Morgunblaðið - 15.10.1970, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. OKTÓBER 1970
- Minning
Jóhannes
Framhald af bls. 13
Bon kvað eftir vin skm, Tómas
Saemunds’son, semn dó um aldur
fram og var öllum harmdauöi:
„Dáinn, horfinn.“ — Harmafregn.
Hvílíkt orð mig dynur yfir.
En ég veit, að látinn lifir.
ÍÞað er huggun hanmi gegn.
Boðsikapur þessa kvæðis hefir
verið uimhugsiunarefni kynslóð-
anna uim aldir. Hamn er umhugs-
unarefni okkar enn í dag. Hann
verður umhuigsumarefni um aldir.
Hann gerir hver og einin upp við
sjálfan sig. f þeirri leit fara
raenn mismunandi leiðir, en
stefna samt allir aið sama marki,
lausn þessarar miklu gátu.
Ámi Stefánsson.
FREGNIN um hið snögga og
óvænta andlát Jóhaninesar Lárus-
sonar olli mér miklurn sársauka.
Ég hafði misst góðan, trygglynd-
an og ráðhollan vin. Svipmirma
var orðið í röðum samferða-
mamnaiima við fráfall þessa sér-
stæða persáruuleika og tilveran
verður braigðdaufari eftiæ burt-
för hainis. Mér er óhætt að full-
yrða, að frá hinum fjölmörgu er
kynmtust Jóhannesi hafi andað
mjög hlýju í haus garð og þeim
mun hlýrra er menn þekktu
harun betur. Jóhamines var stór-
brotimm og gustmi'kill persónu-
leiki; í honum áttusit við sterkar
andstæður og óneitanlega gat
hanm verið breyzkur eims og við
hinir. En í hverri raun urðu ofain
á þeir eiginleilkar hams er mér
þótti vænst um: hjairtahlýjam,
raiumsæið og umhyggjam fyrir
þeiim er áttu urndir homum ham-
ingju sína og sálarfrið. Jóhanmes
mum hafa notið hims mesta ást-
ríkis í foreldrahúsum og þóttist
ég oft skilja að sá ykrr væri hom-
um dýrmæt kjölfesta í stormum
tilveruTmar. Góðir þættir ófust
samam hjá Jóhaminesi og hamn var
gæddur þeim þokka, sem eim-
kenmir menm er eiga til góðra að
telja. Veganesti hans var óvenju-
glæsillegt þar sem saiman fóru
kyngöfgi og frábærir alhliða
hæfleiíkar ásamt trúfastri og
viðkvæmri lumd. Námi sínu laiuk
Jóhammes með sóma. Naut hamm
þair góðra meðfæddra gáfna er
gerðu honum létt fyrir að sikilja
kjarnainin frá hismiinu. Undraðiist
ég oft stórum er við ræddum
samam hversu sikjótt hamn biraut
máiefnin til mergjar og brá
skýru ljósi yfir aðalatriðim. Þessi
hæfileiki mum ’hafa komið að
góðu haldi er hanm hóf lögfræði-
og viðdkiptastörf en hamm náði
akjótt mikilli leikná í því tafli
sem fram fer í heimi viðskipta
og fjármála.
Kymmi okkar Jóhammesar hóf-
ust fyrir mörgum árum og sner-
ust með tímamum til vimáttu,
sem varð æ traustari með árum-
um. Fammst mér um margt mikið
tl hams koma, eims og sjá má
hér að fraimam, og mörg saim-
eiginleg áhuigatmál áttum við.
Bar þar hátt áhugia okkar beggja
á tónllist af ýmsu tagi. Eimmig á
því sviði bjó Jóhammes yfir
óvenjulegum hæfileikum sem
sönmuðúst bæði er hanm settist
við slagbörpuma og eims er hamn
miðlaði af víðfeðmri þekkimigu
simmi á klassískri og nútíimiailegri
músík. Á slíkuim augnablikum
vitnaðist mér betur og bebur það,
sem ég raunar alltaf viissi, að
Jóhamnes hafði óvenju góðam
manm að geyma og lumd hams
var viðkvæm og samúðarfull.
