Morgunblaðið - 04.11.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBER 1973
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 22,00 kr. eintakið
Borgarstjórn Reykjavík-
ur stendur nú frammi
fyrir því að verða að taka
ákvörðun um framkvæmd-
ir til varnar mengun í
sjónum í kringum Reykja-
vfk, sem á núgildandi verð-
lagi munu kosta a.m.k.
1000 milljónir króna. í
sambandi viðþessa ákvörð-
un hefur borgarstjórnin,
undir forystu Birgis ísleifs
Gunnarssonar borgar-
stjóra, tekið upp þá nýjung
að kynna fyrir borgarbú-
um alla efnisþætti þessa
máls í því skyni að fá við-
brögð borgarbúa sjálfra
um það, hvem kost skuli
velja.
Fyrir nokkrum árum
voru danskir sérfræðingar
fengnir til að gera um-
fangsmiklar rannsóknir á
ástandi sjávar í kringum
borgina, og gerðu þeir enn-
fremur spá um það, í hve
miklum mæli sjórinn á
þessu svæði hefði mengazt
um næstu aldamót, ef
ekkert yrði aðhafst. Rann-
sóknir dönsku sérfræðing-
anna sýndu, að á vissum
tímum er mengun í sjónum
kringum höfuðborgina orð-
in hættulega mikil, og má í
því sambandi minna á, að
Vera má, að einhverjir
segi sem svo, að vandamál-
ið sé ekki orðið það stórt,
að ástæða sé nú til að hef ja
umfangsmiklar og dýrar
framkvæmdir. Það geti
beðið betri tíma. Því er til
að svara, að yngstu borg-
ararnir í Reykjavík í dag
mundu seint fyrirgefa for-
eldrum sínum það, ef
ekkert yrði gert nú þegar
til þess að koma í veg fyrir
áframhaldandi mengun
sjávarins allt f kringum
okkur, og þess vegna ber
Reykjavík og raunar öllum
sveitarfélögunum á höf-
uðborgarsvæðinu nú
skylda til að gera vamar-
kringum höfuðborgina, á
hve löngum tíma við vild-
um dreifa umfangsmiklum
og dýrum framkvæmdum
og hvemig ætti að fjár-
magna þær. Hér í Morgun-
blaðinu hefur verið gerð
ítarleg grein fyrir þessum
þremur valkostum, og er
þess að vænta, að íbúar
Reykjavíkur og nærliggj-
andi sveitarfélaga, sem
eiga hagsmuna að gæta,
kynni sér málið rækilega,
myndi sér skoðun um það
og láti hana í ljós.
Birgir Isl. Gunnarsson,
borgarstjóri, sagði á blaða-
mannafundi sínum, að það
HVAÐ VILJUM VIÐ B0RGA
FYRIR HREINAN SJÓ?
Nauthólsvíkinni hefur ver-
ið lokað sem baðstað fyrir
Reykvíkinga. En í rauninni
þarf ekki sérfræðinga til
þess að sannfærast um, að
sjórinn í kringum höfuð-
borgarsvæðið er að meng-
ast óhæfilega mikið. Þeir,
sem ganga um fjörur á
þessu svæði eða róa út á
bát um vfkur og voga, geta
dæmt um það af eigin
raun.
ráðstafanir fyrir framtíð-
ina.
Á blaðamannafundi, sem
Birgir ísl. Gunnarsson
borgarstjóri efndi til s.l.
miðvikudag, gerði hann
grein fyrir þremur valkost-
um, sem fyrir hendi eru í
þessu efni. Hann varpaði
fram spurningunni um
það, hversu hreinan sjó við
vildum í framtíðinni hafa í
væri jafnan álitamál,
hverjar kröfur ætti að gera
til hreinleika sjávarins í
kringum borgina, en að
hans dómi væri óvarlegt að
gera aðrar en ströngustu
kröfur í þessu efni, fram-
tíðaríbúar Reykjavíkur
mundu ætlast til þess.
