Morgunblaðið - 07.11.1968, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. NÓVEMBER 1968
11
SPIRO T. Agnew, hinn nýkjörni
varaforseti Bandaríkjanna,
hefur verið mjög umdeildur í
nýafstaðinni kosningabaráttu,
og margir telja að Richard Nix
on hafi orðið á mistök þegar
hann valdi hann varaforsetaefni
sitt. Nixon kveðst hafa valið
hann vegna þess, að fáir banda-
rískir stjórnmálamenn þekki
eins vel og Agnew vandamál
stórborganna. A ndstæðingar
hans halda því fram, að Ag-
new hafi verið valinn til þess
að friða Suðurríkjamenn, en
stuðningur þeirra var Nixon af
ar mikilsverður.
Hvað eftir annað hefur Ag-
new orðið að taka aftur um-
mæli, sem hann hefur viðhaft,
og Nixon hefur orðið að gefa
skýringar á orðum hans. Ag-
new sakaði meðal annars
Humphrey um linkind í garð
kommúnista snemma í kosninga
baráttunni, en varð að draga
þau ummæli til baka. Hann hef
ur farið háðulegum orðum um
hópa ungs fólks, sem hafa stað-
ið fyrir mótmælaaðgerðum og ó
spektum, og nokkurs kulda hef
ur gætt í ummælum hanis í garð
blökkumanna. Hvað eftir ann-
að hefur hann komið Nixon í
bobba með klaufaskap sínum.
EFAST UM HEIÐARLEIKA
Hubert Humphrey hefur lát-
ið svo um mælt, að Nixon hafi
sýnt skort á dómgreind, þegar
hann valdi Agnew varaforseta-
efni sitt, og gefið í skyn, að
honum sé ekki treystandi til að
velja sér góða aðstoðarmenn.
Alvarlegustu ásökunin á hend
ur Agnew hefur þó komið fram
í New York Times, sem held-
ur því fram, að hann hafi hagn
azt af lóðabraski og banka-
stjórastörfum þegar hann var
ríkisstjóri í Marylandríki og
notað aðstöðu sína til þess að
drýgja tekjur sínar og vina
sinna.
Það er því ekki nóg með að
hæfileikar Agnews hafi verið
dregnir í efa, ráðvendni hans
hefur líka verið véfengd. New
York Times hefur gengið svo
langt í ásökunum sínum að
halda því fram, að hann sé
ekki hæfur til að vera vara-
forseti. Agnew hefur svarað á-
sökunum blaðsins með því að
gera grein fyrir öllum tekjum
sínurn til að sanna að hann hafi
engin lögbrot framið. Jafnframt
hefur hann gagnrýnt New York
vinstri. Eftir hinar miklu óeirð-
ir sem fylgdu í kjölfar morðs-
ins á dr. Martin Luther King í
vor, kvaddi Agnew á sinn fund
helztu 'leiðtoga blökkumanna í
Baltimore, þar sem óeirðirnar
voru hvað mesiar, og hélt yfir
þeim þrumandi skammarræðu.
Hann hélt því fram að þeir
þyrðu ekki að fordæma þel
dökka kynþáttahatara og sagði,
að baráttan fyrir jafnrétti
blökkumanna hefði horfið í
skugga nýrrar baráttu fyrir taf
arlausum kjarabótum.
Skömmu síðar neitaði Agnew
að ræða við stúdenta, aðallega
blökkumenn, sem gert höfðu
setuverkfall til þess að leggja
áherzlu á kröfur sínar um bætt
an aðbúnað og kröfðust þess
að fá að ræða við ríkisstjór-
ann. í stað þess að ræða við
stúdentana lét Agnew hand-
taka þá. Á síðasta b'laðamanna-
Hinn nýkjörni vnrnforseti Bnndnríkjnnnn:

SPIRO THEODORE J Ri G 1 1; Eil V
Times harðlega fyrir róg-
burð O'g ósanngirni.