Allt kom þetta vel fram í stakri
uimihyggju hamis fyrir fjölskyldu
sinni, ættmiemmum og vimum.
Heimiliahamimigj am fylgdi Jó-
hanmesi úr föðurhúsum inm á
hans eigið heimili þar sem hamn
naut ríkrar umhyggju og tryggr-
ar saimfylgdar kornu sinnar Erlu
Hanmesdóttur. Voru þau sam-
hemt í frábærri gestriismi og sátu
við mikla rausm og ærnar vim-
sældi.r. Erum við hjónin þaítóklát
fyrir fjölmargar samverustundir
á notalegu heimili þeirra og eig-
um þaðam hjartfólgmar minmimig-
ar.
Þegar vinir mamms taka að
hveria byrjar maður sjáifur að
deyja. Þetta akil ég nú við frá-
fall Jóhammesar Lánnssomar er ég
hefi misst mætam vin og bamda-
mann, sem eíkki verður bættur.
En ég á þegar fullmótaða og
skýra mimmimigu um mikilhæfan
og hugljúfan dreng. Komu hams,
bönnum, foreldrum og ástvimum
öllum votta ég hima dýpstu hlut-
teknimigu.
Emil Als.
ÉG HYGG, að í eðli flestra
manna liggi þörfin til að tjá
harm og gleði.
Með sumurni þjóðum gerist
hvort tveggja með miklum fyrir-
gamgi. Okkur er um þetta nokk-
uð á aninan veg farið.
Ég hefi mairgsinmis reynt það,
eirnkum him síðustu ár, að sjálf
fegurðin kallar fram vissan
trega af því einu að geta ekki
deilt henmi með þeim, sem kær-
astir eru.
Aftur á móti verður hver að
bera hryggð sína einm.
Það stoðar því oft svo lítið,
þegar sorgin kveður dyra, að
segja eða gera nokkurn skapaðan
hlut. Henni verður ekki bægt
frá með liðssafnaði. Þá er flest-
um gerðum ofaukið.
Sem betur fer hlotnast ekki
öllum að reyna það, hverja
sanna vimi þeir eiga. Það gerist
aðeins í miklu andstreymi. Þeg-
ar svo slíkur vinur deyr, finm ég
sárlega til þess, hvað fátt var um
kveðjur.
Mér þykir einhverm veginn
fyrir því, hvað það er mikillega
sjálfs min vegma, sem ég minn-
ist Jóhannesar Lárussoniar nú á
þennan hátt.
Þó vil ég trúa því, að þeir, sem
hann elskuðu, finni, að ég leitast
um leið við að tjá þeim djúpa
samúð.
Ævi hvers mamns er eins kon-
ar saga. Hún á sér upphaf, mið-
kafla og niðurlag. Örlögin brjóta
stundum á þeirri hefð.
Það fer ekki á milli mála, að
það tekur alla sárt, þegar svo
ótímabært skapadægur skerðir
hin hefðbundnu sögulok.
Óþarft er að taka fram, hvar
það kemur haxðast niður.
Við Jóhannes höfðum báðir
slitið barnsskónum, er við kynnt-
umst nokkuð að ráði, en höfðum
víst hvorugur hlaupið af okkur
hornin. Lífshlaup hans var hratt.
Hann gerði ósveigjanlega kröfu
til þeirrar lífsnautnar, sem
ekki verður aflað án fórma.
Áhorfandanum er hið óbeizl-
aða líf annarra manna oft bæði
leitt og óskynsamlegt. En það er
næstum jafmoft fávíslegt af mór-
alistanum að dæma það harð-
lega. Óróinn fylgir þrótti æsk-
unnar.
