, sem honum finnst eiga
fullan rétt á sér, þótt í harð-
orðara lagi sé. Kartöflurnar eru
vondar, svo mikið veit Velvak-
andi.
• Fyrir sunnan Dómkirkjuna
Vegna skrifa „Garðagægis“
hér í Velvakanda á sunnudag,
um að garðreiturinn sunnan
* undir Dómkirkjunni sé í hálf-
gerðri óhirðu núna, hefur Vel-
vakandi verið beðinn að geta
þess, að meðan ekki er lokið
málun, hreinsun og viðgerð á
kirkjunni, er ekki hægt að
koma garðinum í gott lag. Hins
vegar verður það gert, um
0 Yfirlýsing
Vegna fréttar frá fréttaritara
Morgunblaðsins í Mývatnssveit
sem birtist í Velvakanda á
þriðjudag, hafa hljóðfæraleik-
ararnir Magnús Pétursson og
Karl Lilliendahl beðið fyrir
þessa klausu:
„Reykjavík, 16. júlí 1963.
Að gefnu tilefni viljum við
undirritaðir koma eftirfarandi
á framfæri.
Þann 11. júní s.l. leystist upp
hljómsveitin NEO-tríóið, sem
hefur verið setið Kristni Vil-
helmssyni, Magnúsi Péturssyni
og Karli Lilliendahl.
Breyting sú sem varð, var
sú, að Kristinn Vilhelmsson
hætti ásamt þáverandi söng-
vara, Ragnari Bjarnasyni, en
við héldum áfram að Starfa
undir nafninu Tríó Magnúsar
Péturssonar með nýju fólki
á sama stað og áður.
Kristinn Vilhelmsson er lög-
legur eigandi að nafninu NEO,
og hefur með nýju liði ferðast
um landið- að undanförnu und
ir því nafni, og höfum við
engan þátt átt í ferðum þeirra.
Með þökk fyrir birtinguna.
Magnús Pétursson
Karl Lilliendahl“.