Hann lét í ljós þá skoðun,
að þessar framkvæmdir
mundu taka a.m.k. 15 ár,
jafnvel þótt byrjað væri
strax, og varpaði fram ýms-
um hugmyndum um fjár-
mögnun þeirra. í því sam-
bandi nefndi hann þann
möguleika að taka fé af
framkvæmdafé borgarinn-
ar, sem yrði erfitt og kæmi
niður á öðrum fram-
kvæmdum, ennfremur
hækkun vatnsskatts eða
sérstakt holræsagjald, sem
miðaðist þá við hluta af
fasteignamati. Um þessar
hugmyndir og tillögur væri
gagnlegt að fá fram við-
horf borgarbúa, og hvatti
borgarstjóri eindregið til
þess, en lýsti því jafnframt
yfir, að nauðsynlegt væri
að taka ákvörðun um val-
kosti, áður en fjárhags-
áætlun er gerð fyrir næsta
ár, en hún kemur tii af-
greiðslu í borgarstjórn
Reykjavíkur í desember-
mánuði.
Sérstök ástæða er til að
fagna þessu myndarlega
framtaki borgarstjóra og
þeirri nýjung, sem í því
felst, að kynna fyrir borg-
arbúum stór viðfangsefni,
sem þarf að taka ákvörðun
um, áður en borgaryfirvöld
komast að endanlegri
niðurstöðu. Er tvímæla-
laust til bóta að taka slíkar
starfsaðferðir upp í sam-
bandi við önnur mál einnig
og mjög í anda þeirra hug-
mynda um aukið og virk-
ara lýðræði, sem ryðja sér
svo mjög til rúms um þess-
ar mundir, ekki sízt meðal
æskunnar.
Rey kj aví kurbr éf
Laugardagur 3. nóv.
Fjárreiður
flokkanna
HÉR I Reykjavíkurbréfi var fyrir
nokkru fjallað um f járreiður stjórn-
málaflokkanna og athygli á því vak-
in, að furðu sætti, hve mikið fjár-
magn tveir flokkar, Framsóknar-
flokkurinn og kommúnistaflokk-
urinn, hefðu til starfsemi sinnar og
fasteignabrasks. Var þeirri hug-
mynd þar varpað fram, að með ein-
hverjum hætti yrði tekið upp eftirlit
með fjárreiðum stjórnmálaflokka.
Bréfritari hafði þá helzt í huga, að
skattayfirvöld eða einhver annar
opinber aðili fylgdist með fjármál-
um flokkanna, þeir væru bókhalds-
skyldir á sama veg og fyrirtæki og
yrðu að bókfæra skýrt og skilmerki-
lega bæði tekjur sínar og gjöld.
Nokkrir þingmenn Alþýðubanda-
lagsins hafa nú flutt tillögu um
opinbera rannsókn á fjármálum
stjórnmálaflokka. Er ljóst, að með
tillöguflutningi þessum hyggjast
þeir draga athyglina frá því óeðli-
lega fjárstreymi, sem verið hefur til
flokks þeirra og hinna ýmsu undir-
deilda alþjóða kommúnismans, sem
hér starfa. Gallinn er hins vegar sá,
að stjórnmálaflokkar eru ekki bók-
haldsskyldir, og slík rannsókn áþvi,
sem liðið er, gæti auðvitað engan
árangur borið, því að þeir, sem yfir
eitthvað þurfa að hylma, geta ein-
faldlega sagt, að ekkert bókhald sé
fyrir hendi eða þá lagt fram sér-
hvert það uppgjör, sem þeim dytti í
hug að búaút.
En tillaga kommúnista er líka
fráleit að öðru leyti. Þar er ráð fyrir
því gert, að rikisstjórnin láti semja
reglur um eftirlit með fjárreiðum
stjórnmálaflokka. Að sjálfsögðu á
það ekki að vera í verkahring ríkis-
stjórnarinnar að útbúa slíkar regl-
ur. Eins og kunnugt er, styðst ríkis-
stjórnin naumast við meirihluta á
Alþingi og áreiðanlega ekki meiri-
hluta kjósenda eins og nú er komið.
En jafnvel þótt svo væri, á ríkis-
stjórnin ekki að semja slíkar reglur,
heldur á að gera það í samráði milli
flokkanna, þannig að allir stjórn-
málaflokkar eigi aðild að nefnd,
sem um þetta fjallar, og þar yrði
leitazt við að ná allshérjar sam-
komulagi.