Öllum mönnum eru og að ein-
hverju leyti áskap>aðir eiginleik-
ar. Á það við jafint um kost og
löst, allt eftir því, hversu það er
mefiið.
Mér er sagt, að Vilmundur
landlæknir hafi einhverju sinni
sagt við Jón Blöndal hagfræðing:
„Mikil ósköp hlytu að liggja
eftir þig, Jón, hefðirðu verið
heilsuhraustur,“ en Jón átti við
vanheilsu að stríða og skilaði þó
gifturíku ævistarfi. „Nei,“ svar-
aði Jón, „ég er Blöndal.“ Það var
Jóhanne3 líka og ætla ég þó ekki
að rekja ættir hans.
Auðvitað var Jóhannes ekki
brestalaus. En margir brestir
hans voru heillandi. Hann yfir-
vann hina, og var í blóma lífsins
heillandi persónuleiki.
W. Somerset Maugham segir
í einhverri sögu sinni um mann,
sem hann hitti af tilviljun:
„There was nothing remarkaþle
about him except his insigni-
ficance." Mér kemur þetta í hug
af því, að Jóhannes var hin al-
gera andstæða þessarar stuttu
mannlýsingiar.
Sama var, hvort hann fékk sér
árbífi á Piazza San Marco eða
naut leiksýningar í Whitehall
Theater við Trafalgar Square,
ellegar drakk síðdegiskaffi á
Borginni. Það sást, að þar fór
maður.
Hann fór ekki varhluta af
þeim slæðing, sem í samfélaginu
gengur á rekafjörur mannlífsins
og hleður bálkesti úr misjöfnum
viði tl að halda galdrabrennur
í nafni sannleikans. Slíkt er ekki
tiltökumál í okkar litlu veröld.
En þegar hátt er reitt og höggið
geigar, skeikar að sköpuðu, hvar
niður kemur og þá oft þar, sem
síður skyldi. Hljótast þá af sár
nokkur. En Jóhannes óx af þeirri
aðför, og þeir frændur, mjög.
Jóhannesi var ríkulega í blóð
borin listhneigð_ og listnautn
frænda sinna. Áttu þau Erla
Hannesdóttir, kona hans, mjög
sammerkt í því efini.
Var hverjum vini þeirra nautn
að því að þiggja gestrisni á
óvanalega fallegu menmingar-
heimili þeirra.
Við vinir þeirra sjáum nú á
bak góðum dreng. Hugur okkar
beinist þó fremst í mállausri
bæn um, að ástríkum foreldrum
og Skylduliði og ekki hvað sízt
elskandi konu og bömum þeirra
gefist styrkur og þrek í sárum
harmi.
Bragi Sigurðsson.
KÆRI viniur og frændi!
Þegar ég frétti hið Skyndilega
andlláfi þifit, vairð ég miiður mín.
Þetta bom sem reiðarslaig yfir
ættiingja þína og viini Þú skildir
við okbur svo hress og kátur til
að njóta lifsmis í sól og sttmri,
©rlendis, í noklkra daga, Aldirei
var framtíðiin bjartari en eimmitt
nú og gaimlir draiumar að rætasfi.
Þó var það svo, arð þú hafði huig-
boð um að ka/Llið gæti komið
þegar minmsit vairði. Þaið heyrði
ég svo oft á stundumj er við
gatum ræðzt viið í næði. Óll fyrir-
hyggja þín bar þess einnig glöggt
vifini.
Frændi, það er svo mairgis aið
minmasit. Huigurinm hvarflar að
hinum yndislegu femðalögum
okkar um óbyggðir og heiðair-
vötn. Um dvöll oflckar við Laxá
í Aðaldail, sem þér faminst perla
íslemzbra laxveiðiáa. Öil sumurim
við Miðfjarðará og svo mætti
lengi telja. Já fræmdi, þetta voru
umaðsstiundir, sem við viroir þínir
gleymum aldrei því þú varst
sjálfsagður í hópiinm veglna ljúf-
memnslku þimroar og ástar á öllu
sem er fagurt og listræmt. Víst
var hljómliistim þér í b/lóð borin.