ÓÞEKKTUR
Agnew var svo að segja ó-
þekktur utan Marýland-ríkis,
þegar hann var valinn fram-
bjóðandi repúblikana í varafor
setaembættið. Hann hafði ver-
ið einn af stuðningsmönnum
Nelsons Rockefellers og kom á
fót samtökum, sem áttu að berj-
ast fyrir tilnefningu hans í for-
setaframboðið. Þegar Rockefell
er lýsti yfir því 21. marz öllum
á óvart, að hann gæfi ekki kost
á sér, brást Agnew reiður við,
meðal annars vegna þess, að
Rockefeller skýrði honum ekki
frá ákvörðun sinni, og sneri
baki við honum.
Þó lýsti Agnew ekki yfir
stuðningi við Nixon fyrr en á
landsfundi repúblikana í Mi-
ami Beach í ágúst, en vitað var
að þremur vikum áður höfðu
þeir Nixon ræðzt við. Á lands-
fundinum hélt Agnew eina aðal
ræðuna til stuðnings Nixon, þótt
stuðningsmenn Rockefellers
legðu hart að honum að styðja
Rockefeller.
Spiro Theodore Agnew, sem
er 49 ára að aldri er fyrsti
grískættaði maðurinn, sem
gegnt hefur embætti ríkisstjóra
í Bandaríkjunum. Faðir hans
var innflytjandi frá Grikklandi
og hét Anagnostopoulos, en
skipti um nafn. Hann rak veit-
ingahús í Baltimore í Mary-
land, en neyddist til að hætta
rekstri þess í kreppunni, svo að
fjölskyldan bjó við kröpp kjör.
Árið 1937 hóf Agnew nám í
efnafræði við John Hopkins-há-
skóla, en hvarf frá því námi
að þremur árum liðnum og hóf
nám í lögfræði við Baltimore-
háskóla. Hann barðist í Ev-
rópu á stríðsárunum og var
sæmdur fjölda heiðursmerkja.
RÍKISSTJÓRI
Að stríði loknu hóf Agnew
lögfræðistörf í Baltimore að
loknu námi og barðist í Kóreu
stríðinu. Hann sagði sig úr
Demókrataflokknum, og gerðist
repúblikani, og í fjórum kosn-
ingum til fulltrúadeildarinnar
vann hann áð kjöri fyrrver-
andi hershöfðingja úr land-
gönguliðinu. Árið 1957 var hann
skipaður fúlltrúi í áfrýjunar-
rétti Baltimore-héraðs og varð
seinna forseti hans. Árið 1962
var hann kjörinn héraðsstjóri,
enda þótt skráðir meðlimir De-
mókrataflokksins í héraðinu
væru fjórum sinnum fleiri en
meðlimir Repúblikanaflokksins.
Árið 1966 var Agnew kjör-
inn ríkisstjóri og átti meðal
annars blökkumönnum að þakka
sigur sinn, því að hann hafði
unnið ötullega að húsnæðismál
um í héraðsstjóraembættinu og
þótti frjálslyndur í þeim efn-
um, en andstæðingur hans, Ge-
orge P. Mahoney, hlaut stuðn
ing hvítra manna, sem óttuðust
að hús þeirra lækkuðu í verði
vegna stefnu Agnews. Sigur
Agnews vakti mikla athygli,
því að Maryland hefur verið
talið eitt af öruggustu vígjum
Demókrataflokksins.
RÉÐST A BLÖKKUMENN
Agnew hafði orð fyrir að
vera frjálslyndur í ríkisstjóra-
embættinu, en afstaða hans hef
ur breytzt síðan kynþáttaóeirð-
ir í Bandaríkjunum jukust um
allan helming, enda þótt hann
haldi því sjálfur fram, að skoð-
anir hans séu óbreyttar og það
séu aðrir, sem breytt hafi um
stefnu og færzt lengra til
fundinum, sem Agnew hélt fyr-
ir landsfund repúblikana í Mi-
ami Beach, lýsti hann afdrátt-
arlaust yfir því, að lögreglu-
menn ættu ekki að hika við að
skjóta á fólk, sem rændi verzl-
anir í óeirðum, og sagði, að ef
það yrði almenn skoðun að
hægt væri að komast upp með
rán og gripdeildir, þar sem lög
reglan léti slíkt afskiptalaust,
væru dagar laga og réttar tald
ir.