Tekjur flokkanna
Auðvitað þurfa stjórnmálaflokkar
í nútfmaþjóðfélagi að hafa tals-
verðar tekjur. Lýðræðislegri stjórn-
skipan verður ekki haldið uppi
nema stjórnmálaflokkar starfi. Þeir
þurfa á að halda allmiklu starfsliði
og þeir þurfa að kosta margháttaða
útbreiðslustarfsemi.
I sumum löndum hefur sá háttur
verið upp tekinn, að ríkisvaldið
greiði fé til starfsemi stjórnmála-
flokkanna. Sá háttur er þó heldur
ógeðfelldur, því að vissulega á að
mega gera ráð fyrir því, að flokks-
menn í hinum ýmsu stjórnmála-
flokkum vilji nokkuð á sig leggja til
að treysta þær hugsjónir og efla þá
baráttu, sem þeir telja að muni leiða
til farsældar.
1 stað rikisstyrkja væri miklu geð-
felldara, að stjórnmálaflokkarnir
öfluðu alls þess fjár, er þeir þurfa á
að halda, með frjálsum samskotum.
Virðist ekkert eðlilegra en að slfkar
gjafir til stjórnmálaflokka séu
skattfrjálsar að vissu marki með
sama hætti og er um gjafir til
líknar- og menningarmála. Stjórn-
málaflokkarnir gæfu þá upp hverjir
það væru, sem lagt hefðu fram fé til
þeirra, og gefandanum væri heimilt
að draga fjárframlögin frá tekjum
sínum á skattskýrslu. Sömuleiðis
virðist eðlilegt, að vinningar í happ-
drættum stjórnmálaflokka séu
skattfrjálsir eins og er um vinninga
f fjölmörgum happdrættum öðrum.
Ef samkomulag gæti náðst milli
stjórnmálaflokkanna um þetta
fyrirkomulag, mætti gera ráð fyrir,
að fjárhag þeirra allra væri borgið,
og þá væri líka komið á því eftir-
liti með fjármálum flokkanna, sem
tryggði, að allt væri með felldu, og
engar grunsemdir þyrftu þá að
vakna um óeðlileg fjárframlög.
Vonandi snúa stjórnmálamenn sér
að þessu verkefni fremur en að
karpa um þá sýndartillögu, sem
kommúnistar hafa flutt á Alþingi,
enda er hún fráleit, eins og áður
hefur verið sýnt fram á.
Vildum geta
hælt Einari
Hér í blaðinu hefur að undan-
förnu verið deilt á Einar Ágústs-
son, utanríkisráðherra, fyrir með-
ferð hans á öryggis- og vamarmál-
um þjóðarinnar. Bent hefur verið á,
að hann hafi brugðizt skýlausum
yfirlýsingum sínum, bæði að því er
varðar skilning á ákvæðinu úm
varnarliðið í hinum margumrædda
málefnasamningi og eins að því er
varðar ráðherranefndina í vamar-
málum. Hann gaf um það yfir-
lýsingar, að engin ákvörðun hefði
verið tekin um brottför vamarliðs-
ins, og sú ákvörðum yrði einungis
tekin á Alþingi, en að undanförnu
hefur hann margsinnis um það
blaðrað, að varnarliðið ætti að
hverfa á brott og bognað undan
þeim þrýstingi, sem kommúnistar
hafa á hann lagt.
Utanríkisráðherra gaf einnig um
það yfirlýsingar, að hann mundi
einn fjalla um vamarmálin, en ekki
ráðherranefndin. Engu að síður
hafa þeir nafnarnir, Magnús
Kjartansson og Magnús Torfi Ólafs-
son, setið á stöðugum fundum með
utanríkisráðherra til að fjalla um
þessi mál.
Ef hér væri um að tefla einhver
smámál, mætti kannski segja, að
ekki skipti meginmáli, hvort ráð-
herrann stæði við orð sin eða ekki,
en þegar um er að tefla öryggis- og
sjálfstæðismál þjóðarinnar verður
ekki um það þagað.