Þú lékst umaðslega á pdamó, hafð-
ir silkimjúka og fagra bassarödd,
sem þú allfi of sjaldan lézt heyr-
ast í hópi viina. Ég ihafi oft hugis-
að hvaða feikma áramigri þú hefð-
ir náð í þessum greimum, hefðir
þú lagt meiri rækt við þær.
Góðum bðkmenintuim unmir þú og
vamst viðHesimm. Það var sama um
hvað var rsett, þú varsfi víðaet
hvar heima. Guð gaf þér, vimur
rmme, óvemju f jölþættar gáfur.
Eklki get ég ®vo kvafit þig að
mimroast okki á æskuheimil'i þitt,
Suðurgötu 4, þar sem þú ert
fæddur og uppalinm við mik-
ið ástríki foreildra þirona og
systkina. Þamgað sóttir þú þroska
og heilræði. er seinroa urðu þér
gott vegamesti á lifsledðimmi. Þú
vairst foreldrum þínum að vísu
nokkuð baMinm og erfilður frarn-
an af. en góði vinur, þú bættir
það ríkulega upp með örlæti
þínu og umlhyggju seimroa meir.
Þú eignaðist yndislega korou og
temgdaforeldra, sem þú virtir og
dáðir að verðleikum.
Guð blessi þig virour og frændi.
Guð blessi komuna þína, dreng-
ina og aðra ástvini.
Haukur Óskarsson.
HVAR leynist þröhkuldurinn
milli lífs og dauða? Svar: Hvar
sem er. Þetta varð okkur, vinum
Jóhannesar Lárussonar, hastar-
lega augljóst, er við fréttum lát
hans utan frá Lundúnaborg, —
að hann hafði hnigið þar í val-
inn í eironi andrá að morgni dags
3. þ.m., 45 ára einungis. Að vísu
vissum við, að hann gekk ekki
heill til skógar, en við vonuðum
að læknislyfin héldu fei'gðinmi
frá honum um langan aldur.
Sjálfur gekk hann víst ekki dul-
inn þess, að brugð'ið gat til
beggja vona um langlífi sitt.
Ég þekkti Jóbanmes í tvo ára-
tugi og að öllu góðu. Hann var
vinfastur og tryggHyndur og
kunni manna bezt að virða það,
sem homum þótti sér vel gert.
Og gæddur var hann höfðings-
lund. Þá var hann og listfengur
vel á músíksviðinu, lék ágætlega
á píanó og hafði m.a. gaman af
að beita takti djassveiflunnar,
og mikið yndi hafði hamn af að
hlýða á klassíska tónlist, átti
gott hljómplötusafn og sótti tíð-
um hljómleika hjá bezta lista-
fólki hér heima og á ferðum sín-
um ytra. Þá hafði hann mætur
á myndlist og bókmenntum.
Önnur hugðarefni hans voru t.d.
laxveiðar og skák. í sérgrein
sinni, lögfræðinni, var hann
áreiðanlega mjög vel fær og það
því fremur sem hann var gædd-
ur alhliða greind og var ekki
neinn eimtrjáningur í hugsun.
Erlu og drengjunum vottum
við hjónin innilegustu hluttekn-
ingu og þökkum marga ógleym-
anlega stund á fallegu heimili
þeirra hjóna. Einnig hugsum við
með djúpri samúð til foreldra
Jóhannesar, systkina og fleiri
vandamanna. Kona mín þakkar
frænda sínum órofa vináttu allt
frá blautu barnsbeimi.
Hvar er þröskuldurimn milli
lífs og dauða? Svar: Einmitt hér.
Vinur okkar, Jóhannes, hefur
stigið yfir hamn á undan okkur
til þess að lifa lífinu hamdan við
dauðans dyr. Vegni hoinum vel
um eilífðar tíðir.
