Morgunblaðið - 17.04.1971, Blaðsíða 4

4
MORGLTNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. APRÍL 1971
>
JF
\

/ 7] H/U LEUiA V
'ALUR"
BILALEIGÁ
HVEIUFISGÖTU 103
VW Sendifefðabifreið-VW5manna-VWsvefnvafi
VW9manna-Landrover 7manna
^ bílasoila
GUÐMUNDAR
Bergþóruqötu 3
Slmar: 19032 — 20070
Bílaleigan
UMFERÐ
Sími 42104
SENDUM
IITIfl
BÍLALEIGAN
Bergstaðastræti 13
Sími 14970
Eftir lokun 81748 eða 14970.
BÍLALEIGAN
Blikí hf.
Lækjargata 32, Hafnarfirði.
Sími 5-18-70
KVÖLD- OG HELGAR-
SlMAR 52549 — 50649
NÝIR BlLAR
biláleigan
AKBBAVT
car rental service
r8-23-á7
miílum
BÍLALEIGA
CAR RENTAL
TI- 21190 21188
Fjaðrir, fjaðrablöð, hijóðkútar,
púströr og fMri varahkatír
I mergar gerðk bifreiða
BHavðrubóðtn FJÖDRIN
Laugttvegi 168 - Sfmi 24180
0 Njósnir stórvelda
Jón Á. Sigurðsson, skrifar:
„Til Velvakanda,
Morgunblaðið,
Reykjavík.
Það er ekkert leyndarmál,
að öll stærri riki heims starf-
rækja njósnastofnanir. Banda-
ríkin, Sovétríkin, Frakkl., Bret
land, Kína og önnur lönd ,hafa
öll umfangsmiklar stofnanir,
sem hafa það hlutverk að safna
upplýsingum um önnur lönd
og að starfa í þágu (og oft
þrátt fyrir) utanríkisstefnu
síns eigin lands, hver sem hún
er.
Ekki veit ég hverrar þjóðar
Jan Andreas Erikson er, en
hann skrifaði nýlega athyglis-
verða grein til Velvakanda um
starfsemi Sovétríkjanna saman
borna við starfsemi Bandarikj-
anna hér á landi. Ég efast ekki
um að margt af þvi, sem hann
sagði um starfsemi Sovét-
manna, er satt, en aftur á móti
tel ég staðhæfingar hans um
starfsemi og markmið Banda-
ríkjanna hér á landi vera að
mestu leyti barnalegar, ósann-
ar, og sumar fáránlegar.
Eriksson minnist á
hinn mikla fjölda Sovét-
manna. En Bandaríkin hafa
ekki einungis sendiráð hér (né
yfirleitt annars staðar í 119
löndum) þau starfrækja einnig
upplýsingaþjónustu, og þau
hafa 3000 manna herstöð
í landinu. Auðvitað hefur
bandaríska leyniþjónustan
(CIA) starfsmenn í sendiráð-
inu í Reykjavík. En það er
einnig staðreynd að banda-
ríska upplýsingaþjónustan hef-
ur mjög náið samstarf með
leyniþjónustunni, svo að telja
má starfsmenn hennar með í
njósnarafjöldanum. Á megin-
landi Evrópu eru tugir þúsunda
bandarískra hermanna. 1
Bandaríkjunum er nú viður-
kennt að meir en helmingur
þessara hermanna stunda
hreinar og beinar njósnir í
þágu Bandaríkjanna. Varla
fær ísland sérstaka meðferð."
0 Njósnarar fengnir
„Eriksson hælir bandaríska
sendiráðinu fyrir að ráða i sína
þjónustu Islendinga. Ég tek
skýrt fram, að ég ásaka engan
af núverandi, Islenzkum starfs-
mönnum bandariska sendiráðs-
ins. En það er viðurkennt að
árangursríkasta aðferðin, og
sú sem mest er notuð af banda
rísku leyniþjónustunni, er að
ráða innlent fólk til að sinna
njósnastörfum. Leyfið mér að
vitna í grein eftir Enno Hobb-
ing, sem fjallar um kosti þess
— fyrir Bandaríkjamann — að
starfa fyrir leyniþjónustu
Bandaríkjanna: „Eitthvert smá
atriði í persónuleika ibúa ann-
ars lands getur orðið sá veik-
leiki, sem gerir hann hæfan til
að vera ráðinn í þjónustu
Bandaríkjanna; þú verður að
rannsaka eðli manneskjunnar
yfirleitt, og af meiri eínurð en
þú gerðir nokkum tíma í einka
lífi þínu.