UMDEILT VAL
í ræðu þeirri, sem Agnew
hélt til stuðnings Nixon á lands
fundinum, kvaðst hann fylgja
honum að málum vegna þess,
hvernig hann hefði brugðizt
við því ófremdarástandi, sem
skapazt hefði vegna óeirða stú-
denta og blökkumanna, Vietnam
stríðsins og hinnar almennu
ólgu, sem ríkti í landinu. Til-
nefning Agnews í varaforseta-
framboðið kom öllum á óvart,
en Nixon sagði, að fáir banda-
rískir stjórnmálamenn væru
eins vanmetnir og hann. „Hann
er einn sá bezti þegar á reynir.
Hann er góðhjartaður. Hann er
gamaldags föðurlandsvinur og
hefur góða stjórn á sér.“ Nix-
on sagðist hafa valið Agnw
af því hann væri hæfur til að
vera forseti, hæfur til að heyja
góða kosningabaráttu og hæfur
til að gegna þeim störfum, sem
hann mundi fela honum í vara-
forsetaembættinu, einkum að
því er snerti vandamál hinna
einstöku ríkja og stórborganna.
Ein af ástæðunum til þess að
Agnew var tilnefndur var sú,
að Strom Thurmond, hinn á-
hrifamikli öldungadeildarmað-
ur frá Suður-Karólínuríki, fyrr
verandi demókrati og eindreg-
inn stuðningsmaður aðskilnað-
ar kynþáttanna, gat sætt sig
við hann. Nixon fylgdi hinni-
gömlu reglu að tryggja jafn-
vægi milli landshluta og ólíkra
skoðanahópa. Auk þess er Ag-
new Nixon vel að skapi: hann
var talinn hófsamur meðalmað-
ur og millistéttarmaður og skil
ur þarfir, óskir, og smekk milli
stéttanna. Árásir hans á æsinga
seggi falla í góðan jarðveg hjá
mörgum og Nixon getur hafa á-
litið, að þær væru heppilegt
mótvægi gegn George Wallace.
Sumir segja, að Nixon hafi
notað Agnew í kosningabarátt-
unni til að segja ýmis'legt, sem
hann telur óviðeigandi að hann
láti sjálfur uppskátt. Þannig
hafi Nixon tekizt að koma fram
í hlutverki hins reynda stjórn-
málavitrings, sem hafinn sé yfir
dægurþras, og um leið hafi Ag
new bjargað mörgum atkvæð-
um, sem annars hefðu farið til
Wallace. í raun og veru eru
skoðanir Nixons og Agnews
ekki ósvipaðar, en Agnew hef-
ur verið hreinskilnari.
VILL BANNA ÓEIRÐIR
Agnew hefur meðal annars
sagt að stefna Humphreys í Vi-
etnammálinu minni talsvert á
Neville Chamberlain. Um óeirð
ir stúdenta og blökkumanna hef
ur hann sagt, að hann telji
ekki að allir, sem þátt taki í
þeim séu kommúnistar. „En
þegar samtök lýsa því yfir að
þau fylgi marxisma og vilji
kollvarpa stjórn okkar í núver
andi mynd — hvað eigum við
þá að halda?“ Hann sagði, að
banna yrði allar óeirðir, því að
ekki væri hægt að gera grein-
armun á ábyrgum og óábyrg-
um óeirðum. Fleiri ummæli
hans hafa vakið deilur, og.
hann hefur oft hlaupið á sig í
kosningabaráttunni vegna til—
finningahita.
Agnew hefur verið þannig
lýst, að persónulega veki hann
ekki andúð, en hann hafi heldur
ekki áunnið sér vinsældir. Hon
um er lýst þannig, að hann sé
heldur hlutlaus og er sagður
sneyddur kímnigáfu, varkár
þrátt fyrir óvarkárar athuga-
semdir hans á framboðsfund
um, oft ósveigjanlegur, en jafn
an hreinn og beinn og laus við
tilgerð. Hann heyrir til nýrri
kynslóð stjórnmálamanna úr út
hverfum stórborganna og gæti
verið samnefnari þeirra. Kú-
vending hans í afstöðunni til
bíökkumanna og franuboðs Nix-
ons bendir til þess, að hann sé '
annað hvort tækifærissinni eða
að hann eigi erfitt með að taka
afstöðu.
wWi

wMsSBSOtm
'Wttá
Wk.