B. P.
Fagra haust, þá fold ég kveð,
faðmi vef mig þínum.
Bleikra laufa láttu beð
að legstað verða mímum.
Þannig kveður þjóðskáldið
Steingrímur, hinn mikli nátt-
úruunnandi og sjáandi.
Já, sumarið er að kveðja. Það
hefur sinn hljóm, sem minnir
okkur á breytingar tímans og
hverfulleik lífsin9. Óg nú ný-
lega hefur kvatt þetta jarðlíf
Jóhannes Lárusson, hæstaréttar-
lögmiaður, sem jarðsettur verður
í dag.
Þakklátur bamshugur knýr
mig til að færa hér fram fáein
þakkar- og kveðjuorð til hans,
þótt af vanefnum verði gert, fyx-
ir allt það góða, sem hann auð-
sýndi mér í samveru og kynnum
við hann og heimili hans.
Ég vil þakka honum föðurlega
umhyggju hans og ástúð, sem
hann lét mér í té, lítilli stúlku,
lítt þroskaðri stundum, dálítið
eimmana, og var mér sem bezti
faðir. Og ég vil þakba þann yl
og öryggi, sem ég fékk að njóta
á heimili hans og hans yndislegu
konu, Erlu Hannesdóttur, þar
sem mér fannst ég vera ein af
þeima fjölskyldu, og ég fann
einnig og Skildi, að þannig litu
þau einnig á mig.
Ég vil einnig og ennfremur
þakka honum allar ánægjulegu,
kærleiksríku samverustundirnar,
sem ég átti með honum og fjöl-
skyldu hans, á ýmsum leiðum á
bams- og ungiingsárum, sem
kenndu mér svo margt og sýndu
mér lífið, sem verður mér
ógleymanlegt og ævarandi þakk-
arefni.
Svo kveð ég þig og þakka þér
ástkæri vinur minn J óhannes
fyrir allt, sem þú varst mér, og
bið algóðan Guð að leiða þig og
vernda á nýjum leiðum, og ég þið
Guð að blessa og styrkja hina
dásamlegu eiginkonu og ungu
yndislegu drengina, í þeirra
þungu sorg.
Þakklæti mitt þrýtur ekki.
Kristbjörg Antonsdóttir.
Er mér barst andlátsfrétt Jó-
hannesar heitins til eyma varð
mér ósjálfrátt hugsað, getur
þetta verið rétt? Þótt sú stað-
reynd sé ávallt til staðar að
morgundagurinn beri í skauti
sinu hugsanlega andlátsfregn
náins ættingja eða vinar, hefur
hún ávaillt, þegar hún kemur,
áhrif reiðarslags. Þetta á þó sér-
staklega við, er manni
berast andlátsfregnir góðra
vina er hverfa á braut á miðjum
aldri og í blóma lífsins. Þannig
var þessu farið er mér barst and
líátsfrétt Jóhannesar. Maður neit
ar ósjálfrátt að trúa því, að mað
ur eigi ekki lengur að verða að-
njótandi vináttu, skarprar at-
hyglisgáfu, umsa-gnar viðlesins
og greinds manns um síbreytileg
málefni og menn líðandi stund-
ar, byggðar á mikili reynslu,
góðri menntun, sanngimi og rétt
sýnu mati á aðstæðum í hverju
tilfelli. Er maður hefur átt þvi
láni að fagna að eiga slíkan
mann að samferðamanni á lífs-
leiðinni, á maður margs að minn
ast og margs að þakka. Maður
minnist hinna mörgu samveru-
stunda, sem ávaUt báru með sér
ferskleika frjórrar hugsunar,
sem túlkaði ný viðhorf til nýrra
og gamalla mála. Hann átti skap
andi hug er hann ávallt auðgaði
með ástundun og kynningu á and
legum verkum annarra manna.