Það er í sjálfu sér list að
ráða erlendan mann í þjónustu
Bandaríkjanna. Þú munt læra
að taka ákvörðun um „pers-
ónuskýrslu," sem inniheldur
staðreyndir um mögulegan með
njósnara. Þú munt verða þjálf-
aður í listinni að sannfæra, á
þann hátt að þú náir tökum á
hinum. Þegar þú hefur náð
tökum á honum, muntu þurfa
frekari leiðbeiningar um hvern
ig þú átt að stjóma honum.
Washington mun búast við
vissum tegundum upplýsinga
frá honum; þú verður að vera
milligöngumaður þekkingar-
löngunar Bandaríkjanna og
uppljóstmnargetu fneðnjósnar-
ans. Einnig muntu verða þjálf-
aður i að hafa samband við
meðnjósnara þinn án þess að
kommúnistar komist að þvi“
0 „Hernaðarlegt
mikilvægi“
„Eriksson telur að áhugi Sov
étríkjanna hafi aukizt gífur-
lega á síðustu árum, og telur
ástæðuna „hemaðarlegt mikil
vægi" íslands. Líklega er þetta
sönn lýsing, en ef Island hefur
„hernaðarlegt mikilvægi" fyrir
Rússa, þá hefur það ekki síður
„hernaðarlegt mikilvægi" fyrir
Bandaríkjamenn. Eftir síðari
(Guð gefi) heimsstyrjöldina
höfðu Bandaríkin álit á ísiandi
sem „stepping stone" til
Evrópu og „fueling station" á
leið bandarískra herflugvéla
til Evrópu, hvort sem var í
vamarskyni eða til árása á
Sovétríkin. Þess vegna heimt-
uðu Bandaríkin 99 ára samning
um herstöðvar á fslandi, þar á
meðal eina i höfuðborginni.
Ein aðalframkvæmdaáætlun
bandaríska sjóhersins nú á dög
um fjallar um byggingu kaf-
bátastöðva og árásastöðva á
hafsbotni „allt frá fslandi til
suðurodda Afríku." ísland er
því enn mikilvægur liður í yzta
vamarhring Bandaríkjanna
sjálfra, aftur á móti er Banda-
ríkjamönnum litt um okkur
íslendinga hugað — sem sjálf-
stæða þjóð eða sérstæða menn-
ingu."
0 „Ameríkaníseringin“
„Því tel ég það þvætting, þeg
ar Eriksson segir að margar
smáþjóðir muni „öfunda íslend
inga af því að hafa fengið eitt
öflugasta riki veraldar til þess
að ábyrgjast sjálfstæðið og þar
að auki ríki, sem þeir geta
fullkomlega treyst til þess að
blanda sér ekki í innanríkis-
mál sín.“ Líklega veit Eriks-
son, sem útiendingur, lítið um
innanríkismál íslands. Til dæm
is er hin islenzka menning „inn
anríkismál íslands." Rafmagn-
aðir fjölmiðlar ná um og eru
hluti af hinni íslenzku menn-
ingu. Nema hinir amerisku f jöl
miðlar, en þeir eru visvitandi
og markviss viðleitni Banda-
ríkjanna til að „ameríkanísera"
hina sérstæðu íslenzku menn-
ingu. Strax árið 1962 gat Ama-
lia Líndal, sem er í einstakri
aðstöðu til að dæma um það
mál, sagt: „The flavor of
Reykjavik has noticeably
ehanged since the war and has
become distinctly American."
(Reykjavík hefur merkjanlega
breytzt síðan á stríðsárunum
og er orðin greinilega amerísk
að yfirbragði. (Mín þýðing))
(Úr „Ripples from Icelandý
W. W. Norton & Co, Inc, N.5^*
1962). Og haldið ekki að
Bandarikin hafi „óvart" eða
„klaufalega" f jölmiðiað til
meirihluta Islenzku þjóðarinn-
ar. Strax árið 1950 voru til töl
ur hjá Upplýsingaþjónustu
Bandaríkjanna (samkvæmt
Rannsókna- og njósnadeildar-
skýrslu, sem kölluð er „No
IEV BA 11") um dreifingu út
varpstækja á fslandi. Síðan
hefur sjálf bandaríska leyni-
þjónustan gert kannanir á út-
varps- og sjónvarpstækjaeign
landsmanna, slikt sanna
„hreinsaðar" leyniskýrslur,
sem opinberaðar hafa verið."
0 Andvaraleysi mikið
„Ef gæðingar Bandaríkjanna
eru við völd, þá skiptir það
þau engu máli hvernig stjórn-
arfyrirkomulag ríkir. í Suður-
Kóreu er hereinveldi, sama á
við Thailand. Herforingja-
stjómir, sem eru undirlægjur
Bandaríkjanna ríkja í Suður-
Víetnam, Laos, Grikklandi (en
þar aðstoðaði bandaríska leyni
þjónustan við stjórnarbylting
una), Portúgal, og víðar. Með
staðhæfingunni „Bandarikin
ábyrgjast sjálfstæðið," hlýtur
Eriksson að eiga við að Banda
rikin leyfa vissum hluta yfir-
ráðasvæðis síns að kalla sig
,„sjál fstætt ríki." Mikil er
„ábyrgð" Bandaríkjanna.
Satt segir þú, Eriksson: marg
ir verða varir við, meðal fs-
lendinga, „mjög einkennilegt
andvaraleysi um mesta sjálf-
stæðismál hverrar þjóðar, ekki
sízt máttlítillar smáþjóðar: ör-
yggi hennar og vernd gegn yf
irgangi annarra." En andvara-
Ieysið er enn meira en þú held
ur, því að það er« fyrst og
fremst „verndararnir" sjálfir,
sem sýnt hafa slíkan yfirgang
í innanríkismálum þjóðarinnar.
Og líklega bíðum við þess
aldrei bætur að hafa búið við
bandaríska íhlutun í rúmlega
aldarfjórðung."
0 Herstöðvakaup
„Bandaríkin borga fyrir her
stöðvar. Þau sömdu um aðstöðu
á Spáni frá 1953 til 1963 í
samningi sem gerður var á
sama tima og Alþjóðabankinn
veitti Spáni lán að upphæð 500
milljónir dollara yfir sömu tíu
ár. Þegar herstöðvasamningur-
inn var framlengdur um fimm
ár í september 1963, veitti Al-
þjóðabankinn lán upp á 100
milljón dollara í viðbót. fsland
gerði 5. maí 1951 samning við
Bandaríkin um herstöðvar, og
45 dögum seinna veitti Alþjóða
bankinn lán til að byggja Sogs
virkjun og Laxárvirkjun.
Einnig var veitt lán til bygg-
ingar Áburðarverksmiðjunnar.
Eriksson ergir sig út af húsa-
kaupum Rússa á fslandi.
Kannski höfum við heldur til-
efni að ergja okkur út af her
stöðvakaupum Bandarikja-
manna á íslandi.
Að lokum tek ég fram, vegna
ýmissa, sem langar liklega til
að gefa heimskulegum fordóm-
um sínum lausan taum, að ég
er alls ekki kommúnisti, né
„sósíalisti yfirleitt," heldur
fyrst og fremst unnandi ís-
lenzkrar, frjálsrar menningar
— sem laus skal við amerísk-
an yfirgang.
Jón Ásgeir Sigurðsson."
0 Aumir áróðurs-
meistarar
Rétt er það, Bandaríkja-
menn kunna áreiðanlega ýmis-
legt fyrir sér um njósnir engu
síður en Rússar, — en hvaðan
greinarhöfundi kemur, að
Bandaríkjamönnum sé „lítt um
okkur fslendinga hugað — sem
sjálfstæða þjóð. . . ", væri fróð
legt að vita — nema heimild-
irnar sé að finna í sömu „bók-
menntunum" og fjöldi annarra
fullyrðinga i greininni er sótt
ur L
Og enn eitt: Mikið skelfing-
ar ósköp hljóta Bandaríkja-
menn að vera aumir áróðurs-
meistarar fyrst þeim hefur
ekki tekizt betur til en svo á
aldarfjórðungi að hér á landi
skuli gæta minni „ameríkanís-
eringar" en hjá nokkurri ann
arri norrænni þjóð.
Velvakandi getur gefið sjálf
um sér nokkurn veginn sömu
einkunn og greinarhöfundur í
lokin, nema hann vill ekki ein-
skorða sig við að vera laus við
„amerískan yfirgang" — hann
vill vera laus við allan erlend-
an ytfirgang.
0 Fermingarúrið
tapaðist
Það fór illa fyrir einni ferm-
ingarstúlkunni í Kópavogi í
gær, hún týndi gullúrinu, sem
hún fékk í fermingargjöf. Hún
var í íþróttahúsi Kópavogs í
Vesturbænum, en fór síðan
með leikfimisvagninum að
Kársnesbraut 5 og gekk þaðan
heim til sín að Álfsbraut 13. —
Vonandi hefur úrið lent í góð
um höndum svo að stúlkan fái
aftur fermingarúrið sitt, sem
henni er að sjálfsögðu mikils
virði.
TIL ALLRA ÁTTA
NEW YORK
Alladaga
REYKJAVfK
OSLÓ
Mánudaga
L0FTLEIDIR