Þessa urðum við félagar hans
aðnjótandi, er við komum saman.
Þvi söknum við í dag og ávallt
þeirra mörgu ánægjustunda, sem
við mundum hafa átt, ef honum
hefði verið eðlilegs lífs auðið. 1
samskiptum sinum við vini sína
reyndist hann traustur vinur
sinna vina og verður þvi vart
betur lýst en gert er í Hávamál-
um:
„Vin sínum
, skal maðr vinr vera
og gjalda gjöf við gjöf,
hlátr við hlátri
skyli höldar taka
en lausung við lygi.“
að beita takti djasssveiflunnar,
þetta ekki einvörðungu við um
samgang hans við vini sína held
ur einnig um fölk almennt.
Leiðir okkar Jóhannesar llágu
fyrst saman, er við vorum litlir
drengir að leik í lítilli Reykja-
vík á árunum milld 1930—40. Þær
lágu svo ýmist saman eða skild-
ust vegna starfa okkar fjarri
æskuslóðunum. En þær lágu aft
ur saman, er við vorum skipsfé-
lagar á togaranum ísólfi árið
1952, og héldust með okkur náin
vináttutengsl ávallt síðan, urðu
æ nánari er lengra leið.
Jóhannes var um marga hluti
óvenjul'egur maður og yfirburða
maður á vissum sviðum.
Áhugi hans spannaði yf-
ir stórt svið málefna. Sum
þessara málefna Voru málefni, er
menn almennt gefa litinn gaum
og sýna litinn áhuga hér úr þjóð
braut menningarstrauma og at-
burða heimsmálanna. Hér var
svið, á hverju var lítinn féiags-
skap að finna í umhverfi okkar.
En Jóhannes hafði óvenjulega
þekkingu og næma tilfinning-u
fyrir flestum þáttum heimsmál-
anna og varði drjúgum hluta frí
stunda sinna til lesturs um þau
efni. En eitt var það svið er hann
heilaði alla. Hann var bæði frá
bær og sérstæöur túlkandi slag-
hörpunnar, svo sérstæður að til
kom náðargáfa. Vald hans á
hljóðfærinu var algjört, meðferð
hans var slík að strengir þess
gáfu annan tón og samhljóm.
Lítil verk urðu stór, innblásin
af fegurð. Maður varð vitni að
„sköpun" tónlistar í hvert skipti
er maður hlustaði á hann. Hann
hreif ávallt áheyrendur sína.
Það er mikill söknuður hj'á mörg
um að þessi andi skudi ekki eiga
eftir athafnir í okkar jarðneska
lífi.
Mönnum eru misjafnar gjafir
gefnar í vöggugjöf. Fæstar ná
fram til fuMorðinsáranna nema
að þeim sé hlúð og aukið við
þær. Foreldrahús Jóhannesar
eru með meiri menningarheimil-
um þessa lands. Þar naut hann
í uppeldi handleiðslu og astúðar
gáfaðra og menntaðra foreldra,
er gæddu með honum næma til-
finningu, góðan smekk og mikla
þekkingu á þvi fagra, er listir
færa inn í mannlegt líf. Hann
átti líka því láni að fagna að
njóta samfylgdar góðrar konu
gædda miklum hæfileikum og
þreki, er réðu bug á öllum erfið-
leikum og áfölium. Þau reistu
sér sameiginlega yndislegt beim
ili þar sem hvarvetna getur að
líta endurspeglun á þroskuðum
listasmekk og mikla vinnu og
fyrirhöfn í öflun.
Við sem eldri erum gleðj-
umst yfir samverustundunum en
hrygigjumst yfir þeitm hörðu ör-
lögum, að drengiirnir hans skuli
eigi fá að kynnast föður sínum
á síðari aldri og verða aðnjót-
andi þeirra andlegu verðmæta,
sem með honum bjuggu.
Vertu sæll gamli vinur.
Pétur Guðjónsson.